Tacettin İnandı Halk Sağlığı OKUL SAĞLIĞI Tacettin İnandı Halk Sağlığı

Kapsam Okul Sağ. Tanım OS Hizmetleri OS ekibi

Okul Sağlığı Hizmetleri Neden Önemli? 60 bin okul 6-18 yaş grubu 14 milyon öğrenci 700 bin öğretmen + personel Okul çocukları nüfusumuzun %20’sini oluşturuyor!

Okul S. Hizmetleri Sağlık kontrolleri Okula kabul Okulda ilk yardım Dönemsel muayeneler Okulsa sağlık eğitimi Okulda çevre sağlığı Binalar, sınıflar, tuvalet Okul bahçesi Merdiven, ısıtma, aydınlanma Sıra ve tabureler Su , temizlik, çöpler

Tablo 1: İncelenen 375 yayının konu içerikleri, n=375 Konu başlıkları Sayı Yüzde Sistem, program ya da proje değerlendirme, gereksinim belirleme 139 37,1 Sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirme 52 13,9 Obezite, şişmanlık, beden algısı 48 12,8 Kronik Hastalıklar 41 10,9 Beslenme, büyüme ve gelişme sorunları 38 10,1 Bulaşıcı hastalıklar 37 9,9 Madde kullanımı, sigara, alkol ve diğerleri 29 7,7 Fiziksel aktivite 23 6,1 Çevre sağlığı 19 5,1 Bilgi tutum davranış 17 4,5 Genel sağlık, yaşam kalitesi 16 4,3 Ruh sağlığı ve sorunları Risk faktörleri 14 3,7 Üreme sağlığı Okul başarısı, okula devam 11 2,9 Ağız ve diş sağlığı 8 2,1 Şiddet 7 1,9 İşitme 1 0,3 Kaza

Okul Sağlığı Hizmetlerinin Kapsamı Sağlığı geliştirmek ve korumak Sağlığı değerlendirmek ve izlemek Sağlık eğitimi Çevre Sağlığı Kayıtlar

Türkiye’de okul sağlığı ile ilgili uygulamalardan Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı sorumludur Okul sağlığı programında: 1-Okul sağlığı hizmetleri, 2-Sağlık eğitimi çalışmaları, 3-Okul ve çevresinin çevre sağlığına uygunluğu ve geliştirilmesi çalışmaları, 4-Okul sağlığı kayıtlarının tutulması çalışmaları yer almaktadır.

Okul Sağlığı Ekibi Doktor Hemşire Sınıf Öğretmeni Beden eğit. Öğretmeni Psikolog Sosyal hizmet uzmanı Beslenme uzmanı

Okul Sağlığı Okul Sağlığı Hizmetleri; öğrencilerin ve okul personelinin sağlığının değerlendirilmesi, geliştirilmesi, sağlıklı okul yaşamının sağlanması ve sürdürülmesi, öğrenciye ve dolayısıyla topluma sağlık eğitiminin verilmesi için yapılan çalışmaların tümü.

Okul sağlığı, öğrencilerin, öğretmenlerin ve okul personelinin ruhsal, bedensel ve sosyal açıdan tam iyilik halinde olmalarını hedefler

OKUL SAĞLIĞI HİZMETLERİ *Okul sistemi içerisinde öğrencilerin, öğretmenlerin ve okul personelinin sağlığının değerlendirilmesi, korunması, geliştirilmesi için (okula kabul muayenesi, periyodik fizik muayeneler, görme, işitme, diş, büyüme-gelişme... taramaları, bulaşıcı hastalıklarla savaş, ilkyardım, ruh sağlığı çalışmaları, beden eğitimi çalışmaları gibi), *hastalıkları halinde tedavi edilmeleri için, *kronik hastalığı olanların rehabilite edilmesi için yapılan çalışmalardır.

Okullardaki periyodik sağlık taramaları ve yaşa uyan rutin aşı uygulamaları (İlkokul 1. sınıfta tüberküloz, çocuk felci, kızamık, difteri - tetanos, ilkokul 5. sınıfta difteri-tetanos, lise birde erişkin tipi tetanos aşısı ) da yine bu birimler tarafından yapılmaktadır Okul sağ. Okul sağlık ekibi ve toplum sağlığı merkezlerinin sorumluluğu önemlidir

Başlıca Sağlık Sorunları-Kağıthane* Ağız-diş sağlığı Akut hastalıklar Süreğen sorun/ hastalıklar Ruh sağlığı sorunları Görme bozukluğu *5O3 ikinci sınıf öğrencisi

Okul döneminde çocukların büyüme- gelişmelerinin ve ruh sağlıklarının izlenmesi 6-10 yaşta üst solunum yolu enfeksiyonları, paraziter hastalıklar (bit, uyuz, barsak parazitleri), döküntülü hastalıklar, ağız ve diş, görme ve işitme sorunları, inmemiş testis, enürezis, pes planus, skolyoz gibi ortopedik bozukluklar, kaza ve şiddet sonucu yaralanmalar Okullarda bulaşıcı hastalıklar nedeni ile devamsızlık

İlkokulda sağlık eğitimi konuları: SAĞLIK EĞİTİMİ: Okullarda sağlık eğitimini öğretmenler vermektedir. İlkokulda sağlık eğitimi konuları: 1-Vücut organları ve fonksiyonları 2-Sağlıklı beslenme 3-Kişisel temizlik 4-Ağız ve diş bakımı 5-Bulaşıcı hastalıklardan korunma 6-İlkyardım

7-Kazalardan korunma 8-Sporun yararları 9-Sigaranın zararları (Türkiye’de öğretmenlerin % 47.5 i, ortaokul öğrencilerinin % 6-10 u, lise öğrencilerinin % 25-40 ı sigara içmektedir ) 10- Çevre temizliği ve bakımı 11-Temiz hava ve güneşin yararları 12-Sağlıklı giyinme 13-Bölgesel hastalıklar: Guatr, sıtma.. 14-Sağlık hizmeti veren kurumlar, kişiler ve bunlardan nasıl yararlanılacağı olabilir.

OKUL ÇEVRESİ: Okul binasının, oyun alanlarının, mutfak ve tuvaletlerin, spor salonlarının, ısınmanın, havalandırmanın ve aydınlanmanın, suyun, sağlığa uygun koşullarda olması sağlanmalıdır. Okul ve çevresinin kazalardan korunma yönünden uygunluğu kontrol edilmeli, gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

Güvenli Okul Okul güvenliği öğrencilerin, öğretmenlerin ve diğer personelin kendilerini fiziksel, psikolojik, sosyal bakımdan “özgür” hissetmeleridir (Dönmez, 2001). Okul güvenliği okulda öğrenme için uygun bir ortam yaratılmasıdır. Okul güvenliğinin kapsamı ve boyutları; çocuğun ya da diğer okul personelinin okula gitmek amacıyla evinden ayrılması anından başlayarak tekrar evine gelinceye kadar tüm aşamaları içerir.

Okul Sağlığı ve Güvenliği Öğrenciler, çalışanlar ile diğer paydaşlar olan veli ve ziyaretçilerin okul-çevresi ortamında sağlıklı ve güvende olmalarını etkileyen koşullar ve faktörler.

Okul Sağlığı ve Güvenliği Kurulu ? Okul Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Modelini oluşturmak ve işlevsel kılmak üzere görev yapan yapı.

Okul Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun Amacı Kurumun kalite politikası çerçevesinde öğrencinin ve çalışanın fiziksel, ruhsal ve sosyal bakımdan sağlık durumunu belirlemek, iyileştirmek, geliştirmek ve devamlılığını sağlamak; okul ve çevresinden gelebilecek zararlı etkenler nedeniyle öğrencinin ve çalışanın sağlığının bozulmasını önlemek; öğrenci-çalışan ile okul arasında uyumu sağlamak.

Kalite Yönetim Sistemi kapsamında ve bu amaç doğrultusunda, kurumun tüm sağlık ve güvenlik hedeflerini ve performansını geliştirme taahhüdünü açıkça ortaya koyan bir Okul Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Modeli oluşturmak ve işlevsel kılmak.

Okul Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun Görev Kapsamı Kurumun faaliyet alanı içerisinde bulunan ve okul sağlığı-güvenliği açısından tehdit oluşturabilecek riskleri yönetmek üzere gerekli yapıyı planlamayı, yapının sorumluluklarını, eylemlerini, prosedürlerini, süreçlerini belirlemeyi, işletmeyi, gözden geçirmeyi, iyileştirmeyi ve sürekliliğini sağlamayı kapsar.

OKUL SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU OKUL MÜDÜRLERİ, OKUL TEMSİLCİLERİ, OKUL AİLE BİRLİKLERİ TEMSİLCİLERİ, DRM, SAĞLIK MERKEZİ, BHİM, İKM, KM, HZM, ULŞ.-GÜV.SOR., KOLEJ A.Ş.TEMSİLCİSİ, GÜVENSİZ KOŞULLAR VE FİZİKSEL TEHLİKELER GRUBU EĞİTİM VE İLETİŞİM GRUBU ACİL DURUMA MÜDAHALE VE KRİZ YÖNETİM GRUBU GIDA VE GIDA NEVİ İŞLER DENETİM GRUBU MODEL ÖĞRENCİ GRUBU

Önleyici sağlık ve güvenlik kültürünün sürdürülmesi, Tehlike ve risk kavramları ile tehlike ve risklerin nasıl önleneceği veya nasıl kontrol altına alınacağıyla ilgili olarak toplumsal bilinç ve anlayış düzeyinin yükseltilmesi için mevcut bütün vasıtaların kullanılması ile mümkündür. (ILO 2003 yılı Global Strateji Belgesinden)

Sağlık ve Güvenlik Eğitim programlarını destekleme, İyi uygulama örnekleri ve deneyimleri paylaşma, Sağlık ve Güvenlik konusunda öğretmen ve öğrenciler arasında yarışmalar düzenleme, Okulda Sağlık ve Güvenlik riskleri konusunda farkındalık yaratma, Bir bilgi ağı oluşturma, yönünde çalışmalar yapılması gerekir.

TANIMLAR Tehlike: Yaralanmaya, sağlık bozulmasına, okulun fiziksel, sosyal ve psikolojik ortamının bozulmasına, maddi donanımın hasar görmesine veya bunlardan birkaçının bir arada bulunmasına neden olabilecek potansiyel zararlı kaynak veya durum. Kaza: Ölüme, sağlık bozulmasına, yaralanmaya, hasara, zarara ya da diğer kayıplara yol açan istenmeyen olay. Olay: Bir kazaya yol açan veya bir kazaya neden olabilecek potansiyeli olan durum. Kriz: Ani ve beklenmedik bir olay ya da duruma bağlı olarak ortaya çıkan, bireyin başa çıkma becerilerini geçici olarak yetersiz kılan, yoğun bir belirsizliğin yaşandığı karmaşık bir durum. Risk Değerlendirmesi:

RİSK DEĞERLENDİRMESİ Risk Değerlendirmesi, herhangi bir aktivite, yapılacak iş ile ilgili potansiyel tehlikeleri belirleme ve sonuçlarını hesaplama yönünde kullanılan bir metodtur. Tehlikelerin, (belirlenerek) sistematik bir yolla gözden geçirilmesine imkan veren bir dizi mantık adımıdır. (TS 1050 Risk Değerlendirmesi) İşteki tehlikelerden ortaya çıkan sağlık ve güvenlik risklerini değerlendiren bir prosestir. (İLO-OSH 2001 İSGYS REHBERİ)

Bir başka deyişle Risk Değerlendirmesi; Sistematik olarak Tehlikeleri belirlemek, Riskleri ortaya çıkarmak, Riskleri kontrol etmek için uygun nitel ve/veya nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmaların bütünüdür.

Form 1: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Okul Sağlığı Öğrenci Muayene Formu (15)

Form 2: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Öğrenci Muayeneleri Özetleme Formu (15) Form 2: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Öğrenci Muayeneleri Özetleme Formu (15)

Form 3: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Okul ve Çevre Sağlığı Formu (15)

Form 4: T. C. Milli Eğitim Bakanlığı Form 4: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ...İlköğretim Okullarında Öğrenci ve Öğretmen Sağlık Kontrolü Sonuçları (Sayısal Olarak) (15)

Form 5: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Öğrenci-Öğretmen Sağlık Kontrolü Sonuçları (15)

Form 6: T. C. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Form 6: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı ..................Sağlık Eğitim Merkezi Yıllık Çalışma Raporu (15)

Form 7:. İli Okul Sağlığı Komisyonu. / Form 7: ..............İli Okul Sağlığı Komisyonu ...../.... Öğretim Yılı Okullarda Yapılacak Okul Sağlığı-Sağlık Eğitiminde Tarama Çalışma Programı (15)

Türkiye’de Okul Sağlığı Hedefleri

2010 yılına kadar 1-12 sınıflar arasındaki öğrencilerin okulda günlük beden eğitimi aktivitelerine katılımını en az % 50 artırmak Okul beslenme programı olan öğle yemeği ve kahvaltı programını en az % 90 a çıkarmak Ulusal okullarda okul öncesinden 12. sınıfa kadar beslenme eğitimini en az % 75 e çıkarmak

Tüm ilköğretim, lise ve kolejlerin müfredatına tütün ve mamullerinden korunma dersini koymak. İlköğretim ve liselerdeki öğrencileri alkol ve bağımlılık yapan diğer maddelerden koruyan eğitim programları koymak. 10-18 yaş arası öğrencilerin en az % 85 inin aileleri ile veya onların önerdikleri sağlıkçılar ile cinsel yaşamı tartışır hale gelmesi veya okullardan bu bilgileri alması için düzenleme yapmak.

İlköğretim ve liselerde şiddeti en az % 50 azaltmak İlköğretim ve liselerde şiddeti en az % 50 azaltmak. Bunun için şiddet karşıtı ve çözümleyici plan hazırlamak. Okullarda kazalardan korunma ve kontrol için en az % 50 sinde eğitim planlamak. 4-12 sınıflar arası eğitim programına cinsel yolla bulaşan hastalıklar ( HIV ) konusundaki eğitimi en az % 95 e çıkarmak. İlköğretim ve liselerde cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmayı eğitim kapsamına almak.

Özet İzlem Savunuculuk Kolaylaştırıcılık

Kaynaklar Prof.Dr.Hilal Özcebe, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Doç. Dr. A. Emel Önal, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Yrd. Doç. Dr. Orhan DERMAN Hikmet Pekcan, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı