BBY 467 Bilimsel ve Kültürel Mirasın Dijitalleştirilmesi Ders 2: Kültürel Mirasın Anlamı ve Yönetimi, Türkiye'de Kültürel Miras Arş. Gör. Tolga Çakmak

Kültürel Miras Yaşadığımız yerlerdeki tarihi yapılar, Eski uygarlıkların kalıntıları Arkeolojik ören yerleri, Türküler, masallar, halk oyunları, el sanatları, Geleneksel muftak kültürü… Kimi zaman olduğu gibi, kimi zaman da yeni tasarım ve yorumlara ilham kaynağı

Kültürel Miras Miras günlük yaşantımızın içinde yer alan bir unsur kimliğimizi oluşturan bir kavram Anahtar Kelime => etkileme, etkileşim ve etkilenme Nerelerde karşımıza çıkar; TV dizileri, filmler Hediyelik eşya dükkanları, Moda dünyası, Ev dekorasyonu Kent planlaması

Kültürel Miras Tek ve sabit bir tanım yok Değişen toplumsal anlayışlar ve gereksinimler - tanımın genişlemesi Korunması ve sürdürülmesi gereken bir kavram Ülke toprağına meşruiyet kazandıran temel ögelerden biri Yasalar, uluslararası kurumlar…

Kültür Ekonomisi Kültür alanındaki üretim ve tüketim ilişkilerini inceleyen, kültür sektörünü ekonomi teorileri ve istatistikleriyle analiz eden alt alan Ekonomi kavramlarının film, müzik, yayın, medya, gösteri sanatları, görsel sanatlar veya miras ile ilişkilendirilmesi Kültür ekonomisi = yaratıcı endüstriler (Creative Industries)

Yaratıcı endüstrilerin kategorizasyonu Kültür Ekonomisi Ticari anlayış Somut olmayan kültürel içeriğin yaratımı, üretimi ve ticari amaçlarla kullanımı Yaratıcı endüstrilerin kategorizasyonu Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü (UNCTAD) 4 kategori ve 9 altalan

Türkiye’de 20. yüzyılın başlarından itibaren gelişim Kültür Ekonomisi Ulusun inşaası sürecinde ortak bir kimlik yaratmak için başvurulan bir araç Türkiye’de 20. yüzyılın başlarından itibaren gelişim Anadolu arkeolojisi ve tarihi milli kimlik, tarih ve kültür

1990’lar sonrası -> Kültürel mirasın ekonomide yer edinmesi Gelişim 1990’lar sonrası -> Kültürel mirasın ekonomide yer edinmesi Teknolojik gelişmeler  Devletlerin farklı konulara öncelik vermesi ve farklı konulara değer yüklemesi Kültürel mirasın turizm ile ilişkilendirilmesi Kültürel mirasın kendi ekonomisini yaratması -> 21. yüzyıl başları Kültürel mirasın korunması gereken bir kaynak olarak görülmesi Gelişme koruma dengesi ve sürdürülebilirlik olgusu

Politikalar ve uluslararası sözleşmeler -> 20. yy ikinci yarısı Gelişim Politikalar ve uluslararası sözleşmeler -> 20. yy ikinci yarısı kültürel mirasın çevre ve toplum için değeri Toplumsal ve kültürel değerler Yerel ve ulusal ekonominin önemli bir birleşimi Ülkelere göre farklı uygulamalar Arkeoloji ve tarihsel zenginlik  Turizm (kültür turizmi) Farklı aktörler ve yapılanmalar Avusturya, Almanya, Hollanda… tümüyle kamu desteği Avustralya, Japonya, Amerika Birleşik Devletler… tümüyle devletten bağımsız Türkiye ???

19. yüzyılda koruma odaklı Türkiye’de gelişim 19. yüzyılda koruma odaklı 20. yüzyıl - diğer ülkelerle paralel bir yapı arkeoloji, mimarlık ve şehircilik Günümüzde, toplumsal boyut ve disiplinlerarasılık

Kültürel Miras insanın binlerce yıllık yaşam deneyiminin, aklının ve yaratıcılığının bugüne ulaşmayı başarmış kalıntıları somut ve somut olmayan varlıkların ve değerlerin tümü Tanımlardaki evrilme Anıt eserlerden insana ve hatta doğaya ait tüm kültürel değerlere

Kültürel Miras - Kategoriler Somut Kültürel Miras Taşınır Kültürel Miras Taşınmaz Kültürel Miras Sualtı Kültürel Mirası Somut Olmayan Kültürel Miras Doğal Miras

Kültürel Miras - Kategoriler Somut Kültürel Miras Taşınır Kültürel Miras – Tablolar, heykeller… Taşınmaz Kültürel Miras – anıtlar, arkeolojik sitler

Kültürel Miras - Kategoriler Sualtı kültürel mirası batıklar, sualtı kalıntıları ve kentleri

Kültürel Miras - Kategoriler Somut Olmayan Kültürel Miras ???

Kültürel Miras - Kategoriler Somut Olmayan Kültürel Miras ???

Biz neredeyiz?

Kültürel Mirasa Yönelik Yaklaşımlar Evrensellik Görüşü Kültürel miras tek bir devlet ya da ulusa ait değil İnsanlığın ürünleri Kültür varlıkları serbestçe dolaşabilmeli, iyi korunamıyorsa taşınabilmeli Milliyetçi Görüş Kültür varlığı yalnızca o milletindir. Milli bir karakteri vardır. Bulunduğu yerde kalmalı ve korunmalıdır. «Kaynak Ülke?»

Kültürel Mirasa Yönelik Yaklaşımlar 1970 UNESCO Sözleşmesi Kültürel miras ürünlerinin yasadışı ithal ve ihracının önlenmesi 2011 yılında 120 ülke Türkiye 1981 yılında kabul etti.

Kurumlar United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization – UNESCO Avrupa Konseyi (Council of Europe) Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (International Council of Monuments and Sites – ICOMOS) Kültür Varlıklarının Korunması ve Onarım Çalışmaları Uluslararası Merkezi (International Centre for Study of the Presevation and Restoration of Cultural Property – ICCROM) Uluslararası Müzeler Konseyi (International Council of Museums – ICOM) Dünya Anıtlar Fonu Getty Koruma Enstitüsü Ağa Han Kültür Vakfı Europa Nostra

Türkiye’deki uygulama ve düzenlemeler 19. yy; Osmanlı İmparatorluğu Arkeoloji Müzesi, İstanbul Asar-ı Atika Nizamnamesi – 1869 (ilk düzenleme) Yasalardaki düzenlemeler Arkeoloji ve sit odaklılık

Kültürel Mirasın Korunması Savaş ve silahlı çatışmalarda zarar görme ile ilgili düzenlemeler Sivil karakterli yerlerle aynı koruma özelliklerine sahip 1907 tarihli IV numaralı Lahey Sözleşmesi 1950 sonrasında evrensellik görüşü etkileri Kültürel miras insanlığın ortak ürünü Savaş ve silahlı çatışmalarda dokunulmazlık (1954 tarihli Lahey Sözleşmesi) Dünya Mirası Sözleşmesi – bir kültür mirası eserinin yok olması bütün insanlığa ait bir eserin yok olması anlamını taşımakta Avrupa Konseyi

Kültürel Mirasın Korunması 2000’li yıllar Kültürel çeşitlilik artırılmalı Kültürler arası diyalogun geliştirilmesi 2001: UNESCO evrensel bildirgesi Kültürel miras kültürler arası diyalog için bir kaynak «hemen her şekliyle korunmalı, zenginleştirilip genişletilmeli ve insan deneyiminin ve emellerinin bir kaydı olarak gelecek kuşaklara teslim edilmelidir…»

Kültürel Mirasın Korunması 2003: UNESCO Sözleşmesi – Somut olmayan kültürel mirasın tanımlanması toplulukların ve grupların çevreleriyle, doğayla ve tarihleriyle etkileşimlerine bağlı olarak, sürekli biçimde yeniden yaratılır ve bu onlara kimlik ve devamlılık duygusu verir; böylece kültürel çeşitliliğe ve insan yaratıcılığına duyulan saygıya katkıda bulunur 2005: Avrupa Konseyi - Toplum için Kültürel Mirasın Değeri Çerçeve Sözleşmesi (Faro Sözleşmesi) insanın gelişimi, kültürel çeşitliliğin artırılması ve kültürlerarası diyaloğun yükseltilmesi için bir kaynak, kaynakların sürdürülebilir kullanımı ilkesine dayalı ekonomik gelişme modelinin bir parçası Kültürel miras bir insan hakkı İnsan Hakları Evrensel Bildigesi’nde tanımlanan “kültürel yaşama katılım hakkının” özünde var olan bir hak

Genel Değerlendirme Ne öğrendiniz?

BBY 467 Bilimsel ve Kültürel Mirasın Dijitalleştirilmesi Ders 2: Kültürel Mirasın Anlamı ve Yönetimi, Türkiye'de Kültürel Miras Arş. Gör. Tolga Çakmak