Halk Sağlığına Giriş ve Tanımlar Prof. Dr. Şanda ÇALI

Amaç Dersin sonunda katılımcılar halk sağlığının tanımı, kapsamı ve dalları konusunda genel bilgi sahibi olacaktır

Öğrenim Hedefleri Dersin sonunda katılımcılar Toplum Sağlığı/Halk Sağlığı/Toplum Hekimliği terimlerinin anlamını açıklayabilecek Toplum Sağlığı/Halk Sağlığı/Toplum Hekimliği’nin tanımını yapabilecek Toplum Sağlığı/Halk Sağlığı/Toplum Hekimliği’nin Dallarını sayabilecek

Halk Sağlığının Tanımı Winslow ‘a göre Halk Sağlığı Organize edilmiş toplumsal çalışmalar sonunda çevre sağlık koşullarını düzelterek bireylere sağlık bilgisi vererek bulaşıcı hastalıkları önleyerek hastalıkların erken tanı ve koruyucu tedavisini sağlayacak sağlık örgütleri kurarak toplumsal çalışmaları her bireyin sağlığını sürdürecek bir yaşam düzeyini sağlayacak biçimde geliştirerek hastalıklardan korunmayı, yaşamın uzatılmasını, beden ve ruh sağlığıyla çalışma gücünün arttırılmasını sağlayan bir bilim ve sanattır

Toplum Hekimliği Community Medicine teriminin çevirisi İlk kez 1960 yılında A.B.D.’de Kentucky Üniversitesi Lexington Tıp Fakültesinde kurulan bir bölümün adı Bu bölümün kurucusuna göre Toplum Hekimliği eğitiminin amacı öğrencilere Sağlık personelinden oluşan bir ekiple Toplum içinde koruyucu ve iyileştirici hekimliğin nasıl uygulanacağını Epidemiyolojik ve sosyal bilim yöntemlerini kullanarak toplumun sağlık sorunlarını ve bunların önemlilik derecelerini saptamayı Uygulamalardan alınan sonuçları değerlendirmeyi öğretmek

Toplum Hekimliği İngiltere’de toplum hekimliği bir tıpta uzmanlık dalı olmuş (Community Medicine Specialist) Toplum Hekimi belirli bir toplumdaki sağlık sorunlarını ortaya çıkarır, bu sorunları çözümlemeleri için çeşitli dallardaki uzmanlara yol gösterir, bu hizmetlerin gelişmesini gözler ve değerlendirir Günümüzde adı Halk Sağlığı Hekimliği (Public Health Medicine Specialist) olmuştur

Sosyal Hekimlik Sosyal Hekimlik terimi ilk kez 1846’da Guerin tarafından kullanılmıştır Guerin’e göre “Sosyal hekimliğin konusu, hiçbir doktrin ve ideolojiye bağlı olmadan, hekimlikle toplum arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve hekimlik hizmetlerinin toplum yararına geliştirilmesidir.” Bu terimin tanımlanmasında da zamanla değişmeler olmuştur Alfred Grotjahn, sosyal hekimlik terimiyle hekimlik uygulamasında sağlık sigortasının kullanılmasını anlar Grotjahn sosyal etkenlerin sağlıkla ilişkisini incelediği kitabına sosyal patoloji adını vermiştir Timmer ve Hansa’ya göre İngiltere’deki sosyal hekimlik profesörleri bu terimle koruyucu hekimlik, halk sağlığı ve toplum hekimliğini eş anlamda kabul etmektedir Jefferys’ye göre bu terimler halk sağlığındaki gelişme aşamalarının bir ürünüdür

Hijyen Çok kullanılan terimlerden biri de Hijyen’dir Bu terim çoğunlukla Fransız ve Alman kaynaklarında kullanılmaktadır “Hygiene Publique” ve “Soziale Hygiene” Halk sağlığıyla eş anlamlıdır Hijyen terimi İngilizce‘de genellikle Halk Sağlığının özel konuları için kullanılır Örneğin, çevre hijyeni, besin hijyeni ve kişisel hijyen gibi İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Profesörü Dr. Hirsch’in Hijyen adlı kitabındaki konulara bakılırsa Hijyen teriminin çevre sağlığıyla eş anlamda olduğu düşünülebilir Osmanlıca'daki Hıfzısıhha terimi de Hijyen ile eş anlamlıdır Hıfzısıhha sağlığı koruma demektir

Toplum Sağlığı Son yıllarda kullanılan bir terim de Toplum Sağlığı (Community Health)’dir Kimilerine göre bu terim halk sağlığıyla eş anlamlıdır Dünya Sağlık Örgütünün yayımladığı sözlükte toplum sağlığı teriminin anlamının açık olmadığı yazılıdır Bunun halk sağlığı, toplum hekimliği ve çevre sağlığıyla eş anlamda olduğunu kabul edenler de vardır

Toplum Sağlığı/Halk Sağlığı Bütün bu açıklamalardan sonra, terimler arası kargaşanın gerçek bir sorun olmadığı söylenebilir Adı ne olursa olsun halk sağlığı çalışmalarının ana hedefi herkesin sağlığını korumak geliştirmek her hastaya tedavi olanağı sağlamak her sakata işgücü kazandırmak olduğu sürece, terimler üzerinde tartışma sürdürmek ya da terimleri değiştirerek yeni bir şey yapıldığını veya olacağını sanmak yanılgıdır

Halk Sağlığının Dalları Epidemiyoloji Biyoistatistik Sağlık Yönetimi Sağlık Eğitimi Çevre Sağlığı Aile Planlaması Anne ve Çocuk Sağlığı İş Sağlığı Sağlık Ekonomisi Toplum Beslenmesi