Mustafa Akgül İnternet ve Bilgi Toplumu.

... konulu sunumlar: "Mustafa Akgül İnternet ve Bilgi Toplumu."— Sunum transkripti:

1 Mustafa Akgül akgul@bilkent.edu.tr İnternet ve Bilgi Toplumu

2 ÖZET  İnternetin tarihçesi, büyüklüğü  İnternet Nedir ? Nasıl Tanımlamalı?  İnternet Lüks mü?  Internet nasıl algıla n malı ?  E-avrupa, e-türkiye, e-devlet  Bilgi Toplumu Tanımları  Bilgi Toplumu indeksleri  UN indeksleri  Ne Yapılmalı?  Ulusal Boyutta Örgütlenme

3 ÖZET Mekanizmalar ● Eylem Planı ● Kültürü Yayma ● Aşamalar ● Rekabete açma ● İnsan gücü ● Demokrasi

4 BİLGİ TOPLUMU’NA DOGRU  Sanayi ötesi toplum  Tanımlamak mümkün mü?  ‘Bilgi’ üretim faktörü  Bilim/Teknoloji/AR-GE/Innovasyon  Entellektüel emek, entellektüel sermaye  Ağ toplumu, rekabirlik  Birey, üretici ve tüketici, öne çıkıyor

5 İnternetin Tarihçesi ● Ilk fikirler 1961,62 Lickleider, Kleinrock ● Fikrin satılması, deneyler 1967 ● ArpaNet 1969, lab deneyleri 1983 ● 1985 NFSnet, Junet, Janet ● 84-95 saha testleri, 95 ticarileşme ● Web 90+, mosaic 1993, java 95 ● 98-99 balon patladı, 2004 geri geliyor

6 Türkiye İnterneti Tarihçesi ● 1986-7 TÜVAKA ● 1990-1 DNS: com.tr,.edu.tr, gov.tr ● 12 nisan 1993 tr-net : odtu-NFS baglantısı ● 1995 turnet ihalesi – inet-tr’95, turnet 09/96 ● 1997 ETKK, internet kurulu, Ttnet, Ulakbim ● 1998 kamunet, TTNet ihalesi, calismasi 2000 ● 1998-99 ticari internet patlamas1 ● 2000 kriz, kücülme, yavas büyüme ● 2002-3 yeni ulakbim, ● 2004 Telekomda serbestleşme!

7 Büyüklükler ● Makina sayısı: 285 milyon dünya, 475 bin türkiye ● Kullanıcı: 810-950 milyon dünya ● Kullanici Türkiye: 2 milyon abone, 5 milyon kullanıcı, 7 milyon tanışmıs, arada da bir (DIE 7) ● Web sayısı dünyada: 60-70 milyon: 45 gTLD,( 20 milyon) ● Türkiye’de:.tr altında 60 K, 220K dışarıda

8 İnternet Nedir? ● Bilgisayarlar, yönlendiriciler, uzerinde çalışan servisler, veriler, bilgiler ve insanlardır ● Bunların oluşturduğu bir Haberleşme ortamıdır ● Çok büyük, dağıtık, kaotik, tarama hizmetleri olan bir kütüphanedir ● Etkileşim, bilgi, belge değişim temelli bir ortamdır ● İş yeri, banka, okul, kitaplık, sağlık merkezi, ticarethane,... Yaşamın ta kendisidir !

9 İnternet Filmudur ? ● İnternet e-posta listeleri ile (100 bin civarında) grup haberleşemesi olanak veriyor ● Web, forum, chat/icq ile küçük grupların oluşmasına olanak veriyor ● Her yurttaşa kendi gazete, radyo ve TV’sini yayınlama olanagı veriyor; kendi kitaplarını yayınlama olanağı sunuyor ● Blog, wiki, bireye özgürlük, katılım

10 İnternet Lüks’müdür? ● İnternet elektrik, telefon, fax kadar lüksdür ● Telefon santraliniz kadar lüksdür ● 365 gün/24 saat çalışan robotunuz’dur ● İnternet bir tercih meselesi değildir ● İnternet zaman ve mekan dezavantajını azaltan, yokeden bir ortamdır

11 Eavrupa, e-türkiye, e-avrupa+ ● Web’in doguşu ● Avrupa: 1994, 97, 99 ● Eavrupa 2002, 2005 ● Hedefler ● Eavrupa+ ● E-türkiye, e-devlet, e-dönüşüm ● Tanım – proje var mı?

12 E-devlet ● Kamunet’98 hedefleri ● 365 gün, 24 saat çalışan, vatandaş odaklı, etkin, hızlı, saydam, katılımcı, bütünleşik devlet ● Bilgisayarlaşma, otomasyon projesi değildir ● Felsefe’nin değişimi gerekir ● Uzun bir süreçtir, süreçler gözden geçmeli ● E-kurum, tek kapı ● E-türkiye değil, ama öncü gücüdür, tüketici boyutu

13 BİLGİ TOPLUMU - 2 ● Enformasyon, bilgi, veri, ‘tacit bilgi’, know-how... ● Information society ● Knowledge society ● Knowledge driven society, economy ● Knowledge based economy ● Bilişim toplumu / Bilgi toplumu

14 TANIM/INDEX DENEMELERİ  Masuda’nın bilgi toplum insanı  80’lerin bilgi toplumu:  Nüfusun %25’i üniversite mezunu  Telefonlaşma, bilgisayarlaşma indexi  World Times / IDC indexi  Avrupa Birliği indexi

15 IDC DEĞİŞKENLERİ Bilgisayar Altyapısı  PC dağılımı: Kişi, ev, okul, sektörler, kamu  Öğrenci / öğrenmen başına PC  Ev dışındaki ağa bağlı PC  Yazılım ve donanım harcamaları Enformasyon Altyapısı kişi başına kabloTV Kişi başına GSM Telefonun maliyeti Kişi başına faks Kişi başına radyo Telefondaki hata oranı Ev başına telefon hattı Kişi başına TV

16 IDC DEĞİŞKENLER - 2 İnternet Altyapısı  Tarım dışı çalışan başına İnternet kullanıcısı  Ev başına evdeki İnternet kullanıcısı  Öğrenci ve öğretici başına eğitimdeki İnternet kullanıcısı  İnternet kullanıcısı başına e-tıcaret miktarı Toplumsal Altyapı Sivil özgürlükler Kişibaşına gazete Basın özgürlüğü Ortaokul okuma oranı Lise okuma oranı

17 E-Evrupa İndexleri Sabit telefonlu hane yüzdesi Sabit telefonlu hane yüzdesi İnternet kullanıcılarının nüfus içindeki yüzdesi İnternet kullanıcılarının nüfus içindeki yüzdesi Bir milyon kişi başına düşen güvenli sunucu sayısı Bir milyon kişi başına düşen güvenli sunucu sayısı K12’lerde internete bağlı öğrenci oranı K12’lerde internete bağlı öğrenci oranı Uzaktan çalışan işgücü yüzdesi Uzaktan çalışan işgücü yüzdesi E-ticaret yapan şirket yüzdesi E-ticaret yapan şirket yüzdesi BT ile ilgili yüksek öğrenim kurumları ve öğrenci sayısı BT ile ilgili yüksek öğrenim kurumları ve öğrenci sayısı E-devlet hizmet yüzdesi E-devlet hizmet yüzdesi İnternete erişebilen sağlık uzmanı yüzdesi İnternete erişebilen sağlık uzmanı yüzdesi

18 UN e-gov Readiness &participation Hazirlik: Web indeksi Telekom altyapısı İnsan kaynakları Katılım: sunulanın kalite, faydasını ve yönetime katılmayı Parçaları: E-information E-consultation E-decison making

19 E-readiness 2004 index ● Kıta: K. Amerika (0.875), Avrupa (.587), GDAsya (.460), G. Amerika (.456), Batı Asya(.409), orta Asya(.321), Okyonosya(.301), Afrika (.253) ● İlk 25:.us (.91),.dk,.uk, sw, kr,(.85), au, ca, sg, fi, no, nl(.80), de, nz, is, ch,be,.at, jp (.72), ie, ee, mt, cl, il, fr(.668), lu(.66), ort=.7798, Dunya=.4127 ●.tr.4892 (il.68, Bahrain.53, Kıbrıs.5189, urdun.41, am/az.39/38 yemen.20, suriye.26

20 E-readiness 2004 - parçalar ülke web tele insani ort Us 1.00.770.97.913 Dk.934.790.99.905 Ca.873.668.970.838 Sg.969.663.870.834 Fi.807.675.990.824 De.795.607.960.803 Jp.629.609.940.726 Ee.699.450.960.703 Cl.884.276.890.684 İl.691.421.930.681 Mx.784.143.860.596 Gr.409.335.930.558 Bg.506.209.910.542 Ru.390.185.930.502 Tr.533.165.770.489 Cn.405.111.790.436 İn.586.026.570.388

21 Ne Yapmalı ? ● Bu bir ögrenme sürecidir ● Nihai olarak, tüm iş süreçleriniz internet uyumlu olmalıdır ● Alan adınız = markanız, tabelanız ● Web++ 24 saat çalışan halkla ilişkiler, santral... ● E-ticaret, dergi, reklam,... ● İnternet yaşamdır !

22 ÖNCELİKLER - Acil Eylem Planı (-1)BIT ve STK'ların örgütlenmesi (0)Toplumun gündemine girme (1)Ulusal boyutta örgütlenme (2)Mekanizmalar (3)Eylem planı (4) Bilişim Komisyonu (5) E-Türkiye Kurultayı (?)Mega proje (?)Seferberlik

23 İNTERNET'İ NASIL ALGILAMALI ?  Sohbet, e-ticaret ?  Devrimsel bir gelişme  Stratejik, Generik  e-Türkiye =Yeniden yapılanma  e-devlet=Yeniden yapılanma  Dünya ile bütünleşme de vazgeçilmez araç  Internet yaşamdır !

24 NE DURUMDAYIZ ?  Türkiye İnternet'i 10. yılında  Siyasal sahip, örgütlenme, mekanizma, eylem p lanı  e-Avrupa+ kriterleri  e-Türkiye çalışmaları  İnternet-bilim-demokrasi “iyidir”  Bardağın dolu/boş tarafına bakmak

25 ULUSAL BOYUTTA ÖRGÜTLENME  Müsteşarlık+ (Kaliteli işgücü, özerk, katılımcı)  Politika belirleme  Çekirdek teknik ekip  KamuNET, Danışmanlık  Proje izleme - koordinasyon - standarlar  Yasa + Düzenleme  Mekanizmalara sekreterya  Kamuoyu görüşleri; Araştırma yaptıracak/yapacak

26 MEKANİZMALAR - I  Ciddi bir sekreterya ve çekirdek kadro  Katılımcı, saydam  Stratejik - ulusal mekanizma – Eylem planı; “Ulusal bilgi konseyi” Yılda 2-3 kere toplanmak, BTYK bağlantılı  Yasa / Yönetmelik çalışma grupları  e-Devlet konseyi  Teşvik mekanizmaları

27 MEKANİZMALAR - II  IK++, e-Türkiye++  KamuNET konferansı, teknik  Vatandaşa yönelik geri besleme konferansı, anket  Yasaları gözden geçirme “konferansı / forumu”  Yasa yapma süreci  E-türkiye Kurultayı

28 EYLEM PLANI  e-Avrupa / e-Avrupa+  Çok genel  Daha somut olmalı  Esnek, 6 ayda bir gözden geçirilmeli  Küçük, uyumlu parçalardan oluşan projeler  Pilot proje, geri besleme bol olmalı  Tüm süreç katılımcı ve saydam olmalı

29 AŞAMALAR  e-Türkiye ve e-Devlet birer yeniden yapılanma süreçleridir  Eşit olmayan gelişme  Tanışma / Genel kültür aşaması  Otomasyon süreçleri tanımlama  “Web”leşme  Geri besleme / değerlendirme mekanizmaları

30 KÜLTÜRÜ YAYMA Hedef: Her yurtaş bilgi, bilişim, İnternet okur yazarı olması Emekliler, engelliler, köylüler dahil BT çalışanlarının İnternet kültürü eksik Öğrenmeyi öğrenmek Öğretmen, hukukcu, kamu çalışanı / yöneticisi, sağlık, kobi, tarım..... özel projeler

31 KÜLTÜRÜ YAYMA - II  Okullar  Sayısal uçurum  Evrensel hizmet  İnternet evleri  Halk kütüphaneleri  Halk evleri  Kamu kioskları

32 REKABETE AÇMA  Serbestleşme için çok çalışmak gerekir  2004’de sadece VoIP rekabete a çıldı!  KabloNET'i yeniden düzenlemek  xDSL, wireless, uydu  RTUK mevzuatını gözden geçirmek  Tüketici hakları

33 İNSAN GÜCÜ  Kamu'da BT personel politikaları  Sertifikasyon (kamu / ülke)  Universite yapısını gözden geçirmek  BT önem kazanmalı  Hocaları yeniden eğitmek  Bölümler kapanabilmeli  “Devşirme bilişimci”  Üniversiteye giremeyenlere BT  Lise / Meslek okulları

34 DEMOKRASİ ● Bilim / demokrasi / İnternet ● Temsili, katılımcı, dogrudan demokrasi ● Öncelikli / Katalizör ● Kamu yönetiminde saydamlık ● Somut öneriler – Servet beyannameleri (6 ay / yıl), Özgeçmişler – Atamalar / İşten çıkartmalar, İhaleler, şartname taslakları ● Yönetime katılım, yasa yapma süreci, ● Her yerde STK !

35 Son Söz ● İnternet, Bilgi Toplumunun öncü gücü ● İnternet ve Bilgi Teknolojileri Bilgi Toplumu için olmazsa olmaz bir araç ● Bilgi Toplumu sadece İnternet değil ! ● Ulusal seferberlik gerektiren Mega proje ● İnternet Yaşamdır !

36 Teşekkürler ! ● Sorular ● Yorumlar ● akgul@bilkent.edu.trkgul@bilkent.edu.tr ● http://akgul.web.tr/yazilar/ http://akgul.web.tr/yazilar/