MAHALLİ İDARELERDE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ

... konulu sunumlar: "MAHALLİ İDARELERDE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ"— Sunum transkripti:

1 MAHALLİ İDARELERDE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ
ARZU ÜNAL İ.Ö MALİYE-A

2 Mahalli idarelerde performans ölçümü ve değerlendirmesi OECD ülkelerinde giderek daha fazla önem arz eden bir konu haline gelmiştir. Bunun en önemli nedeninin , yapıları ile görev ve sorumlulukları ülkeden ülkeye farklılık göstermesine rağmen genel eğilim olarak mahalli idarelerin gayrisafi yurtiçi hâsıladan giderek daha fazla pay almaları ve kamu yönetimlerinde merkezi bir yönetim şeklinden, aşama aşama, mahalli idarelere daha fazla yetki ve sorumluluk yükleyen bir yönetim anlayışına doğru kayılması olduğunu söylemek pek de yanlış olmayacaktır. Bu gelişmeler, mahalli idarelerin sundukları mal ve hizmetlerin kalitesi ve etkinliği konularını daha fazla önemli kılmakta ve mahalli idarelerde ölçme ve değerlendirme sistemlerinin kurulması ve performans ölçümü yapılmasını ön plana çıkarmaktadır. Bu çalışmada mahalli idarelerde performans ölçümü konusunda en fazla kullanılan yöntem ve araçlar çerçevesinde, OECD ülkelerinde ve ülkemizde bu konuda yapılan çalışmalar hakkında genel bilgi verilmesi amaçlanmaktadır.

3 II- OECD ÜLKELERİNDEKİ UYGULAMALAR
Mahalli idarelerin etkinliklerinin arttırılması ve performanslarının ölçümü için çeşitli araçlar kullanılarak, çeşitli yöntemler uygulanmaktadır. Kullanılan araçlardan en önemlileri performans göstergeleri ve hedefler, kullanılan yöntemlerden en önemlisi ise “kıyaslama”(benchmarking) yöntemidir. OECD ülkelerinde mahalli idarelerde performans göstergelerinin belirlenmesinin başlıca amaçları şunlardır: • Belediyeler hakkında politika yapıcılara ve vatandaşlara bilgi sağlamak amacıyla, performans göstergelerinin sonuçlarına göre belediyeleri sıraya koymak, • Ürettikleri mal ve hizmetlerin gelişimlerinin izlenmesi, performansın değerlendirilmesi, kalite gelişmelerinin ve idareler arasındaki uyumun desteklenmesi, politika faaliyetlerinin amaçlandırılması ve iyi uygulama örneklerine göre ölçüm yapılması yoluyla mahalli idarelerin kurumsal kapasitelerinin artmasını sağlamak, • Mahalli idarelerin belirli sonuçlara (outcome) daha fazla katkı yapmasını sağlamak amacıyla ödül-ceza mekanizmaları oluşturmak.

4 Çalıştay sonucunda mahalli idarelerde performans göstergeleri belirlenmesine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlar ise aşağıdaki gibidir: • Kararların, oluşturulmuş bir performans göstergeleri sistemine göre alınması etkililiği arttıracaktır. • Performans göstergelerinin belirlenmesi ve seçilmesi süreci, verilerin ulaşılabilirliği ve kalitesi konusunu gündeme getirmektedir. • Sadece temel bazı göstergeler belirlemek, kıyaslama yapmak için yeterli olmamaktadır. • Performans göstergelerinin belirlenmesinde mahalli idarelerin de söz hakkının olması katılımcılığı sağlamaktadır. • Sadece doğru verileri toplamak değil, aynı zamanda verilerin iyi analiz edilmesi de önemlidir. • Performans göstergelerinin belirlenmesi, belediyeler arasında rekabeti ve birbirlerinden öğrenim sürecini destekleyecektir.

5 III- ÜLKEMİZ YAKLAŞIMI
Ülkemizde, mahalli idarelerde performans ölçümü, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 9uncu maddesi uyarınca düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme sistemine geçilmesiyle hız kazanmıştır. Ayrıca, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanununda da stratejik planlama ve performans esaslı bütçelemeye ilişkin hükümler bulunmaktadır.

6 Stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme kapsamında mahalli idareler kendilerine uzun/orta vadeli ve yıllık hedefler ile bu hedeflerin izlenmesi ve değerlendirmesine yönelik olarak performans göstergeleri belirlemektedirler sayılı Kanun uyarınca stratejik planlama konusunda yönlendirici ve usul ve esasları belirlemeye yetkili kamu idaresi Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, performans esaslı bütçeleme konusunda yönlendirici ve usul ve esasları belirlemeye yetkili merkezi idare Maliye Bakanlığıdır.

7 İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü belediyelerin performansını izleyebilmek amacıyla bir performans ölçüm sistemi kurmak ve belediyeler arasında karşılaştırmalar yapmak amacıyla Ağustos 2002 tarihinde BEPER (Belediyelerde Performans Ölçümü) projesini başlatmıştır. BEPER projesinin öncelikli amacı, belediyeler tarafından sunulan mal ve hizmetler için performans göstergeleri belirleyerek, belediyeler arasında karşılaştırma yapmayı mümkün kılacak bir model oluşturmaktır. Proje kapsamında performans göstergeleri belirlenmiş, belediye hizmetlerine yönelik olarak hazırlanan 300’den fazla soruya cevap verilmiş ve alınan cevaplar değerlendirilmiştir. Proje kapsamında performans; hizmet göstergeleri, altyapı göstergeleri ve mali göstergeler olmak üzere üç temel gösterge grubu itibarıyla ölçülmüştür.

8 IV- SONUÇ BEPER projesi belediyelerin performanslarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi, aynı zamanda belediyeler arasında karşılaştırmalar yapılabilmesi için iyi bir başlangıç olabilir. Ancak, projenin başarılı olabilmesi için gösterge sonuçlarına ilişkin olarak belediyelerden alınan verilerin doğruluk derecesi önem taşımaktadır. Doğru verilere ulaşılabildiği takdirde projenin başarı şansı yükselecektir. Stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme kapsamında belirlenen performans göstergelerine ilişkin sonuçları elde edebilmek için ise mahalli idarelerin iyi bir yönetim bilgi sistemine sahip olmaları gerekmektedir Mahalli idarelerde performans ölçümüne ilişkin çalışmalar, kamu sektöründe saydamlığı, hesap verebilirliği ve etkinliği sağlama çabalarının önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu çabalar ve kamu yönetiminde performansa dayalı sistemlerin uygulanması çabaları sürdükçe, mahalli idarelerde performans ölçüm çalışmaları da gelişerek devam edecektir.

9 MAHALLİ İDARELERDE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ (BEPER) PROJESİ
Türkiye’de Performans Ölçüm ve Denetiminin Yasal Dayanakları Türkiye’de performans ölçümü ve denetimi kavramı, kamu yönetiminde reform çalışmaları kapsamı içerisinde, performans kavramının ve performansın çeşitli unsurlarının yer almasıyla ele alınmaya başlanmıştır. Kamu yönetimimizde köklü reformlar yapan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, performans odaklı bir yönetim anlayışına yer vermiş ve performans ve unsurlarının en önemli yasal dayanağı haline gelmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 5393 sayılı Belediye Kanunu 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu Diğer Kaynaklarda Performans Ölçüm ve Denetimi

10 2. BEPER Projesi BEPER Projesi, kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması çalışmalarının temel unsurlarından biri olan performansa dayalı yönetim anlayışının öncü projelerinden birisi olarak değerlendirilebilir.

11 2.1.BEPER Projesinin Gelişimi ve Amacı
Projenin amaçları belediyelerde; • Demokratik katılım ve şeffaflığı, hesap sorma-verme mekanizmalarını güçlendirmek, • Etkin ve verimli bir hizmet anlayışını yerleştirmek, • Belediyelerin sundukları mal ve hizmetlerin kalitesini artırmak, • Karar vericilere ve vatandaşlara objektif verilere dayanarak değerlendirme yapma imkânını sağlamak, • Yerel yönetimlerimizin kendi bünyeleri içinde “izleme – geliştirme” modelinin kurulmasına örnek teşkil etmek, amacıyla, Belediyelerin sundukları mal ve hizmetler için; temel performans kriterleri oluşturarak ulusal performans göstergelerini tespit etmek ve belediyeler arasında karşılaştırmalar yapmayı mümkün kılacak bir model geliştirmektir.

12 2.2. BEPER Projesinde Kullanılan Ölçü ve Kriterler
·        Sunulan Hizmetin Büyüklüğü, ·        Hizmet Maliyetleri, ·        Sunulan Hizmetin Kalitesi, ·        Yönetsel Etkinlik ·        Çevre Koruma ile ilgilidir. Ayrıca BEPER projesinin, dinamik ve sürekli gelişen bir yapıya sahip olduğu ve gerektiğinde yeni göstergeler eklemek veya göstergeleri değiştirmenin mümkün olduğu belirtilmektedir.

13 2.3. BEPER Projesinin Genel Değerlendirmesi
BEPER tarafından sistemdeki belediyelerin genel durumunun değerlendirildiği bir çalışmada veri elde etme ve diğer konularla ilgili olarak aşağıdaki problemlerin varlığı tespit edilmiştir: - Muhasebe ve bütçe gibi yasal olarak onaylanması gereken belge ve bilgilere sağlıklı cevaplar gelmekle beraber, veri girişlerinde zaman zaman basamak hataları yapılmaktadır. -Belediyeler borçları konusunda bilgi vermekte isteksiz davranmaktadır. - Özellikle Büyükşehir Belediyelerinde, birkaç birimin ortaklaşa cevap vermesi gereken sorulara genellikle hatalı bilgi verilmekte veya bilgi alınamamaktadır. - Belediyelerde maliyeti ölçen bir muhasebe sistemi olmadığı için özellikle sosyal ve kültürel hizmetlerin maliyetleri bilinememektedir. - Kamu taşımacılığı ve katı atık yönetiminin, bağlı şirketler veya özel firmalarla yürütüldüğü yerlerde veriler genellikle eksik veya yetersizdir. - Belediye şirketleri ve iştirakleri konusunda çok güç bilgi alınabilmiş veya tanımlanan yapıya uymayan bilgiler verilmiştir. - Hangi birimin, hangi aracı, hangi iş için kullandığı açık değildir. Bu nedenle araç kullanım maliyeti ve verimliliği ölçülememektedir.

14 3. Sonuç Dünyada yerel yönetimler, gerek merkezi yönetimin, gerekse özel sektörün tecrübelerinin kılavuzluğunda veya kendi gayretleriyle son yirmi, otuz yılda birçok performans ölçüm ve yönetim yaklaşımını hayata geçirmişlerdir.  Fakat ülkemiz bu çalışmaların oldukça gerisinde kalmıştır. Bu yüzden BEPER projesinin, kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması çalışmalarının temel unsurlarından biri olan performansa dayalı yönetim anlayışının öncü projelerinden birisi olarak değerlendirilmesi yanlış olmayacaktır.

15 Unutulmaması gereken en önemli nokta ise, yerel yönetimlerde performans ölçüm sistemlerinin oluşturulmasının ve uygulanacak yaklaşımın bir gecede gerçekleştirilemeyeceğidir. Performans ölçümü, bir organizasyonda sürekli öğrenme sisteminin bir parçasıdır ve bir sistemin kurulabilmesi için dikkatli planlama, kaynak, sabır ve zaman gereklidir. Performans ölçüm sisteminin başarılı olması kısmen onun iyi düzenlenmesine bağlı olmakla beraber, uygulandığı kurumun kültürü de önemlidir. Yerel yönetimlerde performans yönetiminin, yönetim sürecinin bir parçası olabilmesi için “Performans Yönetimi Kültürü”nün yerleştirilmesi ve doğru bir çerçevenin seçilmesi de, bu öğrenme sürecini destekleyecek ve projenin uygulanabilirliğini arttıracaktır.