Dr Burcu AYKANAT Ktu Aile Hekimliği A.D Araştırma Görevlisi 28.04.2015 DİSPEPSİ Dr Burcu AYKANAT Ktu Aile Hekimliği A.D Araştırma Görevlisi 28.04.2015

Plan Dispepsinin Tanımı Dispepsi Epidemiyolojisi Dispepsi Sebepleri Dispepsi Tanısı Dispepsi Tedavisi

Tanım Dispepsi, üst abdomende duyulan ağrı ve rahatsızlık duygusu olarak tanımlanmaktadır. Rahatsızlık duygusu ise defekasyonla rahatlamayan şişkinlik, erken doyma, tokluk duygusu ve bulantı gibi subjektif yakınmaları içerir.

Dispepsi hastalık değil semptom veya semptomlar birlikteliğidir.

Epidemiyoloji ABD %19, Norveç %18-23, İrlanda %64, Singapur %45-57, Güney Afrika %30, Doğu Afrika %62, Japonya %35-42, Nijerya %69, Türkiye %20-30 Bu bulgulara göre toplumların en önemli sağlık problemlerinden birisinin dispepsi olduğu görülmektedir.

Dispepsi; organik nedenlere bağlı olarak gelişebileceği gibi (%25), çoğunlukla (%75) altta yatan organik bir neden bulunamaz. Bu nedenle Dispepsiyi Organik ve Fonksiyonel (Endoskopi negatif ) olmak üzere iki başlıkta ele alabiliriz.

1) ORGANİK DİSPEPSİ Organik Dispepsi nedenleri arasında peptik ülser, GÖRH, mide ve özofagus Ca, pankreas ve biliyer sistem hastalıkları, sistemik hastalıklar, enfeksiyöz hastalıklar, ilaçlar, gıdalara intolerans vs. sayılabilir.

Dispeptik Semptomlara Neden Olan Bazı İlaçlar • NSAİ ilaçlar • Bifosfonatlar • Eritromisin • Tetrasiklinler • Demir ilaçları • Potasyum içerikli ürünler • Acarboz • Dijitaller • Teofilin • Orlistat • Opiatlar • Metformin (Glucophage) • Alkol • Kortikosteroidler • Miglitol (Glyset)

2) FONKSİYONEL DİSPEPSİ Fonksiyonel Dispepsi; ortaya konabilir organik bir neden olmayan gruptur. En sık fonksiyonel dispepsi görülmektedir. FD farklı semptomlar ve farklı hastalıklar ile karışabilir. Bu karışıklığı önlemek için 2006’da yapılan bir konferansta Roma III kriterleri geliştirilmiştir.

Fonksiyonel Dispepsi için Roma III Tanı kriterleri En az 6 ay önce başlayan ve son 3 aydır devam eden aşağıdaki kriterlerden 1 veya daha fazlası: Postprandiyal doygunluk Erken Doyma Epigastrik ağrı Epigastrik yanma Bu semptomları açıklayacak yapısal bir hastalığın olmaması

FONKSİYONEL DİSPEPSİDE GÖRÜLEN MAJOR FİZYOPATOLOJİK ANORMALLİKLER Mide asit sekresyon ↑ H.pylori (±) Motilite bozukluğu Psikolojik stress 11

DİSPEPSİ TANISI

Hikaye Ağrı: lokalizasyonu, karakteri, ritmi, periyodu, yiyecek ve antiasitlere cevabı, yemeklerle ilişkisi ve yayılım yeri). Organik hastalığı gösteren semptomlar araştırılmalıdır: (disfaji, kilo kaybı, sürekli veya ciddi ağrı, sırta vuran ağrı, tekrarlayan kusma, hematemez, melena, sarılık gibi). İlaçlar (özellikle NSAİD) Alkol kullanımı değerlendirilmelidir

Fizik Muayene Dikkatli fizik muayene organik hastalık tanısı için zorunludur. Organomegali, Abdominal kitle Asit gibi bulgular ileri araştırmayı gerektirir.

Laboratuar Tam kan sayımı, sedimentasyon, elektrolit ölçümleri, karaciğer fonksiyon testleri, dışkıda parazit, dışkıda gizli kan (özellikle >40 yaş), tiroid fonksiyon testleri, amilaz ve gebelik testleri gerekirse istenmelidir.

Dispepsi yakınması ile birinci basamağa ilk kez başvuran hastanın dikkatli bir öyküsü alınıp fizik incelemesi yapılarak GÖR hastalığı, irritabl barsak hastalığı ve biliyer ağrı gibi diğer hastalıklar ile dispepsiye neden olabilecek ilaçların alımı dışlandıktan sonra hastaya fonksiyonel dispepsi tanısı koyulabilir.

Alarm belirtileri olmayan ve yakınmaları dört haftadan daha az bir süre önce ortaya çıkmış olan dispeptik hastalar bir süre izlenebilir.

Dispepsi yakınması ile gelen hastada alarm belirtileri varsa ya da 45 yaşın üzerinde ise ya da düzenli olarak non-steroid antienflamatuvar ilaç kullanim öyküsü varsa, erken dönemde endoskopiye yönlendirilmelidir. Alarm Belirtileri Açıklanamayan kilo kaybı Yineleyen kusmalar Disfaji Sarılık Ele gelen kitle Malabsorbsiyon Kanama Anemi

H pylori ne zaman test edilmeli? Yakınmaları 4 haftadan uzun süren alarm belirtileri olmayan hastalarda Uzun süreli PPİ kullanacak olan hastalarda Uzun süre NSAİİ kullanacak olan hastalarda Açıklanamayan demir eksikliği anemisi ve B12 eksikliğinde Hp test edilebilir.

H. pylori tanısı için günümüzde kullanılan duyarlılığı ve özgüllüğü yüksek testler üre nefes testi ve dışkıda antijen testidir. H. pilori enfeksiyonu olan dispeptik hastalarda H. pylori eradikasyon tedavisi önerilmelidir. Bu yaklaşım altta yatan peptik ülserlerin çoğunu tedavi edecek ve ileride gastroduodenal hastalık gelişmesini önleyecektir.

FONKSİYONEL DİSPEPSİDE KLİNİK YAKLAŞIM H. pylori testi ? (Nefes/Dışkı) Dispepsi semptomları Alarm bulguları yok Alarm bulguları var ALARM BULGULARI Kilo kaybı Sürekli kusma Progresif disfaji Odinofaji Açıklanamayan anemi Hematemez Palpabl abdominal kitle/LAP Üst GIS Ca Geçirilmiş gastrik operasyon sarılık 2-4 hf. asid supresyonu (PPI ile) Başarısız Başarılı Alarm bulgusu varken Endoskopi negatif Toplam 6-8 hf. tedaviye devam Motilite boz. / İBS Amitirptilin varyantı hazırlanacak Uygun tedavi ver Sık nüks ? Başarısız H. pylori testi ? (Nefes/Dışkı) Endoskopi Başarısız Diagnosis and Treatment of Chronic Undiagnosed Dyspepsia in Adults, CMAJ, Jun. 2000, kısmen değiştirilerek 21

DİSPEPSİ TEDAVİSİ 22

Dispepsi Tedavi Prensipleri: Mide asit sekresyon ↑ tedavisi H.pylori (±) tedavisi Motilite bozukluğu tedavisi Psikolojik stress tedavisi (Antidepresanlar) 23

- NSAID, sigara,alkol,kahve 1. Genel öneriler - NSAID, sigara,alkol,kahve - Acılı,baharatlı,yağlı yiyeceklerden sakınılmalı - Az yağlı, 6 öğün/gün yemeli, 2. Hiperasidite tedavisi - Antiasitler (Alüminyum/Magnezyum hidroksit, Kalsiyum karbonat) - PPI (omeprazol veya rabeprazol 20 mg, lansoprazol 30 mg, pantoprazol veya esomeprazol 40 mg) - H2 –reseptör blokerleri((ranitidin veya nizatidin 150 mg, simetidin 400 mg, famotidin 20 mg) - Bizmut tuzları 3. Prokinetik ilaçlar (sisaprid ve domperidon) 4. H.pylori tedavisi 24

H.Pylori tedavisi

-3lü tedavi (PPI +Clarithromycine+Amoxillin) 2x1 2X500mg 2X1gr 14 gün 26

4lü tedavi: 14 gün süre ile verilir. PPI (2x1) Bizmut subsalisilat ( denol 300mg 2x2 tablet) metronidazol 4*250mg tetrasiklin 4*500mg 14 gün süre ile verilir. Bölgede klaritromisin veya metronidazol direnci > %20 Önceden Klaritromisin veya Metronidazol kullanımı varsa 4 lü tedavi uygulanır.

Örnek Reçete Rp: Amoksina 1 gr tb DI BI S:2X1 Klacid 500mg tb DI BI S:2X1 Lansor 30 mg tb DI BI S:2X1

Kaynaklar http://guncel.tgv.org.tr - Güncel gastroenteroloji dergisi http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/ic_hast/dr_habibe_duman.pdf www. Ctf. edu.tr http://www.ttb.org.tr/sted/sted0603/dispepsiye.pdf Birinci Basamakta Dispepsiye Yaklaşım Dr İhsan Uslan Dispepsi ders notu- Prof Dr Yusuf Uzun Ktu gastroenteroloji anabilim dalı Helicobacter Pylori Tedavi Rejimleri Prof Dr Orhan Özgür Dr Elif Oğuz 20.02.2015