Öğretim Tasarımı (Instructional Design)

... konulu sunumlar: "Öğretim Tasarımı (Instructional Design)"— Sunum transkripti:

1 Öğretim Tasarımı (Instructional Design)
Kuramsal Dayanaklar Öğretim Tasarımı Kuramlarının Öğeleri Öğretim Tasarım Kuramları

2 Öğretim Tasarımı Kuramının Temel Öğeleri
Öğretim Durumları İstenen çıktılar Etililik Verimlilik İlgi çekicilik Öğretim Koşulları Öğrenme (içerik) Öğrenen Öğrenme ortamı Geliştirme sınırlılıkları Öğretim Yöntemleri

3 Öğretim Tasarım Kuramlarının Öğeleri
Öğretim tasarımında hangi yöntemler kullanılmalı? Öğretim Yöntemleri Her yöntem ne zaman kullanılmalı? Öğretim Durumları İlkeler Kuramlar

4 Öğretim yöntemleri Öğretim durumları İlkeler Kuramlar
Öğretim sürecinin niteliğini arttıran strateji bileşenlerinden oluşur. Öğretim durumları İçerik ya da öğrenme görevinin niteliği, öğrencilerin niteliği ve kurumsal koşulların özelliklerine göre farklılaşır. İlkeler Kuramlar

5 Öğretim Tasarımı Kuramı
İlkeler Betimsel ilkeler Belirli koşullar altında belirli bir stratejinin olası çıktılarını ya da etkilerini betimler. Yön gösterici ilkeler Belirli sonuçları belirli koşullar altında elde etmek için hangi strateji bileşeninin ne zaman kullanılması gerektiğini belirtir.

6 Öğretim Tasarımı Kuramı
Kuramlar Betimsel kuramlar Bütünleştirilmiş strateji bileşenlerinden oluşan toplam bir öğretim modelinin etkilerini betimler. Yön gösterici kuramlar Belirli koşullar altında istendik çıktılara ulaşmak için hangi modelin ya da modellerin kullanılmasının daha etkili olacağını açıklar.

7 Öğretim Durumları Öğretim Yöntemleri
Öğretim Tasarımı Kuramı Öğretim Durumları İstenen çıktılar Etililik Verimlilik İlgi çekicilik Öğretim Koşulları Öğrenme (içerik) Öğrenen Öğrenme ortamı Geliştirme sınırlılıkları Öğretim Yöntemleri

8 Öğretim Tasarım Kuramları
Davranışçı kuram Bilişsel kuram Yapıcı öğrenme kuramı Yol gösterici kuram Bulduruşsal kuram Yapısal öğrenme kuramı Öğe yerleştirme kuramı Ayrıntılandırma kuramı Güdüleyici tasarım kuramı Bilişsel yük kuramı Durumlu öğrenme kuramı Sorgulamacı diyalog kuramı

9 Davranışçı Kuram - Öğretim Tasarımı
İstenen davranış Dış çevrenin ayarlanması Öğrenme: uyarıcı – tepki İstenen tepki yoksa; uyarıcı seçimi ya da sunumu sorunlu İstenen tepki varsa; pekiştireçler

10 Uyarıcı – Tepki Davranışçılık Klasik koşullanma Edimsel koşullanma
Pavlov Skinner

11 Uyarıcı – Tepki

12 Davranışçı Kuram - Öğretim Tasarımı
Davranışsal amaçlar Basit adımlar ilkesi Uygulama ve pekiştirme Anında geribildirim Mutlak değerlendirme Programlı öğretim / öğretim makineleri

13 Yol Gösterici Kuram – Öğretim Tasarımı
Öğrenme nasıl gerçekleşir? Öğretim nasıl tasarlanmalıdır? Gagne Briggs

14 Gagne’nin 9 Aşamalı Öğretim Durumları
Öğrencinin dikkatini çekme Öğrenciye hedefleri bildirme Ön öğrenmeleri hatırlatma Uyarıcı materyal kullanarak yeni bilgileri (içeriği) sunma Öğrenmeye kılavuzluk yapma Davranışı (performansı) ortaya çıkarma Davranışın doğruluğuyla ilgili dönüt verme Davranışı (performansı) değerlendirme Kalıcılığı ve transferi sağlama

15 Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması
Sözel Bilgiler Tanımlar Sınıflamalar Olgular Zihinsel Beceriler Ayırt etme Somut kavramlar Soyut kavramlar Kurallar Problem çözme Tutumlar Bilişsel Stratejiler Tekrar Ayrıntılandırma Düzenleme Üstbiliş Duyuşsal stratejiler Devinsel Beceriler

16 Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması
Sözel bilgiler: Önbilgilerin harekete geçirmek. İlgi ve dikkat çekmek. Somut bir dil kullanmak. Önemli sözel bilgileri ilk önce ya da en sonda sunmak. Önemli sözel bilgileri vurgulamak. İlginç, açıklayıcı ve ilişkili örnekler kullanmak. Öğretim materyallerinde ve uygulamalarda sorulara yer vermek. Geribildirim sağlamak. Görsel öğeler kullanmak. Okuma yeteneklerini geliştirmeyi destekleyen ortamlar hazırlamak. İçerik ve öğrenme görevine uygun öğrenme stratejilerinin kullanımını desteklemek.

17 Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması
Kavramlar: Kavramı tanımlayın. Kavramın özelliklerini açıklayın. Örnek olan ve örnek olmayan durumlar için havuz oluşturun. Tanılayıcı test hazırlayın. Sunum biçimlerini belirleyin. Sınıflama hatalarını belirleyin. Ayrıntılı geribildirim sağlayın. Dikkat odaklama araçlarını kullanın.

18 Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması
Kurallar: Kuralın içindeki temel kavramlarla ilgili önbilgiyi sorgulayın. Kuralın uygulanmasıyla, kuralı sözel olarak ifade etme becerisini birbirine karıştırmayın. Gerekli açıklamalardan sonra yeterli düzeyde uygulama olanağı sağlayın. Öğrencilerin süreci izleme, sorgulama, neden-sonuç ilişkileri kurmalarını özendirin. Kuralın uygulanması sırasında yapılan hataları not edin ve bu hatalara yönelik geribildirim sağlayın. Günlük yaşamdan seçilmiş örnekler vermeye çalışın.

19 Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması
Tutumlar: Yüksek güvenirliğe sahip eğiticiler daha ikna edici bir etki yaratır. Öğrenciler tarafından çekici olarak algılanan eğitimciler daha etkilidir. Modeller oluşturun. Tartışma yönteminden ve grup çalışmalarından faydalanın. Sunumdaki farklılıklar dikkati ve merakı uyandırmalıdır. Zihinsel uyuşmazlık yaratın. Birbirleriyle çelişen bilgi ve davranışları ardışık olarak sunun. Beklenen sonucu açıkça belirtin. Yüz yüze iletişim tutumun benimsetilmesinde oldukça etkilidir. Rol oynama yöntemini kullanın.

20 Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması
Tutumlar: Yüksek güvenirliğe sahip eğiticiler daha ikna edici bir etki yaratır. Öğrenciler tarafından çekici olarak algılanan eğitimciler daha etkilidir. Modeller oluşturun. Tartışma yönteminden ve grup çalışmalarından faydalanın. Sunumdaki farklılıklar dikkati ve merakı uyandırmalıdır. Zihinsel uyuşmazlık yaratın. Birbirleriyle çelişen bilgi ve davranışları ardışık olarak sunun. Beklenen sonucu açıkça belirtin. Yüz yüze iletişim tutumun benimsetilmesinde oldukça etkilidir. Rol oynama yöntemini kullanın.

21 Bulduruşsal Kuram Algo-Heuristic Kuram
Algoritma – Bilinen ve kesinlik içeren yol. Heuristic – Bulmaya aracılık eden. Öğrencilere yalnızca çeşitli bilgiler değil, öğrendiklerini nasıl uygulayacakları da öğretilmelidir. Düşünme, akıl yürütme (uslamlama), problem (sorun) çözme, karar verme becerileri Kartopu – Uzman gibi düşünme Lev Landa

22 Bulduruşsal Kuram Zihinsel süreçleri harekete geçirme
Süreçleri temel bileşenlerine ayırma İşlemleri betimleme ve modeller oluşturma Öğrenci için algoritmik ve heuristik reçeteler üretme Üretilen reçetelerden öğretim programları ve dersler oluşturma

23

24 Merceğin orta kısmı kenarlarına göre şişkin mi?
Dışbükey İçbükey Mercek düzgün bir yüze sahip mi? Mercekte iki dışbükey mi yoksa bir dışbükey bir içbükey yüzey mi var? Düzgün-Dışbükey Evet Hayır İki Dışbükey Bir Dışbükey Bir İçbükey İki İçbükey Bir İçbükey Bir Dışbükey

25 Bilişsel Kuram Öğrenme, dışsal uyarıcıların zihinsel süreçlere dayalı olarak işlenmesiyle oluşur. Öğrencinin geçmiş deneyimleri Bireysel farklılıklar Zihinsel modeller (şemalar) Öğrenme stratejileri Beklenti ve tutumlar Piaget

26 YÜRÜTÜCÜ KONTROL (ÜSTBİLİŞ)
BİLGİ İŞLEME MODELİ KISA SÜRELİ BELLEK Dikkat ve Seçici Algı Unutma Zihinsel tekrar UZUN Kodlama Hatırlama TEPKİ ÜRETECİ V E R İ C L Ç YÜRÜTÜCÜ KONTROL (ÜSTBİLİŞ) D U Y S A Uyarıcılar I Davranış Tepki

27 Bilişsel Kuram Geribildirim Önbilgi
Tepkinin doğruluğuna ilişkin bilgi verme Yanlış ya da eksik bilgiyi düzeltmeye yönelik ipuçları Önbilgi Yeni bilginin öğrenilmesi için önbilgi yeterli olmalı ve uyarılmalı

28 Yapısal Öğrenme Kuramı
Ne öğretileceğine karar vermek. Tüm içerik, kurallar biçiminde öğretilmelidir. Kurallar, öğretimin içeriğini oluşturmaktadır. Tam öğrenme, en basit yoldan en karmaşık yola doğru tüm kural öğrenilene kadar aşamalı olarak gerçekleştirilmelidir. Öğretim için seçilen kuralların en uygun sıralamasını yapmada bir metot sunar. Bir problemi çözmek için kullanılan kural, o problemin çözüm kuralıdır. Scandura

29 Yapısal Öğrenme Kuramı
Bir çözüm kuralının bileşenleri daha küçük parçalara ayrılamıyorsa bu bileşene atomik denir. Bir kuralın atomik bileşenleri belli bir amacı gerçekleştirmek için sıralandığında, bu amacın çözüm kuralı içinde bir yol oluşturur. Bir çözüm kuralında her birisi bir eşdeğerlik sınıfı tanımlayan birçok yol olabilir. Birçok atomik kuralın tek bir bilişsel adım olarak tekrar tanımlanmasına kuralların otomatikleşmesi denir.

30

31 Öğe Yerleştirme (Gösterim) Kuramı
ÖGT, bir kavramı, ilkeyi veya işlemi öğretmek için özel öğretim stratejileri ve taktikleri geliştirmiştir. ÖGT, sadece öğretimin bilişsel alanı ve mikro düzey stratejileriyle (kavram, ilke vs. öğretimi) ilgilenmektedir. İki boyutlu performans-içerik matrisi David Merrill

32 Öğe Yerleştirme (Gösterim) Kuramı
Performans Düzeyi Bulma Kullanma Genellemeyi Hatırlama Örneği Hatırlama Olgu Kavram İşlem İlke İçerik Türü Performans/İçerik Matrisi

33 Açımlama (Ayrıntılandırma) Kuramı
Düzenlenmiş ders yapısı Basitten karmaşığa doğru sıralama Ders içindeki sıralamalar Özetleyiciler Sentezleyiciler Analojiler Bilişsel strateji etkinleştiriciler Öğrenen kontrolü Reigeluth

34 Açımlama (Ayrıntılandırma) Kuramı

35 Güdüleyici Tasarım Kuramı
Dikkat İlişki Güven Doyum Attention Relevance Confidence Satisfaction

36 Güdüleyici Tasarım Kuramı
Dikkat Algısal uyarılma Sorgusal uyarılma Çeşitlilik/Değişkenlik İlişki Hedef yönelimi Güdü eşlemesi Benzerlik/Yakınlık Güven Başarı beklentisi Güçlük düzeyini ayarlama Yüklemeyi sabitleme Doyum Doğal sonuçlar Olumlu sonuçlar Eşitlik

37 Güdüleyici Tasarım Kuramı
Dikkat (dikkati çekmek ve sürdürmek) Düzenleme ve içeriğin sunumundaki farklılıklarla öğrencinin dikkatini çekin ve merakını uyandırın. Zihinsel uyuşmazlık yaratarak bilgisel merakı besleyin. Öğretim sürecinde yer alan öğelerin sıralanmasında çeşitlilik yaratarak dikkatin sürdürülmesine yardımcı olun.

38 Güdüleyici Tasarım Kuramı
İlişki (öğrenilecek konu ile kendi yaşamlarındaki yeri ve değeri) Öğrencilerin geleceğe yönelik hedef belirlemelerini sağlayın. Öğrencilerin bireysel ilgilerini arttırın. Benzetme ve mecazlar kullanın. Var olan bilgi ve becerilerine uygun örnekler verin.

39 Güdüleyici Tasarım Kuramı
Güven (Başarabileceğine olan inanç) Başarı beklentilerinin gerçekçi olabilmesi için hedef ve performans gerekliliklerini tanımlayın. Öğrencilerin güçlerini sınamalarına olanak sağlayın. Başarılarının, çaba ve yeteneklerinin sonucu olduğunu gösterin. Öğretimin tasarımında tutarlı olun. Doğrulayıcı ve düzeltici geribildirim sağlayın. Kendi hızlarında ilerlemelerine olanak sağlayın.

40 Güdüleyici Tasarım Kuramı
Doyum (Beklenti ve başarı arasındaki tutarlılık) Yeni bilgi ve becerilerin gerçekteki uygulamalarını gösterin, alıştırmalar yaptırın. Olumlu geribildirim kullanarak başarıyı ödüllendirin. Beklentiler ve değerlendirme sistemi arasında tutarlı ilişkiler kurun. Ödüller kullanın.

41 Yapıcı (Yapılandırmacı) Öğrenme Kuramı
Gerçeklik düzeyi yüksek görevler Çoklu bakış açıları ve işbirliği Kendi öğrenme hedeflerini belirleme Öğrenme sürecinde söz sahibi olma Ne öğrendikleri ve nasıl öğrendiklerine yönelik tartışmalar Eleştirel düşünme Yaratıcı düşünme Problem çözme Projeler

42 Bilişsel Yük Kuramı Bilişsel kuram Piaget – Şema (Uzun süreli bellek)
Öğretim materyallerinde aşırı bilişsel yükü azaltma İyi işleyen örnekler Çözümlü örnekler Ekranda yazı yerine sözel anlatım

43 Durumlu Öğrenme Kuramı
Bağlaşık öğrenme (Anchored instruction) Video Bir durum bağlamında problem çözme Çapa Problemi belirleme Denenceler oluşturma Çoklu çözüm önerileri sunma Sınama Karar alma Çıkarımlarda bulunma

44 Özet Kuramsal Dayanaklar Öğretim Tasarımı Kuramlarının Öğeleri