YAYGIN PARANKİMAL AKCİĞER HASTALIKLARI RADYOLOJİSİ ÇİZGİSEL DANSİTELER PROF. DR. PINAR BALCI Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı  

YAYGIN PARANKİMAL AKCİĞER HASTALIKLARI RADYOLOJİSİ Yaygın akciğer hastalıklarının saptanması ve tanısında en başarılı görüntüleme yöntemi YRBT’dir Olağandışı bazı özgül bulguları tanımlar Bu bulguların tanımlanmasında Fleischner Derneği’nin Adlandırma Kurulu’nun terimlerinin kullanılması önerilmektedir

X ışınının zayıflamasına ( Atenüasyon) göre parankimal bulguların tanımlanması Artmış Atenüasyon Azalmış Atenüasyon Çizgisel , ağsı opasiteler Kistik lezyonlar, amfizem , bronşiektazi Nodüller ve nodüler opasiteler Mozaik perfüzyon ve mozaik atenüasyon Parankimal opaklaşma Ekspiryum kesitlerinde hava hapsi

Parankimal çizgisel veya ağsı görünümler ÇİZGİSEL DANSİTELER Akciğerde interstisyel yapının sıvı , fibröz doku veya bazı maddelerin birikimi nedeniyle kalınlaşması ,YRBT’de çizgisel veya ağsı opasitelerin görülmesine yol açar Parankimal çizgisel veya ağsı görünümler Arayüz bulgusu Peribronkovasküler interstisyel kalınlaşma İnterlobuler septal kalınlaşma Parankimal bantlar Subplevral interstisyel kalınlaşma İntralobuler interstisyel kalınlaşma (İntralobuler çizgiler) Bapeteği görünümü Düzensiz çizgisel opasiteler (Düzensiz ağsı görünüm) Subplevral çizgilenmeler

Webb, Müller , Naidich . High-Resolution CT of The Lung

ÇİZGİSEL DANSİTELER ARAYÜZ BULGUSU Havalanan akciğer parankimi ile bronş,damar ve visceral plevra arasında düzensiz arayüz görünümü Nonspesifik bir bulgu İnterstisyel akciğer hastalıklarında % 98 oranında görülür Sıklıkla artmış akciğer retikülasyonu ile birliktedir Damar, bronş ve visceral plevral yüzey temasındaki ince lineer opasiteler tarafından oluşturulur

ÇİZGİSEL DANSİTELER ARAYÜZ BULGUSU Arayüz bulgusunu oluşturan çizgisel opasiteler kalınlaşmış interlobuler septa, intralobuler çizgiler ve düzensiz skardan oluşmakta YRBT de düzensiz ve ışınsal görünüm izlenir En sık fibrotik akciğer hastalıklarında görülür *İdiopatik akciğer fibrozisinde düzensiz plevral yüzey %94, düzensiz damar sınırları % 98 oranında

ÇİZGİSEL DANSİTELER PERİBRONKOVASKÜLER İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA Santral bronş ve pulmoner arterler hilustan perifere peribronkovasküler kılıf olarak adlandırılan güçlü bir bağ dokusu ile sarılır Akciğer periferinde peribronkovasküler interstisyum lobul merkezindeki arteriol ve bronşiyolleri sarar (Aksiyal interstisyum )

ÇİZGİSEL DANSİTELER PERİBRONKOVASKÜLER İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA Peribronkovasküler interstisyel kalınlaşmada sentırlobuler arter belirginleşir Peribronkovasküler interstisyumun intralobuler komponentinin kalınlaşması, nokta şeklinde , Y veya X şeklinde dallanan opasitelere yol açar 11

ÇİZGİSEL DANSİTELER PERİBRONKOVASKÜLER İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA Hangi hastalıklarda ? lenfoproliferatif hastalıklarda (Lenfoma, lösemi, lenfanjitis karsinomatoza,lenfoid interstisyel pnömoni gibi) Pulmoner ödem Sarkoidoz İdiopatik pulmoner fibrozis, Nonspesifik interstisyel pnömoni Silikozis Hipersensitivite pnömonisi

ÇİZGİSEL DANSİTELER PERİBRONKOVASKÜLER İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA Peribronşiyal kalınlaşma minimal , yaygın ve simetrik ise tanınması güç Normal bronş kalınlığı çapının 1/8 – 1/10’u Ölçümler pencere ayarlarına göre farklılık gösterebilir

Sık, düzgün veya nodüler TANI BULGULAR Lenfoma, lösemi, lenfanjitis karsinomatoza Sık, düzgün veya nodüler lenfoid interstisyel pnömoni gibi lenfoproliferatif hastalıklar Düzgün veya nodüler Pulmoner ödem Sık, düzgün Sarkoidoz Sık, nodüler veya düzensiz, fibröz doku kitleleri İdiopatik pulmoner fibrozis Sık, sıklıkla düzensiz,traksiyon bronşiektazileri eşlik eder Nonspesifik interstisyel pnömoni Buzlu cam ve retikülasyonla birlikte Silikozis Fibröz doku kitleleri Hipersensitivite pnömonisi Seyrek, Sıklıkla düzensiz, traksiyon bronşiektazileri eşlik eder

SARKOİDOZ

SİLİKOZİS

ÇİZGİSEL DANSİTELER PERİBRONKOVASKÜLER İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA Bronş duvarı kalınlaşmasının bulunduğu bronşiektazi olguları peribronkovasküler interstisyel kalınlaşmayı taklit edebilir Akciğer fibrozisinde fibröz doku çekintisinin yol açtığı traksiyon bronşektazileri, hatta bronşiolektazileri de eşlik edebilir Ancak bu bulguya interlobuler septal kalınlaşma, subplevral çizgilenmeler, intralobuler interstisyel kalınlaşma ve bapeteği görünümü gibi interstisyel hastalığın diğer bulguları eşlik eder Gerçek bronşiektazide ise kalın duvarlı bronşlar, komşu pulmoner arter dallarından belirgin ölçüde geniştir. Yani “Mühür yüzüğü” görünümü bronşiektazi için tanısaldır

ÇİZGİSEL DANSİTELER İnterlobuler septal kalınlaşma YRBT kesitlerinde interlobuler septaların açıkça görülmesi interstisyel bir anomali varlığını gösterir (Normalde yalnızca bir kaç septa) İnterstisyel sıvı, sellüler infiltrasyon veya fibrozis varlığında gözlenir Akciğerin periferinde septalar 1-2 cm uzunluğunda Plevraya dik uzanırlar Periferde lobuller konik formda iken santral alanlarda poligonal şekillidirler

ÇİZGİSEL DANSİTELER İnterlobuler septal kalInlaşma Çizgisel formdadırlar Birden fazla lobulü çevreleyen kalınlaşmış septalar “büyük retiküler patern” veya “çokgen” yapıyı oluştururlar Plevral komşulukta “çokgen kemer” olarak tanımlanırlar

ÇİZGİSEL DANSİTELER İnterlobuler septal kalınlaşma DÜZENSİZ, YAPISAL BOZULMA DÜZGÜN NODÜLER Balpeteği (ayırıcı tanıda) Kalınlaşmış septa Buzu cam belirgin belirgin Sarkoidoz,asbestoz Lenfanjitik tümör Düzensiz yayımı, crazy-paving pulmoner ödem, kanama, amiloidoz, fibrozis Lenfanjitik tümör yayımı Sarkoidoz, LIP amiloidoz

TANI BULGU lenfanjitis karsinomatoza,Lenfoma, lösemi Sık, en belirgin bulgu, sıklıkla düzgün, bazan nodüler lenfoid interstisyel pnömoni gibi lenfoproliferatif hastalıklar Düzgün yada nodüler,diğer bulgular Pulmoner ödem Sık,belirgin bulgu, düzgün,buzlu cam Pulmoner kanama düzgün, buzlu cam mevcut Pnömoni (viral, P.Carinii gibi) düzgün,buzlu cam mevcut Sarkoidoz Düzgün yada nodüler,sık,fibröz konglomere kitle ve traksiyon bronşektazisi ileri evrede. İdiopatik pulmoner fibrozis Düzensiz , sık değil, intralobuler kalınlaşma ve balpeteği daha belirgin Nonspesifik interstisyel pnömoni Buzlu cam ve retikülasyonla birlikte Silikozis,talkozis, kömür işçisi pn. Görülebilir, genellikle nodüler,ileri evrede düzensiz Asbestozis Görülebilir, düzensiz Hipersensitivite pnömonisi Seyrek, retikülasyon ve bal peteği ile Amiloidozis Düzgün veya nodüler

LENFANJİTİS KARSİNOMATOZA Nodüler interlobuler septal kalınlaşma Webb, Müller , Naidich . High-Resolution CT of The Lung

SARKOİDOZ

İPF

Düzgün interlobuler septal kalınlaşma ALVEOLER PROTEİNOZİS Düzgün interlobuler septal kalınlaşma

POLİMİYOZİT

SİLİKOZİS

ÇİZGİSEL DANSİTELER PARANKİMAL BANTLAR 1-3 mm kalınlığında ,2-5 cm uzunluğunda, uca doğru incelme göstermeyen retiküler opasiteler Sıklıkla kalınlaşmış ve parankime doğru çekinti gösteren plevraya komşudur Bazı olgularda komşu interlobuler septal kalınlaşmalar da bu görünümü oluşturabilir Parankimal bantlar aynı zamanda peribronkovasküler fibrosis, kaba nedbe dokusu, atelektazi ve pleural fibrozisi de temsil edebilirler Komşu akciğer parankiminde ve bronkovasküler yapılarda belirgin distorsiyona da yol açarlar

ÇİZGİSEL DANSİTELER PARANKİMAL BANTLAR TANI BULGU Asbestoz Çok sayıda; düzgün, kalınlaşmış plevraya eşlik ederler Sarkoidoz Sık, septal kalınlaşmaya eşlik eder Silikozis, kömür işçisi pnömokonyozu İlerleyici fibrozis ve amfizem ile birlikte Tüberküloz Skar dokusuna eşlik eder

ÇİZGİSEL DANSİTELER SUBPLEVRAL İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA Akciğerin periferindeki İnterlobuler septal kalınlaşma genellikle subplevral interstisyel kalınlaşmaya eşlik eder Subplevral interstisyel kalınlaşmayı saptamak göğüs duvarı ve mediastinal tarafta zor, iki plevral yüzeye sahip olan fissür komşuluğunda ise kolaydır (YRBT’deki kalınlaşmış fissür = subplevral interstisyel kalınlaşma) Kalınlaşma , minimal sıvı ile karışabilir Nodüler veya arayüz bulgusu veren düzensiz kalınlaşmayı değerlendirmek daha kolay

ÇİZGİSEL DANSİTELER SUBPLEVRAL İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA Ayırıcı tanı interlobuler septal kalınlaşma Kaba düzensiz subplevral interstisyel kalınlaşma Idiopatik pulmoner fibrosis için belirgin bir bulgudur (Olguların %94’ünde periferik lobullerde ) Subplevral tutulum kollajen vasküler hastalıklar ve ilaç akciğerinde de gözlenir Nodüler tutulum sarkoidoz, sitomegalo virüs pnömonisi, lenfanjitis karsinomatoza olgularının bir kısmında (subplevral mikronodüller )

YRBT birkaç milimetrelik çizgiler izlenir. dantelsi veya ağsı görünüm ÇİZGİSEL DANSİTELER İNTRALOBULER İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA (İNTRALOBULER ÇİZGİLER) İnce retiküler patern YRBT birkaç milimetrelik çizgiler izlenir. dantelsi veya ağsı görünüm Özgül değil İnterstisyel fibrozis veya infiltrasyonda gözlenir Zerhouni tarafından “Küçük retiküler patern” olarak tanımlanmıştır.

ÇİZGİSEL DANSİTELER İNTRALOBULER İNTERSTİSYEL KALINLAŞMA (İNTRALOBULER ÇİZGİLER) Bronşiollerin genişlemesi ve peribronşioler interstisyel kalınlaşma sonucunda intralobuler bronşioller akciğerin periferinde görülür hale gelir.Traksiyon bronşektazileri de görülebilir Birlikteliğinde düzensiz interlobuler septal kalınlaşma ve düzensiz plevral yüzey gözlenir

İntralobuler septal kalınlaşma IPF İntralobuler septal kalınlaşma Webb, Müller , Naidich . High-Resolution CT of The Lung

TANI BULGU İdiopatik pulmoner fibrozis Sıklıkla görülür. Balpeteği genellikle eşlik eder Hipersensitivite pnömonisi Sıklıkla görülür. Fibrozisin diğer bulguları da izlenir Asbestozis Nonspesifik interstisyel pnömoni Sıklıkla görülür. Buzlucam görünümü de izlenir Diğer idiopatik interstisyel pnömoniler Sıklıkla görülür. Buzlucam ve konsolidasyon lenfanjitis karsinomatoza,Lenfoma, lösemi Düzgün veya nodüler.Septal kalınlaşma da gözlenir Pulmoner ödem Düzgün. Septal kalınlaşma . Buzlucam Pulmoner kanama Pnömoni (viral, P.Carinii gibi) Alveoler proteinozis

IPF

IPF NSIP

ÇİZGİSEL DANSİTELER BALPETEĞİ GÖRÜNÜMÜ Son evre akciğer fibrozisinin önemli bulgusu Histopatolojik olarak yoğun fibröz dokunun oluşturduğu kalınlaşmış duvarlı bronşiol epiteli tarafından çevrelenmiş küçük hava kistleri Yaygın interstisyel fibrozis bronşiolektazi ve alveoler harabiyet ile sonlanarak klasik balpeteği görünümünü oluşturur

ÇİZGİSEL DANSİTELER BALPETEĞİ GÖRÜNÜMÜ Kist boyutları birkaç mm den cm arasında (yaklaşık 1 cm) Duvarları 1-3 mm kalınlığa ulaşır “araform retiküler patern” olarak tanımlamaktadır (Zerhouni)

ÇİZGİSEL DANSİTELER BALPETEĞİ GÖRÜNÜMÜ Akciğerin perihiler bölgesi normalken, periferi ve bazalinde yoğun bulguların bulunuşu tipik Erken dönemde subplevral az sayıda kist izlenebilir ve bulgu tanımlanamayabilir Traksiyon bronşiektazisi, amfizem, pnömatosel veya lenfanjiomyomatosis ve histiositozis gibi kistik akciğer hastalıklarında subplevral olmayan kistler görülür Yoğun balpeteği görünümünde kistlerin komşu birkaç tabakadan oluşması da amfizemden ayırıcı tanısında önemli

Webb, Müller , Naidich . High-Resolution CT of The Lung IPF OLGUSU Webb, Müller , Naidich . High-Resolution CT of The Lung

ÇİZGİSEL DANSİTELER BALPETEĞİ GÖRÜNÜMÜ YERLEŞİM YERİNE GÖRE AYIRICI TANI SUBPLEVRAL,POSTERİOR ALT LOB YERLEŞİMİ DİĞER BÖLGE YERLEŞİMİ ÜST LOB, MERKEZİ VS. IPF Kollajen doku hastalıkları Hipersensitivite pnömonisi NSIP Asbestozis İlaç akciğeri Sarkoidoz (Ender) Sarkoidoz (sık) RT akciğeri İleri evre ARDS

TANI BULGU IPF ve diğer UİP nedenleri Sık,Bazal,periferik ve subplevral ağırlıklı Asbestozis Hastalığın ileri dönemlerinde, Bazal,periferik ve subplevral ağırlıklı Kronik hipersansitivite pnömonisi Hastalığın ileri dönemlerinde sık, periferik ve yamasal olabilir veya yaygındır, orta zonda belirgin Sarkoidoz Az sayıda olguda, periferik veya yamasal, üst zonlarda belirgin Nonspesifik interstisyel pnömoni Ender ve sınırlı, diğer bulguları daha belirgin Deskuamatif ,akut interstisyel pnömoni,organize pnömoni Silikozis ve kömür işçisi pnömokonyozu Ender

Webb, Müller , Naidich . High-Resolution CT of The Lung IPFF Webb, Müller , Naidich . High-Resolution CT of The Lung

ÇİZGİSEL DANSİTELER DÜZENSİZ ÇİZGİSEL OPASİTELER ( DÜZENSİZ AĞSI GÖRÜNÜM )   İntralobuler interstisyel kalınlaşma,balpeteği görünümü, İnterlobuler septal kalınlaşma, peribronkovasküler interstisyel kalınlaşma ,parankimal bantlar gibi bulgular olarak tanımlanamayan ,ancak interstisyel akciğer hastalığında sık görülen değişiklikler 1-3 mm kalınlık Çoğunlukla pulmoner lobulün periferindeki düzensiz bantlar ve lobul merkezinden periferine olan köprüleşmeye yol açan fibrozisi gösterirler Nonspesifik bir bulgudur, ancak UIP ve Nonspesifik interstisyel pnömonide özellikle erken dönemde balpeteğinden daha belirgindir

İLAÇ AKCİĞERİ IPF

ÇİZGİSEL DANSİTELER SUBPLEVRAL ÇİZGİLER Plevraya en az 1 cm mesafede paralel olarak yerleşen birkaç mm kalınlığında eğrisel çizgiler Atelektazi,fibrozis veya enflamasyonun nonspesifik belirteci Fibrozis ile balpeteği birlikteliğini yansıtır Öncelikle asbestozda tanımlanmıştır. Akciğerin Bağımlı olmayan bölgelerinde asbestozda %41 oranında . Fokal plevral kalınlaşma komşuluğunda izlenir İyileşmiş kosta kırığı, torasik vertebra osteofitleri ve cerrahi herni komşuluğunda da gözlenir Nonspesifik interstisyel pnömoni, skleroderma, ankilozan spondilit görüldüğü hastalıklar arasındadır

ASBESTOZİS

TEŞEKKÜRLER