EVDE BAKIM HASTALARINDA ENTERAL BESLENME HAZIRLAYANLAR GÖZDE ECE DOMLU BURCU ÇELİKTAŞ SEVDA SEVİNDİK SULTAN BAŞIBÜYÜK EVDE BAKIM HASTALARINDA ENTERAL BESLENME

Sağlıklı beslenmenin temel kuralı besinlerin yeterli ve dengeli bir şekilde alınması ve vücutta uygun bir şekilde kullanılmasıdır. Sağlıklı Beslenme

PROTEİNLER KARBONHİDRATLAR VİTAMİNLER Bu da; protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve minerallerin vücudumuza yeterli miktarda alınmasına bağlıdır. VİTAMİNLER

HASTALIK MALNÜTRİSYON Yetersiz beslenme sonucunda hastalıklara yatkınlık olur ve en önemlisi malnütrisyon gelişir. MALNÜTRİSYON

MALNÜTRİSYON GELİŞİM MEKANİZMASI Haldun SELÇUK, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara

MALNÜTRİSYON SONUÇLARI Haldun SELÇUK, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara

NUTRİSYONEL DESTEKTE AMAÇ Yaşam süresi ve kalitesini arttırmak Komplikasyonları azaltmak Mortaliteyi azaltmak Önceden var olan malnütrisyonu önlemek Kısa dönemde hücresel fonksiyonların restorasyonu Uzun dönemde kaybedilen dokuların yerine konulması Hasta beslenme desteğindeki amaç Haldun SELÇUK, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara

Besinlerin oral ya da gastrik tüplerle verilmesidir. ENTERAL BESLENME Biz bugün sizlere enteral beslenmeyi anlatacağız. Besinlerin oral ya da gastrik tüplerle verilmesidir.

HANGİ DURUMLARDA ENTERAL BESLENME UYGULANIR? Mekanik ventilasyon gerektiren durumlar Nörolojik hastalıklar Kafa yaralanmaları, multiple travma Yanık Sepsis Majör ameliyatlar GIS hastalıkları; fistüller Kronik pankreatit Kanser Organ yetmezlikleri; karaciğer, böbrek, kalp Özefagus hastalıkları Anoreksia nevroza Vücut ağırlığının %10’unundan fazlasını kaybeden hastalar

ENTERAL BESLENME YÖNTEMLERİ 1)Ağız yoluyla enteral beslenme 2)Tüple enteral beslenme Nazogastrik Nazoduodenal Nazojejunal 3)Gastrostomi / jejunostomi 4)Perkütan endoskopik gastrostomi (PEG)

1)Ağız Yoluyla (Oral) Enteral Beslenme Bilinci açık olan, oral alma engeli bulunmayan hastalar için en uygun yöntemdir. Zenginleştirilmiş normal gıda, Sıvılaştırılmış normal gıda, Lezzetlendirilmiş elementler verilebilir. Destek amaçlı verilen bu gıdalar oral alabilen hastalarda ana öğün yerine geçirilmemelidir.

2)Tüple Enteral Beslenme Nazogastrik Nazoduodenal Nazojejunal Nazogastrik ya da nazoenterik tüple beslenme yeterli oral alımı önleyen nörolojik ve psikolojik bozuklukları olan hastalar ile orofaringeal ve özofageal bozukluklar nedeniyle yiyecek alamayan hastalarda endikedir. Ciddi gastrointestinal disfonksiyonu olan hastalarda kontrendikedir. Tüpün yerleştiği yere göre isim alırlar. Nazogastrik: mideye, nazoduedonal: duodenuma , nazojejunal: jejenuma yerleştirilir.

3)Gastrostomi/Jejunostomi Endoskopik ya da cerrahi yolla takılır. Uzun süreli beslenmelerde ( 6-12 hafta ya da daha fazla süreli ) ve tıkanıklıklardan dolayı nazal entübasyonun yapılamadığı durumlarda, komadaki hastalarda ve bazı abdominal cerrahilerde kullanılır.

4)Perkütan Endoskopik Gastrostomi (PEG) Ağız yoluyla gıda alamayan hastaların beslenmesini sağlamak amacıyla bir alternatif yol olarak karın duvarından geçirilen esnek bir tüpün mideye yerleştirilmesi işlemidir. Bu uygulama katı-sıvı gıdaların ve/veya ilaçların yemek borusundan geçmeksizin doğrudan mideye ulaşmasını sağlar.

Enteral beslenmeye 3-4 haftadan daha uzun süre gereksinim olduğunda perkütan endoskopik gastrostomi uygulaması tercih edilmelidir. PEG/PEJ tüpünün yerleştirilmesi kolay ve güvenli olup hasta tarafından daha iyi tolere edilir.

PEG Bakımı Video 

ENTERAL BESLENMEDE KULLANILAN ÜRÜNLER Polimerik Ürünler Monomerik ve Oligomerik Ürünler Hastalığa Özgün Ürünler Modüler Diyetler

1. POLİMERİK ÜRÜNLER Enteral nütrisyonda standart yaklaşım olarak kabul edilen polimerize formüller (polimer moleküllerin elde edilmesine yol açan reaksiyonlar), nütrisyon açısından yeterli, fonksiyonel bir sindirim sistemi gerektirirler. Polimerik ürünler hem hastane hem de evde kullanımına uygundurlar.

1. POLİMERİK ÜRÜNLER Ürün Bileşimi ; Nitrojen kaynağı olarak; protein Karbonhidrat kaynağı olarak; oligosakkarit, maltodekstrinler ve nişasta Yağ kaynağı olarak; bitkisel yağlar Mineraller, vitaminler ve eser elementler

1. POLİMERİK ÜRÜNLER Normal sindirim ve absorbsiyon süreci gerektirirler. Bu nedenle intestinal fonksiyonları normal ya da normale yakın (sindirim ve emilim kapasiteleri iyi durumda) hastalarda oral destek amaçlı kullanırlar.

2. MONOMERİK VE OLİGOMERİK ÜRÜNLER Elemental ve semielemental diyet olarak adlandırılan monomerik ve oligomerik enteral ürünler, minimal sindirime gereksinim duyulan, tamamen emilen ve enzimatik olarak çeşitli derecelerde hidrolize edilebilen makro besin ögelerini içermektedir. Laktoz* ve glüten** içermezler. *süt şekeri **buğday gibi besinlerde bulunun protein grubu

2. MONOMERİK VE OLİGOMERİK ÜRÜNLER Monomerik Ürünler (Elenmental Ürünler) Oligomerik Ürünler (Semielemental Ürünler) Serbest amino asitler, Glukoz,oligosakkaritler Az fakat değişik miktarda esansiyel yağ asitleri Mineraller Vitaminler Eser elementler ve esansiyel yağ asitleri bulunmaktadır. Sodyum içerikleri genellikle düşüktür. Likit ve toz formu vardır. Lif içermezler. Dipeptitler ve tripeptitler Serbest aminoasitler Disakkaritler ve maltodekstrinler Omega-3 ve omega-6 yağ asitlerinin kaynağı LCT içerirler. Monomerik ürünlere göre osmalalitesi daha düşüktür ve daha kolay absorbe edilirler.

3. HASTALIĞA ÖZGÜN ÜRÜNLER Karaciğer yetmezliğine özgün ürünler Renal yetersizliğe özgün ürünler Pulmoner yetersizliğe özgün ürünler Stres ve immün modülasyon ürünleri

I. Karaciğer Yetmezliğine Özgün Ürünler Hepatik yetersizlik ve hepatik ensefalopati için özelleştirilmiş bu ürünler, anormal plazma aminoasit oranını düzeltmek için yüksek oranda dallı zincirli aminoasit ve düşük oranda aromatik aminoasit ve metiyonine* sahiptir. Protein ve elektrolit oranları düşüktür. *apolar bir aa ve yağların metabolizmasını arttıran bir lipotropik molekül

II. Renal Yetersizliğe Özgün Ürünler AKUT RENAL YETMEZLİĞİ OLAN HASTALAR Sıvı elektrolit dengesini korumak, Kan üre nitrojenini düşürmek, Toksik ürünlerin birikimini azaltmak amaçlı ürünler STABİL PRE-DİYALİZ HASTALARI Esansiyel aminoasitlerle zenginleştirilmiş düşük protein ve yoğun enerjili ürünler DİYALİZ HASTALARI Yoğun enerjili ve yüksek proteinli ürünler

III. Pulmoner Yetersizliğe Özgün Ürünler AMAÇ: Karbondioksit üretimi ve solunum katsayısını azaltmak Lipit oranı artırılmış, karbonhidrat oranı azaltılmış formüller ENERJİ KAYNAĞI:

IV. Stres Ve İmmün Modülasyon Ürünleri İmmünnütrisyon olarak da adlandırılan bu ürünlerde tek tek ya da kombine olarak ; Glutamin* Arginin** Omega-3 yağ asitleri Nükleotitler ve dallı zincirli aminoasitler gibi özel nütrientler*** bulunmaktadır. *-** esansiyel olmayan aa ***besin

4. MODÜLER DİYETLER Yanık hastası ve sıvı kısıtlaması gerektiren (kardiyak, renal veya hepatik yetmezlik gibi) ancak artmış enerji gereksinimi olan vakalarda kullanılabilir. Hastanın günlük enerji ve protein gereksinimine uygun şekilde almakta olduğu diyete ilave olarak kullanılır.

ENTERAL BESLENME YÖNTEMLERİ Sürekli Beslenme İnfüzyon pompası aracılığıyla besinin sürekli verilmesidir. AVANTAJ Reflü veya yüksek gastrik rezidual volümden kaynaklanan aspirasyon riskini azaltması Bağırsaklara besinin kontrollü verilmesi Kan glikoz düzeyi kontrolünün artması DEZAVANTAJ Sürekli izlem gerektirmesi Kapalı sistemde besinin en fazla kalma süresi 24 saat, açık sistemde 8 saat olduğundan kalan besinin atılmasına neden olma Karabacak 2010; Winkelmann and Best 2009

Sürekli Beslenme

ENTERAL BESLENME YÖNTEMLERİ Aralıklı Beslenme Asılı besin torbası aracılığıyla, yer çekimi etkisiyle damlayarak ya da geniş çaplı bir enjektörle, kısa sürede bolus (5 dk ve üzeri) olarak besinin verilmesidir. AVANTAJ Besin maddelerinin hızlı verilmesi İnfüzyon pompası gerektirmemesi Beslenmeler arasında midenin istirahatine olanak sağlaması DEZAVANTAJ Yan etki olasılığın daha fazla olması Sadece mide yolu ile beslenmede kullanılması Sürekli beslenme ile kıyaslandığında daha fazla zaman gerektirmesi Karabacak 2010; Winkelmann and Best 2009

ENTERAL BESLENME YÖNTEMLERİ Sürekli ve aralıklı beslenme arasında anlamlı fark olmamakla birlikte gastrointestinal komplikasyonlar azaldığı ve besin formülünü uygulama kolaylığından dolayı sürekli beslenmenin tercih edilmesi önerilmektedir. Karabacak 2010; Winkelmann and Best 2009

ENTERAL BESLENMEDE KOMPLİKASYONLAR GİS Diyare Konstipasyon Bulantı-kusma Abdominal distansiyon METABOLİK Hiperglisemi Dehidratasyon Elektrolit değişiklikler Osmotik diürez BUN düzeyinde artma Hiperkapni Aşırı hidrasyon

ENTERAL BESLENMEDE KOMPLİKASYONLAR SOLUNUM Pulmoner aspirasyon TÜP Nazal ülserler Tüp tıkanması Tüpün yerinden çıkması

ENTERAL BESLENMEDE İZLEM Diyare, konstipasyon, abdominal distansiyon, midede fazla miktarda rezidü kalması ve kusma açısından hasta sürekli izlenmelidir. Günlük elektrolit, glukoz düzeyi, antropometrik ölçümler ile hasta nütrisyon yönünden değerlendirilir.

ENTERAL BESLENMEDE İZLEM Gastrostomi / jejunostomi bakımı, pansumanlarının değişimi ve beslenme sırasında asepsiye dikkat edilmelidir. Patojen mikroorganizmaların yayılmasını önlemede el yıkama en iyi uygulamadır.

HEMŞİRELİK TANILARI Dengesiz Beslenme: Beden gereksiniminden daha az beslenme Sıvı volüm eksikliği ya da fazlalığı riski Enfeksiyon riski Cilt bütünlüğünde bozulma riski Malnutrisyonu Olan Hastanın Hemşirelik Bakımı, Yard.Doç.Dr. Ümran DAL, Gazi Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi (2007) 74–81

EVDE BAKIMA YÖNELİK EĞİTİM Malnütrisyonlu hastaların enteral beslenme desteği ile evde bakımlarının sürdürülmesi gerekebilir. Hastalara ve ailelerine verilecek eğitim; Yiyecek önerileri ve beslenme ürünleri, Önerilen yiyecekler ve beslenme ürünlerinin nereden sağlanacağı, Evde hazırlanacak solüsyonların nasıl hazırlanacağı, tüple ya da santral yolla beslenmenin nasıl yapılacağı, infüzyon pompaları, tüp ya da santral kataterin bakımı, Komplikasyonların tanınması ve nasıl, ne zaman hastaneye başvurması gerektiği konularını içerir. Evde uygun beslenme için, hastalara bu bilgileri içeren kılavuzlar sağlanmalıdır. Malnutrisyonu Olan Hastanın Hemşirelik Bakımı, Yard.Doç.Dr. Ümran DAL, Gazi Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi (2007) 74–81

KAYNAKLAR Malnütrisyon ve Önemi, Haldun SELÇUK, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara ENTERAL BESLENME: BAKIMDA GÜNCEL YAKLAŞIMLAR, Aysel GÜRKAN, Bilgi GÜLSEVEN, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2013;16:2 Malnütrisyonu Olan Hastanın Hemşirelik Bakımı, Yard.Doç.Dr. Ümran DAL, Gazi Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi (2007) 74–81 Perkütan Endoskopik Gastroenterostomi Uygulama Deneyimlerimiz: Endikasyon ve komplikasyonlar, Emrah ALPER, Behlül BAYDAR, Fulya Özcan ARI, Zafer BUYRAÇ, Adnan KIRCI, Fatih ASLAN, Mehmet Kadir AKSÖZ, Belkıs ÜNSAL, Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Gastroenteroloji Kliniği, İzmir, AKADEMİK GASTROENTEROLOJİ DERGİSİ, 2009; 8 (2): 74-76 Enteral Nütrisyon Uygulama Yöntemleri, Seda Banu AKINCI, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Ankara Enteral Ürünler, Günseli ORHUN, İstanbul Üniversitesi , İstanbul Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji Anabilim Dalı, Yoğun .Bakım Bilim Dalı, İstanbul

Dinlediğiniz ve sabrınız için ;