GİRİŞİMCİLİK VE KÜÇÜK İŞLETME YÖNETİCİLİĞİ DERS NOTU

GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI VE ORTAYA ÇIKIŞI Girişimciliğin günümüzde herkes tarafından yaygın olarak bilinen ve kabul görmüş tanımı ilk olarak 1755 yılında Fransız asıllı İrlandalı ekonomist Richard Cantillon tarafından yapılmıştır.Cantillon’a göre girişimci,kar elde etmek amacıyla işi organize eden ve işin riskini üstlenen kişidir.

Schumpeter’e göre girişimci; -yeni ürünler (mal veya hizmet ) -yeni süreçler geliştirme, -yeni ihracat pazarları bulma, -yeni hammadde,yarı mamül arz kaynakları bulma yada, -yeni bir organizasyon yapısı oluşturma gibi ,işletme açısından yeni kombinasyonlar yaratarak mevcut ekonomik düzeni yıkan bir kişidir.Bunuda yıkıcı girişimcilik (desctructive entrepreneurship) olarak ifade etmektedir.

2-)Girişimcilikte yaratıcılık(creativity)ve yenilik(innovation) Yaratıcılık,”yeni fikirler geliştirme,problemler ve fırsatlara yeni bakış açıları getirebilmektir. Yenilik ise, bu problem ve fırsatlara insanların yaşam kalitesini geliştirecek ya da iyileştirecek yönde yaratıcı çözüm yollarını uygulama becerisidir. Yaratıcılık ve yenilik yapma işletmede devamlı bir süreç olmalıdır.Bu yeniliklerden bir çoğu başarısızlıkla sonuçlanabilmekte,ancak bir tane elde edilen başarılı sonuç işletmeyi arzu ettiği noktalara taşıyabilmektedir. Girişimcileri yenilikçi olmaya sevk eden bir anlamda zorlayan nedenleri 4 başlık altında özetlemek mümkündür:

1.Pazarla ilgili nedenler: İşletmeler artan rekabet ortamı içerisinde rakipler karşısında teknik üstünlüğünü korumak ya da pazara hakim olmak amacını taşımaktadır. 2.Örgütsel nedenler: Örgütsel verimliliği tesis etmek,karı artırmak,yenilik yapmaya elverişli yaratıcı bir örgütsel ortam geliştirmek istenmesidir. Örgütsel ortam yaratıcılığa elverişli değilse,bireylerin yaratıcılıklarını kullanmaları ya da geliştirmeleri mümkün değildir. 3.Sosyal nedenler: Kamuoyu nezdinde işletmenin imajını kuvvetlendirme,tüketicilerin değişen taleplerini karşılayabilme,işletmeye ve ürünlerine güven duyulması gibi. 4.İş görenlerle ilgili nedenler: Nitelikli personeli işletmeye çekebilmek ve bunların işletmede kalmasını sağlamak,motivasyonlarını ve üretkenliklerini artırmak gibi nedenleri içermektedir.

3-)Yaratıcılığın Önündeki Engeller 1.Tek doğru bir cevap bulmaya çalışma 2.Mantıklı olmaya odaklanma 3.Kuralları sık sıkıya izleme 4.Devamlı pratik olma 5.Oyunu saçma ve anlamsız görme

6.Aşırı derecede uzmanlaşma 7.Belirsizlikten kaçınma 8.Aptal gibi görünmekten korkma 9.Hata ve başarısızlıklardan korkma 10.Yaratıcı olmadığına inanma

4-)Yaratıcılığı Artırma Yolları Organizasyon içinde yaratıcı ortam geliştirme yolları şunlardır: -Yaratıcılığı çalışanlardan bekleme talep etme -Başarısızlığı tolere ve kabul etme -Merak ve ilgiyi teşvik etme, -Problemleri mücadele unsuru olarak görme, -Yaratıcılık konusunda eğitimler verilmesiş, -İşletme içinde yaratıcılığa destek verme, -Yaratıcılığı ödüllendirme, -Yaratıcı davranışı model yapma

Küçük İşletmelerde Yenilik Küçük işletmelerden çok azı mamül hattına yeni bir mamül ekleme potansiyeline sahiptir.Yeni mamül geliştirme sahip olduğu geniş kaynak imkanlarından dolayı büyük işletmelerle özdeşleştirilmektedir. Büyük işletmelerin yenilikler yapmada ölçeğe dayalı (reklam harcamaları,sermaye yoğunluğu,büyük reklam harcama imkanları,finansal kaynaklar,teknoloji imkanları vs.) bir takım avantajları vardır.Bununla birlikte yenilik yapabilme olgusu sadece ölçekle sınırlı değildir.Bunun yanında;işletme faaliyetleri,endüstri kolu,yeniliğin niteliği ve şirketin türü ile ilgilidir.Kaynakların önemli olduğu noktada büyük küçük işletmeleri performans dışı bırakmaktadır.Rothwell’e (1989)göre “yenilik yapma avantajı ne büyük nede küçük firmalara özgüdür.Büyük firmaların yenilikçi gücü göreli olarak büyük finansal ve teknolojik kaynaklarına yani materyalistik üstünlüklerine ilişkindir.Küçük firmaların bu konudaki ise; girişimsel dinamizmi,firma içi esneklik ve değişen durumlara cevap verebilme yeteneği yani,davranışsal avantajlara sahip olmasıdır.” Büyümek ve başarılı olmak isteyen bir işletme için yenilik yapmak ve işletmede bu süreci sistematik hale getirmek önem arz etmektedir.Küçük işletmeler sahip oldukları üstünlüklerini kullanarak yenilik yapma becerilerinden yararlanabilirler.Bunun yanında,yenilik desteği veren kurumlar(KOSGEB,TÜBİTAK,TTGV gibi) yada mekanizmaların(tekno parklar,spin-off’lar, risk sermayesi, teknoloji vadisi, inkübatörler,risk sermayesi şirketleri vs) işbirliği olanaklarından yararlanmak suretiyle de gerçekleştirebilirler.

1.7-) Türkiyede Yenilik(İnovasyon) Desteği Veren Kurumlar 1-TÜBİTAK-teknoloji izleme ve değerlendirme başkanlığı(TİDEB) 2- Türkiye teknoloji geliştirme vakfı(TTGV) 3-Küçük ve orta ölçekli sanayi geliştirme ve destekleme idaresi başkanlığı(KOSGEB) Aşağıda kısaca özetlenen hususlarda küçük işletmelere hizmet vermektedir.Bu kurumlar: -bilgi temini -eğitim -girişimciliğin geliştirilmesi -danışmanlık -sanayi alanlara projelendirme -uluslar arası tanıtım -ar-ge destekleri -ihracatı geliştirme ve pazarlama -kalite geliştirme -finansman araçlarına erişim -modernizasyon -laboratuar test ve analizleri -bölgesel kalkınma -elektronik ticaret

Girişimcilik özellikleri -İş ve görevlere bağlanma -Belirsizlikle yaşama becerisi ve orta düzeyde risk alma -Fırsatları yakalama -Objektif olma -Geri bildirim ihtiyacı

-İyimserlik -Paraya olan tutum -Proaktif yönetim -Bağımsız olma -Başarma ihtiyacı -İçsel kontrol odağı

Girişimciliğin Önemi -Ekonomik büyüme ve işsizlik sorunu -Rekabet ortamı -Toplum menfaatleri -Bireysel menfaatler

Girişimciliğin Avantaj ve Dezavantajları -Bağımsızlık -Başarma Duygusu -Saygınlık elde etme -Kar elde etme -Kişisel gelişime olan katkısı -Diğer

GİRİŞİMCİ OLMANIN DEZAVANTAJLARI 1-Girişimciler kendi işinin patronu gibi gözükmekle birlikte gerçek anlamda tam serbesti sahibi değildirler 2-Girişimciler çoğu zaman beklentilerini,yapmak istedikleri ve hayalini kurdukları büyük projelere imza atmaktan vazgeçmek durumunda kalırlar. 3-Bir iş açma ve işletmenin riski ile girişimci çalışmaktadır.Faaliyetlerini sürdürecek ve hayatta kalabilecek kadar para kazanabilme garantisi de yoktur.Bu anlamda yüksek düzeyde iş stresi vardır.

4-Girişimcinin mesai saati yoktur 5-Girişimci başarıyı elde etmeden önce başarısızlıkları yaşar 6-Bu zorlu çalışma temposu bazı fiziksel problemleri de beraberinde getirmektedir 7-Bozulan aile ilişkileri,genellikle de ailenin onaylamadığı yeni bir işe başlamanın stresi ile birlikte ortaya çıkmaktadır.

Girişimsel Karar Verme Süreci ve Girişimciliği Etkileyen Faktörler Yeni iş kurma isteğinde bireyin kültürü, alt kültür, aile,öğretmenler, meslektaşlar, arkadaş çevresi etkili olmaktadır. Ancak yeni bir şirket kurmayı mümkün kılan ve bu anlamda etkileyici unsurlar şunlardır: 1-Devlet 2-Alt yapı 3-Pazarlama 4-Rol modelleri 5-Finansal kaynaklar

Bir ülkedeki girişimcilik düzeyini, etkileyen faktörler; kültür, altyapı, sosyal faktörler, ekonomik faktörler, bilgi alt yapısı, finansman olanakları, teknoloji kapasitesi, piyasa yapısı, bireysel özellikler, yasalar ve düzenlemeler gibi çeşitli unsurlara bağlıdır.

Tablo1.2:Girişimciliği etkileyen faktörler Örnekler Kültür -Servete karşı tutumlar,yaşlılar,gençler,risk,çalışma meslekler,başarılar -Aile,aile genişliği,birey,kollektif mülkiyet vs. -Kadınlara karşı tutumlar ,azınlıklar,sınıflar,kastlar vs. Altyapı -Maddi ve manevi değerler,haberleşme araçları, ulaşım, dağıtım, sağlık.Kamu güvenliği,yasa ve mahkemeler,eğitim sistemi vs. Sosyal(Toplumsal)Faktörler -Demokrafik profil(yaşlanan nüfus girişimciliği ve iş kurmayı azaltır.) -Güç olayları (göç alma veya verme) -Katı bir kast veya sınıf ayrılılığı -Sosyal homojenlik Ekonomik faktörler -Ulusal yada uluslar arası büyüme fırsatları -Çevrimsel fırsatlar ya da tehditler(örneğin işsizlik girişimciliğe yol açabilmekte) -Sermaye kazançlarına ilişkin vergi politikası,kuruluş giderleri,maddi olmayan varlık harcamaları,hisse opsiyonları vs. Yasalar ve düzenlemeler -Yeni kurulan ve küçük işletmelere uygulanan idari yükler zorluklar -Düzenleyici engeller(lisanslar vs.) -mülkiyet hakları(maddi ve maddi olmayan) korunabilmekte ve pazarlanabilmektedir -Anlaşmaları yada hakları yürütme ve savunma maliyetleri -İflas durumunda uygulanan cezai müeyyideler -Spesifik piyasalar yada aktivitelere ilişkin spesifik yasalar ve düzenlemeler Bilgi -Fırsatlar,teknoloji,partnerler,yasalar ve düzenlemeler vs. ilişkin bilgiye erişim -Basın özgürlüğü ve bilgiyi yayma,reklam özgürlüğü(yeni ürünlere ilişkin vs.) -Farklı dillerde bilgi alabilme ve bilgiye erişebilme Finans -Finansmanda ayrımcılık(yaş,cinsiyet sınıf ayrımı vs.) -Piyasaların gelişimi ve sofistike olması (mikro finans.kuruluş ve tohum finansmanı.balık avı,varlık,din(islami fonlar)risk sermayesi.ikincil ve tezgah üstü piyasalar,gibi.) -Mali piyaslardaki süreklilik (piyasalar arasındaki ayrılıklar,girişimcinin sorunsuz olarak ilk halka arzla faaliyetlerini genişletebilmesi vs.) -Mali piyasalardaki rekabet(tam rekabet ortamı borç alıp verme marjinini azaltarak,borçlanma maliyetini düşürür ve hizmet kalitesiyle çeşitliliğini artırır. -Güvenlik amacıyla mülkiyet haklarını kullanabilme imkanı(girişimcilerin finansmanı garantiye alır) Teknoloji -Teknoloji transferi için büyük firmalara yada üniversitelere ve araştırma laboratuarına erişebilme olanakları -Arz zincirine ulaşabilme -Teknoloji desteği ve inkübatörlere ulaşabilme Eğitim ve insan kaynakları -Okur yazar düzeyi -Bilgisayar ve ICT bilgisi (okullarda,üniversitelerde girişimcilik için spesifik eğitim -eğitim programlarına erişillik:tavsiye ,danışman) Piyasa yapısı -Monopolistik davranışlar,büyük firmaların fırsatçı fiyatlandırmaları -Ağlar(ned works)gruplar,emek piyasalarındaki esneklik -Endüstri yada spesifik pazarlara yönelik teşvikler ve maddi destekler Birey -Bireyin kişiliği ve risk alma,içsel kontrol odağı,yenilikçi gibi motivasyonel özellikler -Bireyin bilgi düzeyi ve deneyimleri

KÜÇÜK İŞLETMELER 1-Küçük İşletme Tanımı ve Çeşitleri Küçük işletmeler, Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerin bel kemiğini oluşturmaktadır.Emek yoğun çalışan işletmelerden,teknoloji yoğun çalışan işletmelere kadar bir çok sektörde küçük işletmelerin varlığını görmek mümkündür.Büyük işletme(modern işletme) tanımına bakıldığı zaman,çok iyi tanımlanmış özellikler gösterirken;aynı kolaylığı küçük işletmeler açısından söylemek güçtür.