Gereksinim Analizi ve Varlık Ba ğ ıntı Diyagramı Sibel SOMYÜREK

İ stenen Bir bilgi sisteminin geliştirilmesi ◦ Hastane Bilgi Sistemi ◦ Kütüphane Bilgi Sistemi ◦ Alışveriş Merkezi Bilgi sistemi Veri tabanı içerik ve yapısı+Veritabanı üzerinde çalışacak uygulama

İ lk Aşama Geliştirilmek istenen sistemin tam ve do ğ ru tanımının yapılması. Nasıl? ◦ Sistemin kullanıcı kitlesinin tanımlanması ◦ Kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi

Gereksinimler Bir sistemin beklenen işlevleri yerine getirmesi için sahip olması gereken özelliklerdir. Beklenen işlevler? ◦ Kullanıcıların mevcut sistemde kullandıkları yöntemler ◦ Sistem yapısı ◦ İ ş kuralları ◦ Yaşanan sıkıntı ve problemler

1. Gereksinimlerin belirlenmesi Gereksinimlerin Belirlenmesi Gereksinimlerin Toplanması Gereksinim Analizi

Gereksinimlerin Toplanması Geleneksel Yöntemler ◦ Anketler ◦ Açık uçlu görüşmeler ◦ Doküman analizi Grupsal Yöntemler ◦ Beyin fırtınası ◦ Prototipleme Gereksinim analisti

Gereksinim Analizi Toplanan gereksinimlerin özelliklerine göre gruplanarak sistem tasarımına hazırlanması çalışmalarıdır. Varlık ba ğ ıntı Diyagramları

Örnek Bir e-sınav sistemi Kullanıcı Grupları ◦ Ö ğ retmenler ◦ Ö ğ renciler ◦ Sistem yöneticileri

Örnek Yöntem: ◦ Beyin fırtınası ◦ Birebir görüşmeler ◦ Mevcut kullanılan sınav sisteminin incelenmesi

Örnek Sorular oluşturulur ◦ Sistemi kimler kullanacak? ◦ Kaç tip yönetici olacak? Yöneticilerin yetkileri neler olacak? ◦ Ö ğ retmenlerle ilgili hangi bilgiler tutulacak ◦ Ö ğ rencilerle ilgili hangi bilgiler tutulacak ◦ Soruların içeri ğ i neler olacak? ◦ Sınavların uygulanmasında belirli bir zaman sınırlaması olacak mı?

Örnek Soruların cevaplarının toplanması ile veri gereksinimleri belirlenir. VG1: Sistemi yönetici, ö ğ retmen ve ö ğ renci kullanacak VG2: İ ki tür yönetici olacak. Birisi ana yönetici sistemdeki her tür bilgiye erişebilecek. Di ğ er yönetici sadece sınavların oluşturulması ile ilgili bilgileri görebilecek VG3: Ö ğ retmenlerin adı, yaşı, alanı, e-posta bilgileri tutulacak

Örnek Veri gereksinimleri belirlendikten sonra Varlık Ba ğ ıntı Diyagramları hazırlanır. Varlık Ba ğ ıntı Diyagramları ◦ Bilgi sisteminde bulunması gereken varlıkları ◦ Varlıkların niteliklerini ◦ Varlıklar arası ilişkileri

Varlık Veri tabanı sistemi içinde tek başına anlam ifade eden ve di ğ er varlıklardan ayrıştırılabilir herşeydir. Örne ğ in ◦ Kullanıcı ◦ Sınavlar

Varlık-Nitelikleri Varlıklar kendisinin özelliklerini belirleyen bir veya birden fazla nitelik ile birlikte tanımlanır. Her varlı ğ ın bir birincil anahtar niteli ğ i olmalıdır.

Varlık-Nitelikleri

Örnek Nitelikler ◦ Çekirdek ◦ Birleşik ◦ Türetilmiş ◦ Birden çok de ğ er alabilen

Örnek Çekirdek ◦ Daha alt parçalara bölünemeyen nitelikler

Örnek Birleşik ◦ Birden fazla çekirdek niteli ğ in birleşmesiyle oluşmuş niteliklerdir.

Örnek Türetilmiş ◦ Veritabanında gerçekte bir de ğ er olarak tutulmayan, var olan di ğ er niteliklerin kullanılması ile hesaplanan niteliklerdir.

Örnek Birden çok de ğ er alabilen ◦ Veritabanında birden fazla de ğ er alabilecek olan niteliklerdir.

Nitelik türleri

Zayıf Varlıklar Sistemde tek başına ayakta duramayan bir başka varlı ğ a ba ğ lı varlıklardır.

Varlıklar arası Ba ğ ıntılar Veritabanındaki varlıklar birbirleri ile ba ğ ıntı içerisinde olabilirler. Ba ğ ıntılar Varlık Ba ğ ıntı Diyagramlarında baklava dilimi ile gösterilirler. Her ba ğ ıntıya kısa ve anlamlı bir isim verilir.

Varlıklar arası Ba ğ ıntılar

Veri Bütünlü ğ ü İ lişkisel veri tabanı modellerinde ◦ yanlış ya da ilişkisiz verilerin çeşitli yollarla veri tabanına kaydedilmesi önlenip, ◦ farklı tablolara da ğ ıtılan verilerin kendi içerisinde tutarlılık göstermesine veri bütünlü ğ ü denir.

Bütünlük Kısıtları Varlıklar arasında ba ğ ıntılar tanımlanırken, ba ğ ıntının bütünlük kısıtları da tanımlanmalıdır. 1. Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları 2. Katılım bütünlük kısıtı

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları Birebir Ba ğ ıntı (1-1) ◦ Bir varlıktaki bir eleman di ğ er varlıkta bir elemana karşılık gelmek zorunda ◦ Ö ğ retim elemanı ve ofis varlıkları ◦ Bir ö ğ retim elemanının sadece bir ofisi bulunabilece ğ i bir kısıt için

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

Bire çok Ba ğ ıntı (1-N) ◦ Bir varlıktaki bir eleman di ğ er varlıkta birden fazla eleman ile eşleşebilir ◦ Sorular ve soru tipleri varlıkları ◦ Bir soru tipi birden fazla soru ile eşleşebilir

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

Ço ğ a çok Ba ğ ıntı (M-N) ◦ Bir varlıktaki birden çok eleman di ğ er varlıkta birden fazla eleman ile eşleşebilir ◦ Sorular ve sınav tipleri varlıkları ◦ Bir soru birden fazla sınavda çıkabilir, bir sınav birden fazla soru içerir.

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

Katılım Bütünlük Kısıtları Bütün (Zorunlu) Katılım ◦ Bir ba ğ ıntıda varlıkların katılımının zorunlu olması ile ilgili kısıttır. ◦ Bu zorunluluk, varlık kısmına konulan düz çizgi ile ifade edilir. ◦ Örne ğ in sınav sisteminde her sınavda en az bir soru bulunmalı şeklinde bir kısıt oluşturulabilir.

Katılım Bütünlük Kısıtları

Kısmen Katılım ◦ Bir ba ğ ıntı tanımında varlık katılımı opsiyonel ise oluşturulur. ◦ Bu zorunluluk, yuvarlak işareti ile ifade edilir. ◦ Örne ğ in sınav sisteminde her soru bir sınavda kullanılmamış olabilir.

Katılım Bütünlük Kısıtları

Varolma ba ğ ıntısı Zayıf varlık ile zayıf varlı ğ ın sistemde bulunmasını sa ğ layan varlık ya da varlıklar arasında varolma ba ğ ıntısı olması gerekir. Zayıf varlık ile di ğ er varlık arasındaki ba ğ ıntı çift çizgili baklava dilimi ile gösterilir.

Varolma ba ğ ıntısı

Özyineli ba ğ ıntı Özyineli ba ğ ıntı varlı ğ ın kendi içinde oluşturulur. Örne ğ in ö ğ retmenler varlı ğ ındaki her ö ğ retmenin bir zümre başkanı olması gerekliyse ve zümre başkanı da yine bir ö ğ retmense özyineli ba ğ ıntı kurulur.

Özyineli ba ğ ıntı

Ba ğ ıntı Derecesi Ba ğ ıntılar ikiden fazla varlık arasında da kurulabilir. Ba ğ ıntı TipiDerecesi Öz yineli1-li İ ki varlık arasındaki2-li Üç varlık arasındaki3-lü Üçten fazla varlık arasındakiN-li

Üçüncü Dereceden ba ğ ıntı Projeler Malzemeler Üretici firma Hangi firma hangi projedeki hangi malzemeyi sa ğ ladı.

Üçüncü Dereceden ba ğ ıntı Projeler Malzemeler Üretici firma Hangi firma hangi projedeki hangi malzemeyi sa ğ ladı.

Üçüncü Dereceden ba ğ ıntı

Kümelenme Soru bankası ◦ Ö ğ renciler ◦ Sınavlar ◦ Hangi seçene ğ i işaretledi, sınavı aldı ğ ı süre, tarih, toplam puan, vb.

Kümelenme

Kaynakça Tokdemir, G. ve Ça ğ ıltay, N. E. (2010). Veritabanı Sistemleri Dersi. Seçkin yayıncılık, Ankara.