Bölgesel Yenilik Sistemleri VII Doç. Dr. Serhat Çakır ODTÜ

İçerik Bölgesel Yenilik Nedir? Bilgi (sentetik –analitik) Bölgesel Yenilik Sistemlerine Örnekler

Rekabetçilik Seviyeleri Ulusal Bölgesel Firma Sektörel

Ulusaldan Bölgesele Ulusaldan bölgesel seviyedeki sistemlere odaklanma kayması: –Firma kümeleri ayni kültüre sahip olduklarından bilginin paylaşımı daha kolay olur; –Mekansal yakınlık öğrenme ve bilginin yayılım kapasitesini kolaylaştırır; –Öğretme ve bilgi paylaşımı bölge kuruluşlar tarafından yapıldığında daha kalıcı olur. Bölgesel Yenilik Sistemi: –Bir coğrafi bölgede, birlikte öğrenmeyi, bilginin yayılımını ve başarı öykülerinin kolaylıkla duyulmasını sağlayan ekonomik, politik ve kurumsal ilişkiler ağı. (Nauwelaers and Reid)

Bilgi Tabanlı ve Öğrenme Tabanlı Ekonomiler: Fark Nedir? En önemli Stratetjik Kaynak  Bilgi (knowledge) En önemli Stratetjik Kaynak  Bilgi (knowledge) En temel etkinlik  Öğrenme En temel etkinlik  Öğrenme Fark: Öğrenme Tabanlı Ekonomiler: Mevcut Bilgi İle Yenilik Bilgi Tabanlı Ekonomi: İleri Teknolojiye Odaklanma

Bilim ve Bilgi Şunları ayırt etmek çok önemli: –Bilim –Bilgi (Knowledge) ve : -Ar-Ge yoğun endüstriler -Bilgi yoğun etkinlikler

Altyapı Rekabetçilik Altyapı İnsan Gücü Yenilik Bölgesel bir ekonominin kapasitesi, bilgiyi üreten, dağıtan ve kullanan etkili bir bölgesel yenilik sistemi oluşturarak; girişimcilik ve işbirliği ağları ve kümelenme faaliyetlerini teşvik eden iş kültürüdür.

Rekebetçiliğin Bir Başka Tanımı- Porter "Rekabetçi strateji, rekabetin olduğu arenada, en uygun ve olumlu rekabetçi konumu aramadır.... sürdürülebilir bir strateji, rekabeti belirleyen güçlere karşı kendini korumayı ve daha iyi konuma geçmeyi hedefler " Ticari avantaj/Üretim –Fiyat rekabeti –Fiyat rekabeti olmayan: kalite, çeşitlilik ve yenilik Yenilik ve üretkenlik Sadece yenilikçi firmalar/bölgeler rekabetçi olabilir.

Yenilik Nedir? Yenilik süreci ‘’ Deneyerek, geliştirerek, taklit ederek, yeni ürünlerin, yeni üretim süreçlerinin, yeni organizasyonel yapıların ve, yeni pazarlama yöntemlerinin arayışıdır.’’ Ürün Yeniliği Teknoloji çekme (pull) yeniliği Telep itme (push) yeniliği Süreç Yeniliği Maliyeti düşürme Üretimi Arttırma Radikal yenilik ve artımsal yenilik

Yenilik Süreci: Doğrusal Model Temel Araştırma  Uygulamalı Araştırma  Geliştirme  Adopte etme  Difüzyon

Yeniliğin Özellikleri Ar-Ge risklidir, belirsizlik içerir ve pahalıdır. Yenilik = enformasyon = bilgi (hal ile ifade edilene (zımni) karşı kodlanmış) Yenilik insan gücü, sosyal ve ilişkisel sermayeye bağlıdır. Yenilik birikimli (birikerek artan) ve kısmen hareketsizdir Yenilik öğrenmedir (yaparak, kullanarak ve etkileşerek) Teknolojik ilerleme bir kamu malı değildir; mükemmel mobil ve herkes için erişilebilir değildir

Bu nedenle, inovasyon süreci mobil değildir, ancak gömülüdür (embedded). Sistemli Yenilik Kapasitesi Bölgelerde rekabet avantajı bazı üretim faktörlerinin hareketsizliğine bağlıdır: bilgi ve yenilik

Bölgesel Yenilik Sistemi (BYS) Yakınlık Karakteri: yüz-yüze, gayri resmi, güvenilir ve uzun vadeli ağ oluşturmak Kurum/Kuruluşlar arasındaki bağlantının doğası: –Yenilik üzerinden işbirliği: ortak projeler, ortak eğitim – Kurum/Kuruluşlar arasında yenilik üzerinden yatay ve dikey işbirliği (tedarik zinciri) –Firmalar, bilgi merkezleri ve iş destek kuruluşları arasında bağlantılar Öğrenme ve Bilgi Paylaşımı İnsan Sermayesi: Bilgi, insan sermayesiyle somutlaşır. Gelişim Deseni: Anlık veya dış kaynaklı tetikleme Kurumsal BYS ---- Girişimci BYS

14 Bölgesel Yenilik Sistemi Küresel, ulusal ya da diğer bölgesel sistemlere bağlı bilgi üreten ve bunu kullanan alt-sistemlerin, üretilen yeni bilgiyi ticarileştirmek üzere kurduğu birliktelik.

Hedefler Akademik topluluk, özel sektör firmaları, STKlar ve hükümet politika yapıcıları arasında bağlantıların oluşturulmasını, bilgi alışverişini teşvik etmek; Yeni bilgi tabanlı ekonomi ve bölgesel ekonomik kümeler arasında ilişkiyi araştırmak üzerine yeniliği gündeme getirmek; İşletme, ekonomi, şehir planlama, kamu yönetimi, bilim ve teknoloji yönetimi gibi çeşitli konuları içeren disiplinerarası yaklaşımı teşvik etmek; Böylece, kamu politikası ve kurumsal stratejiyi etkileyen inovasyon sistemlerinin geliştirilmesi

Yenilikte Uygun Araçların Seçimi BİLGİNİN ÜRETİMİBİLGİNİN DİFÜZYONUBİLGİNİN KULLANIMI Geleneksel Araçlar Teknoloji Fonları, Ar-Ge Teşvikleri/destekleri/Hibeleri Bilimsel Araştırma ve Teknoloji Merkezlerine Destekler, Altyapı Destekleri Bilim ve Teknoloji İK Teknoparklar, Teknoloji Transfer Ofisleri, Mobilite, Teknoloji Komisyoncuları Yetenekli İK Teknoloji ve Yenilik Ödülleri Kuluçka Merkezleri Başlangıç Destekleri Yenilik Servis Hizmetleri (iş destekleri ve yönlendirmeler) Yenilik için Eğitim ve Bilinçlendirme Gelişen Araçlar Yenilik Amaçlı Kamu Özel Sektör Ortaklıkları Araştırma Networkleri/Kutupları Setifikasyon/Akredidasyon Endüstri Doktora Programları Yaratıcılığa Destekler Yenilik Karşılaştırmalrı Rekabetçilik Kutupları Rekabetçilik Merkezleri Yeni Generasyon Bilim ve Teknoloji Parkları ve Kümelenmeler Girişim Sermayesi (seed capital) Yenilik için risk sermayesi Deneysel Araçlar Ülkeler Arası Araştırma Merkezleri Bilgi için açık kaynak açık bilim pazarları Bölgesel Endüstri Politikaları Yenilik odaklı kamu alımları Kaynak: OECD, 2011, Regions and Innovation Policy, OECD, Paris

Yapay ve Analitik Bilgi Tabanlı Yenilik Yapay (sentetik) YenilikAnalitik Yenilik Mevcut bilginin uygulanması ile yenilik Yeni bilgi üretilerek yapılan yenilik Sorun kaynaklı endüktif (tüme varımsal) süreçler aracılığıyla yapılan yenilik Genellikle tümdengelim süreçleri ve biçimsel modellere dayalı bilimsel bilginin kullanılarak yapılan yenilik Müşteriler ve tedarikçiler ile etkileşimli öğrenme Kuruluşların Ar-Ge bölümleri arasında araştırma işbirliği Örtük bilgi ağırlıklı pratik beceriye dayalı somut know-how Patent ve bilimsel yayınlara dayalı belgeler nedeniyle kodlanmış bilgi Çoğunlukla artımsal yenilikRadikal yenilik

Türkiye’de İl Yenilik Platformları Kurulması

19 İl Yenilik Platformlarının Misyonu 1. Aşama: İl Yenilik Stratejisinin ve Eylem Planının Oluşturulması İl yenilik stratejisi ve eylem planında yer alması gereken konuların mutabakat içinde belirlenmesi Doğal, kültürel veya beşeri kaynakların rekabet gücünü artıracak şekilde kullanılmasını sağlayacak projelerin üretilmesi 2. Aşama: İl Yenilik Stratejisinin Hayata Geçirilmesi İŞBAP ile desteklenecek aşama

20 İle Katkısı Ne Olacak? İlin yenilik stratejisini oluşturmasını sağlayacak. Türkiye’nin yenilik politikasının ve hedeflerinin gerçekleşmesine katkıda bulunacak. İlde kurumlar arası işbirliği ve iletişimi kuvvetlendirecek. İldeki başarılı uygulamaların yaygınlaşmasını sağlayacak. İlde yenilik ilgili konulardaki farkındalığı artıracak ve bir yenilik kültürü yaratacak. İlin mevcut kaynaklarını bilim/yenilik yoluyla faydaya dönüştürmesini ve yeni kaynaklar yaratmasını sağlayacak.

İl Yenilik Platformlarının Yapısına İlişkin Örnek Model

22 İşlevler ve Organizasyon Yapısı

23 Yönlendirme Komitesi

24 Yürütme Kurulu ve Yardımcı Organları

25 Avrupa’dan Başarılı Bir Örnek

26 BYS Metodoloji Kılavuzu 10 yıllık bir tecrübenin sonucu 3 Aşama –Aşama 0: Tanımlama Süre: yaklaşık 1 yıl. Görüşbirliğinin sağlanması, yapılacak işi tarafların tamamının benimsemesi, yapılacak işin tasarımına katkı vermesi aşaması. Sürecin çıktısı: Yenilik Stratejisi Uygulama Planı. –Aşama 1: Analiz Bölgesel yenilik stratejisi ve uygulama planında yer alması gereken konuların belirlenmesi Sistem yaklaşımıyla bölgenin gerçeklerinin ele alınması Uluslararası karşılaştırma yapılarak bölgenin konumunun anlaşılması Analiz sonuçları ve kullanımı konusunda temel paydaşlar arasında görüşbirliğinin sağlanması Temel paydaşların projeyi daha fazla sahiplenmelerinin sağlanması –Aşama 2: Stratejinin tanımlanması, değerlendirme, izleme, ve uygulama mekanizmaları ile pilot projelerin belirlenmesi

Bölgesel Yenilik Stratejisi 27

28 Bölgesel Yenilik Stratejisinden Beklenen Çıktılar Bölgesel Yenilik Strateji Belgesi –Mutabakat –Eşgüdüm –Ortak Vizyon –Bölgelerarası işbirliği Yeterli kaynağın bulunduğu ancak bunları değere dönüştürecek alt-sistemlerin bulunmadığı bölgelerin sürdürülebilir atılımı

29 Fransa Önce –Doğal kaynaklara dayalı seri üretim (kömür, çelik, ahşap) –İleri teknoloji alanlarında istihdamın %1.1’i (1990) –Teknoloji yoğunluğu düşük alanlarda istihdamın %5.8’i (1990) –Özel sektör Ar-Ge harcamalarının %1’i (1992) –Yüksek-öğretim mezunu %8 (Fransa geneli %11) (1994) –Kamu Ar-Ge fonlarının sadece %0,1’i (1990) Sonra –Bilişim teknolojileri ve biyomedikal malzeme üretimi –Yenilik desteklerine ilk kez başvuran firma sayısında dikkate değer artış

30 Fransa Yıl 1994 –Lorraine Avrupa Komisyonu’nun sonradan Bölgesel Yenilik Stratejisi (RIS) adını alan Bölgesel Teknoloji Planı projesinin pilot bölgesi oldu. –Başlangıçta her bölgedeki çalışmanın 18 ay sürmesi planlandı. –Amaç: her bölgenin kendi bölgesel yenilik stratejisini oluşturması Bölgelerin yerel işbirliği ve yenilik yapmasına ve küresel ölçekte rekabet etmesine yardımcı olmak Yıl 1997 –Komisyon, bölge başına ECU’yu aşmayacak şekilde, RIS’ların oluşturulması için gerekli giderlerin azami %50’sini finanse etmeye başladı. –Bunun amacı, gerekli araştırmaların koordine edilmesi, ziyaretler, dış uzman getirilmesi, bilgilendirme ve yaygınlaştırma faaliyetleri gibi uygulamanın koordinasyonuna ilişkin maaliyetleri karşılamak idi.

31 Fransa RIS projesinin Lorraine’e katkısı: –Aktörlerin bölgesel teknoloji politikasının teknik olmayan yönlerini farketmesini sağladı, bölgesel yenilik politikasına ilişkin vizyonlarını genişletti. –Fonlar sayesinde yenilik finansmanına erişim güçlendi. –İş dünyasında özellikle de SME’ler arasındaki ağlar gelişti. –Teknoloji transferine yönelik kamu politikaları konusunda politik farkındalık yarattı.

32 Fransa Değişimin sebebi –Yönlendirme Komitesi 4 bölgesel aktör: kamu, araştırma kesimi, sanayi, sınai araştırma ve yenilik faaliyetlerine destek veren kesim –Koordinatör –Yönetim Kurulu Kullanılan yaklaşımı onaylamak Yöntem ve sonuçları yorumlamak Strateji için yeni yönler geliştirmek Bölgesel aktörler arasında bilgiyi yaymak vb. –Dış hakemler, akademik uzmanlar vb.

33 Fransa Bölgelerin, kendi politikalarını belirleyecek yeterliliğe ve isteğe sahip olması

34 Yapılanma Örnekleri

35 Yapılanma Örnekleri Proje Yapısı –Yönlendirme Komitesi 4 bölgesel aktör: kamu, araştırma kesimi, sanayi, sınai araştırma ve yenilik faaliyetlerine destek veren kesim –Koordinatör –Yönetim Kurulu Kullanılan yaklaşımı onaylamak Yöntem ve sonuçları yorumlamak Strateji için yeni yönler geliştirmek Bölgesel aktörler arasında bilgiyi yaymak vb. –Dış hakemler, akademik uzmanlar vb. Fransa

36 Yapılanma Örnekleri Koordinasyondan sorumlu 2 organ: –Yönetim Kurulu: Kamu, özel sektör, bilim kurumlarının temsilcileri Planın politik ilkelerini belirler Plan hakkında mutabakatın oluşmasını sağlar –İdare Birimi Yönetim Kurulu’na önerilerde bulunur Bilimsel uzmanlık ve destek sağlar 4 kişiden oluşur: –Department of Urban and Regional Planning and Development, School of Technology, Aristotle University of Thessaloniki (co-ordinator+1) –Regional planning engineer, European Programmes Section at the Ministry of Macedonia-Thrace, –Chemical engineer. Yunanistan

37 Yapılanma Örnekleri Yönetim Kurulu: –Calabria Bölgesi, Yenilik ve Bölgesel Kalkınma Delegesi, Bilimsel Araştırma ve Üniversiteler Bakanlığı, Calabria Üniversitesi, Bölgesel Ticaret Odaları Birliği, Girişimciler Birliği Federasyonu, Özel Şirketler, Bankalar, vb. Bölgesel Yenilik Forumu Çalışma Grupları –Sektörel: tarım, turizm, imalat vb. –Tematik: teknoloji transferi, yeniliğin finansmanı, bölgeler arası işbirliği, vb. –Bölgesel: Kırsal alanda yenilik vb. İtalya

38 Yapılanma Örnekleri Yönetim Kurulu (24 üye) Çalışma Grubu: –Orta düzey yönetim kademesi –Stratejinin uygulanmasını sağlayan kademe –Kompozisyonu yönetim kurulundaki sosyal gruplarla örtüşüyor. Proje Ofisi Alt bölgeler seviyesinde Yapı Konferansları Almanya

39 ABD 1983 – Innovative Technology Authority kuruldu. (ITA) 1984 – ITA özel, kar amacı gütmeyen bir kol olan Center for Innovative Technology’i (CIT) kurdu. CIT, bir kamu kurumundan çok şirket gibi hareket etti, ilk başkanı da sanayiciydi. CIT’ın görevleri: –Eyalet üniversitelerinin teknoloji geliştirip endüstriye transfer etmesini ve fikri mülkiyet haklarını lisanslamalarını teşvik etmek –Bilimsel ve teknolojik araştırmayı artırmak –Bilim ve teknoloji alanında özelleşmiş lisansüstü eğitimi teşvik etmek –Sınai ve ekonomik kalkınmayı desteklemek.

40 ABD CIT kendi personelinin yanı sıra 4 araştırma enstitüsü, 4 teknoloji geliştirme merkezi, 7 üniversite kaynaklı yenilik merkezi (üç tanesinde kuluçkalık da var) ile birlikte çalıştı döneminde eyalet tarafından sağlanan bütçesi 89 milyon $. – arasında ise her yıl ortalama 10 milyon $.

41 İzlenen Süreçlere İlişkin Örnek ve Öneriler

42 Güney Almanya Seminar Finalisation Workplan Preperation SME Supply Side Needs Analysis Analysis Workshop Swot Analysis Choice Priority Actions Defining Implementation Routes Start Implementation Process Start Implementation Process Start Implementation Process Steering Committee Expert Team Project Promoter Expert Team Project Promoter Steering Committee Expert Team Project Promoter Supply Side Action Expert Team Project Promoter Steering Committee Expert Team Project Promoter Firms Supply Side Action Steering Committee Expert Team Project Promoter Intermediaries (Expert Team) Bölgesel Teknoloji Transferi ve Altyapıları Projesinin Yapılanması