Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme’nin İzlenmesi (BMEHS) Kapka Panayotova Bağımsız Yaşam Gençlik Yaz Okulu İstanbul, Türkiye 2 Temmuz 2015

İzleme? Neleri gösterir?  Amaçlara uygunluk  Uygulamadaki ilerleme  Politika sürecinin şeffaflığı Neler sağlar?  Politika kararlarının gösterilmesi  Politika sürecinin kamuya açık hale gelmesi

Madde 33 Ulusal uygulama ve denetim 1.Taraf Devletler kendi örgütlenme biçimlerine uygun olarak mevcut sözleşmenin uygulanmasıyla ilgili konular için hükümet içinde bir veya daha fazla kilit nokta tahsis eder ve hükümet içinde farklı sektörler ve farklı düzeylerdeki konuyla ilgili faaliyetlerin teşvik edilmesi için koordinasyon mekanizması kurar. 2.Taraf Devletler, kendi bünyeleri içerisinde, işbu Sözleşmeyi teşvik ve temin edip düzeltmek amacıyla kendi yasal ve idari sistemlerine uygun olan ve bir veya daha fazla bağımsız mekanizmayı içeren bir yapı bulundurur veya kurar ve bu yapıyı güçlendirir. Taraf Devletler bu yapıyı kurarken, insan haklarının teşviki ve korunması için ulusal kurumların statü ve işleyişine ilişkin ilkeleri de gözönünde bulundururlar. 3.Taraf Devletler, başta engelliler ve onları temsil eden kuruluşlar olmak üzere sivil toplumun denetim sürecine tam katılımını sağlar.

BMEHS İzleme: Anahtar Referans Noktası Sözleşmenin Giriş bölümü:  Engelliliğin gelişen bir kavram olduğunu ve engellilik durumunun, sakatlığı olan kişilerin topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını engelleyen tutumlar ve çevre koşullarının etkileşiminden kaynaklandığı gerçeğini kabul ederek, Sözleşme Madde 1:  Engelli kavramı diğer bireylerle eşit koşullar altında topluma tam ve etkin bir şekilde katılımlarının önünde engel teşkil eden uzun süreli fiziksel, zihinsel, düşünsel ya da algısal bozukluğu bulunan kişileri içermektedir.

BMEHS İzleme: Metodolojiler  ANED: Online Politika İzleme Aracı – 2010 – 2020 Avrupa Engelli Stratejisi’nin ve BMEHS’nin uygulanmasındaki ilerlemeyi izlemek için bir kuruluş.  Inclusion Europe: BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin izlenmesi  UNDP: UNDP tarafından yakın tarihli İnsani Gelişme Raporu’nda önerilen ve test edilen sosyal dışlanma ölçümü metodolojisi  FRA: İzleme Göstergeleri

BMEHS İzleme: Benzerlikler  Net referans çerçevesi – insan hakları, sosyal model, sosyal içerme vs.  Somut veriler – mevzuat, yürütme, ulusal ve uluslararası istatistikler vs.  Güvenilir kaynaklar – resmi web siteleri, raporlar, resmi açıklamalar vs.

BMEHS İzleme: Göstergeler ve Ölçütler  Bize ilerlemeyi gösterecek olan nedir – göstergeler Toplumda kaç kişi destekleyici teknolojilere ve KA’lara erişebiliyor, okul ya da üniversitede eğitim alıyor, iş buluyor ve hayattan keyif alıyor; harcanan engelli bütçesinin oranı; insanlar mevcut programlardan memnun mu  İlerlemeyi ne olarak tanımlıyoruz - ölçütler  Engelli kişilerin en az yüzde x’ine toplum içinde yaşamak için destek sağlanıyor; toplum içinde yaşam için sağlanan para en az bakım ve kurum temelli düzenlemelere sağlanan kadar; engelli kişilerin %50’sinden fazlası memnun

BMEHS İzleme: Engelli Hakları Göstergeleri Yaşanacak Yerin Seçimi Desteklere Erişim Toplumsal Hayata Erişim Notlar Yapı Süreç Sonuçlar

Madde 19: Bağımsız Yaşayabilme ve Topluma Dahil Olma Taraf Devletler tüm engellilerin diğer bireylerle eşit koşullar altında toplum içinde yaşama hakkına sahip olduğunu kabul eder ve engellilerin bu haktan eksiksiz yararlanabilmeleri ve topluma tam katılımlarını kolaylaştırmak için gerekli tedbirleri etkin bir şekilde alır. Bu çerçevede aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir: (a)Engelliler diğer bireylerle eşit koşullar altında ikametgahlarını ve nerede ve kiminle yaşayacaklarını seçme hakkına sahiptirler ve özel bir yaşama düzenine zorlanamazlar; (b)Engellilerin kişisel destek dahil olmak üzere toplum içinde yaşamak ve topluma dahil olmak için ihtiyaç duydukları konut içi, kurum içi ve diğer toplumsal destek hizmetlerine erişimleri sağlanmalı ve engellilerin toplumdan tecridi ve ayrı tutulması önlenmelidir; (c)Kamusal hizmet ve tesisler engellilere diğer bireylerle eşit şekilde açık olmalı ve onların ihtiyaçlarına yanıt verebilmelidir.

BMEHS İzleme: Engelli Hakları Göstergelerinin bileşenleri:  Yaşanacak yerin seçimi: Konut Kişisel asistanlık Ulaşım Uygun ücret Erişilebilirlik Düzenlemeler Yaşama desteği Bütçeler Değerlendirme Saatlik ücretler Akran desteği (güçlendirme) Bütçeler Erişilebilirlik (alçak giriş, güleryüzlü tavır vs.) Uygun ücret (fiyatlar)

BMEHS İzleme: Engelli Hakları Göstergeleri  Desteklere erişim: EğitimİstihdamKatılım Okulun erişilebilirliği Sınıftaki olanaklar İş bulma desteği Çalışırken destek ………… ………….

İzleme ve Bağımsız Yaşam BY Tanımlar  Bağımsız Yaşam  Kişisel asistanlık  Toplum Temelli Hizmetler  Kurumsuzlaştırma

BY - Bağımsız Yaşam  İnsan haklarına dayalı engelli politikası  Kontrole olanak tanıyan çevresel ve bireysel faktörlerin kombinasyonu yoluyla  Seçim ve karar  BY şunları gerektirir: erişim, erişilebilirlik, teknik yardımlar, kişisel asistanlık, içermeci eğitim ve istihdam.

Kişisel Asistanlık  BY için KA aracı  Nakit tahsisi  Bireysel ihtiyaçlara dayalı  İşe alım ve yönetimin kontrolü  Maaşlar, işle ilgili maliyetler, istihdam katkıları, idari maliyetler ve akran desteğini kapsayan nakit tahsisleri

Kurumsuzlaştırma  Politik ve sosyal bir süreç  Kurum temelli ve aile bakımında BY’a geçiş  Eşit yurttaş olma ve kendi hayatının kontrolünü eline alma fırsatı  Ekonomik ve erişilebilir konut  Kamu hizmetlerine, kişisel asistanlığa ve akran desteğine erişim

Toplum Temelli Hizmetler (TTH)  TTH politik ve sosyal yaklaşımı ile politika önlemleri  Mevcut yaygın kamu hizmetleri  Uygun uyumlaştırmalar  Ayrım yapmayan sistemler: –yatılı kurumlar –özel okullar –uzun süreli bakıma yönelik hastaneler –ara olanaklar, korumalı işyerleri

BMEHS İzleme: Gölge Raporlar  Her iki yılda bir, resmi Devlet raporu ile birlikte;  Müttefikleri Belirleme (tek örgüt tarafından hazırlanan bir Gölge Rapor Komite tarafından pek ciddiye alınmayabilir);  Devlet Raporunun yapısını takip etme;  Bir argüman geliştirme  Sunumu hazırlama ve provasını yapma (en fazla 15 dakika)