Osmanlı Devleti’nin Kuruluş ve Yükselişi Hazırlayan: Hazel KARAÇAM

Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu (1299-1453) Ertuğrul Gazi

Osmanlılar, Oğuzların Bozok kolunun Kayı boyuna mensuptur. Malazgirt savaşından sonra Anadolu’ya gelen Kayılar, 1. Alaeddin Keykubat’a yaptıkları yarımdan dolayı Ankara Karacadağ yakınlarına yerleşmişler daha sonra da Bizans’tan Söğüt ve Domaniç’i alarak topraklarını genişletmişlerdir.

Osmanlı Devleti kurulduğu sırada genel durum Kösedağ savaşından sonra Anadolu Selçuklu Devleti yıkılma sürecine girmişti.İlhanlı Devleti Anadolu’nun büyük bir kısmına egemendi. Türk Beylikleri Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflamasından sonra bağımsızlığını ilan etmişlerdi. En güçlüleri Karamanoğulları, Germiyanoğulları idi.

Osmanlı Devleti kurulduğu sırada genel durum Bizans İmparatorluğu: Marmara’ya hakimdir Eski gücünü kaybetmişti. Trabzon Rum İmparatorluğu: 4. Haçlı seferinden sonra kurulmuş Doğu Karadeniz’e hakim durumdadırlar. Memlük Devleti: G. Doğu Anadolu’ya kadar gelmişlerdi. Balkanlar: Bir çok prenslik ve krallık bulunmaktaydı

Osmanlı Devleti kurulduğu sırada genel durum

Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Ertuğrul Gazi’nin ölümü üzerine Kayıların başına Osman Bey geçmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti’nin gücünü yitirmesinden faydalanarak bağımsızlığını ilan etmiştir. (1299) Osman Bey

Osmanlı Devleti’nin kısa sürede büyümesinin nedenleri Siyasi ve ekonomik açıdan zayıf olan Bizans’a komşu olması Padişahların yetenekli oluşu Bizans’ın ve Balkanların karışıklık içinde olması Beylikler arasındaki mücadelelere katılmaması İskan politikası izlemesi Merkezi otoritenin güçlü olması

Osman Bey Dönemi (1281 – 1324) Koyunhisar Savaşı (1302) Bizans ile yapılan ilk savaştır. Savaşı Osmanlı Devleti kazandı.Bu savaş aynı zamanda Bizans’a karşı kazanılan ilk savaştır. Osmanlı Devleti’nde ilk altın para Osman Bey döneminde basılmıştır.

Orhan Bey Dönemi (1324 - 1362) Babası Osman Bey’in ölümünden sonra yerine geçmiş Ve Bursa’nın fethini tamamlamıştır. Maltepe (Palekanon) Savaşı (1329) Bizans ile yapılan bu savaşı Osmanlı Devleti kazanmış Ve İznik ile Kocaeli ele geçirilmiştir.

Karesioğulları’na son verilmesi Balıkesir ve Çanakkale civarında bulunan beylikte iç karışıklıklar çıkmış ve Orhan Bey bu durumdan istifade ederek beyliği topraklarına katmıştır. Beyliğin Osmanlı’ya katılmasıyla: Anadolu’da Türk siyasi birliğinin kurulması için ilk adım atıldı. Osmanlı Devleti’nde ilk denizcilik faaliyetleri başladı. Rumeli’ye geçiş kolaylaştı.

Rumeli’ye Geçiş Osmanlı Devleti Bizans İmparatoru Kantakuzen’e yardım karşılığında Rumeli’de bulunan Çimpe kalesini aldı. Önemi:Çimpe Kalesi Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’da yapacağı fetihler için bir üst olarak kullanıldı. Karesioğullarından alınan donanma ile Rumeli’deki fetihler daha kolay hale gelmiştir.

Sırpsındığı Savaşı (1364) Osmanlı Devleti’ni Balkanlar’dan atmak için Papa önderliğinde bir Haçlı ordusu hazırlandı. Yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı. Osmanlı Devleti’nin Haçlı ordusuyla yaptığı ilk savaştır.

I. Kosova Savaşı (1389) Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’da hızlı bir şekilde ilerlemesi üzerine yeni bir Haçlı ordusu hazırlanır. Yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazanır. Osmanlı Devleti ilk defa bu savaşta top kullanır. Savaş meydanını gezen I. Murat bir Sırplı tarafından şehit edilir.

Niğbolu Savaşı (1396) Avrupalı devletler Türklerin Balkanlarda ilerlemesini durdurmak için yeni bir haçlı ordusu hazırlığını tamamlar. Yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazanır. Türklere Orta Avrupa’nın yolu açılır. Bulgar krallığı ortadan kaldırılır.

Ankara Savaşı (1402) Osmanlı Devleti ile Timur arasında meydana gelmiştir. Timur’un yapacağı Çin seferi öncesinde batısında güçlü bir devlet bırakmak istememesi. Osmanlı Devleti’ni kendisi için bir tehlike olarak görmesi.

Ankara Savaşı Yapılan savaşı Timur kazanır. Yıldırım Bayezit, Timur’a esir düşer. Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirir. Osmanlı Devleti’nde Fetret Dönemi (1402-1413) başlar. Anadolu Türk siyasi birliği bozulur. İstanbul’un fethi gecikir. Balkanlardaki fetihler bir süre kesintiye uğrar.

Fetret (Bunalım) Dönemi Osmanlı Devleti’nde 1402’den 1413’e kadar geçen döneme Fetret Dönemi adı verilir. Bu dönemde Yıldırım Bayezit’in oğulları padişah olmak için mücadele etmiş ve bu nedenle ülke bir süre padişahsız kalmıştır. Sonunda Mehmet Çelebi kardeşlerini yenerek Fetret Dönemi’ni bitirmiştir.

İlk Deniz Savaşı Mehmet Çelebi döneminde Venediklilerle ilk deniz savaşı yapılır. Osmanlı Devleti bu savaşı kaybeder. Osmanlı Devleti’nin denizlerde üstünlük kurmaya çalıştığını göstermektedir.

Edirne-Segedin Antlaşması (1444) Osmanlı Devleti’nin II. Murat döneminde Balkanlar’da yenilgiye uğraması nedeniyle zor durumda kalmış ve Edirne-Segedin antlaşmasını imzalamıştır. Bu antlaşma Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’da imzaladığı ilk antlaşmadır.

Varna Savaşı (1444) II. Murat tahtı 12 yaşındaki oğlu II. Mehmet’e bırakınca Avrupalı Devletler yeni bir haçlı ordusu hazırlar. II. Murat tekrar tahta geçer. Yapılan mücadeleyi Osmanlı Devleti kazanır.

II. Kosova Savaşı (1448) Varna savaşının intikamını almak isteye n haçlılar tekrar bir ordu hazırlar. Yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazanır. Sonuçları: Türkler Balkanlara kesin olarak yerleşti Avrupalıların Türkleri Balkanlar’dan atma ümidi sora erdi. Türkler taarruza geçerken Avrupalılar savunmaya geçti.

Osmanlı Devleti’nin Yükselişi (1453-1579)

İstanbul’un Fethi İstanbul’un Fethi’nin Nedenleri 1. Osmanlı toprakları arasında kalan Bizans’ın Osmanlıların sınır güvenliğini tehlikeye düşürmesi 2. Bizans’ın Anadolu beyliklerini ve Osmanlı şehzadelerini Osmanlıya karşı kışkırtması 3. Bizans’ın Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanması ve Osmanlı Devleti’nin güvenliği açısından tehlike oluşturması 4. Peygamberimizin müjdesi 5. Bizans’ın haçlıları Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtması 6. Avrupalı devletlerin Türkleri Balkanlardan çıkarma ümitlerine son verilmek istenmesi 7. Türklerin Avrupa içlerine ilerleyişinin kolaylaştırılmak istenmesi 8. İstanbul’un jeopolitik konumu ve önemli ticaret yolları üzerinde olması

İstanbul’un Fethi için Yapılan Hazırlıklar 1 İstanbul’un Fethi için Yapılan Hazırlıklar 1. Anadolu Hisarı’nın (Güzelce Hisar) karşısına Rumeli Hisarı(Boğazkesen) yaptırıldı. 2. İstanbul yakınlarındaki Silivri ve Vize kaleleri alındı. 3. Edirne’de Şahi denen büyük toplar döktürüldü. 4. Surlara tırmanışı kolaylaştırmak için tekerlekli kuleler yaptırıldı. 5. Güçlü bir donanma oluşturuldu.

İstanbul’un Fethi (29 Mayıs 1453) Hazırlıklar tamamlandıktan sonra 6 Nisan günü Osmanlı ordusu Edirne’den İstanbul’a hareket etti.İstanbul hem karadan hem de denizden kuşatıldı.II.Mehmet bir gecede kızaklarla gemileri karadan Haliç’e indirdi.29 Mayıs günü İstanbul fethedildi.Bizans’ın Avrupa’dan aldığı yardım işe yaramadı. İstanbul’un Fethinin Türk Tarihi Açısından Sonuçları 1. II.Mehmet “ülke alan,ülke açan” anlamına gelen Fatih unvanını aldı. 2. Başkent Edirne’den İstanbul’a taşındı. 3. Anadolu ve Rumeli arasında Osmanlı toprak bütünlüğü sağlandı. 4. Türklerin Avrupa içlerine ilerleyişi kolaylaştı. 5. İstanbul Boğazı’nın kontrolü Türklerin eline geçti. 6. Karadeniz ticaret yolu Osmanlıların eline geçti.

İstanbul’un Fethinin Dünya Tarihi Açısından Sonuçları 1 İstanbul’un Fethinin Dünya Tarihi Açısından Sonuçları 1. Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) yıkıldı. 2. Avrupalıların Türkleri Balkanlardan çıkarma ümidi kalmadı. 3. Ortaçağkapanıp, Yeniçağaçıldı. 4. Avrupalıların Doğu ile olan ticaret yollarıkapandı,bu yolarıaçmak için yeni yollar aramaya başladılar.Bu durum Coğrafi keşiflerin başlamasında etkili oldu. 5. Kale ve surların top mermileriyle yıkılabileceğinin görülmesi üzerine Avrupa’da Derebeylik rejimi (feodalite) yıkıldıyerine merkezi krallıklar güçlendi. Not: İstanbul fethedilmeden önce Hunlar, Avarlar ve Bulgarlar tarafından kuşatılmıştı.Osmanlı Tarihinde Fatihten önce Yıldırım Beyazıt ve II.Murat da İstanbul’u kuşatmışfakat alamamıştır.

Osmanlı Devletinin Batıdaki İlerlemeleri İstanbul Osmanlılar tarafından alındıktan sonra Balkanlarda ilerlemek için herhangi bir engel kalmamıştı.Fatih zamanında; 1459’da Belgrat hariç tüm Sırbistan alındı. 1460’da Atina dışındaki tüm Mora Yarımadasıalındı. 1473’de Otlukbeli Savaşı ile Akkoyunlu Devleti ortadan kaldırıldı,ve Doğu Anadolu’nun güvenliği sağlandı. 1463’de Bosna,1479’da Hersek alındı. 1474’de Kırım’ın alınmasıile Karadeniz bir Türk denizi haline gelmiştir. Kanuni Sultan Süleyman Zamanında ise; 1521’de Belgrat ele geçiriliyor.

Mohaç Meydan Savaşı(1526) Belgrat Macarlılardan alındıktan sonra Macarlar Osmanlılara düşmanca davranmaya başladılar. Kanuni Macaristan’da tam bir bağımsızlık istiyordu. Bu nedenle 1526’da Osmanlı ve Macar orduları arasında Mohaç Ovası’nda yapılan savaşı2 saatlik bir sürede Osmanlılar kazandı. Budin ele geçirildi ve Macaristan Osmanlı topraklarına katıldı.

Osmanlı-Fransız İlişkileri Mohaç Savaşı’nda Fransızlara yardım edildi Osmanlı-Fransız İlişkileri Mohaç Savaşı’nda Fransızlara yardım edildi.Fransa ile ilişkiler gelişti.Osmanlı Devleti bu dostluğu devam ettirebilmek için Fransa ile 1535 yılında ticari bir antlaşma(kapitülasyon) imzalandı.Antlaşmaya göre; 1. Antlaşma her iki hükümdar hayatta iken geçerli olacaktı. 2. Her iki ülke birbirlerine ait denizlerde serbest ticaret yapacaktı. 3. Osmanlı topraklarındaki Fransızların hukuk sorunlarını Fransızlar takip edecekti. Kanuni Sultan Süleyman’ın Kapitülasyonları Vermekteki Amacı 1. Avrupa Hıristiyan birliğini parçalamak. 2. Akdeniz ticaretini canlandırmak için.

Osmanlı-Avusturya İlişkileri Viyana Kuşatması(1529) Macaristan’ın fethinden sonra Osmanlı Devleti’nin karşısına Avusturya çıktı. Avusturya Macar topraklarının kendisine ait olduğunu iddia etti.Osmanlı Devleti’nin en güçlü olduğu bu dönemde de Kanuni Belgrat’ı geri aldı.1529’da Viyana kuşatıldı fakat alınamadı. Viyana’nın Alınamamasının Nedenleri: 1. Ordunun kuşatma savaşına hazır olmaması. 2. Surları yıkabilecek büyük topların getirilmeyişi. 3. Kış mevsimine yaklaşılmasından dolayı Viyana alınamamıştır. Ferdinand Viyana kuşatmasından sonra tekrar Belgrat’a saldırıp Macar kralı olmak istedi.Bunun üzerine Kanuni tekrar sefere çıkıp Almanya’ya kadar ilerledi.1533 yılında Avusturya’nın isteğiyle İstanbul Antlaşması imzalandı.Antlaşmaya göre; 1. Ferdinand Macar kralı Yanoş’u tanıyacaktı. 2. Avusturya elindeki Macar toprakları için Osmanlı Devleti’ne vergi verecekti. 3. *** Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına eşit sayılacaktı.

Osmanlı Devleti’nin Denizlerdeki İlerlemeleri İstanbul’un fethinden sonra OsmanlıDevleti sadece batıda ilerlemekle kalmadı doğuda,güneyde ve denizlerde de ilerlemeler sağladı.Fatih Sultan Mehmet zamanında 1477 yılında Kırım ’ın alınmasıile Karadeniz bir Türk denizi haline geldi.Yine Fatih zamanında 1459 yılında Cenevizlilerden Amasra ve 1460 da İsfendiyaroğullarıBeyliği (Sinop) 1461 yılında ise Trabzon Rum İmparatorluğu alındı. Ege Denizindeki Adaların Alınması: Fatih zamanında Ege Denizi’nde İmroz,Bozcaada,Semadirek,Limni,Midilli,Taşoz ve Eğriboz Adalarıele geçirilerek Ege Denizi bir Türk denizi haline gelmiştir.1522 yılında Kanuni zamanında Akdeniz ticaretine zarar veren Rodos şövalyeleri üzerine sefer yapıldıve Rodos alındı.Rodos’un alınmasıyla Ege Denizi’ndeki Osmanlıhakimiyeti kesinleşmişve Ege Denizi Türk Denizi haline gelmiştir.1533 yılında Barbaros Hayrettin Paşanın(Hızır Reis) OsmanlıDevleti’ne katılmasıile Cezayir Osmanlıeyaleti haline geldi.

Preveze Deniz Savaşı: (1538) Sebepleri: 1.Korfo Adası’nın Osmanlılar tarafından kuşatılması. 2.Alman imparatoru Şarlken’in ve Venediklilerin Osmanlıların Akdeniz’deki üstünlüğüne son vermek istemesi. 1538 yılında Andreadorya komutasındaki Haçlıdonanmasıile Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlıdonanmasıarasında yapılan savaşıOsmanlıdonanmasıkazanmıştır. Sonuçları: 1.Bu savaşsonunda Akdeniz Osmanlıhimayesine girerek bir Türk gölü haline gelmiştir. 2.1551 yılında İspanyollardan Trablusgarp alınmıştır. 3.1568 yılında Cenevizlilerden Sakız Adasıalınmıştır. 1571 yılında Venediklilerden Kıbrıs alınmıştır.Böylece Akdeniz ticareti Osmanlıların eline geçti ve İnebahtıDeniz Savaşı’na zemin hazırlanmışoldu.

İnebahtı Deniz Savaşı(1571) Sebebi: Kıbrıs’ın Osmanlılar tarafından alınması. Kıbrıs’ın alınması üzerine hazırlanan Haçlı donanması ile Osmanlı donanması arasında İnebahtı Körfezi’nde yapılan savaşı Haçlı Donanması kazandı. Hint Deniz Seferleri: Sebepleri: 1.Portekizlilerin Hindistan ticaret yollarında egemenlik kurmaları. 2.Portekizlilerin Müslüman tüccar ve gemilerine zarar vermeleri. 3.Hint Müslümanlarının Osmanlıdan yardım istemesi. 4.Kanuninin Baharat yollarını ele geçirmek istemesi. Tüm bu sebeplerden dolayı Kanuni Portekizliler üzerine sefere çıktı. Fakat Hint Deniz seferlerinde başarı elde edilemedi.

Osmanlı Akkoyunlu İlişkileri ve Otlukbeli Savaşı Osmanlı Akkoyunlu İlişkilerinin Bozulma Sebepleri 1. Akkoyunlu hükümdarı zun Hasan’ın Fatih’in Anadolu’daki fetih hareketlerini engellemek istemesi.2. Akkoyunlu Devleti’nin kendisine sığınan Karamanoğlu Beyliğini Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtması 3.Gücüne güvenen Akkoyunluların Sinop ve Trabzon’u Osmanlıdan geri istemesi Tüm bu sebeplerden dolayı doğunun güvenliğini sağlamak isteyen Fatih sefere çıktı. Akkoyunlu ordusu ile Osmanlı ordusu 1473 yılında Otlukbeli Savaşı’nda karşı karşıya geldi. Yapılan Savaşı Osmanlılar kazandı.

Osmanlı İran İlişkileri ve Çaldıran Savaşı (1514) Yavuz Sultan Selim Osmanlı Devleti’nin iki büyük tehlikenin tehdit ettiğini görmüştü. Bu iki tehlike Safeviler ve Memlüklüler ’dir.Yavuz Sultan Selim öncelikle Anadolu’ya yönelik bu tehditleri ortadan kaldırmaya başladı e İran üzerine sefere çıktı. Çaldıran Savaşı(1514) Savaşın Sebepleri 1.Şah İsmail’in Yavuz Sultan Selim’in padişahlığı sırasında tebrik için elçi göndermemesi. 2.Şah İsmail’in adamları aracılığıyla Doğu Anadolu’da ayaklanmalar çıkarması.(Şiilik faaliyetleri) 1514 yılında Çaldıran Ovası’nda Safevi Devleti ile yapılan savaşı Osmanlılar kazanmıştır. Savaşın Sonuçları 1.Doğu Anadolu Osmanlı egemenliğine girdi. 2.Safevilerin Doğu Anadolu’daki faaliyetleri bir süre önlenmiş oldu. 3.1515 de Turna Dağı Savaşı ile Dulkadiroğulları beyliğine son verildi.Anadolu Türk siyasi birliği tekrar sağlandı.

Kanuni Devri İran Seferleri Sebepleri 1.Kanuninin Macaristan seferini fırsat bilen İranlıların Doğu sınırlarımızda karışıklık çıkarması. 2.İranlıların Venedik ve Avusturya ile anlaşması. Kanuni İran üzerine çıktığı sefer sonucu Bağdat’ı ele geçirdi. ve İranlılarla 1555 yılında Amasya Antlaşması imzalandı.Bu antlaşma ile Doğu Anadolu Irak ve Tebriz Osmanlıların eline geçti. Amasya Antlaşmasının Önemi Osmanlı Devleti ile İran arasında yapılan ilk antlaşmadır. Amasya Antlaşması1577 yılında bozuldu. III.Murat zamanında tekrar İran üzerine sefere Çıkıldı ve 1590 yılında Ferhat Paşa Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Azerbaycan,Gürcistan ve Dağıstan ele geçirildi. Ferhat Paşa Antlaşmasının Önemi Ferhat Paşa Antlaşması Osmanlı Devleti’nin doğuda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşmadır.

Osmanlı Memlük İlişkileri Yavuz’un Memlük Üzerine Sefere Çıkma Nedenleri (Mısır Seferi) 1. Yavuz’un İslam dünyasını himayesi altına almak istemesi. 2. II.Beyazıt zamanında Memlüklülerle yapılan savaşların etkisi. (Hicaz su yolları meselesi) 3. Mısır’ın zengin olması ve Baharat yollarının buradan geçmesi ve Yavuz’un bu zenginlikleri ele geçirmek istemesi. 4. Memlüklülerin elinde bulunan Mekke, Medine ve Kudüs gibi kutsal kentlerin alınmak istenmesi. 5. Memlüklülerin İran İle işbirliği yapması. Tüm bu sebeplerden dolayı sefere çıkan Yavuz 1516 da Mercidabık Savaşı ile Memlük ordusunu bozguna uğrattı ve Suriye ele geçirildi.Mercidabık Savaşı’ndan sonra kışı Suriye’de geçiren Yavuz tekrar Mısır’a sefere çıktı. 1517 de Ridaniye Savaşı ile Memlüklüler bozguna uğratıldı ve Mısır ele geçirildi.

Memlük (Mısır) Seferinin Sonuçları 1 Memlük (Mısır) Seferinin Sonuçları 1. Suriye, Filistin,Hicaz ve Mısır toprakları Osmanlı Devleti’ne bağlandı. 2. Baharat yolu Osmanlıların eline geçti. 3. Alınan ganimetlerle Osmanlı hazinesi güçlendi. 4. Memlük Devleti ortadan kaldırıldı. 5. *** Halifelik Memlüklülerden Osmanlılara geçti Yavuz Sultan Selim’den itibaren Osmanlı Padişahları halife ünvanını kullanmaya başladı. Halifelikle birlikte kutsal emanetlerde İstanbul’a getirildi.