STEVE DE SHAZERİNSOO KIM BERG
DE SHAZER VE TAKIMI BAŞLANGIÇTA KALİFORNİYA, PALO ALTO’ DAKİ ZİHİNSEL ARAŞTIRMALAR ENSTİTÜSÜ’ NDE (MRI) GÖREV YAPAN KISA SÜRELİ TERAPİ EKİBİNDEN ETKİLENMİŞLERDİ. ŞU ANDA ÇOT OLARAK ANILAN BU KISA SÜRELİ TERAPİNİN İLK MODELİ PROBLEMLERİ TEKRAR EDEN DAVRANIŞ ÖRÜNTÜLERİ OLARAK GÖRMEKTE, DANIŞANLAR VE DİĞERLERİ TARAFINDAN UYGULANAN ÇÖZÜM DENEMELERİNİN PROBLEM ÖRÜNTÜSÜNÜ NASIL KORUDUĞUNA ODAKLANMAKTAYDI.
TERAPİSTİN İŞİ KENDİNİ TEKRAR EDEN VE ARD ARDA GELEN PARÇALARI TESPİT ETMEK VE DANIŞANI DAHA FARKLI BİR ŞEYİ YAPMAK İÇİN CESARETLENDİRMEKTİ.
BU İLK MODEL DANIŞANIN, TERAPİSTİN ÖNERİLERİNE NE KADAR UYUM GÖSTERDİĞİ MESELESİNİ KAÇINILMAZ OLARAK ÖNE ÇIKARMAKTAYDI VE ZİHİNSEL ARAŞTIRMALAR ENSTİTÜSÜ TAKIMI, DANIŞAN ‘DİRENCİNİN’ ÜSTESİNDEN GELMEK KONUSUNUN OLDUKÇA ÜZERİNDE DURUYORDU. DE SHAZER, DANIŞAN DİRENCİNE DEĞİL DE DANIŞAN İŞBİRLİĞİNE ODAKLANMAK FİKRİNİ GELİŞTİREREK OLDUKÇA RADİKAL BİR YAKLAŞIM ORTAYA KOYMUŞTUR.
1984 YILINDA YAYINLANMIŞ OLAN ‘DİRENCİN ÖLÜMÜ’ BAŞLIKLI MAKALESİNDE, DİRENCİN ‘DANIŞANIN TEK İŞBİRLİĞİ YAPMA YOLU’ OLARAK TANIMLANABİLECEĞİNİ SÖYLEMİŞTİR. İŞBİRLİĞİ YAPMA MEKANIZMALARINI İNCELERKEN, DE SHAZER’ IN, DİRENÇ OLUŞTURABİLECEK, DANIŞANI FARKLI BİR ŞEY YAPMAYA YÖNLENDİRME YAKLAŞIMINDAN, ZATEN İŞE YARAYAN ŞEYİ YAPMAYA YÖNLENDİRME YAKLAŞIMINA GEÇMESİ BELKİ DE KAÇINILMAZDI.
BU YÖNELİM ÇÖZÜM ODAKLI KISA SÜRELİ TERAPİNİN ANA FİKİRLERİNDEN BİRİNİN ORTAYA ÇIKMASINI SAĞLAMIŞTI: PROBLEMLİ DAVRANIŞ NE OLURSA OLSUN, PROBLEMİN DAHA AZ GÖZLEMLENDİĞİ YA DA TAMAMEN YOK OLDUĞU ZAMANLAR, YANİ İSTİSNALAR HER ZAMAN OLACAKTIR.
BU YAKLAŞIMIN İKİNCİ TEMEL FİKİRLERİNDEN BİRİ DE DAHA ÖNCEKİ MODELDEN GELİŞTİRİLMİŞ BİR DÜŞÜNCEYDİ; TERAPİ SONUCUNDA ELDE EDİLMESİ ARZU EDİLEN ÇIKTININ BİLİNİYOR OLMASI, TERAPİNİN KISA SÜRELİ OLMASI İÇİN GEREKLİDİR. BÖYLELİKLE TERAPİST VE DANIŞAN BAŞARILI BİR SONUCA NE ZAMAN ULAŞTIKLARINI VE İLERLEME KAYDEDİP ETMEDİKLERİNİ BELİRLER.
İNSANIN SAHİP OLDUĞU PROBLEMLERDEN DAHA FAZLASI OLDUĞUNU BİLMEK EKSİKLERDEN ÇOK KAYNAKLARI ARAMAK OLASI VE ARZU EDİLEN GELECEKLERİ İNCELEMEK BU GELECEK HAYALLERİNİN GERÇEKLEŞMESİNE ŞİMDİDEN KATKIDA BULUNAN ŞEYLERİ ARAŞTIRMAK DANIŞANLARI KENDİ HAYATLARININ HER ALANINDA UZMAN KİŞİLER OLARAK GÖRMEK
KONUŞMANIN İKİ TEMEL KURALI VARDIR: GRUPTA Kİ HERKES SIRAYLA KONUŞUR VE BÖYLECE KATKIDA BULUNMAK İÇİN FIRSAT EŞİTLİĞİ SAĞLANIR. HER KATKI EN SON SÖYLENENİN ÜZERİNE EKLENECEK NİTELİKTE OLUR (VE BÖYLELİKLE SÖYLENEN HER ŞEY KENDİSİNDEN ÖNCEKİLERİN ÜZERİNE İNŞA EDİLİR) HER KONUŞMA BENZERSİZ VE YARATICI BİR OLAYDIR
GÜÇLÜ YÖNLERİ ANLAMAK İÇİN DİNLEYİN KAYNAKLARI ANLAMAK İÇİN DİNLEYİN BAŞARI GÖSTERGELERİNİ ANLAMAK İÇİN DİNLEYİN BECERİLERİ ANLAMAK İÇİN DİNLEYİN DANIŞANIN İSTEKLERİNİ ANLAMAK İÇİN DİNLEYİN NE İÇİN DİNLEDİĞİMİZ, NE SORDUĞUMUZU ETKİLER
KONUŞMAYI YÖNLENDİREN KİŞİ İŞE YARAYACAK CEVAPLARA GÖTÜREN SORULAR SORMAKLA YÜKÜMLÜDÜR. SORULARI CEVAPLAYAN KİŞİNİN İŞE YARAYAN HER CEVAPTA TAMAMEN PAYI VARDIR.
KISA SÜRELİ ÇÖZÜM ODAKLI TERAPİDE, İSTİSNA, DANIŞANIN SORUN ‘KURAL’ INA UYMADIĞI BİR ZAMAN ANLAMINA GELİR. DANIŞAN, SORUN ‘KURAL’ INA UYMAK YERİNE, MUHTEMELEN, ‘ÇÖZÜM’ E GİDEN, ALTERNATİF BİR YOLU İZLER. DANIŞANIN KENDİ ÇÖZÜMÜNÜ BULABİLMESİNE YARDIMCI OLMANIN BİR YOLU, ‘İSTİSNA’ DAVRANIŞLARI KEŞFEDİP ONLARI VURGULAMAKTIR.
TERAPİYİ OLABİLDİĞİNCE KISA TUTABİLMEK İÇİN NE ZAMAN DURULACAĞINI BİLMEK ÖNEMLİDİR. NE ZAMAN DURULACAĞINI BİLEBİLMEK İÇİN BİR HEDEF OLMASI GEREKİR BİR HEDEF BELİRLENDİĞİNDE, TERAPİST VE DANIŞAN AYNI YÖNDE VE ORTAK BİR AMAÇ UĞRUNA ÇALIŞABİLİRLER. KISA SÜRELİ ÇÖZÜM ODAKLI TERAPİ, BELİRGİN BİR YAKLAŞIM OLMAYA BAŞLADIĞINDAN İTİBAREN, DANIŞAN VE TERAPİSTİN NE ZAMAN SEANSLARA SON VERECEKLERİNİ BİLMELERİ TEMEL BİR ÖĞE HALİNE GELMİŞTİR.
BERABER YAPACAĞIMIZ ÇALIŞMAYLA İLGİLİ EN BÜYÜK UMUTLARINIZ NELERDİR? BU UMUTLARINIZ GERÇEKLEŞSE HAYATINIZ NASIL OLURDU? BU UMUTLARINIZI GERÇEKLEŞTİREBİLMEK İÇİN ŞU ANDA NELER YAPIYORSUNUZ VEYA GEÇMİŞTE NELER YAPTINIZ?
DANIŞAN ÖNDERLİĞİNDE BELİRLENEN BİR ANLAŞMA OLUŞTURUR İLERİYE DÖNÜKTÜR DANIŞANIN ORADA OLMAK İÇİN İYİ BİR SEBEBİ OLDUĞUNU VARSAYAR DANIŞANI CİDDİYE ALIR SORUNUN BETİMLENMESİ, HATTA FARK EDİLMESİ BİLE GEREKMEZ
SORUN ODAKLI: NE KADAR UZUN ZAMANDIR DEPRESYONDASINIZ? ÇÖZÜM ODAKLI: DEPRESYONDA OLMASAYDINIZ YAŞAMINIZDA NE FARKLI OLURDU?
Buraya gelme amacınız nedir? Buraya gelmenin sonucunda neler olacak ve beni görmenize gerek kalmayacak? Daha fazla danışmaya gereksinimin olmadığını nasıl anlayacaksınız?
Gerçekçi ve başarılabilir Somut, gözlenebilir ve ölçülebilir Bir şeyin yokluğundan ziyade varlığı
Dan.:Ailemin arkadaş seçimime karışmasını istemiyorum T.: Eğer ailen arkadaş seçimine karışmıyor olsaydı bu senin için ne anlama gelirdi? Dan.: O zaman yaptığım şeyler hakkında ailemle daha rahat konuşabilirdim ? (Pozitif amaç) T.: Onlarla konuşurken biraz daha rahat olabilmek için neler yapabilirsin? (Spesifik amaçlar)
POZİTİF-KİŞİNİN İSTEDİĞİ BİR ŞEY(İSTENMEYEN ŞEY DEĞİL, İSTENEN ŞEY) SOMUT VE GÖZLEMLENEBİLİR HAREKETLER DETAYLI- YER, ZAMAN, HAREKET, İÇERİK ÇOK PERSPEKTİFLİ- BAŞKALARININ BAKIŞ AÇILARINDAN GÖRÜLEN ETKİLEŞİMLİ- BAŞKALARINA OLAN ETKİLERİNİN BETİMLENMESİ VEYA TAM TERSİ
Bir gece uykunuzdasınız ve bir mucize gerçekleşti. Probleminiz çözümlendi. Fakat siz uykuda olduğunuz için mucizenin henüz meydana geldiğini bilmiyorsunuz. Sabah uyandığınız zaman bir mucizenin gerçekleştiğini nasıl anlarsınız?
Dan.: Eğer bir mucize gerçekleşse, sabah kalktığımda daha mutlu olabilirdim. T.: Daha mutlu olduğunda sana mutlu olduğunu gösterecek ne yapıyor olurdun. (Somut eylemler) Dan.: Sanırım daha fazla gülümserdim. Sanırım ağabeyimle daha arkadaşça konuşabilirdim. T.: Daha arkadaşça davrandığında ne yapıyor olurdun ve ağabeyin senin arkadaşça davrandığını nasıl anlayabilirdi? Dan.: Sabah ona günaydın derdim ve belki ona bugün özel bir şey yapıp yapmayacağını sorardım. T.: Eğer böyle olsaydı ağabeyin sana nasıl tepki verirdi? Dan.: Muhtemelen bana cevap verirdi ve o gün beraber birlikte yapabileceğimiz şeyler hakkında konuşurduk. T.: O zaman, bunlar sana daha mutlu olduğunu söyleyen bazı ipuçları. Senin mutlu olduğunu başka kim fark ederdi?
Problemin ortaya çıkmadığı veya daha az ortaya çıktığı zamanı söyler misiniz? Bu zamanlardaki fark nedir? İyi zamanlarda farklı olarak sen ne düşünüyor veya yapıyorsun?
Bu zamanlarda farklı olma durumunu kendine nasıl açıklarsın? Onu nasıl başarırsın? O zaman farklı şekilde ne yapıyorsun? Başka kim bu farkı fark ediyor? Onlar ne yapıyor veya söylüyorlar? Bu durumun daha sık meydana gelmesi için senin yapabileceğin başka neler var?
Bu zorluklarla nasıl başa çıkıyorsun? En büyük destekçin kim? Onlar sana yardımcı olacak ne yapıyorlar? Problemin senin için çok zor olduğunu hissediyorsun.Fakat her şeye rağmen buraya gelmeyi başarmışsın. Nedir seni buraya getiren şey? Problemin daha kötüye gitmesini durduracak ne yapıyorsun?
Bu zorlukları nasıl atlattın? En büyük destekçin kimdi? Onlar sana nasıl yardımcı oldu? Geçmişte o problemi çözmeyi nasıl başardın? Başka insanlar çok daha fazla zorluk yaşamış olabilirler, fakat sen hayatta kalmayı ve bugün buraya ulaşmayı başarabilmişsin. Bunu nasıl başarabildin?
10= En büyük umutlar X= Gerçekçi hedef Y= Şimdiki konum 0= En kötü olası durum
10= En büyük umutlar Y+1= Gelişimin bir sonraki küçük sinyalleri. Değişik olarak neleri fark edebilirsiniz? Y= Şimdiki konum X= Gerçekçi hedef 0= En kötü olası durum
10= en büyük umutlar 0= 10’un tam tersi Y= şimdiki konum X= gerçekçi hedef. Hiçbir işin mükemmel olmadığını düşünürseniz, tatmin olduğunuzu hissedebilmek için nereye ulaşmaya ihtiyaç duyuyorsunuz? Y- bu noktaya ulaşabilmek için ne yaptınız? Bunu nasıl yaptınız? Bu sizinle ilgili ne anlatır? Başka ne yaptınız? x25 Bu ölçekte bir derece yükselseydiniz değişik olan neleri fark edebilirdiniz? Başka? Başka kimler fark ederdi? Ne görürlerdi?
NE DÜZELDİ? BUNU BAŞARMAK İÇİN NE YAPTINIZ? BUNU NASIL YAPTINIZ? BU SİZİNLE İLGİLİ NE ANLATIR? HANGİ ÖZELLİKLERİNİZİ KULLANDINIZ? BU ETRAFINIZDAKİLERİ NASIL ETKİLEDİ? BAŞKA NELER DÜZELDİ?
Ölçeği yeniden kontrol edin. Ölçekte aynı derecede kalmak. Ölçekte danışanın ilk seansta belirlediği derecenin daha altında olması.
İltifat ederek kapatın.