Uzaktan Eğitim Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Uzaktan eğitim, öğrenme ve öğretme süreçlerinin farklı yerlerde gerçekleştiği, öğrenenle öğretenin çoğu zaman farklı coğrafi yerlerde bulunduğu öğretim modelidir.

Uzaktan eğitim, öğrenenle öğretenin yüz yüze geldiği örgün eğitimden farklıdır. Geçmişi 19. yüzyıla kadar uzanan uzaktan eğitimin, ilköğretimden yetişkin eğitimine kadar farklı yelpazede uygulamaları gerçekleştirilmiştir.

Uzaktan eğitim basılı, işitsel veya görsel materyaller aracılığıyla yürütülebilmektedir. Günümüze uzaktan eğitim çalışmaları daha çok bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılmasıyla yürütülmektedir. Uzaktan eğitim, öğrenenlerin istedikleri zaman ve istedikleri mekânda öğrenebilmelerine olanak sağlayan esnek bir uygulamadır.

Uzaktan eğitim, coğrafi uzaklık sebebiyle öğrenimine devam edemeyen öğrenciler için olduğu kadar çalışan, engelli, sağlık sorunu bulunan öğrenciler için uygun bir çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Uzaktan eğitim ayrıca ekonomikliğiyle de dikkati çekmektedir. Uzaktan eğitimle öğrenme işi hem bireyselleştirilmekte hem de kitlelere yaygınlaştırılmaktadır.

Uzaktan eğitim eşzamanlı (senkron) ya da eşzamansız (asenkron) olarak yürütülebilmektedir. Eşzamanlı uzaktan eğitimde öğrenen ve öğreten iletişim kurmakta, öğretme ve öğrenme işi aynı anda gerçekleşmektedir. Eşzamansız uzaktan eğitimde ise öğrenen istediği zaman öğrenme işini gerçekleştirebilmektedir.

Uzaktan eğitimde iletişim tek ya da çift yönlü olabilmektedir. Tek yönlü iletişimde öğretenden öğrenene doğru tek yönlü bilgi akışı söz konusudur. Çift yönlü iletişimde ise öğreten ve öğrenen arasında karşılıklı bilgi akışı bulunaktadır. Çift yönlü iletişimde öğrenene dönüt sağlama gibi hizmetler sunulabilmektedir.

Uzaktan eğitimde öğrenene yalnızca içerik sunulmamaktadır. Öğrenenler ödev ve çalışmalarını uzaktan teslim ederek dönüt alabilmekte ve uzaktan danışmanlık hizmeti alabilmektedir.

Uzaktan eğitim uygulamalarında öğrenenlerin özellikleri dikkate alınmalıdır. Uzaktan eğitim uygulamaları ilkokul öğrencileri için daha çok televizyonlarda yayımlanan eğitsel video programları yoluyla yapılmaktadır. Uzaktan eğitim uygulamaları ortaokul ve lise öğrencileri içinse daha çok sınıf ortamında gerçekleştirilen öğrenmelere destek olma biçimindedir.

Uzaktan eğitim uygulamaları genellikle üniversite öğrencileri ve yetişkinlere yönelik olmaktadır. Bu yaş grubundaki bireyler genellikle öğrenme amaçlarının farkındadır, değer görmek isterler, öz denetimleri gelişmiştir ve zamanlarını boşa harcamak istemezler, kendi çalışmalarını kendileri planlayabilirler.

Ülkemizde birçok üniversite uzaktan eğitim ile eğitim hizmeti vermektedir. Ülkemizde uzaktan eğitim dendiğinde şüphesi ilke akla gelen üniversite Anadolu Üniversitesidir.

Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesinde aşağıdaki programlar uzaktan eğitimle verilmektedir: Adalet Önlisans Programı Çağrı Merkezi Hizmetleri Önlisans Programı Fotoğrafçılık ve Kamera-manlık Önlisans Programı İlahiyat Önlisans Programı Laborant ve Veteriner Sağlık Önlisans Programı Tarım Önlisans Programı Felsefe Lisans Programı İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programı Sosyoloji Lisans Programı Tarih Lisans Programı Türk Dili ve Edebiyatı Lisans Programı

Ülkemizdeki uzaktan eğitime diğer bir örnek de ODTÜ’den verilebilir. ODTÜ bilişim enstitüsü, uzaktan eğitimle yüksek lisans eğitimi vermektedir. Bu kapsamda bilişim teknolojileri ve sağlık bilişim sistemleri sertifika programları sunulmaktadır. Öğrenciler derslerle ilgili projelerini dönemde 2 kere kampüse gelerek seminer biçiminde sunmaktadır. Dersler genel olarak eşzamansız işlenmekte ancak bazı aralıklarla dersler eşzamanlı olarak da yapılmaktadır. Öğrenciler sınava girebilmek için derslerin en az %75'ini izlemek zorundadır. Değerlendirmenin bir kısmı ödevler üzerinden yapılmaktadır. İçeriğin geliştirilmesi için öğretim üyelerine yönelik bir sistem hazırlanmıştır. Bu sistemde öğretim elemanı ders içeriğin yükleyip değiştirebilmektedir.

Kaynaklar Bozkaya, M. (1999). Yazılı ve Sözlü Sembol Sistemleriyle Yapılan Öğretimin Örgün ve Uzaktan Eğitim Öğrencilerinin Başarısına Etkisi. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Koçer, H. E. (2001). Web Tabanlı Uzaktan Eğitim. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya. Yorulmaz, A. (2011). Öğretmen Adayları için KPSS Eğitim Bilimleri. Zambak Yayınları, İstanbul.