İLETİŞİM VE EĞİTİM Bölüm 5 1. İletişim nedir? 2. İletişim süreci nasıl gerçekleşir? 3. Kaynak 4. Mesaj 5. Kanal 6. Alıcı 7. Dönüt 8. İletişim için gerekenler

‘anlamları ortak kılma süreci’ 1. İletişim Nedir? Genel anlamıyla, iki birim arasındaki mesaj alış-verişi olarak tanımlanmaktadır. İletişim, davranış değişikliği meydana getirmek üzere düşünce, bilgi, duygu, tutum ve becerilerin paylaşılması sürecidir. İki veya daha fazla insan arasında ‘anlamları ortak kılma süreci’ olarak da tanımlanabilir.

Etkinlik merkezli olan yeni MEB programlarında etkinlikleri yapacak kişi öğrenendir. Bu yüzden iletişim, gerek öğretmen, gerekse öğrenen için kazanılması gereken bir üst düzey yaşam becerisidir.

İletişimin Ögeleri KAYNAK, iletişim sürecini başlatan kişi, MESAJ, kaynaktan alıcıya gönderilen uyarıcılar, KANAL, mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan araç, yöntem ve teknikler, ALICI, gönderilen mesaja hedef olan kişi, DÖNÜT, alıcının kaynak tarafından gönderilen uyarıcılara verdiği tepki.

2. İletişim Süreci Nasıl Gerçekleşir? Kaynağın iletişim sürecini başlatabilmesi için karşı tarafa ileteceği mesajı belirlemesi gerekir. Kaynak, mesajı çeşitli şekillerde karşı tarafın anlayacağı tarzda kodlar (semboller, şekiller, yazı, işaret, vb.). Kaynak, mesajı kodladıktan sonra karşı tarafa ulaştırmak üzere bir kanal seçer. Alıcıya mesaj ulaştırılır. Alıcıya ulaşan mesajın anlamı bulunur. Buna kod çözme de denir. Mesajı anladıktan sonra, karşı tarafta bulunan alıcı mesaja karşı bir tepki oluşturur, bunu aynı kaynakta olduğu gibi kodlar ve mesaj olarak kaynağa gönderir. Kaynak mesajı alır. Bu aynı zamanda dönütü gösterir.

(Kod çözme, kodlama, tepki) İletişim Süreci Şeması DÖNÜT KAYNAK (Kodlama, kod çözme) MESAJ (Kodlanmış) KANAL (Mesaj ileticisi) ALICI (Kod çözme, kodlama, tepki) DÖNÜT

3. Kaynak KAYNAK, iletişimi başlatan ve karşısındaki kişi ya da kişilere çeşitli bilgi, duygu, düşünce ve becerileri anlatmak ve göstermek isteyen kişidir.

Kaynak, karşı tarafla bir şeyleri paylaşmak ister Kaynak, karşı tarafla bir şeyleri paylaşmak ister. Kaynak, bu isteklerini mesaj haline getirmek durumundadır. Mesajı karşı tarafa verebilmek için karşı tarafın anlayabileceği çeşitli ses, yazı, resim, hareket, grafik, şema, vb. şekillerde kodlama yapması gerekir. Kaynak, bazen öğretmen bazen de öğrenciler olabilir.

4. Mesaj MESAJ, kaynağın alıcısı ile paylaşmak istediği özelliklerdir. Mesajlar resim, şekil, yazı, sözcük, ses, sayı gibi sembollerden biri ya da birkaçı kullanılarak gönderilebilir.

Mesaj Oluşturma İlkeleri Öğrencinin özelliklerine uygun olmalıdır. Basit, sade ve anlaşılır olmalı, karmaşık olmamalıdır. Hedef ve kazanımlara uygun düzenlenmelidir. Öğrenme ilkelerine uygun olmalıdır.

Mesaj Oluşturma İlkeleri Çoklu materyal ve etkinlikleri içermelidir. Görsel özelliklere dikkat edilmelidir. Bilgi yanında duygular da dikkate alınmalıdır. Duygu boyutu olursa öğrenme ve kalıcılık artar. Algılama ile ilgili özellikler dikkate alınmalıdır.

5. Kanal KANAL, kaynaktan karşısındaki alıcıya gidecek olan mesajı iletmeye yarayan araç, materyaller, ortam ve yöntemlerdir. Mesajlar, çok çeşitli şekillerde kanal halini alabilir. Görsel ve işitsel teknolojiler, renkli, resimli, müzikli, hareketli, sözel, teknoloji temelli, elle yapılan materyal, vb. olabilir.

6. Alıcı ALICI, kanaldan gelen mesajı alan, kodu çözümleyen ve kaynağa dönüt veren kişidir. Kaynaktan gelen mesajın kodunu alıcı çözer.

7. Dönüt DÖNÜT, mesajı alan alıcının mesajı anlama ile ilgili kaynağa tepkide bulunduğu bilgi, duygu ve düşüncelerine dönüt (geri bildirim) adı verilmektedir.

Sağlıklı bir iletişimin kurulmasına engeller: Psikolojik engeller Semantik engeller (dil ve konuşma) Statü Korunma (savunma mekanizmaları) Uzaklık (Kaynak ve alıcı arası uzaklık) Hiyerarşi Uyutma (İhmal) Sınırlama (Mesajların iletim sırasında gizli tutulması)

8. İletişim İçin Gerekenler İletişimin güçlü olması, öncelikle insanların kendisini tanımasına bağlıdır. Örnek Hikaye (sf. 95 – 96)

EN İYİSİ Douglas Malloch Tepenin üzerinde bir çam olamıyorsan eğer, Vadide bir çalı ol, fakat ol. Derenin kenarında en iyi küçük çalı; Çalı ol, ağaç olamayacaksan eğer. Çalı olamayacaksan eğer, bir parça ot ol. Ve daha mutlu bir yola çık; Bir geyik olamıyorsan, balık ol Ama göldeki en canlı balık! Hepimiz kaptan olamayız, tayfa olmamız gerek, Hepimiz için bir şeyler var burada Büyük işler var yapılacak ve daha küçükleri de Ve yapmamız gereken çok yakın. Yol olamıyorsan, patika ol, Güneş olamıyorsan, bir yıldız; Kazancın ya da zararın ölçülemez, Neysen en iyisi ol!

İletişim İçin Gerekli Değerler İletişimin oluşup devam etmesinde bir takım değerler de önemlidir: Adil olma Bilimsellik Çalışkanlık Dayanışma Duyarlılık Dürüstlük Bağımsızlık Estetik Saygı Sevgi Hoşgörü Misafirperverlik Sağlıklı olmaya önem verme Aile birliğine önem verme Sorumluluk Temizlik Vatanseverlik Yardımseverlik BAŞKA?

İletişim İçin Gerekenler Öğretmen-öğrenen ilişkilerinde en önemli iletişim özelliğinden birisi de empati kurmaktır. İletişimde bir önemli nokta da doğal olmaktır. İletişimde jest-mimikler ve dil önemlidir. Öğretmen ya da öğrenenin etkili iletişim kurma isteği önemlidir. İnsanlar birbirlerini ne kadar iyi tanırlarsa, o kadar etkili iletişim kurabilirler.

‘Ne kadar bilirsen bil; söylediklerin karşındakinin anladığı kadardır MEVLANA

İletişim İçin Gerekenler Derste ne kadar çok uyarıcı zenginliği sağlanırsa o kadar iletişim güçlü olur. İletişimde sözlü ve yazılı kendini ifade edebilme önemlidir. Karşılıklı iletişimde dinlemeyi bilmek, sakin olmak, güler yüzlü olmak ve anlamlıyı anlamsızdan ayırt etmek gereklidir. Öğretmen kendisi iletişimde çok iyi model olmalıdır. Örnek Olay ve Sözler (sf. 100 – 102)

UYGULAMA Derste iletişim ile ilgili bir drama yapınız. Örneğin; bir bankadaki iletişim, aile iletişimi, öğretmen–öğrenci iletişimi vb. Öğretmen–öğrenen iletişimi konusunda tartışınız. Kitapta verilen sözlerin anlamları üzerinde durulmasına dikkat ediniz. ÖDEV YOK!