Çocukların İhmal ve İstismardan Korunmasında Hukuk Avukat Hatice Kaynak Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneği Yönetim Kurulu Üyesi 13 Mart 2009.

... konulu sunumlar: "Çocukların İhmal ve İstismardan Korunmasında Hukuk Avukat Hatice Kaynak Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneği Yönetim Kurulu Üyesi 13 Mart 2009."— Sunum transkripti:

1 Çocukların İhmal ve İstismardan Korunmasında Hukuk Avukat Hatice Kaynak Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneği Yönetim Kurulu Üyesi 13 Mart 2009 Bursa

2 Çocuk Ve İhmalini Önleme Derneği Çocuk Kimdir? ÇHS ‘ne göre; 18 yaşından küçük herkes çocuk sayılmaktadır. ÇKK ve TCK ‘ya göre daha erken reşit olsalar bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi çocuk olarak kabul etmiştir. (ÇKK m3, TCK 6)

3 Çocuğun istismardan korunması (ÇHS m19) Sözleşmeye taraf devletler, çocuğun ana-babasının ya da onlardan yalnızca birinin, yasal vasi ya da bakımını üstelenen herhangi bir kişinin yanında iken bedensel veya zihinsel saldırı, şiddet veya suistimale, ihmal ve ihmalkar muameleye, ırza geçme dahil her türlü istismar ve kötü muameleye karşı korunması için yasal, idari,toplumsal eğitsel tüm önlemleri alır.

4 BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ 1. Suçu Bildirme 2. Korunma Gereksinimini bildirme

5 Çocuk İstismarını Ve İhmalini Önleme Derneği 1. Suçu Bildirim Yükümlülüğü  İşlenmekte olan suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Mağdur 15 yaşından küçük ise yarı oranında artırılır. M 278  Kamu adına görev yapan kişi görevleri sırasında ve görevlerine ilişkin bir suç öğrendiklerinde bildirmezse 6 aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. M. 279  Görevini yaptığı sırada bir suç belirtisi ile karşılaşan sağlık görevlisi durumu yetkili makamlara bildirmez ya da gecikirse bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. M.280

6 Çocuk İstismarını Ve İhmalini Önleme Derneği Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi TCK 281 Görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen,durumu yetkili makamlara bildirmeyen yada geciktiren sağlık mensubu bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

7 Çocuk İstismarını Ve İhmalini Önleme Derneği Korunma Gereksinimi Bildirim Yükümlülüğü Adli ve idari merciler Kolluk görevlileri Sağlık ve eğitim kuruluşları Sivil toplum kuruluşları korunma ihtiyacı olan çocuğu SHÇEK’e bildirmekle yükümlüdür.

8 Türk ceza Kanunu’nda fiziksel istismar Kasten adam öldürme m 82/e İntihara yönlendirme m 84/4 Kasten yaralama m 86 İşkence m 94/2-a Eziyet m 96/2-a Kötü muamele m 232

9 TCK ‘da ÇOCUKLARIN CİNSEL İSTİSMARI Çocukların cinsel istismarı m 103 Çocuğu cinsel yönden istismarı; -15 yaşında küçük ya da fiilin anlam ve sonuçlarını kavrayamayan kişiye karşı -diğer çocuklara karşı cebir, tehdit, hile ile gerçekleştirilen her türlü davranış Ağırlaştırıcı nedenler : -Vücuda organ ya da cisim sokulması -Üstsoy, vasi, evlat edinen, 2./3.derece kan hısmı, üvey baba, bakım ve göeztim yükümlülüğü olana tarafından işlenmesi - 1. Fıkradakilere cebir ve tehdit kullanılması Reşit olmayanla cinsel ilişki m 104 Cebir, tehdit ve hile olmaksızın 15 yaşını bitirmiş olanla Cinsel ilişkide bulunan kişi şikayet üzerine cezalandırılır Cinsel taciz m 105 Bir kişiyi cinsel amaçla taciz etmek mağdurun şikayeti Üzerine cezalandırılır. Fiil hiyerarşik ilişki ya da nüfuzun kötüye kullanılmasından kaynaklanıyorsa cezası artırılır. Müstehcenlik m 226/1-a ve 5 Bir çocuğa müstehcen görüntü yazı ve sözleri içeren Ürünleri veren, gösteren, okutan ya da dinleten İçeriklerini çocukların görebileceği, girebileceği yerlerde alenen gösteren Basın yoluyla yayınlayan kişiler cezalandırılır Fuhuş m 227 Çocuğu fuhşa teşvik eden, bu maksatla sağlayan kişi cezalandırılır. Fail ; üstsoy, kayın üstsoy, evlat edinen, vasi,, Kardeş ve eğitici, bakıcı gibi koruma ve gözetim Yükümlülüğü olanlar tarafından işlenmişse cezası Artırılır.

10 Cinsel istismar Olguların 2/3 fiziki muayenede bir bulgu saptanmaz Doktor raporunda önemli olan tek kısım fizik muayene bulguları olmamalı Çocuğun anlattıklarının doğruluğu ve tutarlılığı bir uzman tarafından kabul edilirse bu da en az fizik muayene bulguları kadar değerli kabul edilmeli Doktorlar raporlarında bu konudaki yorumlarını da belirtmeli.

11 Ceza Hukukunda İhmal Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüklerin ihlali m233 Aile hukukundan doğan bakım, eğitim ve destek olma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi şikayet üzerine cezalandırılır.

12 Ceza Hukukunda çocuğun korunması Çocuk ihmal ve istismarının suç sayılması İhmal ve istismar mağdurun yargılama sırasında korunması - Ücretsiz avukat yardımından yararlanma - Soruşturma ve kovuşturma aşmasında birkez ifade vermesi - Mağdurun ifadesinin sesli ve görüntülü kaydı - Mağduru ifadesi sırasında yanında uzman bulunması - Psikolojik rapor alınması - Alternatif rapor - Uzman mütalaası

13 Ceza Muhakemesi Kanununda Mağdur Çocuk Mağdur hakları kabul edildi. M233-236 Mağdur çocuk ise veya kendini ifade edemeyecekse istemine bakılmaksızın vekil tayin edilir. Mağdur çocuğun tanıklığına başvurulduğunda bir defa dinlenir. Mağdurun ifadesinin sesli ve görüntülü kaydı Mağdur çocukların dinlenmesi sırasında yanında psikoloji, psikiyatri, eğitim alanlarından bir uzman bulunur.

14 Ceza Muhakemesi Kanununda Mağdur Çocuk Beden muayenesi : Mağdurun bedeni üzerinde tıbbi muayene yapılması ve örnek alınması Cumhuriyet savcısının istemi ve hakimin kararıyla mümkündür. Tanıklıktan çekinme nedenleri varsa beden muayenesinden de kaçınabilir. Çocuk görüşünü açıklayabilecek durumdaysa görüşü alınır. Değilse kanuni temsilcisi karar verir. Fail kanuni temsilcisi ise hakim karar verir.

15 Sorunlar İşbirliği sağlanmadığında deliller yokolmakta Çocuğun korunması ikinci planda kalmakta Çocuk yargı sistemi içerisinde tekrar örselenmekte Yargılama uzamakta

16 Ceza Hukukunda Ekip çalışması neden önemli ? Delillerin toplanması Çocuğun yargılama sürecinde örselenmemesi Sanığın cezalandırılması yanında çocuğun korunmasının sağlanması

17 ÇOCUK KORUMA KANUNU

18 KORUYUCU DESTEKLEYİCİ TEDBİRLERİN PRENSİPLERİ ÇOCUĞUN YARARI VE ESENLİĞİ GÖZETİLECEK EĞİTİM – ÖĞRETİMİNİN GELİŞTİRİLMESİ – HAKLARININ GÜVENCE ALTINA ALINMASI GÖZETİLECEK AYRIMCILIK YAPILMAYACAK BİLGİLENDİRME VE KARARLARA KATILIM SAĞLANACAK İŞBİRLİĞİ YAPILACAK ADİL VE SÜRATLİ BİR YARGILAMA YAPILACAK

19 Koruyucu ve destekleyici tedbirler Danışmanlık tedbiri ; çocuk ve aileye yol gösterilmesi Eğitim tedbiri; eğitim kurumuna devam meslek kursu ya da usta yanına yerleştirme Bakım tedbiri; resmi ya da özel bakım yurduna yerleştirilmesi Sağlık tedbiri; geçici veya sürekli bakım, tedai ve rehabilitasyon Barınma tedbiri; çocuklu ve hamileler için barınma olanağı sağlanması

20 Başvuru Hangi makamlara yapılabilir? A) MAHKEMELER : Çocuk,ana-baba, yasal temsilci, Cumhuriyet Savcısı bizzat mahkemeye başvurabilir. 1) Aile Mahkemesi ( Aile hukukunu ilgilendiren sorunlarla birlikte açılmışsa) 2) Çocuk Mahkemesi (Aile hukukunu ilgilendiren haller dışında) 3) Asliye Hukuk Mahkemesi ( Aile mahkemesi ve çocuk mahkemesi olmayan yerlerde) B) CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI: Herkes başvurabilir C) SHÇEK : Herkes başvurabilir, doğrudan harekete geçebilir D) POLİS : Herkes başvurabilir. ( Tercihen çocuk polisi )

21 Medeni Hukukta Çocuğu Korunması TMK’ nda öngörülen koruma Aile Mahkemeleri Kanunu’nda öngörülen koruma tedbirleri Ailenin Korunması Hakkında öngörülen koruma tedbirleri

22 TÜRK MEDENİ KANUNU

23 Velayet Velayet, k üçü klerin ç ıkarlarının korunması, temsil edilmeleri konusunda ana-babanın y ü k ü ml ü l ü klerini ifade eder.  Evlilik s ü r ü yorsa velayet anne-babaya aittir (eşit g ö rev)  Evlilik yoksa velayet anneye aittir.  Boşanma durumunda velayetin kimde olacağına yargı ç karar verir.  Yargı ç ç ocuğun yararı i ç in velayetin kaldırılmasına da karar verebilir.  Çocuk 18 yaşına doldurana kadar velayet hakkı devam eder, kendiliğinden ortadan kalkmaz ve anne- baba velayet hakkından vazgeçemez.

24 Velayet kaldırılmadan alınabilecek tedbirler Çocuğun menfaati ve gelişmesi tehlikeye düşerse; Hakim velayet hakkını kaldırmadan çocuğun koruması için gerekli tedbirleri alabilir. A) Aileye destek verilmesi (MK 346) -Ana -babaya ihtar, emir, direktif -Ana – babanın denetimi - Aileye rehberlik, yardım - Kayyım tayini B) Çocuğun bir aile yanına yerleştirilmesi C) Çocuğun bir kuruma yerleştirilmesi

25 Velayetin kaldırılabileceği durumlar Ana- babanın deneyimsizliği,hasta olması, özürlü olması, ana- babanın başka yerde olması nedeniyle velayet görevini yerine getirememesi Ana babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi ve çocuğa karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması

26 AİLE MAHKEMELERİ KANUNU

27 Aile Mahkemeleri Kanununda öngörülen koruma tedbirleri Küçükler hakkında; a) Bakım ve gözetime yönelik nafaka yükümlülüğü konusunda gerekli önlemleri almaya, b) Bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunan veya manen terk edilmiş halde kalan küçüğü, ana ve babadan alarak bir aile yanına veya resmi ya da özel sağlık kurumuna veya eğitimi güç çocuklara mahsus kuruma yerleştirmeye, c) Çocuk mallarının yönetimi ve korunmasına ilişkin önlemleri almaya,

28 Aile Mahkemeleri Kanununda öngörülen koruma tedbirleri -2 d) Genel ve katma bütçeli daireler, mahalli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bankalar tarafından kurulmuş teşekkül, müessese veya işletmelere veya benzeri işyerlerine yahut meslek sahibi birinin yanına yerleştirmeye karar verebilir. Aile mahkemesince verilen bu kararların takip ve yerine getirilmesinde 5 inci maddeye göre atanan uzmanlardan biri veya birkaçı görevlendirilebilir. Bu kararlara uyulmaması halinde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 113/A maddesi uygulanır.

29 Medeni Hukukta ekip çalışmasının önemi Çocuk yararına olan çözümü bulmak Dellilerin toplanması Mahkemenin verdiği tedbir kararlarının uygulanması

30 Sonuç olarak ; Yargılama sırasında çocuğun yararının korunması İkincil mağduriyetinin doğmaması Çocuk için en iyi çözüme ulaşılabilmesi için HUKUK- TIP-SOSYAL HİZMET BİRLİKTE ve İŞBİRLİĞİ İÇİNDE ÇALIŞMALIDIR.

31