OSMANLI İPARATORLUĞU DURAKLAMA VE GERİLEME DÖNEMİ ( )

SOSYAL VE POLİTİK YAŞANTI 17.YÜZYIL GELİŞMELERİ: (Lale Devri) -İlk defa III.Ahmet Döneminde Avrupa’ya bir elçi atanıyor. (Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi), den itibaren eski ile yeniliklerin catişması üzerine kurulmuş 200 yıllık bir tarihten sözedilmektedir. -Toprak kaybının yaşandığı, ekonomi ve politikanın gerilediği bir dönem. -Bu dönemin en önemli gelişmesi İbrahim Müteferika’nın matbayı kurmasıdır.

18. Ve 19. YÜZYIL GELİŞMELERİ: -Bu dönemde askeri ve eğitim alanında bir çok değişim ve yenilikler yaşanmıştır da II Mahmud Yeniçeri ocağını ortadan kaldırmış ve orduda yeni düzenlemelere gitmiştir. -Eğitim alanında birçok yenilik yapılmış Medreselerin yerine orduya asker yetiştiren okullar almıştır; III.Mustafa-Mühendishane-i Bahri Hümayun III.Selim -Mühendishane-i Berri Hümayun II.Mahmud-Mekteb-i Tıbbıye -Yabancı Sefaretlerin gelmesi Osmanlı’nın çağdaşlaşmasının ve Avrupa’ya açılmasının ilk adımlarını atmıştır. İç yapıdaki yenilenmeler tamamen Avrupa etkisinde olmuştur.

-Osmanlı toplumunda batılılaşma ilk mimari alanda olmuştur diğer alanlarda (Askeri, eğitim v.b.) iki yüz yıl sürmüştür. -Batılı anlamdaki ilk yapılar askeri yapılardır ’da II Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması askeri anlamdaki gelişimleri hızlandırmıştır. -İngiltere ile Yapılan ticari Antlaşma (1838) Osmanlıyı yarı Sömürge haline getirmiştir. -Tanzimat’ın, Gülhane Hatt-ı Hümayun’u (Abdülmecit), -Kırım Savaşı ( ) Osmanlı’nın bağısız kararlar alamayacağı dönemin başlangıcıdır. -I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet (II. Abdülhamid) -I. Dünya Savaşı Osmanlı’nın sonu olmuştur.

Mimari Anlamdaki Gelişmeler Osmanlı tarihindeki değişiklikler ile Avrupa tarihindeki değişiklikler aşağıdaki gibi olmuştur. Avrupa Osmanlı Rönesans Sinan Klasiği Maniyerizm Lale Devri Barok Rokoko Rokoko Barok Neo-Klasisizm Empire Seçmecilik -Mimari anlamdaki gelişmeler zaman zaman bir aradan sonra, zaman zaman eş zamanlı ilerlemektedir. Avrupa ile eş zamanlı üslup aşaması 18. yüzyılda başlar. -Özellikle 19. yüzyıl Osmanlı mimarisi tamimiyle taklit yada yoruma dayanan Avrupalı kalıplar üzerinden kurgulanmıştır.

-Lale Devri Mimarisi: -Bir tür maniyerizm mimarisidir. Çiçek bezeme çağıdır. -Bezemenin kökeni Safevi İran’ıdır. I. Mahmut dönemi su yapılarında görülür. Bu dönemin klasik taş bezemesidir. Geometrik panolar içerisinde; meyve, çelenk, rozet kompozisyonları çok yaygındır. - Bu bezemeler dönemin yaşam ve kültür ortamını yansıtmaktadır. -Meydan Çeşmesi yapı tipolojisinin ortaya çıktığı ve geliştiği dönemdir. -Büyük meydan Çeşmeleri bu dönemin başlıca eseridir. Bütün kenarları çeşme ile bezenmiş, çatısı büyük bir özenle biçimlendirilmiş yapılardır. -Osmanlıda kent planlaması olgusunun başladığı dönemdir. -Bu bezeme anlayışı 1740 yılına kadar sürmüştür. Bundan sonra görülmemiştir.

Dönemin Yapıları: -Dönemin önemli su yapıları: 1728 III. Ahmet Çeşmesi (Üsküdar) 1732 I. Mahmut Çeşmesi (Tophane) Saliha Sultan Çeşmesi

Rokoko Bezeme- Barok Yüzyıl: -Türk Rokoko Bezeme sanatı Fransız Rokokosunun bir uzantısıdır. -Bu bezeme anlayışı, I. Mahmut ( ) döneminde Çeşme aynalarının bezemesinde görülmektedir. -Osmanlı mimarisine bu bezeme, eyrisel biçimler, büyük iç bükey profiller, silme takımlarında, kemerlerde ve ikili-üçlü sütun gruplarında kullanılması ile ortaya çıkmıştır. -Bu dönemde keme formları değişmiş sivri kemesin yerini dairesel kemer almış S ve C eğrileri çokça kullanılmıştır. İstiridye kabukları, akant yaprakları, karmaşık bitkisel motifler, Barok silmeler, klasik dönem süslemelerinin yerini almıştır. - Zamanla Çeşme aynalarından, kapı çevrelerine, minare şerefelerine, büyük sütun başlıklarına, keskin hatların yerini büyük dairesel hareketli profiller almış daha dinamik bir karaktere bürünmüştür.

Dönemin Yapıları: 1. Nuru Osmaniye Camii:

2.Mehmet Emin Ağa Çeşmesi-3. Recai Mehmet Efendi Çeşmesi

Yüzyıl: -Laleli, Ayazma, Yeni Fatih gibi bölgelerde Beylerbeyi Camii gibi Sultan Camilerinin yanında Askeri okullar, Kışlalar, Haliç ve Boğaz çevresinde Saraylar inşa edilmiştir. - İstanbul’da yerleşme merkezi Boğaz çevresine kaymıştır.

1.Kalyoncu Kışlası-2. Topçu Kışlası 1792

4. Selimiye Kışlası 1842-Kuleli Askeri Lisesi

-19.Yüzyıl Seçmeciliği -Bu dönemin en etkin üslubu Empire (Ampir)dır. -Barok motiflerinden ayrılmadan Napolyon Fransa’sından İthal edilen bir anlayıştır. -( ) II. Mahmut döneminde moda olmuştur. -Bu dönem aynı zamanda Gayrimüslim mimarlar dönemidir. -Seçmeciliğin son aşamaları ise Oryantalizm ve Art-Nouvea dur. Bu dönemde eserler vermiş olan Yabancı mimarlar, Balyan Ailesi (Dolmabahçe –Oryantalist Anlayışta Çırağan Sarayı) Fossetti (Rus Sefareti) Alexandre Valaury (İstanbul Arkeoloji Müzesi, Sanayi-i Nefise Mektebi) Raimond D’Aranco (Botter Apartmanı, Nazmiye Sultan Yalısı)

Balyan Ailesi Eserleri: Dolmabahce Sarayı

Çırağan Sarayı

Fossetti Rus Sefareti

Alexandre Valaury İstanbul Arkeoloji Müzesi Sanayi-I Nefise Mektebi

Raimond D’Aranco Botter Apartmanı

Nazime Sultan Yalısı

19.Yüzyıl Dini Yapıları Beyler Beyi Camii

Dolmabahçe Camii

Ortaköy Camii