İNTERNET BANKACILIĞI İLE PERAKENDE BANKACILIĞIN GELİŞİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
TEMEL KAVRAMLAR İnternet ve İnternet Bankacılığı İlk internet fikri 2. Dünya Savaş’ı sonrası çıkmıştır. Fakat ilk çalışmalar 1960’lı yıllarda Amerika’da başlamıştır. Bugünkü anlamda ticarileşmesi ise 1990’lı yıllarda başlamıştır. Türkiye’deki ilk internet çalışmalarını Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) başlatmış ve 1993 yılında ilk bağlantıyı gerçekleştirmiştir. Fakat ülkemizdeki internet kullanımının birkaç üniversite ve kamu kurumundan çıkıp genele yayılması 96-97 yıllarını bulmuştur.
TEMEL KAVRAMLAR İnternet ve İnternet Bankacılığı Günümüzde Kişisel bilgisayarların, akıllı cep telefonlarının, tabletlerin kullanımının artması ve geniş bant, üçüncü nesil (3G), dördüncü nesil (4G) gibi hızlı internetin yaygınlık kazanmasının sonucunda internet kullanımı önemli bir hız kazanmıştır.
TEMEL KAVRAMLAR İnternet ve İnternet Bankacılığı Dünyadaki İnternet Kullanımı ve Nüfus Bölgeler Nüfus (2015) İnternet Kullanıcısı 31/12/2000 İnternet Kullanıcı Sayısı (en son veriler) Toplam Nüfustaki Yaygınlığı Büyüme (2000 - 2015) Kullanıcıların % Dağılımı Afrika 1,158,353,014 4,514,400 318,633,889 27.5 % 6,958.2 % 10.3 % Asya 4,032,654,624 114,304,000 1,405,121,036 34.8 % 1,129.3 % 45.6 % Avrupa 827,566,464 105,096,093 582,441,059 70.4 % 454.2 % 18.9 % Ortadoğu 236,137,235 3,284,800 113,609,510 48.1 % 3,358.6 % 3.7 % Kuzey Amerika 357,172,209 108,096,800 310,322,257 86.9 % 187.1 % 10.1 % Güney Amerika 615,583,127 18,068,919 322,422,164 52.4 % 1,684.4 % 10.5 % Avustralya 37,157,120 7,620,480 26,789,942 72.1 % 251.6 % 0.9 % TOPLAM 7,264,623,793 360,985,492 3,079,339,857 42.4 % 753.0 % 100.0 %
TEMEL KAVRAMLAR İnternet ve İnternet Bankacılığı Gelişmiş Bazı Ülkelerin İnternet Kullanım Oranları Ülke - Birlik Nüfus Kullanıcı Sayısı Kullanıcı Oranı % Verinin Yayın Tarihi Kanada 34.834.841 33.000.381 94,7 30.6.2014 Avustralya 22.507.617 21.176.595 94,1 BAE 9.445.624 8.807.226 93,2 31.12.2014 Güney Kore 49.039.986 45.314.248 92,4 Amerika 318.892.103 277.203.319 86,9 Japonya 127.103.388 109.626.672 86,2 Tayvan 23.359.928 16.687.942 80 Avrupa Birliği 507.970.816 398.972.533 78,5 Türkiye 81.619.392 46.282.850 59,6
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığı İnternet bankacılığı, banka müşterilerinin para çekme ve yatırma işlemleri dışında neredeyse bütün işlemleri bizzat kendisinin yaptığı alternatif dağıtım kanallarından birisidir. Bankalar bu hizmeti oluşturdukları bir web sayfası üzerinden 7 gün 24 saat kesintisiz olarak ve internete bağlanılabilen her yerden yararlanılabilecek şekilde sunmaktadır (Yılmaz, 2007, s. 25).
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığı Diyagramı
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığı Avantajları
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığı Avantajları Pazarda algılanan imajını geliştirme, Pazar gelişimine daha hızlı ve iyi cevap verme, Pazar yaygınlığını arttırma yani dünyanın her yerinden 7 gün 24 saat bankacılık hizmetlerine ulaşılabilir olma, İnternet şubesini müşterilerine yeni satış ve tanıtım adına kullanma (Günay, 2013, s. 36),
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığı Dezavantajları İnternet bankacılığının ilk kurulumu bankalara büyük miktarda yatırım maliyeti yükler ve uzun bir süre İnternet bankacılığı işlemlerinden bir kazanç sağlamak mümkün olmamaktadır. Fakat sektörde yoğun bir rekabet yaşandığı için, bankaların bu yatırımı yapmamaları durumunda rekabet güçlerinde azalış yaşanacaktır (Ketenci, 2005, s. 28). Şubelerden, ATM’lerden, telefon bankacılığından ve internet bankacılığından alınan komisyon tutarları farklı olabilmektedir. Alternatif dağıtım kanallarında daha düşük maliyetli hizmetlerin sunulması bankalara, diğer kanallardaki fiyatlarını da aşağıya çekmeleri yönünde baskı oluşturmaktadır (Dağlı, 2007, s. 69).
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığı Dezavantajları İnternet ortamında müşteriler, bankaların verdikleri hizmetlerin karşılaştırmasını kolaylıkla yapabilmekte ve müşteri avantaj sağlayan bankaya kolaylıkla geçebilmektedir. Bu durumda müşteri sadakati oluşmasını engellemektedir (Dağlı, 2007, s. 69). İnternet bankacılığının yoğun olarak kullanılması, teknolojiyi zor kabul eden müşteriler açısından güçlükler oluşturur. Buda bankaların müşteri kaybetmesine neden olabilir (Yılmaz, 2007, s. 44)
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığı Dezavantajları İnternet açık bir sistem olduğu için, bankalar gizli olan banka müşterilerinin bilgilerini korumak ve dolandırıcılık, yetkisiz bilgi erişimi gibi konuların kontrolü için daha aktif olmalıdırlar. Buda bankalar için hem ekstra bir risk hem de fazladan bir maliyet oluşturur. İnternet bankacılığının ilk gününden bu güne yasal düzenlemelerde önemli bir mesafe alınsa da hala internet üzerinden yapılan bankacılık işlemlerine ilişkin hukuki uygulamalar eksik olabilmekte, buda müşteri ve banka arasında farklı yorumlara neden olabilmektedir (Yılmaz, 2007, s. 45).
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığı Dezavantajları İnternet açık bir sistem olduğu için, bankalar gizli olan banka müşterilerinin bilgilerini korumak ve dolandırıcılık, yetkisiz bilgi erişimi gibi konuların kontrolü için daha aktif olmalıdırlar. Buda bankalar için hem ekstra bir risk hem de fazladan bir maliyet oluşturur. İnternet bankacılığının ilk gününden bu güne yasal düzenlemelerde önemli bir mesafe alınsa da hala internet üzerinden yapılan bankacılık işlemlerine ilişkin hukuki uygulamalar eksik olabilmekte, buda müşteri ve banka arasında farklı yorumlara neden olabilmektedir (Yılmaz, 2007, s. 45).
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Gelişimi ve Kullanımı İnternet bankacılığının ilk örnekleri olarak kabul edilen “uzaktan bağlantı” ile “online bankacılık” 1980’li yılların başında ortaya çıkan teknolojik gelişmelerle başlamıştır. İlk olarak New York’ta 1981 yılında Citibank, Chase Manhattan, Chemical and Manufactures Hannover tarafından kullanılan “videotex” sistemiyle yapılmaya çalışılan bankacılıkla başlamıştır. Ancak sitemin ticari başarı elde edememesi ile popüler olamamıştır (Bapur, 2014, s. 24).
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Gelişimi ve Kullanımı İnternet bankacılığını 1995 yılında ilk kullanan Wells Fargo adındaki bir ABD bankasıdır. Ancak bu ilk sistem müşterilere işlem yapma imkanı vermemekte, yalnızca hesap hareketleri ve bakiye görüntüleme olanağı sağlamaktaydı (Buğdaycı, 2007, s. 25).
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Gelişimi ve Kullanımı
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Gelişimi ve Kullanımı
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Türkiye’de Gelişimi Ülkemizde, internet bankacılığını müşterilerinin kullanımına 1997 yılında sunan ilk banka Türkiye İş Bankası olmuştur. Aynı yıl onu Garanti Bankası izlerken daha sonra sırasıyla Osmanlı Bankası, Pamukbank, Esbank, Akbank ve Yapı Kredi Bankası internet bankacılığı hizmetini başlatmıştır (Yılmaz, 2007, s. 29).
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Türkiye’de Gelişimi
TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Türkiye’de Gelişimi
Finansal olmayan işlemler Diğer finansal işlemler TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Türkiye’de Gelişimi 2006 – 2014 Dönemi İnternet Bankacılığı İşlemleri Adedi (Bin) Yıl Finansal olmayan işlemler Para transferleri Ödemeler Yatırım İşlemleri Kredi Kartı İşlemleri Diğer finansal işlemler Toplam 2006 1.092.785 95.030 36.507 37.984 15.556 3.845 1.281.708 2007 643.237 111.935 53.299 35.411 20.934 5.643 870.459 2008 811.936 120.092 73.169 34.257 23.676 6.257 1.069.387 2009 1.008.933 137.977 97.104 41.341 26.296 7.601 1.319.252 2010 1.002.048 149.560 93.448 41.875 30.298 6.931 1.324.160 2011 1.691.388 170.262 118.735 46.236 34.081 7.444 2.068.146 2012 2.441.137 203.575 138.590 42.553 39.533 9.465 2.874.853 2013 3.131.463 232.254 157.918 41.768 44.313 11.070 3.618.786 2014 3.287.647 248.531 178.555 41.622 45.431 10.814 3.812.600
Diğer finansal işlemler TEMEL KAVRAMLAR İnternet Bankacılığının Türkiye’de Gelişimi 2006 – 2014 Dönemi İnternet Bankacılığı İşlemleri Hacmi (milyon TL) Yıl Para transferleri Ödemeler Yatırım İşlemleri Kredi Kartı İşlemleri Diğer finansal işlemler Toplam 2006 348.656 6.875 158.678 11.589 23.893 549.691 2007 444.470 10.200 163.366 12.990 38.073 669.099 2008 475.348 17.449 213.539 16.309 60.764 783.409 2009 529.821 20.973 263.711 18.251 51.638 884.394 2010 636.470 29.509 281.513 22.308 60.286 1.030.086 2011 1.010.156 51.099 368.120 28.593 93.094 1.551.062 2012 1.214.568 66.160 336.090 37.241 115.580 1.769.639 2013 1.492.005 92.379 394.193 47.208 126.416 2.152.201 2014 1.804.959 108.743 469.676 58.881 118.939 2.561.198
TEMEL KAVRAMLAR Mobil Bankacılığının Türkiye’de Gelişimi 2011 – 2014 Dönemi Mobil Bankacılık İşlem Adedi (bin) Yıl Bireysel Aktif Müşteri Sayısı Finansal Olmayan İşlemler Para Transferleri Ödemeler Yatırım İşlemleri Kredi Kartı İşlemleri Diğer Finansal İşlemler Toplam İşlem 2011 445.723 18.478 3.840 1.192 835 808 182 25.335 2012 1.402.938 117.223 9.372 5.475 2.239 2.719 323 137.351 2013 3.227.096 494.221 23.977 15.736 4.686 8.185 1.271 548.076 2014 6.711.360 1.465.522 52.843 41.089 8.721 19.831 5.158 1.593.164
Diğer Finansal İşlemler TEMEL KAVRAMLAR Mobil Bankacılığının Türkiye’de Gelişimi 2011 – 2014 Dönemi Mobil Bankacılık İşlem Hacmi (milyon TL) Yıl Para Transferleri Ödemeler Yatırım İşlemleri Kredi Kartı İşlemleri Diğer Finansal İşlemler Toplam İşlem Hacmi 2011 6.176 65 4.104 461 394 11.200 2012 16.886 391 9.982 1.805 1.121 30.185 2013 47.273 1.447 30.636 5.897 2.708 87.961 2014 122.016 5.221 67.560 15.584 7.818 218.199
ARAŞTIRMA Araştırmanın Genel Çerçevesi Araştırmanın Amacı: Araştırma, Türkiye’de internet ve mobil bankacılığın kullanımı ile şube sayılarındaki (perakende bankacılık) değişim arasındaki ilişkiye cevap aramaktadır.
ARAŞTIRMA Araştırmanın Genel Çerçevesi Araştırmanın Kapsam ve Sınırları: Araştırma, 2006 – 2014 arası dönemi kapsamaktadır. Türkiye’de internet bankacılığı kullanımı 1997 yılında başlamasına rağmen 2006 öncesine ait istatistiksel verilere ulaşılamadığından 2006 yılı öncesi araştırmaya dahil edilememiştir.
ARAŞTIRMA Veri Analizi Bankaların Şube Sayıları Yıl Şube Sayısı 2006 6.804 2007 7.571 2008 8.730 2009 8.965 2010 9.404 2011 9.773 2012 10.172 2013 10.962 2014 11.183
ARAŞTIRMA Veri Analizi Şube Sayısı ile İnternet Bankacılığı İşlemleri Korelasyon Matrisi
SONUÇ İnternet bankacılığı işlemleri ile banka şube sayıları arasında yapılan korelasyon analizi sonucunda aralarında yüksek düzeyli pozitif ve anlamlı bir ilişki ortaya çıkmıştır. Bu durumda internet bankacılığı işlemleri arttıkça bankaların şube sayıları da artış göstermektedir. Bu da bize bankaların alternatif dağıtım kanalları artsa da şubelerin sayısının arttığını yani örgütsel açıdan birbirini desteklediğini göstermektedir.