Akıllı Ulaşım Sistemleri için Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları Serdal TERZİ

Coğrafi Bilgi Sistemleri Coğrafi Bilgi, coğrafi verilere dayanılarak üretilen bilgilerdir. Doğada bulunan somut ve soyut varlıkların bir koordinat konumu ve biçimini gösteren grafik (nokta, çizgi, alan) ve coğrafi varlığın konumuna bağlı olmayan tanımsal bilgilerdir (noktanın adı, çizgi yönü, alan kullanım amacı vb.) Coğrafi Bilgi Sistemi, yeryüzüne ait fiziki özelliklerin bilgisayar ortamına aktarılarak kullanılması esasına dayanmaktadır. Mekânsal ve mekansal olmayan veriyi depolayan, analiz eden ve görüntüleyen bilgi sistemi olarak tanımlanabilir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri En genel anlamıyla mekânsal verilerin belirli bir amaç doğrultusunda, bilgisayar ortamında depolanması, modellenmesi, analiz edilmesi ve raporlanması için gerekli yazılım, donanım ve personel bütünüdür.

Coğrafi Bilgi Sistemleri Bir CBS çalışmasının beş önemli bileşeni vardır:

CBS Ne değildir? Yazılım paketi Bir harita Bir GPS Sihirli bir değnek ….

Ulaşım ve CBS Ulaşım sektöründe özellikle planlama ve organizasyon alanlarında mekana ilişkin uygulamaların bilişim ile entegrasyonu yapılarak akıllı ulaşım sistemleri ve navigasyon sistemleri gibi sistemler geliştirilebilir. CBS, ulaşım sistemlerinin yönetiminde, planlanmasında ve idaresinde kullanılır. Hava ulaşımında, havaalanı kullanım alanlarının düzenlenmesinde, terminallerin yönetiminde, uçuş güzergahlarının modellenmesinde ve takibinde, gürültü modellemeleri gibi konularda CBS kullanılır. CBS, karayollarının planlanmasında, dizaynında, inşaasının yönetiminde, yol güvenlik analizlerinde, trafik yoğunluğunu azaltmak ve trafik akışını düzenlemek üzere akıllı ulaşım sistemlerinin kurgulanmasında ve etkili bir şekilde yönetilmesinde, filo yönetimi, araç takip ve optimum güzergah planlamasında, liman idaresi ve deniz, demiryolu ulaşımının planlanmasında kullanılır. Ayrıca, karayollarının ve trafik işaretleri, lambaları, köprüler, kaldırımlar gibi yapıların detaylı, mekansal envanterlerinin tutulmasında CBS kullanılır.

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Akıllı Ulaşım Sistemi Akıllı Ulaşım Sistemleri Donanım Yazılım Veri İnsan Yöntemler Bilgi İletişim Kontrol teknolojileri

CBS kullanılan Akıllı Ulaşım Sistemi Uygulamaları Trafik Yoğunluk Haritası Mobil Bilgi Sistemi Online Kavşak Kontrol Sistemi Olay yönetimi sistemleri Toplu taşıma yönetimi sistemleri Yolcu Danışma

Trafik Yoğunluk Haritası Trafik Kontrol Merkezleri trafiği anlık olarak trafik kameraları ve trafik akımı hakkında detaylı bilgiler tespit edebilen sensörler ile 7 gün 24 saat gözlemleyebilmektedir. Elde edilen bu anlık veriler işlenerek ve farklı verilerle birleştirilerek trafik durumu bilgisine dönüştürülmektedir. Anlık trafik durumu hakkında sürücülerin seyahat öncesi ve seyahat sırasında bilgilendirilmesi ile mevcut yol ağının daha verimli kullanımı amaçlanmaktadır .

Mobil Bilgi Sistemi Belediye birimlerinin projeleri için ihtiyaç duyduğu çeşitli kent bilgilerinin Coğrafi Bilgi Sistemi ortamında yerinden, tek adımda ve kontrollü olarak toplanması ve mevcut bilgilerde güncelleme yapılmasını sağlar. Belediye ekipleri ve müteahhitlerin kent içinde yaptığı çalışmaların arazide kontrol ve takip edilebilmesi için de kullanılır. İnternet üzerinden gerekli bilgilerin merkeze online olarak iletilmesini sağlayan mobil CBS sistemidir.

Online Kavşak Kontrol Sistemi Online Sinyalize Kavşak Kontrol Sistemi, Trafik Kontrol Merkezi’nden sinyal programı gözlemleyebilmekte, böylece optimum kavşak süreleri hesaplanarak, sürekli ve dinamik olarak kontrol edilebilmektedir. Sinyal süreleri değiştirilebilmekte, arızalar tespit edilmekte, afet halinde, sinyalize kavşaklara müdahale edilebilmektedir.

Olay yönetimi sistemleri Olay yönetimi, olayı algılama, yardım araçlarının varışının ayarlanması, trafik kazalarını, hasarlı araçları, enkazları, otoyol ve belli başlı anayollardaki diğer tekrarlanmayan akış engellerini hızlı bir şekilde belirleyip, kaldırmak için organizasyon ve faaliyetler yapar ve trafiğin normale dönmesi süresini ayarlayarak olayın trafiğe etkisini azaltır.

Yolcu Danışma Yolcu Danışma sistemleri yolculuk öncesi danışma (web sitesi, radyo programı, TV, kiosk), seyir halinde danışma (araç içi sistemler, navigasyon cihazları, telefon ), turizm ve etkinliklerde seyahat servisleri, gelişmiş park etme (yön rehberliği ve dinamik mesaj işaretleri), elektronik ödeme işlemleri gibi yaraları vardır

Toplu taşıma yönetimi sistemleri Bir toplu taşıma işletmesine ait taşıt filosunun yönetimini gerçek zamanlı olarak, araç konumlarını izlemek suretiyle destekleyen sistemlerdir. Araç-içi sensörler kullanmak suretiyle taşıt performans parametreleri, yağ/yakıt seviyeleri, lastik basıncı ve rutin bakım durumu da elektronik olarak bu sistemlerle izlenebilir

Akıllı Servis Araçları Konseptinin Oluşturulması ve Ulaşım Sistemindeki Türel Değişim (Modal Shift) Üzerine Olan Yararlı Etkilerinin Tahmini: Pilot Bir Bölge Üzerindeki Bilgisayar Modellemesi TUBİTAK Proje No: 112M019 Prof. Dr. Banihan GÜNAY Prof. Dr. Serdal TERZİ Arş. Gör. Kadir AKGÖL

Bu projede, rezervasyon sistemiyle çalışan ve minimum yolculuk süresi ile ulaşım sağlama prensibine dayalı olarak hizmet verecek, esnek ve dinamik bir toplu taşıma konsepti geliştirilmiş ve buna Akıllı Servis Araçları (A-Servis) adı konmuştur. Bu hizmetin kullanılma durumunun modellenmesi için Akdeniz Üniversitesi kampüsüne düzenli olarak gelip giden kişilerin yolculuk saatlerinin ve konumlarının tespiti amacıyla bir çalışma yapılmıştır. Çalışmaya katılan her katılımcının yolculuğu modellenerek “zaman boyutlu yolculuk haritaları” oluşturulmuştur. Bu haritalar kampüse olan ulaşım taleplerinin belirlenmesi için altyapı görevi görmüştür.

UBER

UBER Avrupada ve bizde harita sistemleri sor

Avrupa Birliği’nin AUS Politikaları 2010/40/EU Direktifi’ nin temel amacı, diğer ulaştırma türleriyle iletişim hâlinde, daha güvenli, emniyetli, çevre dostu ve verimli bir yük ve yolcu karayolu ulaşımını sağlamak amacıyla, akıllı ulaşım sistemlerinin yaygınlaştırılması sürecinin hızlandırılması ve koordine edilmesi için gerekli çerçevenin çizilmesidir. Bu temel amacın yanında sistemlerin birlikte çalışabilirliğinin sağlanması, kesintisiz erişim, tüm paydaşların etkin işbirliği ve hizmetlerin devamlılığı gibi yan amaçlar da mevcuttur.  

Avrupa Birliği’nin AUS Politikaları Şartname ve standartların geliştirilebilmesi için öncelikli konular olarak belirlenmiştir.   AB çapında çok modlu seyahat bilgi hizmetlerinin sağlanması, AB çapında gerçek zamanlı trafik bilgi hizmetlerinin sağlanması, Karayolu güvenliğine ilişkin minimum evrensel trafik bilgilerine, mümkün olduğu kadar, tüm kullanıcıların ücretsiz olarak erişmesi, AB çapında birlikte çalışan uyumlu bir eCall (acil durum) uygulamasının sağlanması, Kamyon ve ticari araçlar için güvenli park yerleri konusunda bilgi sisteminin sağlanması, Kamyon ve ticari araçlar için güvenli park yerleri konusunda rezervasyon hizmetinin sağlanması.

Sonuç Akıllı Ulaşım Sistemlerinin birçok uygulamasında Coğrafi Bilgi Sistemleri aktif olarak kullanılmaktadır. Bu sistem son yıllarda internet tabanlı ve gerçek zamanlı olarak kullanılmakta ve bu sayede Akıllı Ulaşım Sistemlerine daha etkin hizmet sağlamaktadır. Son on yılda mobil iletişim teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte, akıllı telefonlar üzerinden Coğrafi Bilgi Sistemlerini kullanan Akıllı Ulaşım Sistemleri uygulamaları görülmeye başlanmış olup, yakın zamanda daha da yaygınlaşması beklenebilir. Özellikle Avrupa Birliği ülkeleri arasında, ortak Akıllı Ulaşım Sistemleri uygulamaları geliştirilmesi için, ortak harita ve veritabanı kullanımı gereklidir.

Sabrınız için teşekkür ederim Prof.Dr. Serdal Terzi Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Isparta serdalterzi@sdu.edu.tr