AYBUKE ALTAN FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENİ Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com KAN VE YAPISI AYBUKE ALTAN FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENİ

KANIN GÖREVİ TAŞIMA:Besinleri, hormonları,solunum gazlarını doku hücrelerine götürür.Hücrede oluşan atıkları atılacağı veya zararsız hale getirileceği organlara taşır. DÜZENLEME:Vücuttaki suyu, asitliği ve sıcaklığı düzenler. SAVUNMA:Vücuda giren mikropları etkisiz hale getirilmesini sağlar. KANAMAYI DURDURMA:Pıhtılaşma sayesinde kanamayı durdurarak koruma görevi yapar.

KAN PLAZMASI Kan proteinlerini, şekeri,vitaminleri,hormonları,madensel tuzları ve suyu taşır. Kan plazmasından, pıhtılaşmayı sağlayan proteinlerin uzaklaştırılmasıyla kalan sıvıya kan serumu denir. 3 Sağlık Slaytları <a href=“http://hastaneciyiz.blogspot.com”>sağlık</a>

KAN HÜCRELERİ 1. ALYUVARLAR 2.AKYUVARLAR 3.KAN PULCUKLARI

1- ALYUVARLAR(ERİTROSİT) Kırmızı renkli, yuvarlak, olgunları çekirdeğini kaybettiğinden ortası çukur hücrelerdir. Kana kırmızı renk veren hemoglobin molekülünü taşırlar.

Alyuvarlar Kırmızı kemik iliğinde üretilirler. O2 ve CO2 gazlarının taşınmasını sağlarlar. O2` nin az olduğu ,rakımın yüksek olduğu yerlerde sayıları artar.

AKYUVARLAR(lökosit) Beyaz renklidirler. Alyuvarlardan büyüktürler. Sayıları alyuvarlardan azdır.

Akyuvarlar Mikropları sarıp içine alarak yok ederler. Mikroplara karşı koruyucu madde üretirler. Mikroplu hastalıklarda sayıları artar

KAN PULCUKLARI(TROMBOSİT) Bir yerimiz kesildiğinde kanın pıhtılaşmasını sağlayarak o bölgenin kapanmasını sağlarlar. Damar yaralanmalarında sayısı artarak kanamaların uzun sürmesiniengellerler. Akyuvarlardan ve alyuvarlardan daha küçüktürler.

Kandaki hücreler, vücuttaki kan miktarının yarısını oluştururlar Kandaki hücreler, vücuttaki kan miktarının yarısını oluştururlar. Ancak buna rağmen, yan yana dizildikleri takdirde, 96.500 km'lik bir çizgi oluşturabilecek kadar fazladırlar. Bu uzunluk, dünyanın çevresini iki kez dolaşmaya yeterlidir

BÜTÜN İNSANLAR NEDEN BİRBİRLERİNE KAN VEREMEZLER? Kan hücrelerinden olan akyuvarların zarlarının yapısında bulunan çeşitli proteinler (antijenler) kan grublarının oluşmasını sağlar. Kan grubları alyuvarlardaki Antijen Kan plazmasındaki antikor Kan aldığı grublar O YOK Anti -A ve Anti-B A Anti-B O,A B Anti-A O,B A,B A ve B yok O,A,B,AB

Kan grubları Kana kırmızı rengini veren alyuvarlar, üzerlerinde taşıdıkları özel kan proteinleri etkisiyle de kan gruplarının oluşmasını sağlar. Bu özel proteinler 3 çeşittir. A, B ve Rh proteinleri alyuvarlarda bulunup bulunmamalarına göre çok sayıda kan grubu oluşur.

·         A grubu : Alyuvarların yapısında A proteinleri bulunur. ·         B grubu : Alyuvarların yapısında B proteinleri bulunur. ·         AB grubu : Alyuvarların yapısında hem A hem de B proteinleri karışık olarak bulunur. ·         O grubu : Alyuvarların yapısında A ve B proteinleri bulunmaz. ·         Rh (+) grubu : Alyuvarların yapısında Rh proteinleri bulunur. ·         Rh (-) grubu : Alyuvarların yapısında Rh proteinleri bulunmaz.

ANTİKORLAR Antikorlar, vücuda giren yabancı hücreler için üretilen protein yapılı silahlardır. Bu silahlar, savunma sisteminin askerlerinden biri olan B hücreleri tarafından üretilirler. Antikorlar istilacıları etkisiz hale getirirler. Başlıca iki görevleri vardır: Birincisi, vücuda giren düşman hücreye (antijene) bağlanmak. İkincisi, bağlanma gerçekleştikten sonra antijenin biyolojik yapısını bozmak ve antijeni yok etmek.

Antikor üremesi Bu resimde B hücrelerinin çoğalması ve antikor üretmesi anlatılmaktadır.

ANTİJENLER vücuda girdiğinde antikor üretimine yol açan maddelerin hepsine verilen ad. kimyasal veya biyolojik zehirler, bakteriler, yabancı kan hücreleri, yabancı organ hücreleri örnek olarak gösterilebilir. yani vücuda yabancı olan herşey antijen olabilir. vücut savunması bakımından önemli olmakla beraber bazı antijenlerin vücutte yol açtığı tepkimeler ölümcül olabilmekte.

Kan verecekler! Donör: Kan bağışı yapan kişi. Yaş: 18 yaşını doldurmuş her sağlıklı erişkin kan verebilir. Üst yaş sınırı yoktur. Sıklık: Erkekler,en sık 2 ayda bir; kadınlar ise, en sık 3 ayda bir olmak üzere ve yılda toplam 4 üniteyi geçmemek koşuluyla kan verebilirler. Vücut Ağırlığı: 50 kg'ın üzerinde olan herkes kan bağışı yapabilir. Miktar: Bağışlanan kan standart olarak 450 mL'dir. İnsan vücudunda toplam 5000-6000 mL kan olduğu düşünülürse, bu miktar, toplam kan hacminin sadece % 7,5-9' u kadardır.Kan bağışını takiben, eksilen sıvı hacmi, damar dışındaki sıvının, damar içine geçmesiyle saatler içerisinde karşılanır. Hücrelerin yenilenmesi süreci ise, 2 ay kadardır. Düzenli aralıklarla yapılan kan bağışının sağlık açısından herhangi bir sakıncası olmadığı gibi, aksine bir çok yararı mevcuttur.

ÜLKEMİZDEKİ KAN DAĞILIMI

KANIN PIHTILAŞMASI Vücudumuzda meydana gelen küçük bir çizik veya kesik sonucunda, derinin hemen altında damarlarımızda akan kan dışarı sızar

PIHTILAŞMA Bir süre sonra deliğin etrafı pıhtılaşmaya başlar:

YARA KAPANIYOR Yumuşak bir yapıya sahip olan fibrin ilk başta yarayı kapattıktan sonra kurumaya başlar ve yarayı iyileşene kadar korumak için büzülerek sert bir kabuk halini alır.

KAN NASIL ALINMALI? Kan grubu tespitinde parmak ucundan alınan birkaç damla kan yeterlidir Bu işlem sırasında diğer işlemlerde olduğu gibi , sterilize son derece önem taşımaktadır. Parmak ucu, uygun bir dezenfektan solüsyonla silinmeli, solüsyonun kurumasından sonra steril bir lanset veya otomatik delici bir alet kullanılarak delinmelidir. Parmak ucundaki kan yine steril koşullarda pipetlenmeli ve antiserumla oda ısısında karıştırılarak en erken 1 , en geç 5 dakika içerisinde değerlendirilmelidir. .

NABIZ Nabız, kalbin 1 dakika içinde kaç kere kasıldığını yani kalbin hızını yansıtır. Kalp her kasılmasıyla bir miktar kanı atardamarlar içine fırlatır ve damarların esneyebilme özelliğinden dolayı atardamarlarda buna bağlı bir genişleme olur ve ardından eski durumuna dönmek ister. İşte bu genişleme, damarların yüzeyel seyrettiği yerlerde (el bileği, dirsek içi, kasık, şakak, ayak bileği gibi) nabız dalgası olarak hissedilir. Nabız bize yalnız kalp hızı hakkında bilgi vermez, aynı zamanda kalbin düzenli çalışıp çalışmadığı yani kalbin ritmi hakkında da bilgi verir.

Sağlıklı bireylerde nabız istirahat halinde iken dakikada 60-100, ortalama 70 civarında olmalıdır. Nabız hızı birçok durumdan etkilenir. Çeşitli hastalıklar, egzersiz, stres, yaralanma gibi durumlarda nabız hızı artar. 12 yaş üzerindeki kızlar ve kadınlarda nabız, erkek çocuk ve erkek yetişkinlere göre daha hızlıdır. Atletlerde ve koşucularda ise nabız daha düşük (hatta dakikada 40’larda) olabilir.

TANSİYON Kalbin pompaladığı kanın damar çeperine yaptığı basınçtır.özel bir alet ile ölçülür.kanın basıncının en fazla olduğu yer kanın kalpten çıktığı ilk noktadır. Atar damarlardan toplar damarlara doğru kan basıncı sürekli azalır.

Kanın pıhtılaşmasını sağlayan kan hücreleri Kan pulcukları 1   Kalbin odacıkları 2 Kulakçık ve 2 Karıncık 2 Dolaşım sistemi bölümleri Kalp ,Damarlar ve Kan 3 Kanı kalbe getiren damarlar Toplardamarlar 4 Hücrelere kanı götüren damarlar Kılcal damarlar 5 Kanı kalpten vücuda taşıyan damarlar Atardamarlar 6 Kalbin kam pompalaması sırasında damarlarda hissedilen basınç Nabız 7 Kanın kalp ve akciğerler arasında izlediği yol Küçük kan dolaşımı 8 Kanın kalp ve vücut arasında izlediği yol Büyük kan dolaşımı 9 içerdiği hemoglobinle kanda oksijen ve karbondioksitin taşınmasını sağlayan kırmızı renkli kan hücreleri Alyuvarlar 10 Hastalık yapan mikroplara karşı antikor üreterek vücudu koruyan beyaz renkli hücreleri Akyuvarlar 11 Kanın pıhtılaşmasını sağlayan kan hücreleri Kan pulcukları