KURTULUŞ SAVAŞINDA AKŞEHİR

Anadolu’nun İşgali Mondros Mütarekesi’nin kabulü taraflarca 31 Kasım 1918 tarihinde resmen ilan edildi.600 yıllık büyük Türk Devleti devrini kapatıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Suriye ve Irak bölgelerini istila eden İngilizler Mondros Mütarekesi’ni takiben Anadolu’nun önemli noktalarına asker çıkardılar. Ocak 1919 da Adana, Antep, Urfa ve Maraş’ı işgal ettiler. 15 Eylül 1919 da Fransızlar’ la anlaşma yaparak kendileri Filistin ve Irak’ ta kalarak Fransızlar’ a Suriye ve Lübnan’ı bıraktılar. Bu olaylardan sonra Anadolu’ daki istila ettikleri yerleri de Fransızlara terk ettiler. Fransızlar Ekim 1919 tarihinden itibaren Anadolu’daki Adana, Urfa, Antep ve Maraş’ı istilaya başladılar.

Fransızlar’ la 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması ile güney sınırımız çizilmiş oldu. İngilizler, Mondros Mütarekesi’nden sonra, Anadolu’nun stratejik noktalarından birisi olan Akşehir tren istasyonunu 22 Ocak 1919 günü işgal ettiler. İşgali takiben yerli Ermeni ve Rumların yardımıyla çevreyi kontrol altına aldılar. 14 Mayıs 1919 günü İtalyanlar bir subay ve yetmiş erle Akşehir’e gelince İngilizler gittiler.

15 Mayıs 1919 günü İzmir’in Yunanlılar tarafından işgali haberi Akşehir’e ulaştığında Akşehirliler bu işgale hemen tepki gösterdiler. Başta Akşehir müftüsü Hacı Mustafa Lütfi Efendi ve Belediye Başkanı İbrahim Bey olduğu halde eşraftan Rüştü Bey, Ömer, Hacı Mustafa, Şemsettin Ali, Ali Rıza, Hacı Bekir ve Abdullah Efendi; Akşehir halkı adına Sadarete(başbakana) işgali protesto eden telgraf gönderdiler. Akşehirliler bu protesto namede(tepki mektubu); İzmir ve civarının Yunanlılar tarafından işgal edilmekte olduğunu haber aldıklarını, bu işgale hiçbir İslam’ın göz yummayacağı ve bu uğurda kanlarını akıtmaktan çekinmeyeceklerini, Türk-İslam memleketi olan İzmir’in her vakit Türklerin elinde kalması gerektiğini, masum insanların kanını akıtmaktan başka bir sonuç vermeyecek olan bu tecavüzlerin engellenmesi hususları İtilaf Devletleri temsilerine telgrafla rica edilmiş olduğundan Sadaret makamınca da millî haklarımızın korunması sebeplerinin bildirilmesini arz ettiler.

Akşehir Kuvva-yı Milliye Teşkilâtının Kurulması İşgaller ve gayr-ı müslümlerin (müslüman olmayanlar) çalışmaları devam ederken şüphesiz millî duygusu yüksek Akşehirliler de millî teşkilatlanma faaliyetlerine başlamışlardı.1906-1908 yıllarında Akşehir’de kaymakamlık yapmış olan Mustafa Şükrü Bey, Kurrazade Hacı Bekir (Sümer Efendi),Tevfik Fikret (Sılay) Bey öncülüğünde teşkilatlanma faaliyetlerine hız verildi ve kısa sürede Akşehir Müdafa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Bu cemiyet bir taraftan halkı işgalcilere karşı şuurlandırırken bir taraftan da cephe için gönüllü ve maddî destek sağlama gayreti içine girdi. Kısa sürede Akşehir’de bir milis gönüllü birlik yani Kuvva-yı Milliye teşekkül etti.

İstiklâl Savaşının hararetle devam ettiği günlerde Akşehir’de millî heyecan ve hareketlenme yaşanırken Konya’da patlak veren Delibaş İsyanı, Akşehir’i de tehdit etmeye başladı. Bölgedeki isyancıları telkinle görevlendirilen Yarbay Osman Bey Akşehir’i tehdit eden isyancıları dağıtmak için 10/11 Ekim 1920 gecesi 70.Alayın 1. Taburunu Akşehir’e gönderdi. Bu tabur gelinceye kadar ilçelerini savunan Akşehirliler Taburu çok iyi karşıladı. Taburun Yalvaç’a gitmesini fırsat bilen isyancılar 12 Ekim 1920 akşamı Akşehir’e tekrar saldırdılar. İlçede bulunan millî kuvvetler şehri savunurken saldırıyı haber alan Osman Bey, emrindeki iki taburla Akşehir’e döndü. Asiler kaçarak kurtuldular. Bundan sonra Akşehir’de bir olay olmadı. Tam tespit edilememekle birlikte Delibaş İsyanının bastırılmasının sonunda İtalyanlar Akşehir’i boşaltılar.

Batı Cephesinin Teşkilatlanması Garp Cephesinin ilk karargâhı önceleri sırasıyla Polatlı, Emirdağ, Bolvadin ve Çay olmuştur. Kasım 1921 de Garp Cephesi Karargâhı Akşehir’e yerleşti Garp Cephesi ve teşkilatı Akşehir’de Çeşitli yerlere yerleştiler. Bu cephe 1921’den 26 Ağustos 1922 tarihine kadar 9 ay 10 gün Akşehir’de kalmıştır. Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz planını 1921 Aralık ayında saat 10.00-23.00 arasında Akşehir'de Garp Cephesi Karargâhında İsmet Paşa ile hazırlamıştır. Bu plana harp tarihinde “Sad Planı” denir. Mustafa Kemal Paşa Nisan 1922 yılında Akşehir’e tekrar geldi plan gözden geçirildi. Büyük Taarruzun Nisan 1922 yılında yapılmasına karar verildi. Taarruz tarihi 2.Ordu Komutanı Yakup Şefik Paşa ile görüşmesinden sonra 26 Ağustos 1922 tarihine alınmıştır.

Mustafa Kemal Paşa Büyük Taarruz kararını aldığı Akşehir'de Taarruzun yerini ve tarihini gizlemek amacıyla cephe karargâhı futbol takımı ile Kolordular Karması 28 Temmuz 1922 Cuma günü Akşehir’de maç yapmaları kararlaştırıldı. Maçın ardından komutanlara Büyük taarruz kararları açıklanmıştır. 24 Ağustos 1922 günü Akşehir'de son hazırlıklar gözden geçirildi. 26 Ağustos 1922 sabahı Büyük Taarruz Savaşı başladı. Türk Ordusu, tüm cephelere saldırarak düşmanı 9 Eylül 1922 günü İzmir'e kadar kovaladı. Araştırmalarda Milli Mücadele Döneminde 119 Akşehirli şehit tespit edilmiştir. Cephelere baktığımızda 88 Şehitle en fazla Batı Cephesinde şehit verilmiştir.