Etkili Sunuş Teknikleri Doç.Dr. Orhan ÖZÇATALBAŞ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Antalya.

... konulu sunumlar: "Etkili Sunuş Teknikleri Doç.Dr. Orhan ÖZÇATALBAŞ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Antalya."— Sunum transkripti:

1 Etkili Sunuş Teknikleri Doç.Dr. Orhan ÖZÇATALBAŞ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Antalya

2 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

3 Görsel materyalinizi hazırlarken:

4 Görsel araç nedir? İletişimi geliştirmek için görme duyumuzu kullanan herhangi bir araçtır.

5 Görsel araçların yararları Daha iyi anlama Daha iyi hatırlama Daha güçlü ikna, inandırma İlginin arttırılması Zamandan tasarruf

6 Görsel materyal önemlidir > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ 2009-v.4 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

7 Görsel araçlarda yaklaşım Gerçek nesneler Gerçeğin benzeşimi (resim, model) Sembolik örnekler (sözcükler, sayılar) > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ 2009-v.4 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

8 Görsel araçlarda uygulama Konferansınız önemli mi? Görsel araçları tekrar tekrar kullanacak mısınız? Dinleyicilerinizin durumu? Yaş, eğitim Ne çeşit görsel araçlar > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ 2009-v.4 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

9 Hangi konular için görsel materyal yapalım? Anlaması zor şeyler Hatırlaması zor şeyler Dinleyicileri inandırması zor noktalar Açıklaması uzun zaman alacak şeyler

10 Konferans nedir? Bir kişinin ; bir grup dinleyiciye bilgi aktardığı sözlü bir iletişim tekniğidir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ 2009-v.4 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

11 Konferansın ABC’si Dinleyicilere Uyarlama Kısa ve özet olma Açık olma Dinleyicilere adanma Coşku > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ 2009-v.4 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

12 İlgi gösterilmeli Söylenenler işitilmeli Gösterilenler görülmeli Dinleyicilerle göz teması sağlanmalı SÖZEL SUNUŞTA (Kaynak:Özkaya, T., 2008)

13 Slaytlar nasıl olmalı? En fazla üç renk En çok altı satır Bir satırda en çok altı sözcük Her satırda bir düşünce (Kaynak:Özkaya, T., 2008)

14 Yazı tipleri ? Times new roman girintili yazı tipleri değil Comic sans MS Arial Verdana

15 Yazı büyüklükleri (punto) ? Times new roman girintili yazı tipleri değil Comic sans MS 24 Comic sans MS 14 Verdana VERDANA 12 Arial ARIEL 8 Arial ARIEL 6

16 Çizelgeler yerine grafikler kullanın Bir trendi göstermek için çizgi grafik (Kaynak:Özkaya, T., 2008)

17 Karşılaştırmalar yapmak için çubuk grafik (Kaynak:Özkaya, T., 2008)

18 Yüzdeleri göstermek için daire grafik (Kaynak:Özkaya, T., 2008)

19 Dünya Türkiye Yunan. Afrika ABD AB15 Asya 1961100 1970105101118106 114106 198011010814592125132114 199011811213392127138142 200012911214598139140181 200413410613996141137191 Değişik Ülke ve Kıtalarda Kişi Başına Besin Üretimi Kaynak: FAO, http://faostat.fao.org (Kaynak:Özkaya, T., 2008)

20 Kaynak: FAO, http://faostat.fao.org

21 Grup çalışmaları - Ankara FOTOĞRAFLARIN KULLANIMI

22 Hareketli görüntülerin kullanımı

23 Endonezya Deneyimi Endonezya Hükümeti Hindistan’a KKD’yı öğrenmeleri için bir takım gönderdi ve 1995-96 bütçe yılında tamamlanmak ve 60000 köyde uygulanmak üzere ülke çapında katılımcı köy planlama programı başlattı. Bir çok kısıtlar altında çok hızlı bir ölçek büyütme çalışması yapılmaya çalışıldı. Çok az sayıda iyi eğitilmiş eğiticiler dersaneye dayalı kötü kalitede eğitimler yaptılar. Gerçekçi olmayan bütçe ve zaman kısıtları, devlete ait takımlar ile deneyimli sivil toplum kuruluşları temsilcileri arasında kötü işbirliği ve Endonezya’daki kalkınma planlamasındaki güçlü tepeden inme kültür hep etkili oldu. Bu deneyimler katılımcı yaklaşımların kolayca var olan ulusal programlara oturtulamayacağını ve çok acele uygulamalarda ölçek büyütme çalışmalarının başarısız olacağını ortaya koymuştur. (Mukerjee, 1998, s.23-29) Zimbabve Deneyimi Hiyerarşik olarak yapılanmış bir organizasyonda, katılımcı yaklaşımların kurumsallaştırılması, orta ve uzun dönem hedefleri içermesi gereken haylice karmaşık bir müdahaledir. Bütün kadronun yüksek düzeyde inanması koşuldur. Planlama, uygulama, izleme ve değerlendirme sistemlerinin büyük ölçüde yeniden yönlendirilmesi gereklidir. Hagmann ve ark. (1998) katılımcı yaklaşımların denendiği, test edildiği ve uyumlaştırıldığı örnek olaylar veya pilot çalışmaların önemini vurgulamaktadır. Yazara göre bunlar kurumsal kadronun ısındırıldığı ve ikna edildiği pratik örnekler olarak işlev görürler ve yukardan aşağı belirlenen politikaları etkilerler. Bu uygulamaların ayrıntılı izlemeleri diğer kurumsallaştırmalar ile birlikte parelel yürütülmelidir. BÖYLE SUNUŞ OLMAZ

24 Zamanı iyi kullanmak için Prova yap Esnek ol, bazı kısımları at Dinleyicilere dikkat Birkaç dakika önce bitir

25 Sorularla başa çıkmak için Sorular ilgiyi gösterir Soruları yanıtlamadan önce tekrar edin kısa cevaplar verin bütün dinleyicilere cevap verin Bütün soruları alıp cevaplayın Bilmediğinizi saklamayın, dinleyicilerden yardım alın

26 Konferansın Avantajları: Kısa sürede Çok sayıda insanla iletişim Dezavantajları: Konular iyi hatırlanmaz Dinleyiciler pasiftir Beceri öğrenimine elverişli değil

27 Hazırlıklı olmak ! Bir dakika konuşmak için 30 dakika hazırlık Gandi ilk konuşmasında bayıldı

28 Konferansın hedefi: Konferansçının dinleyiciler konferansı dinledikten sonra göstermelerini istediği sonuçtur. Değişik düzeyde amaçlar: Enformasyon iletme, haberdar etme Güdüleme,ilgilendirme,denemeye teşvik İkna,yeniliğin kabulünü sağlama

29 Dinleyiciler Küçük gruplarda daha etkili (25-30 kişi) Kaç kişi gelir? Eğitim ve bilgi düzeyleri önemli Hiyerarşi var mı?

30 Konferans konusu ile ilgili Dinleyiciler ne biliyorlar? Var olan bilgi düzeyi ile hedef arasındaki açık fazla ise birden fazla konferans düzenle

31 Durum, ortam »Yer,oturma düzeni »Zaman

32 Yapılandırma ÖNCE, ne söyleyeceğinizi söyleyin: GİRİŞ SONRA, söylemek istediğinizi söyleyin: GELİŞME EN SON,ne söylediğinizi söyleyin:SONUÇ

33 Beden dili Kürsünün arkasına saklanmayın Bedenin görünsün Oturmayın Eller yukarıda olsun Ara sıra yer değiştir Tekrarlayan hareketlerden kaçın

34 Göz teması 3 saniye yöntemi Sol, orta ve sağa bak (ama silecek olma)

35 Ne giyeyim? Koyu renkler: Otorite Kahverengi: Samimi, arkadaşça

36 İyi bir konferansçı ne yapar? Ne yapmaz? (1) Hazırladığı dispozisyona sadık kalır Konusunu coşku ile sunar Notlarını ve slaytlarını kullanır ama okumaz Basit bir dil kullanır Açık ve akıcı konuşur Sesini vurgulamalar ve değişkenlik yaratmak için ayarlar

37 İyi bir konferansçı ne yapar? Ne yapmaz? (2) Bir konudan diğerine sıçramalar yapmaz, konuları mantıklı ve geçişli bir şekilde bağlar Kısa bir süre susar (es) Dinleyicilerin aklına hitap eder Hoş olmayan tavırlardan kaçınır Sakin ve gevşemiştir Dinleyicilerin her birinde bu konferansın kendileri için önemli olduğu duygusunu yaratır

38 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

39 KONUŞMA İyi bir konuşmacının özellikleri nelerdir? (Özcatalbaş ve Gürgen, 1998.) > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

40 İyi bir konuşmacının özellikleri 1. a) Görsel davranış: Bedensel hareketlerden yararlanır. Jestleri ve mimikleri abartılı değildir ve konuyu destekleyici yöndedir. Dinleyicilerle göz teması kurmaya dikkat eder. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

41 İyi bir konuşmacının özellikleri b) Ses Özellikleri: Ses tekdüze değildir, sesin şiddeti ortamın özelliğine göre zayıf veya yüksektir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

42 İyi bir konuşmacının özellikleri c) Dil özellikleri: Dinleyicilerin rahatça anlayabileceği kelimeleri tercih eder. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

43 İyi bir konuşmacının özellikleri d) Zihinsel etkinlikler: Sunacağı konunun uzmanı olduğunu düşünerek konuşmaya konsantre olur. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

44 İyi bir konuşmacının özellikleri 2. Kendi niteliklerini, amacını, dinleyicilerin gereksinimlerini ve niteliklerini,konuşma süresini dikkate alarak kapsamlı bir hazırlık yapar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

45 İyi bir konuşmacının özellikleri 3.Tanımlamalara, örneklerle açıklamalara, karşılaştırmalara, kanıtlara, istatistiki bilgilere, gerekli tekrarlara yer verir. Görsel yardımcılar kullanır > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

46 İyi bir konuşmacının özellikleri 4. Anlamca zengin konuşmalar yapabilmek için gözlem gücünü geliştirmiştir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

47 İyi bir konuşmacının özellikleri 5. Kazandığı bilgileri sürekli kıyaslar ve bilgilerini yeniler. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

48 İyi bir konuşmacının özellikleri 6. Amacına uygun yönde ve mantıki bir akış içinde düşünme yeteneğini geliştirmiş olduğundan, düşüncelerini uygun bir akış sırasına göre sunabilir.

49 İyi bir konuşmacının özellikleri 7. Konuşma hızını ayarlamasını bilir, duraklamaları özenle seçer, vurguları yerinde yapar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

50 İyi bir konuşmacının özellikleri 8. Yeteneklerini değerlendirmeyi, sınırlarını saptamayı bilir. İfadelerinde katı ve kesin bir dil kullanmamaya dikkat ederek, dinleyicileri baskı altına almaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

51 İyi bir konuşmacının özellikleri 9. Konunun dinleyiciler tarafından benimsenmesini, paylaşılmasını sağlamak için, konuşmasının biçimsel ve öz olarak değerlendirmesini yapar, dinleyicisini yakından tanır ve ne hissettiklerini anlar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

52 İyi bir konuşmacının özellikleri 10. Kendisinin ve dinleyicilerin kişiliğinin önemini dikkate alır, saygı duyar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

53 İyi bir konuşmacının özellikleri 11. Dinleyicileriyle yüzyüze iletişim kurar. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

54 İyi bir konuşmacının özellikleri 12. Kendisinin titiz bir eleştiricisidir, başarılı ve başarısız yönlerini ortaya koymaya çalışır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

55 İyi bir konuşmacının özellikleri 13. Ahlaki sorumluluklarının farkındadır, demogoji yapmaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

56 DİNLEME İyi bir dinleyicinin özellikleri nelerdir? > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

57 İyi bir dinleyicinin özellikleri 1. Zihnini boşaltarak rahatlar, konuşmacının mesajını almaya hazırlanır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

58 İyi bir dinleyicinin özellikleri 2. İlk sözcükleri duyduğunda cümleyi zihninde tamamlayıp, ikinci kısmı kaçırmaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

59 İyi bir dinleyicinin özellikleri 3. Dinlemeye başlamak için ilk duyulan birkaç sözcük üzerinde yoğunlaşır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

60 İyi bir dinleyicinin özellikleri 4. Konuşmacının söz veya düşüncelerine duygusal olarak aşırı tepki vermez, önce konuşmacıyı dinler. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

61 İyi bir dinleyicinin özellikleri 5. Konuşmacının görünüşünü, sesini, kıyafetini, konuşma kusurlarını vb dikkate almaz, konuşmacının verdiği mesajla ilgilenir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

62 İyi bir dinleyicinin özellikleri 6. Konuşmacı düşüncelerini tamamlayıncaya kadar konuşma ile ilgili bir sonuca varmaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

63 İyi bir dinleyicinin özellikleri 7. Konuşmada geçen ilginç, hatırlanmaya değer noktaları not eder. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

64 İyi bir dinleyicinin özellikleri 8. Konuşmacının jest ve mimiklerinin sesi ve sözcükleriyle tutarlı olmadığını seziyorsa açıklama ister. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

65 İyi bir dinleyicinin özellikleri 9. Konuşmayı aşırı derecede analiz etmeden dinlemeye çalışır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

66 İyi bir dinleyicinin özellikleri 10. Dikkatinin dağılmasını engellemek için daima konuşmacıya bakar ve dikkat bozucu şeylerle (kalem, kağıt, anahtar vb) oynamaz. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

67 > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

68 BEDEN DİLİ Yüz ifadesi > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

69 BEDEN DİLİ Yedi binden fazla farklı yüz ifadesi vardır. Yüzde de en fazla gözler dikkat çeker. Karşıdakini etkilemek için onun gözlerinin içine bakarak konuşmak gerekir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

70 BEDEN DİLİ Jestler ve mimikler > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

71 BEDEN DİLİ Mimik; yüz kaslarının anlatım amaçlı kullanımı Jest; baş, el, kol, bacak ve bedenin kullanımı > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

72 BEDEN DİLİ Jestler ve Mimikler Esas jestler ve mimikler: Düşünce ve duygularımızı destekleyen, onları somutlaştıran hareketlerimizdir (göz kırpma, baş sallama vb). İkincil jestler ve mimikler: Kendiliğinden (refleksif) ortaya çıkan hareketlerdir (esneme, hapşırma vb). > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

73 BEDEN DİLİ 1) Biyo-psikolojik kökenli jestler ve mimikler: Temel duyguları dile getiren (mutluluk, şaşkınlık vb), verilen mesaj karşısında alınan tepkilerin anlamlaştırılmasını sağlayan jestler ve mimiklerdir. Esas jestler ve mimikler > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

74 BEDEN DİLİ 2) Toplumsal jestler ve mimikler: Toplumsal koşullandırmanın bir ürünü olarak ortaya çıkan ve farklı kültürlerde farklı anlamlar taşıyan (selamlaşma şekli gibi) jestler ve mimiklerdir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

75 BEDEN DİLİ 3) Mimik jestler: Tiyatro oyuncularının, pandomim sanatçılarının oyun gereği yaptıkları hareketleri, taklitleri, bir olayı ya da bir eylemi anlatan şematik jestlerdir. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

76 BEDEN DİLİ Giyim Kuşam > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr

77 BEDEN DİLİ Bireyin zevklerini, içinde bulunduğu ruhsal durumu, karşısındakilere verdiği önemi ve değeri yansıtır. Temiz ve düzenli giyim, bireyin kendisine ve çevresine olan saygısını gösterir. Konuşmacının kıyafeti konuşmanın içeriğini gölgede bırakacak bir abartıda olmamalıdır. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2007-v.2 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < ozcatalbas@akdeniz.edu.tr