1 BİLİMSEL ARAŞTIRMA AŞAMALARI PLANLAMA Konu Seçimi İş Planlaması ve Zamanlama UYGULAMA Kaynak Taraması Okuma ve Not Alma Ölçü, Deney, Gözlem, Anket ile Ham Bilgi Üretme YORUMLAMA VE KARAR Hesap, İstatistik Değerlendirme, Çizim Bilgileri Sıralama, Ayıklama ve Bölümleme Karar RAPORUN YAZILMASI Yazım Kuralları ve Standartları Belirleme İlk Taslak Metin İkinci Taslak Yazı Dilinin Kontrol Edilmesi Son Metin SUNMA Sözlü, Yazılı, Basılı, Görsel-İşitsel

2 Kaynak Tarama Başlıca Kaynaklar Kitaplar Tezler Makaleler Ayrı Basımlar Raporlar Resmi Yayınlar Bültenler Bibliyografyalar Süreli Yayınlar (Periyodikler) Bildiriler Ansiklopediler Sözlükler Atlaslar İnternet Kaynakları

3 Okuma ve Not Alma Okuma Okumaya basit kaynaklardan başlanır. Okunan Kaynağın, yararlandığı kaynaklar tespit edilip araştırılır. Yalnızca konu ile ilgili kısımlar okunur. Not Alma Aynen Aktarma: Aynen aktarılan kısımlar tırnak işareti içerisinde yazılır ve kaynağı mutlaka belirtilir. Örnek: “Vasat öğretmen anlatır, iyi öğretmen izah eder, süper öğretmen gösterir, en iyi öğretmen ilham verir.” (William Arthur Ward) Aynen aktarılması gereken bilgiler şunlardır (SEYİDOĞLU, 1979, 100): –Yasa, tüzük ve yönetmelik maddeleri ile hükümet kararları, –Matematik, fen veya diğer bilimlerle ilgili formüller, –Hipotezler (kanıtlanmak veya reddedilmek için ortaya atılan öneriler) –Karşıt görüşleri savunan açıklamalar, –Değiştirildikleri taktirde, anlamını yitirebilecek nitelikteki ifadeler, tanımlar. –Şiir, atasözü, özlü sözler vb..

4 Özetleyerek veya ana fikir değiştirilmeden farklı anlatma: Arabistan toprakları genel olarak öşüre bağlı arazi niteliğini taşımıştır (BERKİ, 1967, 60) BERKİ, Şakir: Toprak Hukuku Dersleri, Ankara, Okuduğundan esinlenerek farklı düşünce geliştirme: Yazarın kendi düşüncesi. Atıf yapılan kaynak olabildiğince birincil olmalıdır.

5 Ölçü, Deney, Gözlem, Anket ile Ham Bilgi Üretme Bazı araştırmaların ölçme, deney ve gözlemlere ya da anketlere dayandırılması gerekir. Malzeme toplama, ölçme, tahlil etme, hesaplama ve sonuçların değerlendirilmesi, çizim bu tip araştırmaların vazgeçilmez unsurudur. Deney ve gözlemler, bilgi toplama sırasında veya daha sonra da yapılabilir. Bu tür çalışmalardan üretilen bilgi ve sonuçlar yazarın ürünü olup kaynak gerektirmez. Ancak, işlemin teorisi anlatılırken kaynaklara atıf yapılabilir. Bunlardan çıkacak sonuçlar orijinal sonuçlardır.

6 Yazma Aşaması Yeterli bilgi toplandığı veya üretildiği kanaatine varıldığı taktirde yazma aşamasına geçilir. Önce bir “İçindekiler” taslağı hazırlanır. Burada, olması düşünülen ana başlıklar ve alt başlıklar uygun sistematik sıralamayla gösterilir. Bu, araştırmanın iskeleti niteliğinde olmalıdır. Her araştırma, genellikle; –Giriş –Gelişme ve değerlendirme –Sonuç bölümlerinden oluşur. Önce yazım standartları, sayfa boyutu vs.. Temin edilir ve altlık sayfa oluşturulur. Giriş ve sonuç bölümleri her yazıda bulunur ve en son yazılır. İçindekiler taslağının yeterli olduğu kanaatine varılırsa, bilgisayar avantajlarını kullanarak, mevcut bilgileri uygun bölümlerdeki alt başlıklara eklemek, zaman zaman bunları okuyarak düzeltmeler yapmak da uygun olabilir. Raporun tamamının bittiği kanaatine varıldığı taktirde, bu ilk taslak tekrar bilimsel yeterlilik ve yazım kuralları açısından okunarak gözden geçirilir. Bu sırada düzeltmeler yapıldıktan sonra bir süre bir kenara bırakılıp beklenir. Daha sonra tekrar okunarak son şekli verilir ve mümkünse başkalarına da okutturulur.

7 Metnin yazıldığı dil esas alınarak, olabildiğince o dilin kelimeleri kullanılmalıdır. Gerekli görülürse bazı kelimelerin başka dillerdeki karşılıklarına parantez içerisinde yer verilir. Yazma üslubu da önemlidir. Anlatım hikaye gibi akıcı olmalı, her bilgi ortak bir sonuca doğru akmalıdır. Düşük ve devrik cümlelere yer verilmemelidir. Yazım kuralları ve noktalamaya dikkat edilmelidir. Teknik yazılarda geniş zaman, 3. Tekil şahıs kullanılır. Bu tevazu ifade eder ve yazıya kişilikleri sokmaz. Örneğin; “yaptım” “ettim” yerine: “yapıldı”, “edildi” veya; “yapılır”, “edilr” gibi ifadeler kullanılmalıdır. Zorunlu olmadıkça “ben”, “biz”, “benim”, “bizim” gibi ifadeler kullanılmamalıdır. Yazı Dilinin Gözden Geçirilmesi

8 Literatür Gösterme Bilimsel araştırma yazılarında ileri sürülen iddialar ve kesinlik arz eden bilgiler veya fikirlerin alındıkları kaynaklar, açık adresleriyle birlikte mutlaka belirtilmelidirler. “Literatür” adı altında verilen bu bilgiler dört sistemle gösterilir (LODOS, 1978, 58): Dip notlar sistemi, Son notlar sistemi, Numaralar sistemi, İsim-yıl sistemi. Dip notlar sistemi klasik bir sistemdir. Eski ve çok sayıda atıf gerektiren eserlerde rastlanır (1). (1) Lodos, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yapma ve Yazı Yazma Tekniği, Ege Bölge Zir. Arş. Enst. Yay., No 12, Menemen, 1978.

9 Son Notlar Sistemi Bu sistemde, yayının sonunda literatürle birlikte açıklamalar da olabilir. Bu yüzden, okuyucu devamlı bu bölüme bakacağından, okuma bütünlüğü bozulur. Daha çok tarihçilerin kullandığı bir yöntem olup, fen ve mühendislik için uygun değildir. Numaralar Sistemi Metin içinde birer numara verilen kaynaklar, metin sonunda bu numaralara göre sıralanır. Metinde az yer tutmakla birlikte, devamlı literatür bölümüne bakma gereği olduğu için okuyucuyu yorar ve konsantrasyonunu bozar. Bu yüzden, uygun değildir.

10 İsim – Yıl Sistemi Metin kısmında atıf yapıldıktan sonra, atıf yapılan eserin; (SOYADI, YILI, SAYFA NO) gösterilir. Eserle ilgili tam adres bilgileri, eserin sonunda “YARARLANILAN KAYNAKLAR” bölümünde alfabetik soyadı sırasıyla listelenir. Böylece, okuma bütünlüğü bozulmadan, okuyucuya eser ve yazar hakkında bilgi verilmiş olur. Bir yazarın birden çok eserine atıf yapılıyorsa, bunlar yayın tarihi sırasına göre dizilir. Aynı yılda yapılan yayınlarına atıflar ise 1,2,3.. Gibi numaralandırılır.

11 Örnekler Ulusal Kitap: ÖZBENLİ, Erdoğan / TÜDEŞ, Türkay: “Ölçme Bilgisi (Pratik Jeodezi)”, Matbaa Teknisyenleri Basımevi, İstanbul, 1972, VIII s. ISBN Ulusal Makale: ŞEN, Kemal / BIYIK, Cemal, 2001, “Akarsu Yataklarının Kullanımında Yapılan Yanlışlıklar ve Çevreye Etkisi”, Mülkiyet, Sayı 40, Mart 2001, s , TKMD, Ankara. Ulusal Bildiri: AYAZ, Hüseyin / TÜRKER, M. Fehmi, “Orman Rejimi Dışına Arazi Çıkarma Uygulamalarının Yasal ve Sosyo-Ekonomik Boyutu Üzerine Bir Araştırma (Ordu İli Örneği)”, Doğu Karadeniz Bölgesinde Orman Mülkiyet Sorunları Sempozyumu, 8-10 Ekim 1998, KTÜ, Trabzon. Bildiriler, s Uluslararası Makale: UZUNER, S. Z. / BIYIK, C. / KARAALİ, C., Demarcation and Mapping Activities for Protecting Forest Areas in Turkey, 1999, Zeitschrift für Kulturtechnik und Landentwicklung (ZKL), 40, , Heft 4/99. Kitapta Bölüm: BIYIK, Cemal, 2001, “Ordu İlinde Kadastro Çalışmaları ve Problemleri”, Dünden Bugüne Ordu İli, Editör, Öcal Serdar YILDIRIM, Konya.