FİNANSAL MUHASEBE, DR MURAT ERDOĞAN Bölüm 3 MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ BÖLÜM 3: MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ

Muhasebe Bilgi Sistemi Verileri toplama ve işleme İlgili çevrelere mali bilgi verme SİSTEMİDİR.

FİNANSAL MUHASEBE, DR MURAT ERDOĞAN Muhasebe Bilgi Sistemi Temel Muhasebe Denkliği üzerinde işletme işlemlerinin etkisini analiz eder. Varlıklar = Borçlar + Özkaynaklar BÖLÜM 3: MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ

Muhasebe Bilgi Sistemi Muhasebe Denkliği herzaman dengede olmalıdır.

Muhasebe Bilgi Sistemi Muhasebe İşlemleri Mali Tablolara kaydedilmesi gereken olaylardır.

Muhasebe Bilgi Sistemi Muhasebe İşlemi Finansal tablolara kaydedilmesi gereken Dış olaylar ve İç olaylardır. BİLANÇO

Hesap KAVRAMI belirli bir Varlık, Borç, veya Özkaynak ve Gider veya GELİR kalemindeki artış ve azalışların muhasebe kaydı ile ifadesidir.

Hesaplara Kayıt Metodları Tek yanlı kayıt (İşletme hesabı esası) her işlem bir hesabı etkiler Çift yanlı kayıt (Bilanço esası) her işlem en az iki hesabı etkiler

Hesap Üç bölüm : 1) Hesabın Başlığı 2) Borç veya sol taraf 3) Alacak veya sağ taraf

Hesap ŞEKLİ BORÇ 100 KASA ALACAK TARİH AÇIKLAMA TUTAR TARİH AÇIKLAMA

T Şeklinde Hesap BAŞLIK BORÇ ALACAK

(Özkaynaklar üzerindeki etkilerine göre) Hesap ÇEŞİTLERİ (Özkaynaklar üzerindeki etkilerine göre) Bilanço Hesapları – özkaynaklar üzerinde etkisi yoktur Sonuç Hesapları – özkaynakları etkiler Dönen varlıklarla İlgili Hes. Duran varlıklarla İlgili Hes. Yabancı Kaynaklarla İlgili Hes. Özkaynaklarla İlgili Hes. Aktif Hes. Pasif Hes. Gider Hes. Gelir Hes. Kar veya Zarar Hes. Bilanço Hesapları Sonuç Hesapları

Hesap TERİMLERİ Hesap Açma – bir hesaba ilk kayıt Kalanlı Hesap – bir hesabın borç ve alacak taraflarının toplamları arasında fark olması Kapalı Hesap – bir hesabın borç ve alacak taraflarının toplamlarının eşit olması, her iki tarafında çift çizgi ile çizilmesi Aktif Karakterli Hesaplar – varlıkların işlendiği ve borç kalanı veren hesaplar Pasif Karakterli Hesaplar – borçların ve özkaynakların işlendiği alacak kalanı veren hesaplar Bir Hesabı Borçlandırma ve Alacaklandırma – borçlandırma demek borç tarafına kayıt etmek – alacaklandırma demek alacak tarafına kayıt etmek demektir

Borç KAYITLARI Varlıklar ve Giderlerdeki ARTIŞLAR Yabancı Kaynaklar, Özkaynaklar ve Gelirlerdeki AZALIŞLAR

Alacak KAYITLARI Varlıklar ve Giderlerdeki AZALIŞLAR Borçlar, Özkaynaklar ve Gelirlerdeki ARTIŞLAR

VARLIK ve GİDER Kayıtları Hesapları 1** 2** GİDER Hesapları 61* 62* 63* 65* 66* 68* Borç Alacak (+) (-) AKTİF KARAKTERLİ HESAPLAR

YABANCI KAYNAK , ÖZKAYNAK ve GELİR Hesapları Kayıtları 3** 4** GELİR Hesapları 60* 64* 67* Borç Alacak (-) (+) ÖZKAYNAK Hesapları 5** PASİF KARAKTERLİ HESAPLAR

Her İki Taraftaki Kayıtların Toplamını Alma Borç Toplamı Alacak Toplamı BAŞLIK Borç Alacak

Her İki Taraftaki Kayıtların Toplamını Alma Borç Toplamı Alacak Toplamı BAŞLIK Borç Alacak Eğer sol tarafın toplamı büyükse, hesap Borç Kalanı verir.

Her İki Taraftaki Kayıtların Toplamını Alma Borç Toplamı Alacak Toplamı BAŞLIK Borç Alacak Eğer sağ tarafın toplamı büyükse, hesap Alacak Kalanı verir.

Hangi tarafta arttırırsanız, Normal Kalan o taraftadır! Normal Kalanlar Aktifler Pasifler Borç Artışı Alacak Azalışı Borç Azalışı Alacak Artışı Normal Kalan Normal Kalan Giderler Gelirler Borç Artışı Alacak Azalışı Borç Azalışı Alacak Artışı Normal Kalan Normal Kalan Hangi tarafta arttırırsanız, Normal Kalan o taraftadır!

Hesap Kayıt İşlemlerinin Özeti BİLANÇO HESAPLARI SONUÇ HESAPLARI İŞLEM AKTİF HESAPLAR 1** 2** PASİF HESAPLAR 3** 4** 5** GİDER HESAPLARI 61* 62* 63* 65* 66* 68* GELİR HESAPLARI 60* 64* 67* DÖNEM KARI VEYA ZARARI HESABI 690 HESAP AÇMA BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK BORÇ-ALACAK BORÇ YAZMA ARTTIRIR AZALTIR ARTTIRIR AZALTIR KARI AZALTIR, ZARARI ARTTIRIR ALACAK YAZMA AZALTIR ARTTIRIR AZALTIR ARTTIRIR KARI ARTTIRIR, ZARARI AZALTIR BORÇ KALANI MEVCUT VARLIK - GİDER > GELİR = ZARAR ALACAK KALANI - MEVCUT KAYNAK GİDER < GELİR = KAR

KAYIT KALIPLARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 OLAY ARTIŞ AZALIŞ ÖRNEK Varlıklar 121 Alacak Senetleri Hes. 120 Alıcılar Hes. 2 Varlıklar Yabancı Kaynaklar - 153 Ticari Mallar Hes. 320 Satıcılar Hes. 3 Varlıklar Özkaynaklar - 252 Binalar Hes. 500 Sermaye Hes. 4 - Varlıklar Yabancı Kaynaklar 320 Satıcılar Hes. 100 Kasa Hes. 5 - Varlıklar Özkaynaklar 500 Sermaye Hes. 254 Taşıtlar Hes. 6 Yabancı Kaynaklar Özkaynaklar 500 Sermaye Hes. 331 Ortaklara Borçlar Hes. 7 Yabancı Kaynaklar Yabancı Kaynaklar 320 Satıcılar Hes. 420 Satıcılar Hes. 8 Özkaynaklar Yabancı Kaynaklar 331 Ortaklara Borçlar Hes. 501 Ödenmemiş Sermaye Hes. (-) 9 Özkaynaklar Özkaynaklar 501 Ödenmemiş Sermaye Hes. (-) 500 Sermaye Hes.

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 1) SERMAYE KOYMA Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Öz Kaynaklar + = + + 100 KASA 200.000 Duran Varlıklar -0- Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar -0- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar -0- 500 SERMAYE 200.000 + = + + 100 KASA HS. 500 SERMAYE HS. 1) 200.000 200.000 (1

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 2) MADDİ DURAN VARLIK ALIMI 100 KASA 108.000 191 İNDİRİLECEK KDV 12.000 252 BİNALAR 80.000 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar -0- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar -0- 500 SERMAYE 200.000 + = + + 100 KASA HS. 252 BİNALAR HS. 500 SERMAYE HS. 1) 200.000 92.000 (2 2) 80.000 200.000 (1 191 İND.KDV HS. 2) 12.000

3) VERSİYE MAL ALIMI 100 KASA HS. 252 BİNALAR HS. 320 SATICILAR HS. 108.000 153 TİCARİ MALLAR 10.000 191 İNDİRİLECEK KDV 13.500 252BİNALAR 80.000 320 SATICILAR 11.500 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar -0- 500 SERMAYE 200.000 + = + + 100 KASA HS. 252 BİNALAR HS. 320 SATICILAR HS. 500 SERMAYE HS. 1) 200.000 92.000 (1 2) 80.000 11.500 (3 200.000 (1 191 İND.KDV HS. 153 TİC. MALLAR HS. 2) 12.000 3) 10.000 3) 1.500

4) BORÇLARIN ÖDENMESİ 100 KASA HS. 252 BİNALAR HS. 320 SATICILAR HS. 96.500 153 TİCARİ MALLAR 10.000 191 İNDİRİLECEK KDV 13.500 252 BİNALAR 80.000 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar -0- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar -0- 500 SERMAYE 200.000 + = + + 100 KASA HS. 252 BİNALAR HS. 320 SATICILAR HS. 500 SERMAYE HS. 1) 200.000 92.000 (1 2) 80.000 4) 11.500 11.500 (3 200.000 (1 11.500 (4 191 İND.KDV HS. 153 TİC. MALLAR HS. 2) 12.000 3) 10.000 3) 1.500

Tekdüzen Hesap Çerçevesi (THÇ) Bir ülkede bulunan tüm kurum ve işletmelerince kullanılan hesapları belirli bir sistem içinde, hesap sınıfı ve hesap grubu olarak sınıflandırıp açıklayan, bölümleri kesin olarak sınırlayan genel bir yönergedir. Tekdüzen Hesap Çerçevesinin ana maksadı, bir ülkedeki tüm işletmelerin aynı tekdüzen muhasebe sistemini uygulamalarıdır.

Genel Hesap Planı (GHP) Aynı sektörde çalışan işletmelerince kullanılan ana hesap ve alt hesapları belirli bir Hesap Çerçevesine göre, belirli bir sistem içinde açıklayan, hesapları kesin olarak sınırlayan genel bir yönergedir.

Hesap Planı (HP) Aynı sektörde çalışan işletmelerince kullanılan ana hesap, alt hesap ve detay hesapları belirli bir Hesap Çerçevesi veya Genel Hesap Planına göre, belirli bir sistem içinde açıklayan, hesapları kesin olarak sınırlayan genel bir yönergedir. Hesap Planı, işletmelerin muhasebe sistemlerinin temel taşıdır.

Hesap Planlarında Kodlama Yöntemleri Harfli Sistem – DV, Dönen Varlıklar Numara Bloklama Sistemi – 100-199, Aktifler ONdalık Sistem – Hesap sınıfları 0-9 arasına yerleştirilmiştir; 0, Dönen Varlıklar Harfli ve Numaralı Sistem –A, Dönen Varlıklar; A.1 –Kasa Hes.

Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Çerçevesi HESAP SINIFLARI 1 DÖNEN VARLIKLAR 2 DURAN VARLIKLAR 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5 ÖZKAYNAKLAR 6 GELİR TABLOSU HESAPLARI 7 MALİYET HESAPLARI 8 (YÖNETİM MUHASEBESİ) HESAPLARI 9 GEÇİCİ (NAZIM) HESAPLAR

Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Çerçevesi HESAP GRUPLARI 1 DÖNEN VARLIKLAR A (10) HAZIR DEĞERLER B (11) MENKUL KIYMETLER C (12) TİCARİ ALACAKLAR D (13) DİĞER ALACAKLAR E (15) STOKLAR F (17) YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ G (18) GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI H (19) DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Çerçevesi HESAP GRUPLARI 2 DURAN VARLIKLAR A (22) TİCARİ ALACAKLAR B (23) DİĞER ALACAKLAR C (24) MALİ DURAN VARLIKLAR D (25) MADDİ DURAN VARLIKLAR E (26) MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR F (27) ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR G (28) GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI H (29) DİĞER DURAN VARLIKLAR

Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Çerçevesi HESAP GRUPLARI 3 KISA VADELİ BORÇLAR A (30) MALİ BORÇLAR B (32) TİCARİ BORÇLAR C (33) DİĞER BORÇLAR D (34) ALINAN AVANSLAR E (35) YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ F (36) ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER G (37) BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI H (38) GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI I (39) DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Çerçevesi HESAP GRUPLARI 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKALAR A (40) MALİ BORÇLAR B (42) TİCARİ BORÇLAR C (43) DİĞER BORÇLAR D (44) ALINAN AVANSLAR E (47) BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI F (48)GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI G (49) DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Çerçevesi HESAP GRUPLARI 5 ÖZKAYNAKLAR A (50) ÖDENMİŞ SERMAYE B (52) SERMAYE YEDEKLERİ C (54) KAR YEDEKLERİ D (57) GEÇMİŞ YILLAR KARLARI E (58) GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) F (59) DÖNEM NET KARI (ZARARI)

Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Çerçevesi HESAP GRUPLARI 6 GELİR TABLOSU HESAPLARI A (60) BÜRÜT SATIŞLAR B (61) SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) C (62) SATIŞLARIN MALİYETİ (-) D (63) FAALİYET GİDERLERİ (-) E (64) DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR F (65) DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) G (66) FİNANSMAN GİDERLERİ (-) H (67) OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR I (68) OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) J (69) DÖNEM NET KARI (ZARARI)

Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Çerçevesi HESAP GRUPLARI 7 MALİYET HESAPLARI A (70) MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI B (71) DİREKT İLK MALZEME VE MALZEME GİDERLERİ C (72) DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ D (73) GENEL ÜRETİM GİDERLERİ E (74) HİZMET ÜRETİM GİDERLERİ F (75) ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ G (76) PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ H (77) GENEL YÖNETİM GİDERLERİ I (78) FİNANSMAN GİDERLERİ J (79) GİDER ÇEŞİTLERİ (7/B SEÇENEĞİ) (7/A SEÇENEĞİ)

(TMS-1)’ E BAKINIZ TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI -1 Maliye Bakanlığı Tarafından Yayınlanan Tekdüzen Hesap Planı TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI -1 (TMS-1)’ E BAKINIZ

BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR 1.Her işlem en az iki hesabı etkiler. Doğru Yanlış   2.Her hesabın Sol veya Alacak Tarafı ve Sağ veya Borç Tarafı vardır. 3.Varlıklar Alacaklar ile arttırılırlar. 4.Özkaynaklar üçe ayrılır: Ödenmiş sermaye, Sermaye yedekleri ve Kar yedekleri. 5.Varlığın bir yıldan daha fazla sürede nakte çevrilmesi beklendiğinde, bu varlığın dönen varlık olması mümkündür.

6.Satıcılar hesabının bir bölümünü ödemek, a. özkaynakları etkilemez. b. net geliri etkilemez. c. toplam varlıkları etkiler. d. yabancı kaynakları azaltır.   7.Aşağıdaki cümlelerden hangisi doğrudur? a. Borçlandırmak, yabancı kaynakları ve varlıkları arttırır. b. Borçlandırmak, varlıkları azaltır ve yabancı kaynakları arttırır. c. Alacaklandırmak, varlıkları ve yabancı kaynakları azaltır. d. Alacaklandırmak, varlıkları azaltır ve yabancı kaynakları arttırır. 8.Gelecek aylara ait giderler hesabı aşağıdakilerden hangisine dahildir? a. Gelir. b. Yabancı kaynak. c. Varlık. d. Gider. 9.Satılan ticari malın maliyeti hangi tip hesap olarak sınıflandırılır? a. Varlık b. Gider c. Borç d. Gelir

  10.Aşağıdakilerden hangisi dönen varlık olarak sınıflandırılmaz? a. Alınan çekler b. Müşteriler c. Patentler d. Bankalar 11.Aşağıdakilerden hangisi Hazır Değerler hesap grubunun Bilançoda listelenmiş doğru sırasıdır? a. Kasa, bankalar, verilen çekler ve ödeme emirleri (-), diğer hazır değerler, alınan çekler b. Kasa, bankalar, alınan çekler, verilen çekler ve ödeme emirleri (-), diğer hazır değerler c. Kasa, verilen çekler ve ödeme emirleri (-), bankalar, diğer hazır değerler, alınan çekler d. Kasa, alınan çekler, bankalar, verilen çekler ve ödeme emirleri (-), diğer hazır değerler 12. Aşağıdakilerden hangisi Maddi Olmayan Duran Varlıklara bir örnektir? a. Müşteriler b. Şerefiye c. İlk madde ve malzeme stokları d. Kasa

13.Hangisi Dönen Varlıklar hesap sınıfı için Bilançoda gözüken uygun sıradır? a. Hazır değerler, ticari alacaklar, diğer alacaklar, stoklar, menkul kıymetler b. Hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, stoklar, diğer alacaklar c. Hazır değerler, ticari alacaklar, menkul kıymetler, diğer alacaklar, stoklar d. Hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, diğer alacaklar, stoklar   14.Hesap Planı işletmenin hesaplarını hangi sırada listeler? a. Varlıklar, Yabancı kaynaklar , Gelirler ve Giderler, Özkaynaklar b. Varlıklar, Gelirler ve Giderler, Yabancı kaynaklar , Özkaynaklar c. Varlıklar, Yabancı kaynaklar , Özkaynaklar, Gelirler ve Giderler d. Gelirler ve Giderler, Varlıklar, Yabancı kaynaklar , Özkaynaklar 15.Varlıklar, a. Gelirler b. Yabancı kaynaklar c. Giderler d. Özkaynaklar ile azaltılırlar.  16.Eğer bir Gider oluşur fakat ödenmezse, o zaman a. yabancı kaynaklar artar. b. varlıklar artar. c. varlıklar azalır. d. giderler artar.

17.Bir müşteriden nakit olarak avans alınırsa, o zaman a. varlıklar azalır. b. giderler artar. c. yabancı kaynaklar artar. d. özkaynaklar artar.   18.Borç Kalanı veren hesaplar, a. Varlıklar ve Borçları b. Yabancı kaynaklar ve Giderleri c. Özkaynaklar ve Gelirleri d. Giderler ve Varlıkları kapsar. 19.Alacak Kalanı veren hesaplar, a. Varlıklar ve Yabancı kaynakları b. Gelirler ve Giderleri c. Yabancı kaynaklar ve Özkaynakları d. Gelirler ve Varlıkları kapsar. 20.Aktifler normalde aşağıdakilerden hangisini gösterirler? a. Borç veya alacak kalanı b. Alacak kalanı c. Borç ve alacak kalanı d. Borç kalanı

FİNANSAL MUHASEBE, DR MURAT ERDOĞAN Bölüm 3 sonu MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ BÖLÜM 3: MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ