Önceleri, zekânın beynin büyüklük ya da küçüklüğüyle orantılı olduğu sanılıyordu. Fakat, bunun da doğru olmadığı, beynin kıvrımlarının gösterdiği artışın zekânın asıl kaynağı olduğu anlaşıldı ZEKAYA İLİŞKİN ANLAYIŞLAR

*Zeka sabittir, değiştirilemez. *Zeka niceliksel olarak ölçülebilir *Zeka tekildir; sadece belli zeka testleri ile ölçülür. *Zeka öğrencileri belli seviyelere göre sınıflandırmak ve başarılarını tahmin etmek için kullanılır. ZEKAYA İLİŞKİN ESKİ ANLAYIŞ

ZEKAYA İLİŞKİN YENİ ANLAYIŞ Zeka Geliştirilebilir. *Zeka herhangi bir performansta veya problem çözme sürecinde sergilendiğinden sayısal olarak hesaplanamaz. *Zeka çeşitli yollarla ortaya konulabilir. *İnsanlarda tek bir zeka değil 8 farklı zeka alanı vardır.

BEYiN insan vücudunun %2 si ağırlığında olmasına rağmen, geriye kalan %98’i yönetiyor

Beyin, iki loba ayrılmıştır ve ikisinin de farklı fonksiyonları vardır: SAĞ BEYİN: Vücudun sol yanını kontrol eder. SOL BEYİN: Vücudun sağ yanını kontrol eder.

SOL LOB: Sözcükler, Mantık, Sayılar, Ardışıklık, Matematik, Analiz, Listeleme, Konuşma, Yazma

SAĞ LOB: Ritim, Müzik, Bütünü görme, Hayâl gücü, Hayâl kurma, Sentez, Renkler ve şekiller, Üç boyutlu düşünme, Görüntüler

MANTIKSAL SOL BEYİN: *Kelimelerle, sayılarla düşünür. Yani, sol beynin anahtarı kelimeler ve sayılardır. *.Matematiksel mantık yürütür. *Analiz eder, işlemler yapar *Ayrıntıları görür

DUYGUSAL SAĞ BEYİN: * Görüntülerle düşünür. Anahtarı, görüntülerdir. * Dili en hoş ve çarpıcı şekilde, sembollerle kullanabilir. *Birçok farklı şeyi bir anda algılayabilir. * Adım adım ilerler. Aynı anda çok şey düşünür.

 Zihinsel zevklerinizi zenginleştirmek için her gün mutlaka iyi bir özdeyiş kitabından, birkaç cümle okuyun.  Güzel bir resme bakın.  Sevdiğiniz bir müziği gözleri kapalı dinleyin.

KİM DELİ? KİM AKILLI? -Ressam Uğur Yayla: tek bütnlemeye kaldığı ders resim… Yılmaz Erdoğan: edebiyat öğretmenine göre başarısız… İkbal Gürpınar: konuşamazsın diye dalga geçildi, bir süre kekemeledi… Einstein: geri zekalı olarak okuldan atıldı… Edison: sınıfta yumurta incelediği için öğretmeni özel eğitime alınmasını istedi…

8 FARKLI ZEKA ALANI Mantıksal-Matematiksel Sözel – Dilsel İçsel Sosyal Doğacı Müziksel – Ritmik Bedensel – kinestetik Görsel – Uzamsal

ÇOKLU ZEKA ALANLARI SÖZEL- DİLSEL ZEKA Dinleme becerisi yüksektir. Kelime oyunlarını sever. İyi bir fıkra anlatıcısıdır. Kelime hazinesi geniştir. Sözel iletişimi kuvvetlidir. Hafızası kuvvetlidir.

SÖZEL-DİL ZEKA ALANINA UYGUN MESLEKLER * Öğretmen * Edebiyatçı * Gazeteci * Oyun yazarı * Yazar * Yayıncı * Şair * Hatip * Çevirmen * Avukat * Romancı * Komedyen * Eğitim bilimci

SÖZEL-DİLSEL ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Okuma,yazma,dinleme, anlatma Akrostiş Sözcük oyunları Slogan yaratma Hikaye tamamlama Tanımlatma Tartışma yapma Sunumlar yapma Rapor,makale,öykü, mektup,otobiyografi, senaryo,kitap, şiir çalışmaları Diyalog tamamlama Bulmaca hazırlama Münazara yapma

MANTIKSAL –MATEMATİKSEL ZEKA Zihinden işlemleri kolayca yapar. Güçlü bir muhakemesi vardır. Kategorileri ilişkileri fark eder Rakamlarla ilgili işlemleri yapmaktan hoşlanır. Matematik oyunlarından zevk alır. Satranç ve dama gibi oyunları sever. Soyut ve kavramsal düşünebilir Sebep-sonuç ilişkilerini kolayca anlar. Soru sormaya bayılır.

* Bilim Adamı * Matematikçi * Muhasebeci * Eleştirmen * Ekonomist * Mühendis * Mucit * İstatistikçi * Polisiye roman yazarı * Satın alma görevlisi * Bilgisayar programcısı MANTIKSAL ZEKA ALANINA UYGUN MESLEKLER

MATEMATİKSEL-MANTIKSAL ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Benzer/fark çalışması(venn şeması) Deneyler yapma Olay sıralama Sayı oyunları Formül oluşturma Neden-sonuç çalışması 5N 1K çalışması Mantık soruları cevaplama/hazırlama Kod oluşturma Yap boz oyunları Akıl yürütme Hipotez kurma Strateji oyunları

GÖRSEL-UZAYSAL ZEKA Harita, tablo ve diyagramları kolay okur. Arkadaşlarına oranla daha çok hayal kurar. Resim sanat etkinliklerinden hoşlanır. Yaşına oranla daha iyi şekil çizer Görsel sunuları tercih eder. Bulmaca çözmekten hoşlanır. Resimlerden daha fazla öğrenir. Kitap ve defterlerini çizer.

GÖRSEL-UZAYSAL ZEKA ALANINA UYGUN MESLEKLER * Kaşif * Mühendis * Mimar * Mekanikçi * Görsel Sanatlar * Gemici * Satranç uzmanı * Gezgin * Fotoğrafçı * Ressam * Dekoratör * Geometri uzmanı

GÖRSEL-UZAMSAL ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Resimleme, boyama, çizme Hayal etme Kağıt katlama Fotoğraf çekme Üç boyutlu çalışmalar tasarlama,yapma Harita çalışmaları Görsel materyallerle çalışma Sonrasını tahmin etme, planlama Video kayıtları yapma Sanatsal geziler yapma

MÜZİKSEL- RİTMİKSEL ZEKA Şarkıların melodilerini hatırlar. Güzel şarkı söyler. Müzik aleti çalar. Ritmik konuşur ya da hareket eder. Farkında olmadan mırıldanır. Çalışırken masaya vurarak ritim tutar. Çevresel gürültülere duyarlıdır. Çalışırken müzik dinlemeyi sever. Öğrendiği şarkıları sınıfta söyler.

MÜZİKSEL- RİTMİKSEL ZEKA ALANINA UYGUN MESLEKLER * Korist * Müzik Öğretmeni * Besteci * Bando elemanı * Tiyatrocu * Disk Jokey * Şarkıcı * Söz yazarı * Gitarist… * Müzik aleti yapımcısı * Müzik marketi sahibi

MÜZİKSEL-RİTMİK ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Besteleme, söz yazma Ritim tutma Enstrümanlarla örnekleme Şarkı söyleme Müzik dinleme Müzik ya da seslerle kodlama, hatırlama Dans etme Müzikallere, konserlere gitme Seslendirme, müziklendirme çalışmaları

BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKA Duygularını vücut diliyle ifade eder. Boya ve hamurla oynamayı sever. Nesneleri parçalayıp bütünleştirmeyi sever. Küçük kas gelişimi mükemmeldir. Bir veya daha fazla sporla uğraşır. Otururken elleri ve ayakları ile oynar. Çok iyi taklit yapar.

BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKA ALANINA UYGUN MESLEKLER * Atlet * Dansçı * Aktör * Balerin * Heykeltıraş * Balet * Mim sanatçısı * Sihirbaz * Cerrah * Koreograf * Pantomimci

BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Rol yapma Dramatize etme Sessiz sinema oyunu Canlandırma Atlayarak, zıplayarak, koşarak, yürüyerek çalışma/yapma Pandomim sergileme Beden dili kullanma Dans etme Maçlara gitme Jimnastik yapma Parçalarına ayırma Modelini yapma

DOĞA ZEKA Hayvanlara karşı çok meraklıdır. Açık havada olmaktan hoşlanır. Bahçe işlerini sever. Varlıkları sınıflandırmaya meraklıdır. Farklı bitki ve hayvanlara ilgi duyar. Çevre kirliliğine duyarlıdır. Doğa dergilerini, belgeselleri izler. Doğayla başbaşa kalmayı sever.

DOĞA ZEKA ALANINA UYGUN MESLEKLER * Ziraat Mühendisi * Çiçekçi * Zoolog * Bahçıvan * Ziraat teknisyeni * Biyolog * Pet shop sahibi * Jeolog * Çevre bilimci * Veteriner * Peyzaj mimarı * Bitki bilimci

DOĞACI ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Bitki yetiştirme Doğa gezileri düzenleme/yapma Hayvan bakma/sevme Doğadan örnekleme/ilişkilendirm e/benzeşim kurma Doğayı gözlem,fotoğraflama Seyir defteri/hava durumu gözlem defteri tutma

KİŞİLER ARASI SOSYAL ZEKA Sosyal ilişki kurmaktan hoşlanır. Doğal bir lider olarak görünür. Problemi olan arkadaşlarına öğütler verir. Organizasyonların baş elemanıdır. Bir şeyler anlatmaktan hoşlanır. Başkalarını düşünür, diğerleri onu arkadaşlık için arar.

* İş adamı *Sosyolog * Doktor *Parti Lider * Hemşire * Öğretmen * Organizatör * Antropolog * Politikacı SOSYAL ZEKA ALANINA UYGUN MESLEKLER

KİŞİLERARASI ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Grup çalışmaları Paylaşım çalışmaları Empati çalışmaları Çatışma çözme çalışmaları Eşli oyunlar Sosyal sorunlara çözümler çalışmaları Etkili iletişim çalışmaları Öğretmen olma oyunu Takım çalışmaları, oyunları Dayanışma, işbirliği çalışmaları

İÇSEL ZEKA Bağımsızlık duygusu güçlüdür. Güçlü ve zayıf yönlerini tanır. Gerçekçi amaçlar oluşturur. Kendini iyi motive eder. Hobileri vardır. Kendi başına çalışmayı tercih eder. Ne hissettiğini doğru bir şekilde söyler. Öz saygısı yüksektir.

İÇSEL ZEKA ALANLARINA UYGUN MESLEK * Psikolog * Araştırmacı * Felsefeci * Şair * Politik lider * Zanaatçı * Sanatçı * Yazar

İÇSEL ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Hedef oluşturma çalışmaları Bireysel plan çalışmaları Ben...cümleleri tamamlama Ayna çalışmaları Otobiyografi çalışmaları Sevdiğim, sevmediğim,yapabildiği m, başardığım ifadeli çalışmalar Bireysel çalışmalar

ÇOKLU ZEKA KURAMININ ÖĞRETİMDE UYGULANMASINA ÖRNEK HEDEF: Atasözlerini kavrayabilme. “Atasözlerini kavrayabilme” hedefini gerçekleştirmek için uygulanabilecek öğretimsel işler:

ZEKA TÜRLERİ ÖĞRETİMSEL İŞLER Sözel/DilselZeka Atasözlerini sözlü ya da yazılı açıklama. Mantıksal/MatematikZeka Atasözlerine katılıp katılmadığını ve nedenlerini açıklama

Görsel/UzamsalZeka Atasözlerini anlatan bir resim ya da şekil çizme. Bedensel/Kinestetik Atasözlerini hareketle canlandırma. SosyalZeka Atasözlerini arkadaşlarıyla tartışma.

Özedönük/ İçsel Zeka Atasözlerinin kendinde uyandırdığı duyguları analiz etme. DoğacıZeka Atasözlerini doğadaki olaylarla açıklama MüzikalZeka Atasözlerini anlatan bir şarkı yapma.

MATEMATİK - ÇARPMA İŞLEMİ -T oplama, çıkarma işlemlerini tahtada hatırlama -İki kişilik gruplama, kollar havada (KA/MM) -Çarpışma sonucu (2*2) 4 kol (BK/KA/MM) -Kaç kişi çarptı? Kaç kolları vardı? Kollar birleşti, kaç kol oldu? (MM) -Etkinliği resimleme sayıları kullanma (GU/MM) -Çarpan,çarpım,çarpı,kere,tane,eşittir kavramları ile hikaye oluşturma (SD)/ canlandırma (BK)/Ben....olmak isterdim,çünkü.... (İÇ/MM) -7 cüceler şarkısı ile çarpma işlemi (BK/MM/MR/KA) -Çarpma işlemleri ile gökyüzüne ulaşma, işlemler gökyüzü cisimleri içinde, bulmacayı boyama, gökyüzü cisimlerini çarpmada kullanma. (GU/MM/D)

HAYAT BİLGİSİ - TRAFİK Trafik zihin haritası sonucu trafiğin tanımını ve kurallarını tahtada formulleme (SD/MM/KA) Trafik cihazları kullanımı ile ilgili kuralları kartlara grupça yazma uçan balona asma (MM/KA/SD) Sürücüler ve yayalar için ışıklı cihazların fark ve benzerliklerini venn şemasında gösterimi(MM/GU) Sola-sağa-sola bak geç, ritmik şekilde yapma ve karşıya geçmeyi dramatize etme (BK/MR/MM/KA) Sürücü ve yaya askıları ve renkli balonlarla ışıklı trafik cihazları hikayesi dinleme (SD/MM/GU) Balık kılçığı modeli ile kuralları tekrarlama (D/MM/SD) Trafik ışığı olsaydım......renk olmak isterdim çünkü.... (İÇ/SD/MM) Uçan balon ters çevirilince ağaç olur, yapraklarına grupça slogan yazma,köklerinde kurallar (MM/SD/KA/D)

FEN VE TEKNOLOJİ - MADDE Katı sıvı gazların ortak ve farklılıklarını şemada(venn) gösterme (MM/SD) Üç dallı madde ağacı oluşturma, yapraklarına gruplarca katı,sıvı,gaz madde özellikleri yazma ilgili dala asma (MM/SD/KA/D) Katı,sıvı,gaz madde örneklerini görme (MM/D) Katı,sıvı,gaz maddelerin seslerini çıkarma,seslerinden tahmin etme oyunu (MM/MR/D/KA/İÇ)

SOSYAL BİLGİLER -YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ Dağ,sıradağ,ova,yayla,lav,plato,vadi,doğal bitki örtüsü,kültür bitkisi kavramları tanımlarını yapmada tartışma (MM/SD/KA) Dağ,tek dağ,sıradağ,yanardağ farklı ve ortak özelliklerini dağ çiçeği şemasında gösterme (SD/MM/D) Benim yüzüm ve Yeryüzü çalışması (İÇ/MM/SD/D) Harita üzerinde yeryüzü şekillerini bulma gösterme oyunu (MM/GU/SD/KA) Yeryüzü şekilleri ile ilgili şarkı oluşturma (MR/MM/D) YERYÜZÜ akrostiş çalışması yapma (SD/MM/D)

FEN VE TEKNOLOJİ - SES Ses zihin haritası oyunu oynama, ses tanımını tahtada formülleştirme (SD/KA/MM/İÇ) Balonlardan titreşim hissetme çalışması, hissettiklerini eli boğazında anlatma (SD/MM/GU) Başka canlıların sesleri üzerine konuşma tartışma(D/SD/MM) Ben bir ses olsaydım......sesi olurdum çünkü.....(MM/SD/İÇ) Grupça çalışma kağıdını kullanarak çalışma –deney,kitaplar vb- soruları cevaplama işbirlikli yöntem (KA/SD/MM/D) Ses cihazı ile en kötü ses yarışması ve sonucunda ses kirliliği (SD/MM/KA/MR) Sesin resmini grupça yapma (SD/MM/GU)

KAYNAKLAR Ziya Selçuk; Çoklu Zeka Teorisi; Pegem. Kudret YAVUZ; Çoklu Zeka Uygulamaları; Ceceli Yay. Prof. Dr. OSMAN ÇAKMAK’ın Beyin nasıl Öğreniyor? Makalesi zeka ve beyin nasıl çalışır? konularını içeren sayfalar “Beyin Haftası”