DÖNEN VARLIKLAR.

DÖNEN VARLIKLAR

18- GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI
Dönen varlıklar, nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık kalemlerinden oluşur. 10- HAZIR DEĞERLER 11- MENKUL KIYMETLER 12- TİCARİ ALACAKLAR 13- DİĞER ALACAKLAR 15- STOKLAR 18- GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 19- DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

Hazır Değerler Hazır değerler, işletmede nakit olarak elde veya bankada bulunan varlıklar ile değer kaybına uğramaksızın istendiği anda paraya çevrilme olanağı bulunan varlıklardır.

Hazır Değerler 100- KASA 101- ALINAN ÇEKLER 102- BANKALAR 103- VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

Hazır Değerler 100- KASA HESABI
Bu hesap, işletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların TL. karşılığının işlenmesi için kullanılır. Kasa Hesabı’na işletmenin elindeki ulusal paralar, paranın üzerinde yazılı olan (itibari) değer üzerinden, yabancı paralar ise Merkez Bankası’nca belirlenen kurlar üzerinden TL’ye çevrilerek kaydedilir.

NAKİT PARA İşletme içinde İşletme dışında 100 KASA 102 BANKALAR

KASAYA PARA GİRİŞİ BANKAYA PARA GİRİŞİ
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 100 KASA A 100 KASA X X .... BANKAYA PARA GİRİŞİ Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 102 BANKALAR A 102 BANKALAR X X ....

KASADAN PARA ÇIKIŞI BANKADAN PARA ÇIKIŞI
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 100 KASA A X .... 100 KASA X BANKADAN PARA ÇIKIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 102 BANKALAR A X .... 102 BANKALAR X

Örnek 1: Tunçok işletmesinin 01. 08
Örnek 1: Tunçok işletmesinin X tarihli kasa ile ilgili işlemleri aşağıda verilmiştir. a) TL.lik peşin mal satılmış; mal bedeli ve ayrıca % 18 KDV peşin tahsil edilmiştir. b) A Bankasına TL. yatırılmıştır. c) TL.si KDV olmak üzere toplam TL.lik malı peşin satın almıştır. d) Şubat ayı kira bedeli olarak TL. ödemiş, bu tutar üzerinden % 20 GV kesintisi yapmıştır. (Kiralanan duran varlık özel şahsa ait ise kira bedeli üzerinden % 20 GV kesintisi yapılır. Kiralanan varlık bir başka işletmenin aktifinde kayıtlı ise kira bedeline % 18 KDV uygulanır.)

Efektif alış kuru esas alınır
100 KASA TL Kasası € Kasası $ Kasası YEN Kasası Kasası KAMBİYO: dönüştürme Yabancı Paralar Efektiflerin muhasebe kayıtlarına alınabilmesi için TL’ye dönüştürülmesi gerekir KUR T.C.M.B. Efektif alış kuru esas alınır Efektif: Kağıt ve madeni yabancı paralar... Döviz: Yabancı parayla düzenlenen çek, senet...

Fiyat Yabancı Paraların elden çıkarılması (bozdurulması) durumunda şu üç farklı sonuç ortaya çıkabilir: KUR Alıştaki Kur < Satıştaki Kur ise; 646 KAMBİYO ve BORSA DEĞER ARTIŞ KARLARI 2. Alıştaki Kur > Satıştaki Kur ise; 656 KAMBİYO ve BORSA DEĞER AZALIŞ ZARARLARI 3. Alıştaki Kur = Satıştaki Kur ise; KAR / ZARAR yok demektir. Zaman € Alış 1,58 € Satış 1,60

Örnek 2: a) Rüya Tatil İşletmesi X tarihinde müşterisi Önder Tetik’in borcuna karşılık verdiği 800 Amerikan Doları ($) nı almıştır. O tarihte 1 $= TL. dır. b) İşletme X tarihinde kasasında bulunan dolarlardan 200 $ nı ulusal paraya çevirerek “C” Bankasına yatırmıştır. O tarihte 1 $ = TL.dır.

ÖRNEK: 01.10.200X tarihinde 10.000 € alınmıştır (1 € = 2,160 TL).
X tarihinde 1000 € bozdurulmuştur (1 € = 2,100 TL). X tarihinde 8000 € bozdurulmuştur (1 € = 2,200 TL). Dönem sonunda mevcut efektif değerlemeye tabi tutulmuştur (1 € = 2,300 TL). X 100 KASA ( € KASASI) 21.600,- 10.000€ x 2,160 TL/€ 100 KASA( TL KASASI ) 21.600,- 1 X 2.100,- 100 KASA ( TL KASASI) 1.000€ x TL/€ 656 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. AZ. ZAR. 60,- 100 KASA ( € KASASI) 2.160- 1.000€ x TL/€ 2 X 100 KASA ( TL KASASI) 17.600,- 8.000€ x 2,200 TL/€ 100 KASA ( € KASASI) 17.280,- 8.000€ x 2,160 TL/€ 646 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. ART. KAR. 320,- 3 X 100 KASA ( € KASASI) 140 1.000€ x 0,140 TL/€ (2,300€ - 2,160€ = 0,140) 646 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. ART. KAR. 140,-

Hazır Değerler 101.ALINAN ÇEKLER HESABI
Alınan çekler hesabı, gerçek ve tüzel kişiler tarafından alınıp da, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlendiği bir hesaptır.

101.ALINAN ÇEKLER HS. Çek ciro edildiğinde Çek tahsil edildiğinde Çek geri verildiğinde Çek alındığında !!! Türk Ticaret Kanunu’na göre bir kambiyo senedi olarak belirtilen çekte vade yoktur ve normal şartlar altında bankaya götürüldüğünde tahsil edilebilecek bir hazır değer niteliğindedir.

Hesabın işleyişi : Alınan çekler hesabı, alınan çeklerin üzerinde yazılı olan (itibari) değerleri ile borçlanır, bankadan tahsil edilmesi, ciro edilmesi veya geri verilmesi halinde alacaklanır. Alınan çekler hesabı ya borç kalanı verir veya kalan vermez. Hesabın kalanı işletmenin elindeki henüz tahsil edilmemiş mevcut çeklerin toplam tutarını gösterir.

Örnek 3: a) A işletmesi X tarihinde 360 TL.sı KDV olmak üzere toplam TL.ya mal satmıştır. Bu satış karşılığında alıcıdan ayrı bankalara ait 800 TL., TL. ve 560 TL. tutarlı üç çek almıştır. b) İşletme X tarihinde 126 TL.si KDV olmak üzere toplam 826 TL.lık mal satın almıştır. Karşılığında daha önce aldığı 800 TL. tutarlı çeki ciro etmiş kalan borcunu peşin ödemiştir. c) X tarihinde, daha önce alıcıdan aldığı TL. tutarlı çeki bankaya ibraz ederek tahsil etmiştir.

Hazır Değerler 102. BANKALAR HESABI
Bankalar hesabı, işletmeler tarafından yurtiçi ve yurtdışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Bankalar hesabında izlenen mevduat kayıtlı değer ile değerlenir.

- Bankadaki parada azalış yaratan işlemler olduğunda
102.BANKALAR HS. -Bankadan para çekildiğinde - Bankadaki parada azalış yaratan işlemler olduğunda -Bankaya Para Yatırıldığında - Bankadaki para da artış yaratan işlemler olduğunda

Hesabın İşleyişi : İşletme veya üçüncü kişilerce işletmenin bankadaki hesabına para olarak yatırılan değerler 102- Bankalar Hesabının borcuna, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri tutarları hesabın alacağına kaydedilir. Hesabın borç kalanı işletmenin bankadaki toplam mevduatını gösterir.

Örnek 4 : A İşletmesinin banka ile ilgili işlemleri aşağıda verilmiştir.
a) İşletme, X tarihinde, “A” Bankasında bir hesap açtırarak TL. yatırmıştır. b) X tarihinde, alıcı D.Özgen’in borcuna karşılık işletmenin “B” Bankasındaki hesabına TL. yatırdığı bankadan alınan dekonttan öğrenilmiştir. c) X tarihinde, TL. tutarındaki bir alacak senedi (bono)“A” Bankasına 300.-TL. eksiğine iskonto ettirilmiş ve banka senedin net tutarını hesabımıza yatırmıştır. d) X tarihinde, “A” Bankasına verilen bir ödeme emri ile satıcı A. Uğur’un aynı banka nezdindeki hesabına TL. virman yaptırılmıştır. !!! Dekont : Bankaların, işletmelerin cari hesaplarına yaptıkları kayıtları ve bunlarla ilgili bilgileri hesap sahiplerine bildirmek üzere gönderdikleri basılı belgeye denir.

Örnek 5: B İşletmesi X tarihinde bazı ödemeleri yapmak üzere “C” Bankası nezdindeki cari hesaptan TL. çekmiştir. Örnek 6: A İşletmesi X tarihinde daha önce mal satışı nedeniyle alıcı B. Güneş’ten aldığı TL. tutarlı çek’i hesaba geçirilmek üzere “X” Bankasına ciro etmiş, banka çek bedelini aynı gün hesabımıza geçtiğini bildirmiştir. !!!CİRO: İşletme kendi çekini vermek yerine daha önce bir müşterisinden aldığı çeki borcu olduğu kişi ya da kuruma verirse buna ciro etmek denir.

Hazır Değerler 103.VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı, işletmelerin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yaptığı ödemelerin izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. Bu hesap Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu tek düzen hesap planında da “aktifi düzenleyici bir hesap” olarak Bankalar Hesabı’nın altında bir indirim kalemi olarak yer almaktadır.

103.VERİLEN ÇEKLER ÖDEME EMİRLERİ HS.
-Çek verildiğinde -Çek ödendiğinde

Hesabın İşleyişi : Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde 103- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabının alacağına, çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesabın borcuna kayıt yapılır. Hesabın alacak kalanı, işletme tarafından keşide edilen ancak alacaklısı tarafından henüz tahsil edilmeyen çek veya çeklerin toplam tutarını gösterir.

NAKİT PARA YERİNE Çek verilebilir Çek alınabilir 103 VERİLEN ÇEKLER ve
ÖDEME EMİRLERİ (-) 101 ALINAN ÇEKLER Kendi Çeki 101 ALINAN ÇEKLER Müşteri Çeki CİRO: İşletme kendi çekini vermek yerine daha önce bir müşterisinden aldığı çeki de para yerine verebilir...

ALINAN ÇEKİN TAHSİLİ veya CİRO EDİLMESİ
ÇEK ALINIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 101 ALINAN ÇEK. A 101 ALINAN ÇEK X X .... ALINAN ÇEKİN TAHSİLİ veya CİRO EDİLMESİ Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 101 ALINAN ÇEK. A X .... 101 ALINAN ÇEK X

VERİLEN ÇEKİN ÖDENMESİ (Banka tarafından)
ÇEK VERİLİŞİ Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 103 VER.ÇEK.(-) A .... X 103 VERİLEN ÇEK.(-) X VERİLEN ÇEKİN ÖDENMESİ (Banka tarafından) Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 103 VER.ÇEK.(-) A X 103 VERİLEN ÇEK.(-) X 102 BANKALAR X

Örnek 7: a) Aydos İşletmesi X tarihinde, ticari borçlusu olan “D” İşletmesi lehine “A” Bankasındaki mevduatı üzerine TL. tutarlı bir çek keşide etmiştir. b) X tarihinde, “D” İşletmesinin çek tutarını tahsil ettiğine ilişkin “A” Bankasından dekont gelmiştir. c) X tarihinde, işletme TL. tutarında mal satın almıştır. Karşılığında, 900. TL. sı KDV olmak üzere TL.lık bir çek keşide etmiştir.

Hazır Değerler 108.DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI
Nitelikleri itibariyle hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar) gibi değerleri içeren aktif karakterli bir hesaptır. - Vadesi Gelmiş Kuponlar - Pullar - Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri - Diğer Çeşitli Hazır Değerler

Hesabın İşleyişi : 108- Diğer Hazır Değerler Hesabı bu değerler elde edildiğinde borçlanır, elden çıkarıldığında alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmede bulunması gereken diğer hazır değerlerin toplam tutarını gösterir.

Vadesi Gelmiş Kuponlar
İşletmenin elinde bulunan hisse senetleri, tahviller vb. menkul kıymetlerin vadesi gelmiş kuponları tahsil edilinceye kadar bu hesapta izlenir.

Örnek 8a: Ender İşletmesi 31. 12
Örnek 8a: Ender İşletmesi X tarihinde, 1 Ocak –31 Aralık faiz dönemli TL. nominal değerli % 20 faizli devlet tahvilinin vadesi dolan kuponlarını keserek tahsil edilmek üzere kuponlar portföyüne almıştır.

Örnek 8b: Ender İşletmesi ertesi yıl 03. 01
Örnek 8b: Ender İşletmesi ertesi yıl X tarihinde portföye alınan faiz kuponlarını tahsil etmiştir.

Pullar İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere satın alınan pullar bu hesapta izlenir. İşletme ihtiyacı için satın alınan damga, posta ve harç pulları üzerinde yazılı değerleriyle kaydedilir. Önemli bir tüketimi olmayan işletmeler pulları satın aldıklarında doğrudan 770- Genel Yönetim Giderleri Hesabı’na da gider kaydı yapabilirler.

Örnek 9a: Aydos İşletmesi 15. 11. 200X tarihinde 2. 000. -TL
Örnek 9a: Aydos İşletmesi X tarihinde TL.lık damga ve TL.lık posta pulu satın almıştır. Örnek 9b: Ay sonunda damga pullarının TL.lık ve posta pullarının da TL.lık kısmının kullanıldığı belirlenmiştir.

Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri
İşletmenin aldığı ve henüz tahsil etmediği banka ve posta havaleleridir. Bu değerlerin Kasa Hesabı’na alınması hatalı bir uygulama olacağından; dönemin son günü işletmeye gönderilmiş ancak henüz tahsil edilmemiş banka ve posta havalelerinin geçici bir hesaba kaydedilmesi gerekir.

Örnek 10 : a) Evrim Ticaretevi tarihinde gelen ihbarnameden alıcı A. Günal’ın borcuna karşılık TL. havale gönderdiğini öğrenmiş ve aynı ta-rihte sürekli çalıştığı “B” Bankasına bu havaleyi tahsil etmesi isteğini bildirmiştir. b) “B” Bankasının havaleyi tahsil ettiği ve havale bedeli olan TL.’yı işletmenin bankadaki hesabına yatırdığını bildiren dekont, tarihinde gelmiştir.

Menkul Kıymetler Menkul kıymetler (securities); kamu tüzel kişileri ya da anonim şirketler tarafından alacak veya ortaklık haklarını temsil etmek üzere, nakit veya ayın karşılığında; belli şekil şartlarını haiz olarak, standart tipte, çok sayıda ve orta veya uzun vadeli olarak seri halinde ihraç edilen, devamlılık arz eden dönemsel gelir sağlayan ve piyasada tedavül eden ve hukuken kıymetli evrak hükmündeki belgelerdir.

Menkul Kıymetler 110- HİSSE SENETLERİ
111- ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI 112- KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI 113- 114- 118- DİĞER MENKUL KIYMETLER 119- MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

Menkul kıymetler grubuna dahil kıymetli evrakın her birinin kendi özellikleri bulunmakla beraber, bazı ortak niteliklere sahiptirler. Bunları aşağıdaki şekilde özetlemek olasıdır: 1) Menkul kıymetler hukuken kıymetli evrak niteliğindedir, 2) Standart ve yuvarlak meblağlı, misli nitelikte, belli şekil şartlarına haiz kıymetlerdir, 3) Genelde çok sayıda ihraç edilip halka arz edilen kitle senetleridir; bono, poliçe gibi tek bir ticari ilişki için düzenlenmezler, 4) Az veya çok devamlılık arz ederler, 5) Alacak ya da ortaklık haklarını temsil ederler, 6) Periyodik (dönemsel) gelir sağlarlar, 7) Her birinin bir itibari (nominal-üzerinde yazılı) değeri bir de piyasada arz ve talebin oluşturduğu piyasa değeri vardır, 8) Menkul kıymetler nama ve hamiline yazılı olabilirler.

hisselerini temsil eden belge
MENKUL KIYMETLER Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono Bir A.Ş.’nin (sermaye) hisselerini temsil eden belge Bir A.Ş.’nin borçlarını temsil eden belge Özel Sektör Kamunun borçlarını temsil eden belge Devlet

..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU
Faiz TAHVİL SENET BONO ..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU 1. DÖNEN VARLIKLAR 2. DURAN VARLIKLAR 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR BORÇ SERMAYE HİSSE SENEDİ Kar/Zarar

MENKUL KIYMETLER Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono
110 HİSSE SENETLERİ 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI Özel Sektör 112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI Devlet

..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU
Özel 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR TAHVİL SENET BONO HİSSE SENEDİ

..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU BİZİM ŞİRKETİN BİLANÇOSU
Özel 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR TAHVİL SENET BONO HİSSE SENEDİ BİZİM ŞİRKETİN BİLANÇOSU MENKUL KIYMETLER 110 HİSSE SENETLERİ Kamu 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI DEVLET TAHVİLİ HAZİNE BONOSU 112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI

HİSSE SENEDİNİN ELDEN ÇIKARILMASI
HİSSE SENEDİ ALINIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 110 HİSSE SENET. A 110 HİSSE SENET X X .... HİSSE SENEDİNİN ELDEN ÇIKARILMASI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 110 HİSSE SENET. A X .... 110 HİSSE SENET X

TAHVİL, SENET VEYA BONO ALINIŞI
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 111/112...TAHVİL... A 111 / TAHVİL X X .... TAHVİL, SENET VEYA BONONUN ELDEN ÇIKARILMASI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 111/112...TAHVİL... A X .... 111 / TAHVİL X

645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI
Menkul kıymetlerin alış fiyatları ile satış fiyatları arasında oluşan olumlu farklar şu hesaba kaydedilir: 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI Menkul kıymetlerin alış fiyatları ile satış fiyatları arasında oluşan olumsuz farklar şu hesaba kaydedilir: 655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR
Hisse Senetlerinden elde edilen temettü gelirleri (kar payları) şu hesaba kaydedilir: 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR Tahvillerden elde edilen faiz gelirleri şu hesaba kaydedilir: 642 FAİZ GELİRLERİ

Menkul Kıymetler 110.HİSSE SENETLERİ HESABI
Hisse senetleri, anonim şirketlerde ortakların paylarını temsil eden bir kıymetli evraktır. Hisse senedi alım satım işlemlerinde aralıklı envanter (tecrübi) yöntemi ve satış hasılatı (aralıksız envanter) yöntemi olmak üzere iki yöntem kullanılmaktadır.

Aralıklı envanter yönteminde; alışlar alış değeri üzerinden Hisse Senedi Hesabı’na borç, satışlar, satış değeri üzerinden bu hesabın alacağına kaydedilir. Satış Hasılatı Yönteminde; alışlar alış değeri üzerinden Hisse Senetleri Hesabı’na borç, satışlar ise yine alış değeri üzerinden bu hesaba alacak kaydedilir. Satış fiyatı ile alış fiyatı arasındaki fark olumlu olduğunda, 645- Menkul Kıymet Satış Kârları Hesabı’na alacak, olumsuz olduğunda ise, 655- Menkul Kıymet Satış Zararları Hesabı’na borç kaydedilir.

Örnek 11a: Çimento üretimi ve ticareti yapan Y işletmesi 05. 08
Örnek 11a: Çimento üretimi ve ticareti yapan Y işletmesi X tarihinde, elinde bulunan nakit fazlasını değerlendirmek amacı ile “X. A.Ş.” nin 1.- TL. nominal değerli hisse senetlerinin her birini 15 TL.dan olmak üzere 2 lot satın alınmıştır. Ayrıca, işletme Borsa Komisyoncusuna işlem gideri olarak % 02 komisyon ödemiştir.

Örnek 11b: İşletme 06. 10. 200X tarihinde, 15. - TL
Örnek 11b: İşletme X tarihinde, 15.- TL. alış bedelli 1 lot hisse senedini paraya gereksinimi olduğundan, Borsa’da 14.-TL. dan satmıştır. Borsa komisyoncusuna ise % 02 ödemiştir. Örnek 11c: Hisse senetlerini 17 TL.den satmıştır ve borsa komisyoncusuna hisse senedi satışından % 2 komisyon ödemiştir.

Kâr Payı (Temettü) nın Tahsili :
Halka açık anonim şirketler Sermaye Piyasası kurulunun düzenlemelerini, halka açık olmayan sermaye şirketleri ise şirket genel kurul kararları ve ana sözleşme hükümlerini göz önünde bulundurarak dönem kârından dağıtılmasına karar verilen kâr payı miktarını ve ödenme zamanını ilan ederler. İşletmenin elindeki hisse senetlerinin kâr payı kuponlarını keserek tahsil edilmek üzere portföye alması veya bankaya vermesi ile 108- Diğer Hazır Değerler Hesabı’na borç, 640- İştiraklerden Temettü Gelirleri Hesabı’na alacak yazılır.

Örnek 12a: B işletmesi X tarihinde portföyündeki “A” şirketine ait TL. nominal değerli hisse senetleri için % 40 kâr payı dağıtılacağını kâr payı ilânından öğrenmiştir. Örnek 12b: İşletme X tarihinde “A” şirketine ait hisse senetlerinin kâr payını banka aracılığı ile tahsil etmiştir. Banka TL. komisyon kestikten sonra, kalanını işletmenin hesabına yatırmıştır.

Menkul Kıymetler 111.ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI HESABI
Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı; faiz geliri sağlamak amacıyla, elde bulundurulan özel kesime ait tahvil, finansman bonosu ve benzeri kıymetlerin alış değeri üzerinden izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi: Alım satım işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde aralıklı envanter ve satış hasılatı olmak üzere iki yöntem kullanılır. Ancak tahvillerin alış işleminin muhasebeleştirilmesi; üzerlerinde faiz kuponu taşımaları nedeniyle Hisse Senetleri Hesabı’ndan biraz daha farklıdır ve bazı ek hesaplamaların yapılmasını gerektirir. Satın alınan bir tahvile yapılan ödemenin içinde tahvil bedeline ek olarak satın alma tarihine kadar işlemiş faiz tutarı da bulunur. Bu nedenle alış tarihine kadar işlemiş faiz tutarının hesaplanarak ayrı bir hesaba 198-Diğer Dönen Varlıklar Hesabı’na alınması uygun olur. Bu hesap, tahvillerin satılması veya yıllık faiz tutarının tahsil edilmesi sırasında alacaklandırılarak kapatılır.

Tahvil alımı : Örnek 13: Pırıltı işletmesi, X tarihinde “C.A.Ş.”nin 100 TL. nominal değerli % 20 faizli, 100 adet tahvilinin her birini 110 TL.’dan satın almıştır. Tahvillerin faiz dönemi 1 Ocak-31 Aralık’ tır.

Tahvil satışı : Tahvil satışlarının muhasebe kaydında, o güne kadar gerçekleşen faiz tutarının dikkate alınması gerekir. Çünkü, tahvil satış tutarlarının içinde satış tarihine kadar işlemiş olan faiz tutarı da vardır. Örnek 14: Pırıltı İşletmesi X tarihinde aldığı tahvillerden nakit gereksinimi nedeniyle, X tarihinde 50 adedini 115 TL.’dan satmıştır.

Yıllık faiz tutarının tahsili :
Örnek 15: Pırıltı İşletmesi X tarihinde, X’te aldığı 50 adet tahvilin bir yıllık faiz tutarını, faiz geliri üzerinden % 10 gelir vergisi kesintisi yapıldıktan sonra tahsil etmiştir.

Tahvil faiz dönemi ile işletmenin hesap döneminin farklı olduğu durumlarda, hesap dönemi sonunda işletmenin elinde bulunan tahvillerin o tarihe kadar işlemiş olan faizlerinin ayrıca kayda alınması gerekir. Örnek 16: Akçim İşletmesinin X tarihinde elinde TL. nominal değerli, % 18 faizli 30 adet devlet tahvili vardır. İşletme bu tahvilleri X tarihinde satın almış olup, tahvillerin faiz dönemi 1 Ekim-30 Eylül’dür. Gelir Tahakkukları Hesabı; izleyen yılda tahvillerin satılması veya faiz dönemi sonunda faizlerin tahsili durumlarında alacaklandırılarak kapatılır. 3 aylık faiz gelirinin tahakkuk kaydı ile muhasebenin dönemsellik kavramı ile gelir tablosu ilkelerinin uygulanması sağlanmıştır.

Finansman Bonoları Mevduat toplayan bankalar dışında, anonim şirketlerin borçlu sıfatıyla düzenledikleri emre yazılı senetler olup SPK’nca verilen izin çerçevesinde ihraç edilerek satılan menkul kıymet niteliğindeki kıymetli evraklardır. Satın alınan finansman bonosunun üzerinde yazılı değer, ana para ve faizi içerir bilgiler yer alır. Finansman bonoları, piyasadan iskontolu olarak satın alınır. Finansman Bonoları Yardımcı Hesabı; işletmenin geçici bir süreyle, faiz geliri sağlamak için piyasadan satın aldığı finansman bonolarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Finansman bonoları alış değeri ile değerlenir, satın alma sırasında ödenen komisyonlar, hisse senedi ve tahvillerde olduğu gibi Komisyon Giderleri hesabına borç yazılır.

Finansman Bonoları Yardımcı Hesabı’na satın almalarda değeri üzerinden borç, satışta ise yine yazılı değeri üzerinden alacak kaydı yapılır. Finansman bonosunun iskontolu alış değeri ile satış değeri (üzerinde yazılı değer) arasındaki fark faiz geliri olup bu tutarı; 642- Faiz Gelirleri Hesabı’nın alacağına kaydedilir. Finansman Bonoları Yardımcı Hesabının borç kalanı, işletmenin elindeki finansman bonolarının yazılı değer üzerinden toplam tutarını gösterir.

Örnek 17a: Aygün İşletmesi 01. 08
Örnek 17a: Aygün İşletmesi X tarihinde, 4 ay vadeli, üzerinde yazılı değeri 50.-TL. olan finansman bonolarından 10 adedini iskontolu olarak 40.-TL.ye satın almıştır. Örnek 17b: b) Aygün İşletmesi X tarihinde, vadesi gelen 50.- TL. küpür büyüklüğündeki 10 adet finansman bonosunu ihraçcı (bonoyu çıkaran) işletmeye satmıştır.

Menkul Kıymetler 112. KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI HESABI
Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı; işletmenin faiz geliri sağlamak ve bazı avantajlardan yararlanmak amacıyla satın aldığı kamu kesimine ait tahvil, senet ve bonoların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Kamu kesimi menkul kıymetleri, devlet tahvili, hazine bonoları, gelir ortaklığı senetleri ve dövize endeksli tahvil ile gelir ortaklığı senetleridir.

Menkul Kıymetler 118.DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI
Özel ve Kamu kesimine ait menkul kıymetlerin dışında kalan ve önceki hesapların kapsamına girmeyen menkul kıymetler bu başlık altında incelenir.

Menkul Kıymetler 119. MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
Menkul Kıymetler Değer düşüklüğü karşılığı Hesabı; işletmenin geçici amaçlarla elde bulundurduğu menkul kıymetlerin borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde ortaya çıkacak zararların karşılanması amacıyla ayrılması gereken karşılıkların izlendiği bir hesaptır. Ancak, TSM’na göre borsa fiyatına göre değerlenen menkul kıymetler için değer düşüklüğü karşılığı söz konusu değildir. Çünkü borsa değer azalışları doğrudan zarar yazılır.

Hesabın işleyişi : Değer azalışları için ayrılan karşılık tutarı 654- Karşılık Giderleri Hesabı’na borç bu hesaba alacak kaydedilir. Kendisine karşılık ayrılmış olan menkul kıymet satıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise bu hesaba borç kaydedilen karşılık tutarı 644- Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı’na alacak yazılarak kapatılır.

Örnek 18: Sönmez İşletmesi’nin portföyünde “C. A. Ş
Örnek 18: Sönmez İşletmesi’nin portföyünde “C.A.Ş.”nin ihraç etmiş olduğu alış değeri 50.- TL. olan 500 adet hisse senedi vardır. Hisse senetlerinin bilanço günündeki borsa değeri 40.- TL. olup, bu hisse senedi fiyatının uzun bir süre yükselmeyeceği inancı piyasada hakimdir.

12 13 22 23 ALACAKLAR Ticari Diğer 1 DÖNEN VARLIKLAR 2 DURAN
(1 yıldan kısa) 2 DURAN 22 23 (1 yıldan uzun)

BİLANÇO 1 DÖNEN VARLIKLAR 3 K.V.YABANCI KAYNAKLAR
4 U.V.YABANCI KAYNAKLAR 5 ÖZ KAYNAKLAR 2 DURAN VARLIKLAR 12 TİCARİ ALACAKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 22 TİCARİ ALACAKLAR 23 DİĞER ALACAKLAR

HESAP SINIFI HESAP GRUPLARI HESAP ADLARI 12 TİCARİ ALACAKLAR 1
DÖNEN VARLIKLAR 12 TİCARİ ALACAKLAR 120 ALICILAR 121 ALACAK SENETLERİ 13 DİĞER ALACAKLAR 2 DURAN VARLIKLAR 22 TİCARİ ALACAKLAR 220 ALICILAR HESABI 221 ALACAK SENETLERİ HESABI 23 DİĞER ALACAKLAR

EKONOMİ ALICILAR SATICILAR

EKONOMİ ALICILAR TİCARET İŞLETMESİ SATICILAR

EKONOMİ MAL ALICILAR TİCARET İŞLETMESİ SATICILAR ÖDEME

EKONOMİ MAL MAL ALICILAR TİCARET İŞLETMESİ SATICILAR ÖDEME ÖDEME
Nasıl ? a. Peşin 100 b. Çek ile - Kendi çeki 103 - Müşteri çeki 101 (çek cirosu) c. Havale 102 d. Kredi Kartı 300 .

Ne zaman ? Nasıl ? a. Kısa (12 ay içinde) b. Uzun (12 aydan uzun)

Ne zaman ? Nasıl ? a. Kısa (12 ay içinde) b. Uzun (12 aydan uzun) a. Senetsiz b. Senetli

EKONOMİ MAL MAL ALICILAR TİCARET İŞLETMESİ SATICILAR ÖDEME ÖDEME

Ödeme: Peşin

Ödeme: Peşin 100 KASA 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR

Ödeme: Kısa ve Senetsiz (Veresiye – Kredili – Borç) 120 ALICILAR 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR

Ödeme: Uzun ve Senetsiz (Veresiye – Kredili – Borç) 220 ALICILAR 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR

Ödeme: Kısa ve Senetli (Veresiye – Kredili – Borç) 121 ALACAK SENETLERİ 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR

Ödeme: Uzun ve Senetli (Veresiye – Kredili – Borç) 221 ALACAK SENETLERİ 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR

Ticari Alacaklar Bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin üçüncü kişilere mal ve hizmet satışı gibi ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda gösterilir. İşletmenin ticari ilişkilerinden dolayı ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacakları varsa, bunlar için yardımcı (alt) hesapların açılması gerekir.

120- ALICILAR 121- ALACAK SENETLERİ 122- ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 124- KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ (-) 126- VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 127- DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 128- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 129- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

Ticari Alacaklar 120.ALICILAR HESABI
Alıcılar Hesabı, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacakların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : 120- Alıcılar Hesabı, vadeli (kredili) mal ve hizmet satışları, alıcı adına yapılan (sevk) giderler ile anlaşma koşullarına göre hesaben yürütülen faizler nedeniyle borçlanır, alacağın tahsili, satılan malın iadesi ve alıcıya yapılan iskonto tutarları nedeniyle de alacaklanır. Yurtdışına yapılan mal ve hizmet satışlarından doğan alacaklar o günkü kur üzerinden Alıcılar Hesabına borç yazılır. Alacak tahsil edildiğinde yine aynı değerle Alıcılar Hesabı alacaklanır. Aradaki fark olumlu ise 646- Kambiyo ve Borsa Değer Artış Kârları Hesabına alacak olumsuz ise 656- Kambiyo ve Borsa Değer Azalış Zararları Hesabına borç kaydedilir.

Örnek 19 a: Gündoğdu İşletmesi 13. 08
Örnek 19 a: Gündoğdu İşletmesi X tarihinde tamamı kredili olmak üzere, Gürdal Koll. Şti.’ne 210 nolu fatura ile TL.lık; Önder Tetik’e de 211 nolu fatura ile TL.lık mal satmıştır. Ayrıca satış tutarları üzerinden % 18 KDV hesaplanmıştır. Örnek 19 b: İşletme X tarihinde daha önce kredili olarak mal sattığı alıcısı Gürdal Koll. Şti.’nden olan alacağının TL.lık kısmını nakit olarak tahsil etmiştir. Örnek 19 c: İşletme X tarihinde, alıcısı Önder Tetik’in borcuna karşılık ver-diği TL. tutarlı çeki almıştır.

Örnek 20 a: Gökçe İşletmesi 15. 09
Örnek 20 a: Gökçe İşletmesi X tarihinde yaptığı yurtdışı hizmet satışından dolayı İsveç Kronu elde etmiştir. Bu tarihte 1 İsveç Kronu= 0,170.- TL. dır. Örnek 20 a: İşletme X tarihinde, daha önce hizmet satışından doğan ve 1€ = 1,765 TL’den kayıt altına aldığı 1.000€ tutarındaki alacağını tahsil etmiştir. Bu tarihte 1 € = 1,785.- TL.dır .

Ticari Alacaklar 121.ALACAK SENETLERİ HESABI
Alacak Senetleri Hesabı; işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışından kaynaklanan senede bağlanmış alacaklarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

SENETLER ADİ SENETLER TİCARET SENETLERİ MAL(EMTİA) SENETLERİ KAMBİYO SENETLERİ ÇEK BONO POLİÇE

Bono veya emre yazılı senet; borçlu tarafından düzenlenen yazılı bir ödeme yükümlülüğü olup; borçlu tarafından imza edilen, alacaklı emrine, belirlenen tarihte ve yerde kayıtsız ve koşulsuz belirli bir miktar paranın ödenmesi yüküm-ülüğünü içeren bir senettir. Senedin üzerindeki yazılı (nominal değer) değere vade sonunda ulaşılır. Bonoyu düzenleyen kişi aynı zamanda senedin muhatabı diğer bir ifade ile borçlusudur.

Poliçe; alacaklının borçlusundan olan alacağını kendisinin borçlu bulunduğu üçüncü bir kişiye devretme esasına dayanır. Poliçede genellikle üç kişi söz konusudur. Bunlar; Keşideci; poliçeyi düzenleyen ve ödeme emrini veren kişi Muhatap; poliçeyi ödeyecek olan kişi Lehdar; poliçe bedelini tahsil edecek kişidir. Ancak bazı durumlarda poliçede iki kişi olabilir. Alacaklı, senetsiz alacağını senede bağlamak amacıyla borçlusu üzerine ve kendi adına poliçe düzenleyebilir. Böyle durumlarda keşideci ile aynı zamanda poliçe bedelini tahsil edecek kimse, diğer bir ifade ile lehdar aynı kişidir.

Alacak Senetleri Hesabı; üzerinde yazılı değer ile değerlenir
Alacak Senetleri Hesabı; üzerinde yazılı değer ile değerlenir. Ancak değerleme sırasında vadeye kadar geçecek günlerin faizi göz önünde tutularak peşin (tasarruf) değeri ile değerlenmesi mümkündür. Nitekim yayınlanan tebliğde de alacak senetlerinin peşin değerle değerlenmesi görüşü hakimdir. Yabancı para ile düzenlenmiş alacak senetleri alındıkları tarihteki kur ile değerlenir.

Hesabın İşleyişi : 121- Alacak Senetleri Hesabı; alınan bonolar, alınan poliçeler ve işletmenin kendi lehine düzenlediği poliçeler nedeniyle borçlanır, senetlerin tahsil edilmesi, teminata verilmesi, ciro edilmesi vb. nedenlerle de alacaklanır. Alacak senetleri hesabı, yazılı değer üzerinden borçlanıp, yine aynı değer üzerinden alacaklandığı için, hesabın kalanı işletmenin elindeki senetlerin yazılı değer üzerinden toplam tutarını gösterir.

Senet alınması : İşletme, kredili satışlarında alıcıdan satılan malın veya yapılan hizmetin bedeli olarak senet aldığında, bu işlem portföydeki senetler yardımcı hesabında izlenir. Örnek 21: Evrim İşletmesi X tarihinde 89 nolu fatura ile sattığı mal karşılığında TL. nominal değerli 2 ay vadeli bir bono almıştır. (Satılan mal KDV ‘ne tabi değildir).

Uygulamada faizin dikkate alınmadığı yukarıdaki kayıt tercih edilmektedir. Ancak işletme satış işlemini peşin yapmış olsaydı; kuşkusuz TL. yerine alıcıdan daha düşük bedel isteyecekti. Bu uygulama şekli ile işletmenin satış gelirleri vade farkı kadar fazla gösterildiğinden analizlerde değişik sonuçların elde edilmesine neden olabilmektedir. Vade farkının Faiz Gelirleri Hesabı’na kaydedilmesi halinde işletmenin satışlarını gerçek tutarları ile göstermesi mümkün olacaktır. Nitekim Örneğimizdeki malın peşin fiyatının YTL. ve faiz oranının % 18 olduğu varsayıldığında; 2 aylık faiz : = 120 YTL olacaktır. Bu durumda 18 nolu TMS.’na göre satış işlemine ilişkin kayıt aşağıdaki şekilde olacaktır. (TMS 18 Hasılata İlişkin Türkiye Muhasebe Standartlarının 11 maddesinin 6.ncı bendine göre: Satış bedelinin nominal tutarı ile gerçeğe uygun değeri arasındaki farkları geliri olarak muhasebeleştirilir demektedir.)

Örnek 22: Bahar İşletmesi 14. 09
Örnek 22: Bahar İşletmesi X tarihinde, alıcısı Oğuz Tamer’ den TL. lık alacağına karşılık TL. nominal eğerli 3 ay vadeli bir bono almıştır.

Keşidecinin Kendi Lehine Poliçe Düzenlemesi :
Alacaklı bazı durumlarda senetsiz alacağını senete bağlamak için kendi lehine senetsiz borçlusu üzerine bir poliçe düzenleyerek (keşide ederek) kabule gönderebilir. Kabulden gelen poliçe işletme için artık alacak senedidir.

Örnek 23 a: İpekoğlu İşletmesi 15. 09
Örnek 23 a: İpekoğlu İşletmesi X tarihinde, alacaklısı olduğu A işletmesi üzerine kendisini lehtar göstererek TL.lık bir poliçe düzenlemiş ve kabule göndermiştir. Örnek 23 b: İpekoğlu İşletmesi X tarihinde A işletmesi tarafından kabul edilerek gönderilen TL. nominal değerli poliçeyi almıştır.

Üçüncü Bir Kişi Lehine Poliçe Keşide Edilmesi :
Örnek 24 a: Ceylan İşletmesi X tarihinde, alıcı Ahmet Tuna üzerine ve satıcı Kaya Güner lehine TL.lık bir poliçe düzenleyerek kabule gön-dermiştir. Örnek 24 b: Ceylan İşletmesi X tarihinde Ahmet Tuna tarafından kabul edilerek gönderilen poliçeyi almış ve aynı gün poliçeyi satıcı Kaya Güner’e vermiştir.

Örnek 25 a: Merih İşletmesi 06. 10
Örnek 25 a: Merih İşletmesi X tarihinde, borçlusu Onur Çetin üzerine, alacaklısı Fatma Mutlu lehine TL. nominal değerli 91 gün vadeli bir poliçe düzenlemiş ve kabul için muhataba göndermiştir. İşletme pulları satın alındığında gider kaydetmektedir. Örnek 25 b: Merih İşletmesi X tarihinde, Onur Çetin’ in kabul ederek gönderdiği poliçeyi almış ancak çeşitli nedenlerle poliçe Fatma Mutlu’ya X tarihinde verilmiştir.

Keşide Edilen Poliçenin Kabulden Önce Lehdara Verilmesi
Poliçe, kabul işleminden önce de lehdara verilebilir. Bu durumda keşidecinin poliçenin kabulü konusunda muhatapla anlaşıp anlaşmadığına göre yapılacak kayıt farklı olur. Örnek 26: Aydın İşletmesi X tarihinde, daha önce poliçenin kabulü konusunda anlaştığı alıcısı Dursun Kaya üzerine ve satıcı Fatma Doğan lehine 45 gün vadeli TL. nominal değerli bir poliçe keşide edip lehdar Fatma Doğan’a vermiştir.

Keşidecinin poliçenin kabulü için daha önce muhatapla anlaşarak poliçeyi lehdara vermesi halinde yukarıdaki şekilde bir kayıt yapılır. Ayrıca poliçenin kabulü konusunda Nazım Hesapları’nın kullanılmasına da gerek yoktur.

Alacak Senetlerinin Tahsil Edilmesi :
Alacak senetleri vade sonunda borçlu tarafından ödenir. Senedin tahsili ile, senedin üzerindeki yazılı tutar kadar işletmenin kasasına para girişi olur. Örnek 27: Önder İşletmesi, X tarihinde vadesi dolan TL. nominal değerli bir senedi borçlusu Cansay Akkaya’dan aynı gün tahsil etmiştir.

Alacak senetlerinin tahsile verilmesi :
Alacak senetleri vadesi geldiğinde doğrudan alacaklısı tarafından tahsil edilebildiği gibi bu işlemi bankalar aracılığı ile yapabilir. Bu durumda banka yaptığı hizmet karşılığı senedin alacaklısından senet tahsil ve komisyon gideri olarak belirli bir ücret alır. Örnek 28 a: Morgül İşletmesi X tarihinde, vadesine 15 gün kalan ve borçlusu İbrahim Baktır olan TL. nominal değerli bir senedi tahsil için A Bankasına vermiştir. Örnek 28 b: Morgül İşletmesi X tarihinde, A Bankasından aldığı dekonttan X vadeli TL. nominal değerli senedin tahsil edildiğini ve TL. komisyon kesildikten sonra kalan tutarın işletmenin bankadaki hesabına geçirildiğini öğrenmiştir.

Alacak Senetlerinin Ciro Edilmesi :
Alacak senetleri ciro ile devredilebilir. Ciro, senet üzerindeki hakkın üçüncü bir kişiye devredilmesidir. İşletme, elinde bulunan alacak senedini ciro etmek yoluyla mal veya hizmet satın alabilir veya bir borcunu ödeyebilir. Ciro işlemi ile senet üzerindeki haklar ciro edilen kişiye geçer. Ancak senedin borçlusu senet tutarını vadesinde ödemediği durumda, ciranta (ciro eden)nın senet tutarını senedi ciro ettiği kişiye ödeme sorumluluğu vardır(zincirleme sorumluluk). Örnek 29: Özgür İşletmesi X tarihinde 167 nolu fatura ile aldığı TL. tutarlı mal karşılığında, TL. nominal değerli bir alacak senedini ciro etmiş, kalanı için daha sonra ödenmesi konusunda anlaşmıştır. Ayrıca % 18 KDV’ni peşin ödemiştir.

Alacak Senetlerinin İskonto Edilmesi :
İşletmeler vade tarihinin gelmesini beklemeden nakit gereksinimi nedeniyle portföylerinde bulunan senetleri bankaya satabilirler. Uygulamada bu işleme senedin iskonto ettirilmesi veya kırdırılması denir. Senedin ıskonto ettirilmesi ile senet üzerindeki tüm haklar bankaya geçer. Ancak senet tutarı banka tarafından tahsil edilinceye kadar işletmenin senetle ilgili sorumluluğu devam eder. Senedin borçlusu vade bitiminde borcunu ödemediği takdirde, işletme senet tutarını bankaya ödemek zorundadır. Alacak senetlerinin üzerindeki (nominal) değere vade sonunda ulaşılır. Bu nedenle ıskonto ettirilen alacak senedi nominal değerin altında tahsil edilir. Banka, vade farkı, komisyon ve gider kestikten sonra kalan değeri işletmeye öder. Bu değere senedin peşin değeri denir.

Örnek 30 a: Erdem İşletmesi 21. 10
Örnek 30 a: Erdem İşletmesi X tarihinde, vadesine 2 ay kalmış olan TL. nominal değerli bir senedi nakit gereksinimi nedeniyle C Bankasına iskonto ettirmiştir. Banka TL. vade farkı ve komisyon kestikten sonra kalan parayı işletmeye ödemiştir. Örnek 30 b: İşletme X tarihinde bankadan gelen dekonttan senet bedelinin tahsil edildiğini öğrenmiştir.

Alacak Senetlerinin Teminata Verilmesi :
Alacak senetleri bir borca veya yükümlülüğe karşı garanti oluşturmak amacı ile teminat (rehin) olarak verilebilir. Teminat olarak verilen senetler teminat cirosu ile ciro edilir. Teminata verilen senetleri işletmenin senetli alacaklarını azaltmaz. Ancak bu senetlerin paraya çevrilmesi veya bir başka şekilde kullanılması teminat işleminin sona ermesine bağlıdır. Bu nedenle teminata verilen senetlerin normal alacak senetlerinden ayrı olarak kayıtlara alınması daha açıklayıcı olacaktır. Örnek 31: Çelebi İşletmesi, X tarihinde Özen Kırant’dan X tarihinde ödenmek üzere borç olarak TL. almış, karşılığında; biri X vadeli TL. nominal değerli, diğeri de X vadeli ve TL. nominal değerli iki senedini teminat olarak ciro etmiştir.

Protesto Edilen Alacak Senetler :
Senedin borçlusu, vadesi dolan senetleri ödemediği durumda, vadeyi izleyen iki iş günü içinde protesto edilirler. Protesto edilen senet, portföydeki diğer senetlerden farklı bir hukuki kimlik kazandığından, ayrıca bir yardımcı hesap olan Protestolu Senetler Hesabı’nda izlenir. Protesto işleminden sonra, senet tutarının tahsil edilme olasılığı vardır. Protestoya rağmen tahsil edilemeyen senetler için yasal yoldan takibi yapılır. Bu durumdaki senetler 128- Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı’na alınır.

Örnek 32 a: İkbal İşletmesi 16. 08
Örnek 32 a: İkbal İşletmesi X tarihinde borçlusu Kemal Deniz olan ve vadesi X tarihinde sona eren TL. nominal değerli senedi protesto ettirmiş ve protesto ücreti olarak 125.-TL. ödemiştir. Örnek 32 b: İkbal İşletmesi X tarihinde, daha önce protesto edilen vadeli senedi protesto gideri ile birlikte borçlusu Kemal Deniz’ den tahsil etmiştir.

Yenilenen Senetler : Senedin vadesi dolduğunda, senedi ödeyecek kişi veya işletmenin (borçlunun), vade uzatma önerisinde bulunmasıyla, eski senedin yerine yeni senet düzenlenmesi işlemi, Yenilenen Senetler yardımcı hesabında izlenir. Senet yenileme işlemiyle vadesi dolan (ödenmemiş) eski senet, kararlaştırılan vade ve gecikme faizini içeren yeni bir senet ile değiştirilir. Yenilenen alacak senetleri, güvenilirlik yönünden daha zayıf bir alacağı temsil eder, bu nedenle portföydeki senetler yardımcı hesabından çıkarılarak, yukarıdaki başlık altında ayrı bir yardımcı hesaba da alınabilir. Örnek 33: Tütüncüoğlu işletmesi X tarihinde vadesi gelen YTL. nominal değerli bir senedini tahsil edememiştir. Borçlu Yüksel Demir’ in TL. gecikme faizi ödeme karşılığında bir ay vadeli TL. nominal değerli ve 2 ay vadeli TL. nominal değerli iki bono verme önerisi işletme tarafından kabul edilmiş ve aynı gün senetleri almıştır.

Hatır Senetleri : İşletmeler gerçek bir borç yada alacak ilişkisi olmadığı halde kredi gereksinmelerini karşılamak amacıyla bono alabilirler veya düzenledikleri poliçenin kabulünü isteyebilirler. Bu durumda senet alacaklısı senedin borçlusu görünen ancak gerçekte borçlu olmayan kimsenin ticari itibarından faydalanır. Hatır senedini alan bunu bankaya iskonto ettirerek nakit gereksinimi karşılayabileceği gibi mal ve hizmet alımlarında yada borçlarına karşılık olmak üzere ciro edebilir. Vade sonunda senet tutarı senedin alacaklısı tarafından ödenir. Alacaklı borçlu görünen kimse adına senet tutarını doğrudan bankaya veya senet tutarını önceden senedin borçlusu görünen kişiye de ödeyebilir. Hatır senetleri ticari ilişkilerden doğan bir alacak olmadığı için alınan bu tür senetlerin 136- Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabında izlenmesi uygun olur.

Örnek 34 a: Öner Ticaretevi 15. 10. 200X tarihinde Orhan Tüten’den 60
Örnek 34 a: Öner Ticaretevi X tarihinde Orhan Tüten’den TL. nominal değerli ve 1 ay vadeli bir hatır bonosu almış ve aynı gün senedi A Bankasına TL sına iskonto ettirmiştir. Örnek 34 b: Öner Ticaretevi X tarihinde senet tutarını Orhan Tüten adına A Bankasına ödemiştir.

Ticari Alacaklar 122.ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
Alacak Senetleri Reeskontu Hesabı; bilanço gününde, senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere alacak senetleri için hesaplanan reeskont tutarlarının izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Hesaplanan reeskont tutarları 122- Alacak Senetleri Reeskont Hesabına alacak, 657- Reeskont Faiz Giderleri Hesabı’na borç kay-dedilir. İzleyen dönemde bu hesap borçlandırılarak 647- Reeskont Faiz Gelirleri Hesabına alacak kaydedilerek kapatılır.

Örnek 35: Doğa Ticaretevi’nin bilanço gününde 80. 000. - TL
Örnek 35: Doğa Ticaretevi’nin bilanço gününde TL. nominal değerli X vadeli bir senedi olup, bu senedi tasarruf değeri ile değerlemeye karar vermiştir. Uygulanan faiz oranı % 20’dır.

Ticari Alacaklar 124- KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ HESABI (-)
Bu hesap finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz kazanılmamış finansal kiralama faiz gelirlerinin kaydedildiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. 124 nolu bu hesap 11 nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile tekdüzen hesap planına yeni eklenmiştir.

Hesabın işleyişi: Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal kiralamayla ilgili kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark “Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri” olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Her dönem sonun-da gerçekleşmiş olan faiz gelirleri tutarları bu hesaba borç “60- Brüt Satışlar” hesap grubunda ilgili satış geliri hesabına alacak olarak kaydedilir. Ancak, esas faaliyet konusu finansal kiralama olmayan işletmelerce yapılan finansal kirala-mayla ilgili gerçekleşmiş faiz gelirleri 642- Faiz Gelirleri Hesabına alacak olarak kaydedilir.

Örnek 36: “AKTURT” A.Ş. yatırım faaliyetlerinde kullanılmak üzere KARAMAN Finansal Kiralama Şirketinden rayiç bedeli TL olan bir makineyi kiralamıştır. Bu kiralama işlemine ilişkin olarak bilgiler aşağıdaki gibidir: Kiralama Süresi : 5 Yıl Kiralama Konusu Varlığın Bugünkü Değeri : TL Satınalma ve Sözleşme Tarihi : Ekonomik Ömrü : 5 Yıl Yıllık Faiz Oranı : %20 Yıllık Kira Tutarı : TL KDV Oranı : %1 Yıllık kira tutarı, anapara ve faizi de içerecek şekilde kira ödemelerinin bugünkü değeri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

KİRA ÖDEMELERİNİN BUGÜNKÜ DEĞERİ
TARİH YILLIK KİRA BEDELİ FİNANSMAN MALİYETİ ANAPARA KİRA ÖDEMELERİNİN BUGÜNKÜ DEĞERİ 5 YIL %20 33.438 20.000 13.438 86.562 17.312,40 16.125,60 70.436,40 14.087,28 19.350,72 51.085,68 10.217,14 23.220,86 27.864,82 5.572,96 27.865,04 TOPLAM 67.190

Kiralama sözleşmesinin kayda alınması:

Ticari Alacaklar 126.VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI
Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı; işletme tarafından üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı kayıtlı değerle değerlenir. Bu hesap ana hesap olup, verilen depozito ve teminatların niteliğine göre gerekirse yardımcı hesaplar açılarak alt bölümleme yapılabilir.

Hesabın İşleyişi : Bu hesabın kullanılmasında dikkat edilmesi gereken nokta, bilanço günü itibariyle bir yılı aşkın depozito ve teminatların bu hesap (126 nolu hesap) yerine Duran Varlıklar Bölümünde yer alan 226- Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabında izlenmesi gereğidir. Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna, geri alınanlar veya hesaba sayılanlar ise alacağına kaydedilir.

Örnek 37: a) Mesa İnşaat İşletmesi X tarihinde, Acar A.Ş.’nin ihalesine girmek üzere TL. nakdi teminat yatırmıştır. b) X tarihinde, bir resmi kuruluşun açık eksiltme yoluyla yapacağı ihaleye girmiş ve bunun için TL. teminat yatırmıştır. c) İşletme X tarihinde, Acar A.Ş.’nin ihalesini kazanamamış ve yatırdığı TL. teminatı geri almıştır.

Örnek 38: Doğa Ticaretevi’nin bilanço gününde 80. 000. - TL
Örnek 38: Doğa Ticaretevi’nin bilanço gününde TL. nominal değerli X vadeli bir senedi olup, bu senedi tasarruf değeri ile değerlemeye karar vermiştir. Uygulanan faiz oranı % 20’dır.

Ticari Alacaklar 127. DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI
İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ve yukarıdaki hesapların kapsamına girmeyen; ileri tarihli çekler, kredi kartlarından alacaklar, komisyoncudan alacaklar vb. alacakların izlendiği hesaptır.

Hesabın işleyişi: Yukarda belirtilen alacaklar ortaya çıktığında bu hesaba borç; tahsil veya mahsup işlemi yapıldığında ise alacak kaydedilir. Örnek 39 a: İşletme X tarihinde kredi kartı ile TL.+ %18 KDV lik satış yapmıştır. Örnek 39 b: Bankadan X tarihinde TL. kredi kartı slip tutarı TL. komisyon kesildikten sonra nakten çekilmiştir.

Ticari Alacaklar 128.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI
Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı; çeşitli nedenlerle tahsil olanaklarının güç-leşmiş olduğu tahmin edilen senetli ve senetsiz alacaklar ile yapılan protestoya ya da yazı ile birden fazla istenmesine rağmen ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar ile dava ve icra aşamasına gelmiş alacakların (V.U.K. md.323) izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Bu hesap, şüpheli hale gelen alacakların, normal alacaklardan ayırmak amacıyla açılır. Ayrıca büyük ölçüde kredili satış yapan işletmeler dönem sonunda; hesaplarını tek tek değerlemenin yanısıra, hesaplarını topluca değerleme ve yaşlanma çizelgeleri gibi yöntemleri kullanarak şüpheli hale gelebilecek alacakları da bu hesaba borç yazarak karşılık ayırabilirler. Şüpheli alacaklar bilanço günündeki değerleri ile değerlenir. Bunun için karşılık ayrılır. Bu alacaklar senetli ve senetsiz oluşlarına göre yardımcı hesaplar açılarak bölümlenebilir.

Hesabın işleyişi : Tahsili şüpheli hale gelen senetli ve senetsiz alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında 128- Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabının borcuna kaydedilir. Alacağın tahsili veya tahsil olanağının ortadan kalkması durumunda bu hesap alacaklandırılarak kapatılır. Hesabın borç kalanı, şüpheli hale gelen ve henüz tahsil edilmemiş senetli ve senetsiz alacakların toplam tutarını gösterir. Örnek 40: Ufuk İşletmesi X tarihinde, borçlusu Ömer Ercan olan ve vadesi X tarihinde dolan TL. nominal değerli bir senedini protesto etmesine rağmen tahsil edememiş ve senedin tahsilinin şüpheli olduğuna karar vermiştir.

Ticari Alacaklar 129.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLARKARŞILIĞI HESABI (-)
Bu hesap, işletmenin perakende satış yöntemini kullanarak belirlediği tahmini şüpheli alacakları için ayırdığı karşılıklar ile vadesinde tahsil edemediği senetli ve senetsiz alacaklarının tamamı veya bir kısmı için ayırdığı karşılıkların izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır.

Hesabın işleyişi : İşletmenin hesapladığı karşılık tutarı 129- Şüpheli Ticari Alacaklar karşılığı Hesabı’nın alacağına, 654- Karşılık Giderleri Hesabı’nın borcuna kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan za-rarın kısmen ya da tamamen gerçekleşmemesi halinde; gerçekleşmeyen kısım 644- Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı’na alacak, bu hesaba borç kaydedilir. Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıktan fazla olması halinde; aşan kısım 681- Önceki Dönem Gider ve Zararlar Hesabı’na borç, tahsil edilemeyen tutar, ilgili alacak hesabına alacak kaydolunur.

Örnek 41: a) Tanya İşletmesi, X tarihinde borçlusu Ömer Ercan olan TL. lık senetsiz alacağının şüpheli hale geldiğini belirlemiştir. b) İşletme dönem sonunda söz konusu alacağının % 60 oranında karşılık ayırmaya karar vermiştir.

ÖRNEK Bir gerçek kişiye ait ticari işletmenin yıl içinde dava konusu yapılmış biri TL diğeri de 200-TL olmak üzere toplam TL senetli alacağı vardır. Değerleme gününde (dönem sonunda) söz konusu senetlerin tahsilinin tamamen şüpheli hale geldiği yani işletme için tasarruf değerinin olmadığı anlaşılmış ve karşılık ayrılmasına karar verilmiştir.

Diğer Alacaklar Bu hesap grubu, işletmenin ticari alacakları dışında kalan ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli ve senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacaklar ve şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar.

Diğer Alacaklar 130- İŞLETME SAHİBİNDEN ALACAKLAR
131- ORTAKLARDAN ALACAKLAR 132- İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 133- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 134- 135- PERSONELDEN ALACAKLAR 136- DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 137- DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 138- ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR 139- ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

Diğer Alacaklar 131- ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI
Ortaklardan Alacaklar Hesabı, işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Hesap; ortaklardan alacağın doğması halinde borçlanır, alacağın tahsil edilmesi ile alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin ortaklarından olan alacaklarının toplam tutarını gösterir. Örnek 42: Sunay İşletmesi X tarihinde, esas sözleşmede yazılı biçimde ödenmemiş sermayenin TL.lık bölümünün ödenmesi (apel) çağrısında bulunmuştur.

Diğer Alacaklar 132.İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI
İştiraklerden Alacaklar Hesabı, işletmenin ödünç verme gibi esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile iştirakte bulunduğu işletmelerden olan alacakların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Birden fazla iştiraki bulunan büyük işletmeler, her iştirak için ayrı yardımcı hesaplar açabilirler.

Hesabın İşleyişi : 132- İştiraklerden Alacaklar Hesabı; alacağın doğması halinde borçlanır, tahsil edilmesi ile alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin iştiraklerinden olan alacağının toplam tutarını gösterir. Örnek 43: İşletme X tarihinde iştirakte bulunduğu AB Anonim Şirketi’ne TL. borç vermiştir.

Diğer Alacaklar 133.BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR HESABI
Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabı; işletmenin ödünç verme gibi esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile bağlı ortaklıklardan olan alacaklarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. İşletmenin birden fazla bağlı ortaklığı bulunduğu durumlarda her bağlı ortaklık için ayrı yardımcı defterlerin açılması gerekir.

Hesabın İşleyişi: 133- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabı; alacağın doğması halinde borçlanır, tahsil edilmesi ile alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin bağlı ortaklarından olan alacaklarının toplam tutarını gösterir. Örnek 44: Şanlı İşletmesi X tarihinde, bağlı ortaklıklarından “ABC A.Ş.”ne TL. nominal değerli bir senedi ciro etmiştir

Diğer Alacaklar 135. PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI
Personelden Alacaklar Hesabı; işletmede çalışan personel ve işçinin işlet-meye olan borçlarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Kantin kredisinden doğan alacaklar, kira ile verilen lojmanlar nedeniyle doğan kira vb Personelden Alacaklar Hesabı’ndan izlenir. Kayıtlı değerle değerlenen Personelden Alacaklar Hesabı ana hesap olup; her personel için yardımcı hesapların açılması gerekir.

Hesabın İşleyişi : Bu hesap; yukarıda belirtilen veya benzer nedenlerle doğan alacaklar için borçlanır, bu borçlara karşılık personelin ödediği veya ücretinden yapılan kesintiler için alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin personelinden olan alacaklarının toplam tutarını gösterir. Örnek 45: A İşletmesi X tarihinde, ekim ayı telefon parası olarak TL. ödemiştir. Şehirlararası konuşmanın TL.sı işletmede çalı-şan Vehbi Doğan’ın özel görüşmesi olduğundan aylık bordrodan kesilmek üzere hesaba almıştır.

Diğer Alacaklar 136. DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI
136- Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı; ticari olmayan ve yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Sık sık ortaya çıkmayan ya da tutarları önemsiz alacakların izlendiği bu hesap diğer alacaklar gibi kayıtlı değer ile değerlenir. Hesabın İşleyişi : 136- Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı, alacağın doğması ile borçlanır,tahsil edilmesi halinde alacaklanır.

Diğer Alacaklar 137. DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
137- Diğer Alacak Senetleri Reeskontu Hesabı; bilanço gününde, diğer alacaklar grubunda belirtilen senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenme-sini sağlamak üzere alacak senetleri üzerinden hesaplanan reeskont tutarlarının izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. Hesabın işleyişi : Bu hesabın işleyişi ticari alacak senetlerinin reeskont işlemlerinde olduğu gibidir.

Diğer Alacaklar 138. ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR HESABI
Şüpheli Diğer Alacaklar Hesabı, ticari alacaklar dışındaki, ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi birkaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra aşamasına gelmiş senetli ve senetsiz alacakların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Hesabın İşleyişi : Bu hesabın işleyişi 128- Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında olduğu gibidir.

Diğer Alacaklar 139. ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-)
İşletmenin senetli ve senetsiz şüpheli diğer alacakların tahsil edilememe olasılığı halinde bu tür risklerin giderilmesini sağlamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. Teminatlı alacaklarda karşılık teminatı aşan kısım için ayrılır. Hesabın İşleyişi : Bu hesap 129- Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı hesabında olduğu gibi çalışır.

STOKLAR İşletmenin satın aldığı veya kendi ürettiği madde ve malzemeler maliyet değeri ile değerlendirilir. Stoklar grubu, işletmenin niteliğine göre farklılık gösterir.

STOKLAR 150- İLK MADDE VE MALZEME 151- YARI MAMULLER-ÜRETİM
153- TİCARİ MALLAR 157- DİĞER STOKLAR 158-STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

STOKLAR 150- İLK MADDE VE MALZEME HESABI
İlk Madde ve Malzeme Hesabı; üretimde veya işletme çalışmalarında kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde (ilk madde), işletme malzemesi, yardımcı madde, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Satın alınan veya üretilen ilk madde ve malzemeler maliyet bedelleri ile İlk Madde ve Malzemeler Hesabının borcuna, üretime verildiğinde, tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise hesabın alacağına kaydedilir. Hesabın borç kalanı işletmenin elinde bulunan kullanıma hazır ilk madde ve malzeme stoklarının toplam tutarını gösterir. Örnek 46:Daha önce alınan kırtasiye malzemesinin 250 YTL.lik kısmının tüketildiği tespit edilmiştir.

Örnek 47: a) A işletmesi günlük işlemlerde kullanmak üzere 72 YTL. KDV olmak üzere 472 YTL. kırtasiye malzemesini peşin satın almıştır. b) Daha önce alınan kırtasiye malzemesinin 250 YTL.lik kısmının tüketil-diği tespit edilmiştir.

STOKLAR 151- YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI
Yarı Mamuller-Üretim Hesabı; bilanço gününde üretimleri devam etmekte olan henüz nihai mamul (ürün) haline gelmemiş, ancak ilk madde ve malzeme ile işçilik giderlerinden ve genel üretim giderlerinden pay almış, üretim aşamasındaki mamullerin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Yarı Mamuller-Üretim Hesabı; maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri tutarları kadar borçlandırılır. Üretimi tamamlananların maliyet tutarları kadar alacaklandırılır. Hesabın borç kalanı, henüz tamamlanmamış, üretimine devam edilen veya ara verilen yarı mamul miktarını gösterir.

STOKLAR 152- MAMULLER HESABI
Mamuller Hesabı; üretim sürecinin sonunda elde edilen, üretim işlemleri tamamlanmış ve satışa hazır olan nihai mamullerin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.

Hesabın İşleyişi : Mamuller Hesabı; üretimi tamamlanan mamullerin ambarlara alınmasıyla borçlandırılır, satılması veya değerinin düşmesi ve benzer nedenlerle alacaklanır. Hesabın borç kalanı, işletmenin elindeki satışa hazır mamullerin toplam tutarını verir

STOKLAR 153- TİCARİ MALLAR HESABI
Bu hesap; herhangi bir değişiklik yapmadan satmak amacıyla işletmeye alınan ticari malların ve benzeri kalemlerin izlendiği bir hesaptır. Hesabın İşleyişi : Satın alınan ticari mallar maliyet bedeli ile Ticari Mallar Hesabına borç, satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak kaydedilir.

Ticari mal hareketlerinin izlenmesinde iki yöntem kullanılır
Ticari mal hareketlerinin izlenmesinde iki yöntem kullanılır. Aralıklı Envanter Yöntemi Sürekli Envanter Yöntemi

Aralıklı Envanter Yöntemi :
Bu yöntem; mal çeşidinin çok, küçük hacimli ve nispeten ucuz fiyatlı mal alım ve satımı ile uğraşan işletmeler tarafından kullanılır. Örneğin, kırtasiye, konfeksiyon, vb. işletmelerde mal alım-satım işlemlerinde aralıklı envanter yönteminin kullanılması daha uygundur.

Aralıklı envanter yönteminde mal (stok) sayımının belirli aralıklarla yapılması, hem satışların maliyetinin hesaplanması hem de işletmedeki mal mevcudunun saptanması için gereklidir. Aşağıda verilen örnek bu işlemin nasıl yapıla-bileceğini göstermektedir. Dönem Başı Mal Mevcudu Dönem İçi Net Alışlar Satılabilir Mal Mevcudu Dönem Sonu Mal Mevcudu (450) Satılabilir Ticari Mal Maliyeti 1.500

Yukarıdaki hesaplamadan satışların maliyetinin 1. 500. - YTL
Yukarıdaki hesaplamadan satışların maliyetinin YTL. olduğu görülmektedir. Bu tutar ile satış tutarı arasındaki fark ise satış kâr ya da zararını gösterecektir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Alışlar :
Dönem içinde satın alınan mallar işletmenin mal mevcudunu artırır. Bu nedenle bir varlık hesabı olan 153- Ticari Mallar Hesabı’nın borcuna (fa-tura bedeli üzerinden) alışlar kaydedilir. Örnek 48:A işletmesi 10 Eylül 200X tarihinde Ahmet Gün’den aynı tarihli ve 60 nolu fatura ile birim fiyatı YTL. olan X malından 20 adet satın almış-tır. Mal bedeli ile % 18 KDV’ni peşin ödemiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Alış Giderleri:
Satın alınan malla ilgili, fatura bedelinden ayrı olarak yapılan bazı harcamalar alış giderlerini oluşturur. Satın alınan malla ilgili olarak yapılan, nakliye, yükleme ve boşaltma, komisyon, sigorta, gümrük vergileri, kur farkları vb. harcamalar alış giderlerine örnek olarak verilebilir. Alış giderleri alınan malın maliyetini artıracağı için 153- Ticari Mallar Hesabı’na borç kaydedilir. Örnek 49:Özgen Ticaretevi, X tarihinde 110 nolu fatura ile K.Eren’den KDV hariç YTL.lık mal satın almıştır. karşılığında YTL. KDV olmak üzere YTL.yı peşin ödemiş kalanı için YTL. nominal değerli bir senet ciro etmiştir. Ayrıca malın işletmeye getirilmesi için A Nakliye şirketi’ne 80.- YTL.si KDV olmak üzere toplam YTL. ödemiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Alış İadeleri :
Satın alınan mal; kusurlu olması, sipariş koşullarına uygun olmaması vb. nedenlerle satıcısına iade edilebilir. Satıcıya iade edilen mal işletmedeki mal mevcudunu azaltacağı için 153- Ticari Mallar Hesabı’nın ala-cağına kaydedilir. Ayrıca mal alışlarında KDV ödendiği için iade edilen mala ilişkin KDV’nin de iptal edilmesi gerekir. İptal edilen KDV 391- Hesaplanan KDV Hesabı’na alacak yazılır. Örnek 50: Ural İşletmesi X tarihinde, B işletmesinden daha önce kredili aldığı YTL.lık malın tamamını istenilen niteliklere uygun olma-ması nedeniyle iade etmiştir. Bu tutarın YTL.sı KDV’dir. Bedel, satıca olan borçtan mahsup edilmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Alış İskontoları:
Alış iskontoları alınan malın istenilen kalitede olmaması nedeniyle ya da çok miktarda mal alınmış olması nedeniyle sonradan satıcıdan elde edilen indirimlerdir. Alış iskontoları genelde KDV hariç fatura bedeli üzerinden % ile ifade edilen bir indirimdir. Satıcıdan elde edilen indirimler satın alınan malın maliyetini azalttığı için 153- Ticari Mallar Hesabı’nın alacağına yazılır. Örnek 51: C işletmesi daha önce kredili olarak satın aldığı YTL.lık mal için % 3 oranında iskonto yapıldığını, satıcı Ali Arda’dan gelen X tarih ve 72 nolu yazıdan öğrenmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Satışlar:
Aralıklı envanter yöntemini sürekli envanter yönteminden ayıran en önemli özellik satılan malın maliyetinin satış anında bilinememesidir. Satış işletmenin mal mevcudunda bir azalma yaratır, ancak satışın bu yönü muhasebe kayıtlarına fiili sayım yapıldıktan sonra yansır. Satılan mal veya hiz-met karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen değerler işletmenin satış gelirini oluşturur. Satış geliri 600- Yurt İçi Satışlar Hesabı ya da 601- Yurt Dışı Satışlar Hesabı’na alacak kaydedilir. Aynı zamanda satılan malla ilgili olarak fatura bede-li üzerinden hesaplanan KDV’de 391- Hesaplanan KDV Hesabı’na alacak kaydedilir. Örnek 52: Güneş İşletmesi X tarihinde A işletmesine 170 nolu fatura ile yarısı peşin yarısı kredili olmak üzere YTL.ya mal satmıştır. Ayrıca % 18 KDV’ni peşin tahsil etmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Satış İadeleri:
Satış iadeleri, işletmenin sattığı malın tamamını veya bir kısmını çeşitli nedenlerle alıcı tarafından iade edilmesidir. Malın bozuk olması, satış ya da sipariş koşullarına uygun olmaması vb. nedenler satış iadelerine örnek olarak verilebilir.

Örnek 53: A İşletmesi alıcı Akın Doğan’ın daha önce kredili olarak satın aldığı malı, istenilen nitelikleri taşımaması nedeniyle X tarih ve 190 nolu yazı ile iade ettiği YTL. fatura bedelli malı geri almıştır. Ayrıca mal bedeli üzerinden alınan % 18 KDV ve mal bedeli alıcıdan olan alacaktan mahsup edilmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Satış İskontoları:
Satış iskontoları, satış işleminden sonra çeşitli neden-lerle alıcıya yapılan indirimlerdir. Çok miktarda ya da tutarda mal alınması, satılan malla ilgili herhangi bir bozukluk olması vb. nedenler satış iskontolarına örnek olarak verilebilir. Tekdüzen Hesap Planı’na göre satış iskontoları 611- Satış İskontoları Hesabının borcuna kaydedilmek-tedir. Örnek 54: Sarıöz İşletmesi, alıcı Murat Çakır’ın daha önce kredili olarak aldığı YTL. tutarlı mal için istediği % 2 iskonto istediğini, X tarih ve 201 nolu yazı ile kabul ettiğini kendisine bildirmiştir.

Aralıklı Envanter Yöntemi : Satılan Malların Maliyetinin Hesaplanması:
Aralıklı envanter yönteminde ticari Mallar Hesabı dönem içinde veya dönem sonunda aşağıdaki bilgileri içerir.

Ticari Mallar Hesabı’nın borç kalanı bu hali ile satılabilir mal maliyetini verir. Oysa dönem içinde satışlar olmuş ve satışla ilgili sadece satış gelirine ilişkin muhasebe kayıtları yapılmış, satılan malın maliyeti ile ilgili herhangi bir kayıt yapılmamıştır. Dönem sonunda satılan malların maliyetinin hesaplanabilmesi için mutlaka mal mevcudunun sayılması gerekir. Sayım sonucu bulunan dönem sonu mal mevcudu satılabilir. Mal maliyetinden düşüldüğünde dönem içinde satılan malların maliyeti bulunur.

Örnek 55: İşletmenin dönem sonunda Ticari Mallar Hesabı’nın borç top-lamı YTL., alacak toplamı YTL.dır. yapılan sayım sonucu dönem sonu mal mevcudunun YTL. olduğu saptanmıştır. Satılan malın maliyetini tespit edip gerekli kaydı yapınız.

Sürekli Envanter Yöntemi :
Sürekli envanter yöntemi, bir taraftan işletmenin her zaman elinde bulunan mevcut malların miktarını ve maliyetini, diğer taraftan da satışlarının tutarını ve o ana kadar yapılan satışlardan elde edilen kâr ya da zarar tutarını gösteren bir yöntemdir. Bu yöntemin en önemli özelliği aralıklı envanter yönteminin aksine mevcut malın miktarının ve maliyetinin bilinmesi için dönem sonu sayım işlemine bağlı olmamasıdır. Kuşkusuz bu işletmelerde de dönem sonunda sayım yapılır. Ancak bu sayımın amacı kayıtlara göre olması gereken mal miktarı ile mevcut mal miktarı arasında herhangi bir farklılık olup olmadığının araştırılmasına dayanır.

Bu yöntem; mal çeşidinin az, büyük hacimli ve yüksek fiyatlı mal alım-satımı yapan, toptancı işletmeler, sınai işletmeleri gibi işletmeler tarafından kullanılır. Sürekli envanter yönteminde ticari Mallar Hesabı’nın borç kalanı işletmenin elindeki mevcut malların toplam maliyetini verir.

Örnek 56: Yavuz İşletmesi 3 Kasım 200X tarihinde Oğuz Tamer’den tamamı kredili aynı tarihli ve 13 nolu fatura ile birim fiyatı YTL. olan (A) malından 20 adet satın almıştır. % 18 KDV’ni peşin ödemiştir. b) Yavuz İşletmesi satın aldığı malı işletmeye getirmek için Ak Nakliyat’a 4 Kasım 200X tarih ve 15 nolu fatura karşılığı YTL. taşıma ücreti ödemiştir. Bu tutarın YTL.sı KDV’dir. c) Yavuz İşletmesi, Oğuz tamer’den daha önce satın aldığı (A) malının 8 adedini kalitesinin bozuk olması nedeniyle 8 Kasım 200X tarihinde iade etmiş, kalanı için % 4 iskonto isteğinde bulunmuştur. d) 18 Kasım 200X tarihinde Oğuz Tamer’in iskonto isteğini kabul ettiğini bildiren yazı gelmiştir. e) 22 Kasım 200X tarihinde Günay Ticarete 10 adet (A) malı birim fiyatı YTL. dan satılmıştır. Karşılığında YTL. nominal değerli bir senet alınmış, kalanı daha sonra tahsil edilmek üzere anlaşılmıştır. Ayrıca % 18 KDV peşin tahsil edilmiştir.

Sürekli Envanter Yöntemi : Satış İadeleri :
Sürekli envanter yönteminde satış iadesi ortaya çıktığında, işlem satış işleminin tamamen tersi olduğundan satıştaki kayıtların tersi yönde kayıt yapılır. Örnek 57: Yalçın İşletmesi, alıcı Güngör Başar’ın daha önce kredili olarak aldığı (x) malından iade ettiği YTL.si KDV, YTL. kısmı X tarihinde geri almıştır. İade edilen bu malın maliyet bedeli ise YTL.dir.

Sürekli Envanter Yöntemi : Satış İskontoları:
Bu yöntemde satış iskontoları aralıklı envanter yönteminde olduğu gibidir. Alıcılara yapılan indirimler 611- Satış İskontoları Hesabı’na borç yazılır. Böylece brüt satış gelirleri indirim tutarı kadar azalmış olur. Örnek 58: A İşletmesi 20 Temmuz tarihinde daha önce yaptığı YTL.lik satış için alıcı C işletmesinin % 3 iskonto isteğini kabul ettiğini bildirmiştir.

STOKLAR 157- DİĞER STOKLAR
Bu hesap, daha önce açıkladığımız stok kalemleri kapsamına girmeyen, artık ürün, değeri düşen stok, komisyoncudaki mallar gibi stok kalemlerinin izlendiği aktif karakterli bir hesaptır. Hesabın İşleyişi : Elde edilen bu tür stoklar, 157- Diğer Stoklar Hesabı’na maliyet bedeli ile borç, satıldığında, devredildiğinde veya kullanıldığında ise alacak kaydedilir.

STOKLAR 158- STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
Bu hesap, yangın, deprem, sel gibi doğal afetler ile bozulmak, kırılmak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri nedeniyle stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde önemli azalışların ortaya çıkması nedeniyle kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. Hesabın İşleyişi : Stok değer düşüklüğü tespit edildiğinde, 654- Karşılık Giderleri Hesabı’nın borcu karşılığında, 158- Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı’na alacak kaydı yapılır, karşılık ayrılan stok kaleminin satılması ya da işletme içinde kullanılması halinde hesap borçlandırılarak kapatılır. Örnek 59: B İşletmesi, dönem sonunda maliyeti YTL. olan bir malın % 20 değer kaybına uğradığı tahmin etmiş ve aynı tutarda karşılık ayırmaya karar vermiştir.

STOKLAR 159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI
Bu hesap; yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği bir hesaptır. Örnek 60: a)X işletmesi X tarihinde YTL. tutarındaki mal siparişi için YTL. sipariş avansı vermiştir. b)İşletme daha önce sipariş ettiği malı X tarihinde teslim almış avansı mahsup ettikten sonra % 18 KDV ile birlikte kalan borcu için borçlanmıştır.

Aktif Geçici Hesaplar :
180 – 280 181 – 281 Pasif Geçici Hesaplar : 380 – 381 480 – 481

BİLANÇO 1 – 2 – 3 – 4 – 5 GELİR TABLOSU 6

VARLIKLAR VE KAYNAKLAR GELİRLER VE GİDERLER BİLANÇO 1 – 2 – 3 – 4 – 5 GELİR TABLOSU 6

VARLIKLAR VE KAYNAKLAR GELİRLER VE GİDERLER MALİYETLER 7/A - 7/B BİLANÇO 1 – 2 – 3 – 4 – 5 GELİR TABLOSU 6

VARLIKLAR VE KAYNAKLAR GELİRLER VE GİDERLER MALİYETLER 7/A - 7/B BİLANÇO 1 – 2 – 3 – 4 – 5 GELİR TABLOSU 6 SONUÇ: K / Z

VARLIKLAR VE KAYNAKLAR GELİRLER VE GİDERLER MALİYETLER 7/A - 7/B BİLANÇO 1 – 2 – 3 – 4 – 5 GELİR TABLOSU 6 SONUÇ: K / Z GELECEK AYLARA/YILLARA AİT GELİR VE GİDERLER GELİR VE GİDER TAHAKKUKLARI

Mali Tablolar TAHAKKUK ESASI’ na göre düzenlenir !
BİLANÇO Aktif Pasif 1 DÖNEN VARLIKLAR 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 181 GELİR TAHAKKUKLARI 3 K.V.YABANCI KAYNAKLAR 380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 381 GİDER TAHAKKUKLARI 2 DURAN VARLIKLAR 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 281 GELİR TAHAKKUKLARI 4 U.V.YABANCI KAYNAKLAR 480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER 481 GİDER TAHAKKUKLARI 5 ÖZ KAYNAKLAR Aktif geçici hesaplar Pasif geçici hesaplar Mali Tablolar TAHAKKUK ESASI’ na göre düzenlenir !

Dönem ayırıcı hesaplardan “Gelecek Aylara ve Yıllara Ait Gelirler” ile “Gelecek Aylara ve Yıllara Ait Giderler” hesaplarının kullanışına ilişkin bir örnek

1.200 YTL / 12 AY = 100 YTL/AY (aylık kira bedeli)
ÖRNEK 47: tarihinde bir bina 1 yıllığına kiralanıyor YTL kira bedeli peşin olarak ödeniyor (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). 1 YIL = 12 AY 1.200 YTL / 12 AY = 100 YTL/AY (aylık kira bedeli) ZAMAN 01.12 01.12 1 ay 11 ay Dönemin kira bedeli YTL Gelecek (aylara ait) dönemin kira bedeli YTL

BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/A):
ÖRNEK 47: tarihinde bir bina 1 yıllığına kiralanıyor YTL kira bedeli peşin olarak ödeniyor (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/A): 100 KASA 1.200 100 KASA 1.200

ÖRNEK 47: tarihinde bir bina 1 yıllığına kiralanıyor YTL kira bedeli peşin olarak ödeniyor (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/A): 100 KASA 1.200 770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 649 D.O.G. ve KARLAR 100 KASA 1.200

ÖRNEK 47: tarihinde bir bina 1 yıllığına kiralanıyor YTL kira bedeli peşin olarak ödeniyor (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/A): 100 KASA 1.200 770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100 649 D.O.G. ve KARLAR 100 180 G.A.A.GİDERLER 1.100 380 G.A.A.GELİRLER 1.100 100 KASA 1.200

ÖRNEK 47: tarihinde bir bina 1 yıllığına kiralanıyor YTL kira bedeli peşin olarak ödeniyor (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/A): 100 KASA 1.200 770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100 649 D.O.G. ve KARLAR 100 180 G.A.A.GİDERLER 1.100 380 G.A.A.GELİRLER 1.100 100 KASA 1.200 380 G.A.A.GELİRLER 100 770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100 649 D.O.G. ve KARLAR 100 180 G.A.A.GİDERLER 100

Dönem ayırıcı hesaplardan “Gelir Takakkukları” ile “Gider Tahakkukları” hesaplarının kullanışına ilişkin bir örnek

BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/B):
ÖRNEK 48: tarihinde bir bina aylık YTL’ye kiralanıyor. Anlaşmaya göre her ayın kirası izleyen (bir sonraki) ayın 5’ine kadar işletmenin banka hesabına yatırılacaktır. (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/B): 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 1.500 649 D.O.G. ve KARLAR 1.500

BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME :
ÖRNEK 48: tarihinde bir bina aylık YTL’ye kiralanıyor. Anlaşmaya göre her ayın kirası izleyen (bir sonraki) ayın 5’ine kadar işletmenin banka hesabına yatırılacaktır. (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME : 181 GELİR TAHAKKUK. 1.500 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 1.500 649 D.O.G. ve KARLAR 1.500 381 GİDER TAHAKKUK. 1.500

ÖRNEK 48: tarihinde bir bina aylık YTL’ye kiralanıyor. Anlaşmaya göre her ayın kirası izleyen (bir sonraki) ayın 5’ine kadar işletmenin banka hesabına yatırılacaktır. (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME : 181 GELİR TAHAKKUK. 1.500 793 D.S.F.V.H. 1.500 649 D.O.G. ve KARLAR 1.500 381 GİDER TAHAKKUK. 1.500 102 BANKALAR 1.500 102 BANKALAR 1.500

ÖRNEK 48: tarihinde bir bina aylık YTL’ye kiralanıyor. Anlaşmaya göre her ayın kirası izleyen (bir sonraki) ayın 5’ine kadar işletmenin banka hesabına yatırılacaktır. (KDV ve vergi ihmal edilmiştir). BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME : 181 GELİR TAHAKKUK. 1.500 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 1.500 649 D.O.G. ve KARLAR 1.500 381 GİDER TAHAKKUK. 1.500 102 BANKALAR 1.500 381 GİDER TAHAKKUK. 1.500 181 GELİR TAHAKKUK. 1.500 102 BANKALAR 1.500

DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 190- DEVREDEN KDV 191- İNDİRİLECEK KDV
192- DİĞER KDV 193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 194- 195- İŞ AVANSLARI 196- PERSONEL AVANSLARI 197- SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 198- DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR 199- DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

Katma değer vergisi, mal ve hizmetlerin üretiminden tüketimine kadar geçen, üretici, toptancı, yarı toptancı, perakendeci gibi her aşamada katılan değer üzerinden alınan, ve sonunda tümü tüketici üzerinde kalan bir vergidir. Katma değer vergisinin konusu sadece mallar olabileceği gibi, bütün veya bazı hizmetleri de içerir. Diğer bir ifade ile, vergiye tabi tutulacak işlemler esas olarak hizmetlerin görülmesi ve malların teslimidir.

190- DEVREDEN KDV HESABI: Bir dönemde indirilemeyen ve izleyen döneme devreden katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği bir hesaptır. 191- İNDİRİLECEK KDV HESABI: Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen ya da işletmede inşa edilen duran varlıklarla ilgili olarak tahakkuk ettirilen katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği bir hesaptır.

192- DİĞER KDV HESABI :Diğer KDV Hesabı, teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisinin, ertelemenin bir yıl içinde olması halinde kaydedildiği ve izlendiği bir hesaptır. 193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR: Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar hesabı, vergi yasaları gereğinde peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kaydedildiği ve izlendiği bir hesaptır. Örnek 61:Aksu A.Ş.’nin bankadaki mevduat hesabına YTL. faiz tahakkuk ettiği ve faiz üzerinden % 18 GV kesintisi yapıldığına ve kalan tutarın işletmenin hesabına kaydedildiğine ilişkin banka ekstrası almıştır.

195- İŞ AVANSLARI HESABI : İş Avansları Hesabı, işletmenin mal ve hizmet satın alması için görevlendiği personel ve personel dışındaki kişilere verilen iş avanslarının izlendiği bir hesaptır. Örnek 62: a) Kurcan İşletmesi X tarihinde, fotokopi makinesinin tamiri için görevlendirdiği personel A’ya YTL. iş avansı ödemiştir. b) X tarihinde personel A tamir işlemi ile ilgili YTL. tutarlı bir fatura getirmiştir. Bu tutarın YTL. si KDV.dir. işletme avans farkını personel A’dan daha sonra tahsil etmek üzere hesaba almıştır.

196- PERSONEL AVANSLARI HESABI: Personel Avansları Hesabı, personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği bir hesaptır. Hesap büyük defter hesabı olup, işletmenin gereksinimine göre ücret, yolluk vb. avansları şeklinde yardımcı hesaplara bölünebilir. Örnek 63: Akın İşletmesi X tarihinde, personeli B’ye maaşından kesilmek üzere YTL. avans vermiştir.

DÖNEN VARLIKLAR.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "DÖNEN VARLIKLAR."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

DÖNEN VARLIKLAR.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "DÖNEN VARLIKLAR."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim