Türkiye’de Göç Yönetiminde Yeni bir Yaklaşım

İçerik Göç ve iltica konusunda yeni bir kanunun kabulünün gerekçeleri Göç yönetiminde yeni bir yaklaşımın İlkeleri Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile getirilen yenilikler Düzenli Göç Düzensiz Göç Kurumsal Çerçeve Geleceğe bakış 2/31

Göç ve iltica konusunda yeni bir kanunun kabulünün gerekçeleri Türkiye’nin göç ve iltica politikalarında yeni bir Kanun ile kapsamlı reformlar yapılmıştır, çünkü; Konjonktürel, ekonomik ve politik değişiklikler doğrultusunda göç politika ve stratejileri geliştirmek için mekanizmalar yetersizdi. Yasal, idari ve fiziksel kapasite yetersizdi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) Türkiye aleyhinde verdiği kararlarda artış görüldü. Türkiye'nin bölgedeki ekonomik ve siyasi gücü artmaktaydı. AB katılım süreci gerekliliklerinin yerine getirilmesi gerekiyordu. İyi yönetilen bir göç politikasının politik ve ekonomik katkıları olacaktı. 3/31

Hazırlık süreci Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (Kanun) tüm ilgili ulusal ve EUD, IOM, UNHCR gibi uluslararası paydaşların, akademisyenlerin ve sivil toplum kuruluşlarının katkısıyla hazırlanmıştır. Kanun, 4 Nisan 2013 tarihinde meclis tarafından kabul edilip 11 Nisan 2014 Cuma günü tüm hükümleriyle yürürlüğe girmiştir. 4/31

Yeni bir yaklaşım Yeni göç politikasının ilkeleri; Sağlam bir yasal çerçeve ve göçün yönetim kanallarını açmanın yanı sıra düzensiz göçün yarattığı sıkıntılarla da başa çıkabilmek için gerekli olan idari kapasitenin yaratılması Daha basit ve belirgin prosedürler yoluyla daha az formalite ve bürokrasinin mümkün kılınması Siyasi irade tarafından yönlendirilen ve ilgili politika alanlarını (dış politika ve işgücü piyasası politikalarını) göz önünde bulunduran politikalar oluşturulması Uzmanlaşma ve sürekli uzmanlık geliştirmeye dayalı bir kurumsal yapının oluşturulması 5/31

Yeni bir yaklaşım Yeni göç politikasının ilkeleri; Tüm kamu kurumları ve sivil toplum paydaşları ile hepsinin ötesinde göçmenlerin kendileri de dahil edilmek üzere işbirliğine dayalı bir süreç geliştirilmesi Daha güvenilir veriler toplanması, araştırma ve analizler yapılması Kapsamlı külfet paylaşımı mekanizmalarının ve uluslararası işbirliği politikalarının geliştirilmesi Güvenliğin sağlanması ile insan haklarının korunması arasında denge sağlanması Orta ve uzun vadeli öncelikleri belirleyebilen bir vizyona dayalı, etkileşimli ve ileriye dönük politikalar oluşturulması 6/31

Yeni bir yaklaşım Kaynaklar 1948 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 1951 Mültecilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme (Cenevre Sözleşmesi) 1953 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 1954 Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme 1961 Vatansızlığın Azaltılmasına İlişkin Sözleşme 1966 Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme 1966 Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi 1979 Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) 1990 Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi 1997 Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi 2000 Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Sözleşme (Palermo Protokolü) 2005 İnsan Ticaretine Karşı Avrupa Konseyi Sözleşmesi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları 7/31

Yeni bir yaklaşım Kaynaklar Aile birleşimi hakkına dair 22 Eylül 2003 tarihli 2003/86/EC sayılı Konsey Yönergesi Uzun dönemli ikamet eden üçüncü ülke vatandaşlarının statüsü ile ilgili 25 Kasım 2003 tarihli 2003/109/EC sayılı Konsey Yönergesi Mülteci statüsü verilmesi ve geri alınmasına ilişkin Üye Devletlerde uygulanacak prosedürlerin asgari standartları hakkında 1 Aralık 2005 tarihli 2005/85/EC sayılı Konsey Yönergesi Ülkede yasa dışı olarak bulunan üçüncü ülke vatandaşlarının geri gönderilmesine ilişkin Üye Ülkelerde uygulanacak ortak standartlar ve prosedürler hakkındaki 16 Aralık 2008 tarihli 2008/115/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönergesi Üçüncü ülke vatandaşlarının Üye Ülkelerin sınırları içinde ikamet edebilmesi ve çalışabilmesi için verilecek tek bir iznin alınmasına yönelik tek başvuru prosedürü ile üçüncü ülkelerden gelen ve Üye Ülkelerde yasal olarak ikamet eden işçilerin ortak hakları hakkındaki 2011/98/EU sayılı Konsey Yönergesi 8/31

Yeni bir yaklaşım 2013 Türkiye İlerleme Raporuna göre; «Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun kabul edilmesi, mülteciler ve sığınmacılar bakımından önemli bir ilerleme olup, Türkiye’nin AB standartları ve uluslararası standartlara uyumunu sağlamak amacıyla göç ve iltica alanında kapsamlı bir hukuki ve kurumsal çerçeve getirmiştir.» 9/31

Ülkeye giriş öncesinde ve giriş esnasında alınan tedbirler: Hudut kapılarında düzensiz göçü önlemenin en etkili ve kapsamlı faaliyetlerinden biri olarak, Türkiye’ye girmesine izin verilmeyecek olan yabancılar Kanun’da ayrıntılı bir şekilde belirtilmiştir. Kapsamlı denetim Taşıyıcıların yükümlülükleri Giriş yasağı Düzenli Göç 10/31

Vize Politikası Düzensiz göçle mücadelenin ilk adımı, prosedürleri konsolosluklarda başlatmak olacaktır. Türkiye’de (toplamda 180 günlük bir süreyi aşmayacak şekilde) 90 günden az kalmayı talep eden tüm yabancılar vizeye tabidir. 90 günü aşan ziyaretlerde ikamet izni istenecektir. Kanun’un; giriş yasağı, hudut kapılarında verilen vizeler ve havalimanı transit vize prosedürleriyle ilgili hükümleri, AB Vize Kuralları ve Schengen Müktesebatı’yla uyumlu hale getirilmiştir. Düzenli Göç 11/31

Vize Politikası Havalimanı transit vizesi de dahil olmak üzere tüm vize türleri, bilgiler ve istenecek belgeler Kanun’da ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Hala sınırlarda verilmekte olan vizeler, Kanun’la bir istisna haline gelecektir. Başvuranlar artık vizenin reddi veya iptali ile ilgili kararlardan haberdar edilecek ve kendilerine itiraz hakkı verilecektir. Düzenli Göç 12/31

İkamet; İkamet izinleri kural olarak ülke dışından tanzim edilir (ikamet izinleri ülke sınırları dahilinde uzatılabilir.) Dolayısıyla; Yabancının Türkiye’ye geliş nedeni önceden tespit edilecek ve gerekli belgeler, ülkeye girmeden önce kendisinden talep edilecektir. Başvuruların reddi ülke dışında yapılacağından, yabancının Türkiye’den sınır dışı edilmesinden doğacak olası külfetler ortadan kalkacaktır. Hem (ilk kez verilecek olan) ikamet izinleri hem de çalışma izinleri konsolosluklar tarafından tanzim edileceğinden, Türkiye’nin düzensiz göçle mücadele çabaları yurt dışından başlamış olacaktır. Düzenli Göç 13/31

İkamet; İkamet izinleri sınıflandırılmış, farklı türler için belirlenen koşullarla sorumluluklar tanımlanmış ve izinlerden doğan haklar açıkça belirtilmiştir. Geçerli çalışma izinleri, ikamet izinlerinin yerine geçeceğinden ve bürokratik prosedürler kısaltılacağından, çalışma izni almanın zor olduğu algısı değişecek ve yasal yollardan çalışma teşvik edilecektir. AB Müktesebatına uygun biçimde, yabancı öğrencilere Türkiye’de çalışma hakkı verilecektir. Türkiye’de kesintisiz olarak en az 8 yıl ikamet etmiş yabancılara kalıcı oturma izni verilmesi, yasal göçü teşvik edecektir. Düzenli Göç 14/31

Düzenli Göç Uyum (Entegrasyon); Asimilasyona mahal vermeyecek şekilde oluşturulan uyum süreçleri, tamamen gönüllülük esasına dayanmaktadır. Yabancıların toplumla birlikte uyum içinde yaşamaları fikri ilk kez ortaya atılmıştır. Geçtiğimiz altı ay içinde GİGM tarafından gerçekleştirilen uyum faaliyetleri; Ankara'da bulunan yabancı öğrenciler ile toplantılar Ankara'da uyumlaştırma üzerine yapılan akademik çalıştay 18 Aralık Uluslararası Göçmenler Günü kutlaması Türkiye'de yaşayan İngiliz vatandaşları için oryantasyon/tartışma toplantıları Bursa'da yaşayan yabancı uyruklu kişiler ile toplantı 15/31

Sınır dışı etme ve idari gözetim Yabancılar için alınan sınır dışı etme ve idari gözetim kararlarının yasal dayanakları belirlenmiştir. Yabancıların sınırdışı edilmesine yönelik usule ilişkin teminatlar ve etkin itiraz prosedürleri belirlenmiştir. İdari gözetim ve geri gönderme prosedürlerinin yasal dayanağı oluşturulmuştur. Dolayısıyla, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Türkiye hakkında sözü geçen konularla ilgili aleyhte vereceği kararların önüne geçilmesi öngörülmektedir. Düzensiz Göç 16/31

Sınır dışı etme ve idari gözetim Yabancılar Kanunu’nun en ağır yaptırımlarından biri olan, düzensiz göç yoluyla gelen yabancılar hakkında verilen sınır dışı kararının uygulanması, caydırıcı doğası gereği büyük önem taşımaktadır. Kimler hakkında sınır dışı kararı verilebileceği Kanun’da ayrıntılı bir şekilde belirtilmiştir. Yasal giriş ve çıkış hükümlerini çiğneyerek Türkiye’ye gelen yabancılar, sınır dışı etme işlemleri gerçekleşene kadar gözetim altında tutulurlar. Bu yabancılar «terke davet» kapsamında tutulmadıklarından geri gönderme merkezlerine yerleştirileceklerdir. Düzensiz göçle mücadelenin yasal dayanağı güçlendirilecek ve bu alandaki mücadele etkin bir şekilde uygulanacaktır. Düzensiz Göç 17/31

Yeni kurumsal çerçeve 1/818/31

Yeni kurumsal çerçeve 19/31

Yeni kurumsal çerçeve Göç Politikaları Kurulu, ilgili bakanlıkların müsteşarlarından oluşur ve çalışmalarını İç İşleri Bakanlığı bünyesinde yürütür. Görevleri şunlardır; Türkiye'nin göç politika ve stratejilerini belirlemek ve bunların uygulamalarını izlemek Göç alanında çalışan bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu sağlamak Kitlesel akın durumunda prosedür ve önlemleri belirlemek Türkiye'ye kitlesel olarak insani nedenlerle kabul edilecek yabancılara, ayrıca bu yabancıların Türkiye’ye girişleri ve ülkede kalmalarına ilişkin usul ve esasları belirlemek Yasal göç kotaları belirlemek Uzun süreli ikamet izni koşullarını belirlemek Uluslararası alanda etkin bir işbirliği çerçevesi belirlemek 20/31

Yeni kurumsal çerçeve Daimi kurullar ve komisyonlar; Göç Danışma Kurulu Uluslararası Koruma Değerlendirme Komisyonu Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu 21/31

Yeni kurumsal çerçeve Yeni kurulan genel müdürlüğün çalışmalarına hizmet eden ikincil mevzuat, yönetmelik ve genelgeler; Kabul ve Barınma Merkezleri İle Geri Gönderme Merkezlerinin Kurulması, Yönetimi, İşletilmesi, İşlettirilmesi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik Merkez Teşkilatı Görev ve Çalışma Yönetmeliği Taşra Teşkilatı Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği Sözleşmeli Yabancı Uzman Yönetmeliği Hukuk Müşavirliği ve Avukatlık Sınav ve Atama Yönetmeliği Göç Uzmanlığı Yönetmeliği İl Göç Uzmanlığı Yönetmeliği Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği GİGM Disiplin Amirleri Yönetmeliği GİGM Yayın Yönergesi 22/31

Yeni kurumsal çerçeve Yakında yürürlüğe giren olan ikincil mevzuat, yönetmelik ve genelgeler; Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik GİGM Aday Memurlarının Yetiştirilmesine İlişkin Yönetmelik Taslağı Kabul, Yurt Dışı Çalışma Ziyareti ve Toplantılarına İlişkin Yönerge GİGM Göç Uygulama ve Araştırma Merkez Yönergesi GİGM Personeli Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği 23/31

Yeni kurumsal çerçeve Vaka/veri yönetimi sistemi GÖÇ-NET GÖÇ-NET Kurumsal Yazılım Yapılandırma Projesi kapsamında yapılan analizler ışığında geliştirilen GİGM bilgi işlem sistemi ve yazılım altyapısı; Tüm iş ve işlemlerin elektronik ortamda mali ve teknik açıdan sürdürülebilir bir biçimde gerçekleştirilebilmelerini sağlamak için yazılım, donanım ve ağ altyapısı alanında yapılan yatırımları kapsar. Yabancılar ile ilgili tüm işlem ve faaliyetlerin bilişim teknolojileri aracılığıyla kolaylaştırmasını ve çeşitlendirilmesini amaçlamaktadır. 24/31

Yeni kurumsal çerçeve Vaka/veri yönetimi sistemi GÖÇ-NET Projelerin amaçları şunlardır: Merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı için bir bilgi teknolojisi altyapısı kurulması Yabancılara verilecek, Kanun tarafından öngörülen hizmetleri gerçekleştirmek, genişletmek ve çeşitlendirmek GİGM’nin merkezi veri yönetimi sistemini yedeklemek GİGM için yazılım programları geliştirmek ve bunları güncellemek İş sürekliliğini ve verilerin yedeklenmesini sağlamak için Olağanüstü Durum Merkezi'ni oluşturmak Gerekli kalite ve standartlara uygun bir sistem ve yazılım mimarisi geliştirmek Uluslararası veri güvenlik standartlarıyla uyumluluk sağlamak Bir yardım masası/çağrı merkezi kurmak 25/31

GÖÇ-NET Kurumsal Yazılım Geliştirme Projesi, GÖÇ-NET Kurumsal Yazılım Yapılandırma Projesi kapsamında yapılan analizler ışığında geliştirilmiştir ve ihale yoluyla alınan hizmetler yoluyla üç aşamalı olarak uygulanmaktadır. MODÜLÜN ADIAŞAMA IAŞAMA IIAŞAMA III Veri Transferi ve Veri Uyum ÇalışmalarıXXX Yazılım AltyapısıXX İnsan KaynaklarıXXX Kullanıcı Yönetimi / YetkilendirmeX İdari DuyurularX Dış Sistemlerin EntegrasyonuXXX Rapor ve İstatistiklerXXX Yabancı Bilgi YönetimiXX İkamet İzniX Türkiye’ye giriş ve vizelerX Ülke dışına çıkarma / sınır dışı etmeX Uluslararası KorumaXX Vatansızlığın belirlenmesiX EğitimXXX Ek düzenlemeler veya kurumsal kararlara göre modülleri değiştirmeX 26/31

Veri yönetimi Veri toplama ve paylaşma mekanizmaları; Istatistiklerin düzenli yayınlanması Istatistiklerin düzenli güncellemeleri TÜİK ile işbirliği EUROSTAT ile işbirliği Göç ve Veri İstatistik Sistemleri Çalıştayı, Şubat 2014 EUROSTAT Uluslararası Göç ve Sığınma İstatistik Sistemleri Çalıştayı, Mart 2014 Yıllık göç raporları 27/31

Yeni kurumsal çerçeve Personel kapasitesi Sayılar; Merkez teşkilat personeli: 365 İl teşkilatı personeli: 2540 Yurtdışı teşkilatı personeli: 100 Toplam: 3005 (dışardan alınan personel hariç) 28/31

Geleceğe bakış Planlanmış IPA 2013 Projeleri 1/1729/31 Projeler Göç Yönetiminde Türkiye'nin Çabalarının Desteklenmesi Türkiye'de Göç Politikalarının Geliştirilmesinin Desteklenmesi Etkin Bir Göç Yönetimi ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün Bilgi Teknolojileri Dairesinde Olağanüstü Durum Merkezi Kurulması için Teknik Kapasitenin Artırılması Türkiye’de Uluslararası Göçün Kaynaklarının ve Eğilimlerinin Belirlenmesine Yönelik Kapsamlı Bir Değerlendirme Çalışması için Teknik Yardım Sağlanması

Geleceğe bakış IPA II dönemi ve 2014 için planlanan projeler: 30/31 Projeler AB ve Türkiye Arasında İmzalanan Geri Kabul Anlaşmasının Etkin Bir Biçimde Uygulanabilmesi için Geri Gönderme Merkezleri İnşası Etkin Göç Yönetimi Yolunda Türkiye’nin Teknik Kapasitesinin Artırılması için Entegre Akıllı Biyometrik Göçmen Kartlarının Kapsamlı Çözümlemesi Düzensiz Göçmenlerin ve Uluslararası Koruma Başvurusu Yapanların Uyruklarının Belirlenmesinin Kolaylaştırılması için Dil Çözümlemesi Kamu Yönetiminde, Yerel Yöneticilerde, Sivil Toplum Kuruluşlarında ve Kamuoyunda Göç Alanında Farkındalık Yükseltme Türkiye’deki Sivil Toplum Kuruluşlarının (STK) Kapasitesinin Artırılması ve Göç Alanında Toplum ve STK Diyaloğunun Güçlendirilmesi

Geleceğe bakış Türkiye göç alanında insan hakları ve insan onuru çerçevesinde, kendine has ihtiyaçları ve koşulları ile şekillendirilen politikalar oluşturma sürecindedir. Göç yönetimi alanında izlenecek asıl yol, kısa, orta ve uzun vadeli öncelikleri tanımlayan bir vizyona dayalı proaktif ve ileriye dönük politikalar geliştirilmesinden geçer. Uluslararası işbirliği yolunda kapsamlı külfet paylaşımı mekanizmalarının ve politikalarının geliştirilmesi göç alanında kaçınılmaz bir durumdur. 31/31