HENDEK SAVAŞINI AMAÇ VE SONUÇLARIYLA AÇIKLAR

Nadiroğulları ile Müslümanlar arasında ne olmuştu ? hatırlayalım

 Uhut Savaşı’ndan sonra Medine’den sürülen Yahudilerden Nadiroğulları  Mekke’li Müşrikleri kışkırtıyordu.

 Huyey bin Ahtab liderliğindeki bir Yahudi heyeti Mekke’ye giderek, Müslümanlara karşı Kureyşlilerle ittifak teklifi yaptı.

 Bununla beraber diğer Arap kabilelerini de bu savaşa katmayı düşünen Yahudiler, önce Gafatan kabilesine gittiler.  Müslümanlara karşı kendilerine yardım etmeleri karşılığında onlara Hayber’in bir yıllık hurma mahsulünü vermeyi teklif ettiler. Gafatan kabilesi de bu teklifi kabul etti.

 Sonra çevredeki diğer Arap kabilelerinin de savaşa katılımının sağlanmasıyla yaklaşık on bin kişilik müttefik bir düşman ordusu oluşturuldu ve bu ordu çok geçmeden Medine’ye doğru ilerlemeye başladı. Ordunun başında Ebu Sufyan bulunuyordu.

Ben bunu sorarım Bu savaş Medine şehrinin saldırıya elverişli olan kısmına hendek kazıldığı için ‘Hendek Savaşı’ ismini almıştır. Ayrıca bu savaşın diğer bir ismi de ‘Ahzab’dır. Ahzab, gruplar anlamına gelir. Bu savaşa Mekke müşrikleri, bazı Arap kabileleri ve Yahudiler birlikte katıldıkları için Ahzab adı verilmiştir.

Hz. Peygamber (s.a.v.) durumu öğrendiğinde ashabıyla bu durumu görüştü. Savunma savaşı yapılması fikri benimsendi.

 Şehrin özellikle kuzeybatı tarafındaki kısmının savunmaya elverişli olmadığı görüldü. Yapılan istişare toplantısında sahabeden Selman-ı Farisi bir fikir ileri sürdü.

Farslıların savaşlarda düşman süvari birliklerinin savunma cephesini aşmalarına engel olabilecek genişlikte şehrin etrafına hendekler kazdıklarını, Müslümanlarında böyle bir savunma stratejisi uygulamasının uygun düşeceğini Hz. Peygamber’e (s.a.v) belirtti. Selman-ı Farisi’nin bu fikri uygun görüldü.

Hendeğin kazılması kısa bir sürede tamamlandı. Bu arada müşrikler de çok geçmeden Medine’ye yaklaştılar. Müşrikler, güçlü bir atın bile atlayamayacağı kadar derin ve geniş olan hendekleri gördüklerinde şaşırdılar. Çünkü daha önce böyle bir savaş stratejisi ile karşılaşmamışlardı.

 Müslümanlarda üç bin kişilik orduyla hendeğin karşı tarafında savunmaya geçmişlerdi. Müttefik düşman ordusu hendeğin aşılamayacağını anlayınca süvari birliklerini geri çekip, okçuları öne geçirdiler ve karşılıklı ok atışlarıyla savaş başladı.

 Savaş devam ederken Medine’de Kureyzaoğullarının Müslümanlara saldıracağı haberi alındı. Hz. Peygamber (s.a.v.) bu haberin doğru olup olmadığını öğrenmek için Sa’d bin Muaz’ı görevlendirdi. Sa’d bin Muaz, olayın doğruluğunu teyit ederek, Kureyzaoğullarının reisi Ka’b bin Esed’den bundan vazgeçmelerini istemiş, ancak olumlu bir cevap alamamıştı. Bu olay üzerine Müslümanların endişeleri daha da artmıştı. Çünkü arka taraftan gelecek bir saldırıdan emin değillerdi.

“ ” Bu durum Kur’an’da şöyle ifade edilir: “Hani onlar size hem üst tarafınızdan hem alt tarafınızdan gelmişlerdi. Hani gözler kaymış ve yürekler ağızlara gelmişti.” اِذْ جَٓاؤُ۫كُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَمِنْ اَسْفَلَ مِنْكُمْ وَاِذْ زَاغَتِ الْاَبْصَارُوَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللّٰهِ الظُّنُونَا

 Düşman saflarında bulunan Eşca kabilesi reisi Nuaym bin Mesut İslamiyet’i kabul ederek gizlice Hz. Muhammed’in (s.a.v.) yanına geldi ve Müslümanlara yardım edebileceğini söyledi.  Hz. Peygamber (s.a.v.) ona “harp hiledir” prensibinden hareketle bir çalışma yapabileceğini söyledi.

Nuaym bu amaçla kabileler arası görüşmelere başladı. Önce Kureyzaoğullarına gitti, onlara “Burası sizin memleketiniz; mallarınız, çoluk çocuğunuz ve kadınlarınız var. Başka bir yere gidecek hâliniz yok. Ama Kureyş ve Gatafan kabilesi öyle değil. Harbi kazanırsa ganimet bilirler. Kazanamazlarsa güven içinde memleketlerine giderler.” diyerek onları vazgeçirmeye çalıştı. Hatta onların eşrafından bazı adamları yanlarına alarak rehin tutmalarını teklif etti.

Oradan çıktı, Kureyş ve Gatafan kabilesine gitti. Onlara da “Kureyzaoğulları’nın Muhammed’le anlaştığını ve Kureyş ile Gatafan arasından bir çok adamları alıp ona teslim edeceğini” söyledi. Nuaym, giriştiği bu faaliyetler sonucunda Yahudi-müşrik ittifakını bozmayı başardı.

 Düşman ordusu kısa süreli bir savaşa hazırlanmıştı. Savaş uzadığı için yiyecek stokları azaldı. Mevsim kış olduğundan havalar iyice soğumuştu. Hayvanlar şiddetli rüzgârdan dolayı telef oluyorlardı.  Bu durum Kur’an’da şöyle anlatılır: “Ey iman edenler! Allah’ın size olan nimetini hatırlayın; hani size ordular saldırmıştı da biz onlara karşı bir rüzgâr ve sizin görmediğiniz ordular göndermiştik. Allah ne yaptığınızı en iyi görmekteydi.”

Ebu Süfyan bu zor şartlar altında daha fazla dayanma imkânı olmadığını belirterek Mekke’ye dönüş emri verdi. Hendek kuşatması 1 Ocak 627 tarihinde başlamış, yirmi üç gün devam etmiştir. Savaşta Müslümanlardan altı kişi şehit düşmüş, müşriklerden ise üç kişi ölmüştü. Sa’d bin Muaz, savaşta aldığı yaralarının sonucunda daha sonra Medine’de şehit olmuştur.

Hz. Peygamber (s.a.v.) müşriklerin Mekke’ye geri dönmelerinden sonra Kureyzaoğulları üzerine yürüdü. Kureyzaoğulları yirmi beş günlük kuşatmadan sonra teslim oldu. Hz. Peygamber (s.a.v.), onlara ceza olarak kendi kutsal kitapları olan Tevrat’ın hükmünü uyguladı.

Son Hendek Savaşı, Mekkelilerin her türlü saldırganlığının sonu olmuştu. Artık bundan sonra Müslümanlar düşmanlarına karşı üstünlük sağladılar. Mekkeli müşrikler de Medine’ye saldırı imkânı bulamadılar.