HIRİSTİYANLIK

HIRİSTİYANLIK 2 milyar: Dünyanın inananı en kalabalık dini. Kelime Anlamı: Nasranî, Mesihî, İsevî isa'nın memleketi olan Nasıra (Nazareth) Mensupları batı dillerinde Christian, Türkçe'de Hristiyan (Hıristiyan) şeklinde adlandırılır. Yeni Ahid'de kelime Grekçe "Christos yanlısı " anlamında Christianos şeklinde geçmektedir. Christos. İbranice'de "kutsal yağ sürülmüş. yağlanmış" anlamına gelen Maşi ah'ın Grekçe çevirisi olup Latince'ye Christus, günümüz Batı dillerine Christ olarak intikal etmiştir. Hıristiyan isminin Hz. İsa zamanında kullanılmadığı, ilk kez Antakya’da kullanıldığı ve yaklaşık 60 yıllarına denk geldiği anlaşılmaktadır.

Hz. İSA Doğumu: Batı Hıristiyanlığında 25 Aralık, Doğu Hıristiyanlığında ise 6 Ocak günleri Hz. İsa’nın doğum günleri olarak kutlansa da net tarih konusunda ittifak yoktur. İmran ailesinden Meryem. Nişanlısı Yusuf, diğer çocukları var mı? Nâsıralı adıyla anılmıştır. Îsâ ad, Mesîh ise unvandır. Peygamberliği 30 yaşında Mucizeleri 40 civarındadır. Yiyecek-içecek çoğaltma, şeytan ve cin çıkarma (exorsisim), körlerin görmesi, ölü dirilmesi, rüzgara hükmetmesi, çamurdan yaptığı kuş şekline üfleyip onu canlandırması, semadan sofra indirilmesi, beşikte iken ve olgun bir insan tavrıyla konuşması, Hz. İsa’nın yaşadığı son aylarına “passion” adı verilir. Batı dillerinde Îsâ karşılığında kullanılan Jesus isminin aslı “Yahve kurtuluştur, Yahve kurtarır” anlamındaki İbrânîce Yehôşûa’nın kısaltılmış şekli olan Yeşua’dır. Kelime Iesous şeklinde Grekçe’ye, oradan da Iesus biçiminde Latince’ye geçmiştir. Hadislere göre Îsâ kırmızı benizli, kıvırcık saçlı, geniş göğüslüdür

PEYGAMBERİ Yahudi din adamlarına ve mabetlerdeki yanlışlara ani müdahalesi tepki çekti. Yahudi yüksek mahkemesi “Sanhedrin” idamına hükmetti. Ceza roma valisinden onayla çarmıha gerilerek infaz edildi. Üç gün sonra dirilip 40 gün tebliğe devam etmiş, sonra göğe yükseltilmiştir. Kuran 15 surede 93 ayette bahseder. Tanrının oğlu olması, çarmıha gerildiği, ölüp dirildiği kabul edilmez. (“Beni vefat ettirince artık onların üzerine gözetleyici yalnız sen oldun” Mâide 117).  İslâmî rivayetlere göre çarmıha gerilen kişi, Îsâ’nın yerini yahudilere ve Roma makamlarına gösteren Yahuda İskaryot’tur.

HRİSTİYANLIĞIN YAYILIŞI Hz. İsa Dönemi Havariler Dönemi Pavlus Dönemi Pavlus Sonrası Dönem Tarsuslu Saul (PAVLUS): MS. 15 Tarsus’ta doğdu. Tutucu Yahudi mezhebi Ferisilere mensup.Havarilere düşmanlık beslerken Hz. İsa’yı sekerat benzeri bir halde görür. Vaftiz olup Şam’da tebliğe başlar. Yahudilerden kaçıp Arap yarımadasında 3 yıl yaşamıştır. Kudüs’e dönmüş tebliğ mektupları ve uzak mesafeli tebliğ gezileriyle yayılmanın en güçlü karekteri olmuştur. MS. 64 yılında imparator Neron tarafından öldürlmüştür. 313-380 yılları arasında Roma resmen kabul ettiğine dair kararlar aldı.

Eski Ahit + Yeni Ahit = Kitab-ı Mukaddes (27 Parça) İncil: Haberciye verilen müjde hediyesi. Sinoptik İncil: Benzer inciller, Matta, Markos, Luka En erken Hz. İsa’nın vefatından 35 yıl sonra yazılmış incillerin en eski nüshaları 325 yılına aittir. !!!! Matta İncili: Ms. 65-70 yıllarında Matta (Levi) tarafından yazılmıştır. İlk hali Aramice iken Yunanca’ya uyarlanmıştır. Yahudi karakteri ağır basar. Markos İncili: Ms. 50-60 yıllarında yazıldığı düşünülmektedir. Diğerlerinden önce yazılmıştır. En kısa incil. Luka İncili: Yahudi olmayan Luka yazar. Ms. 80 yıllarına denk gelir. Yuhanna İncili: Petrus ve Ya’kup gibi en çok sevilen üçüncü havari Yuhanna’nın Ms. 90-110 yıllarında Ege’de yazdığı ileri sürülmektedir. Yunan etkisinde yazılması ve kronolojik anlatım farklılıkları vardır. KUTSAL KİTAP

Yeni Ahit’in günümüzdeki en eski Yunanca nüshaları: Barnabas: Pavlusla çağdaştır. Hz. İsa’yı görüp doğrudan yazan ve diğer dördünden önce yazılan incildir. Yeni Ahit’in günümüzdeki en eski Yunanca nüshaları: 1- Sina Kodeksi (nüsha): MS. 331 2- Vatikan Kodeksi: MS.325 Kanonik (sahih kabul edilen) inciller I.İznik konsilinde (MS.325) belirlenmiş, diğerlerinin (Apokrif: Sahih kabul edilmeyen) bulundurulması yasaklanmıştır., KUTSAL KİTAP

İsa Mesih inancı üzerine inşa edilmiş bir yapısı vardır. İNANÇ YAPISI İsa Mesih inancı üzerine inşa edilmiş bir yapısı vardır. Amentü Hz. İsa döneminde açıkça ortaya konmamıştır. 4. ve 5. yy’da alınan kararlarla belirlenmiştir. Bu gün “Havariler İman Esasları”, “İznik-İstanbul İman Esasları” Göğün ve yerin, görünen ve görünmeyen kâinatın yaratıcısı, tek bir Tanrı(baba) Tanrı’nın biricik oğlu tek bir Rab İsa Mesih’e, O’nun Tanrı olduğuna, Tanrı’dan doğduğuna, nur olduğuna, Baba ile aynı tabiatta olduğuna, kurtuluşumuz için semadan indiğine; Bakire Meryem’de bedenleştiğine ve insan olduğuna; Bizim için Pontus Platus zamanında çarmıha gerildiğine, Kutsal yazılara uygun olarak üçüncü gün dirildiğine; Ve göğe yükseldiğine, Baba’nın sağ tarafına oturduğuna; Ölüleri ve dirileri yargılamak üzere ihtişam içinde geri geleceğine Rab olan ve hayat veren Kutsal Ruh’a, O’nun ve Oğul’dan neş’et ettiğine, Baba ve Oğul’la birlikte aynı tapınma ve ihtişama layık olduğuna, peygamberler vasıtasıyla konuştuğuna; Kiliseye, birliğine, kutsallığına, evrensel ve havarilere ait oluşuna inanırım; Günahların affı için bir tek vaftiz Ölülerin dirilmesini; Gelecek dünyayı bekleme

İNANÇ YAPISI “Baba - Oğul – Kutsal Ruh” Teslis (trinite); ilk olarak 2.yy sonunda Antakyalı Theophine tarafından kullanıldı. Matta 3: 16-17 ve Matta 28: 19’a dayandırılır. 381’de İstanbul konsilinde Baba ve Oğulş arasındaki farklar belirlenmiş, 431’de Efes Konsili’nde Meryem Tanrıdoğuran olarak tanımlanmış, Oğulun Baba ile farklı değil aynı olduğuna karar verilmiştir. Kutsal Ruh: Takdis edici, Kilise’ye hayat veren, Vaftiz anında insanın ruhuna giren ve onunla yaşamaya başlayan, Baba ve Oğul’dan türeyen, Baba’nın bütün kudret ve iradesini kendinde taşıyan sevgi gücü olarak kabul edilir. Tanrı olduğuna 381 İstanbul Konsili’nde karar verilir.

İNANÇ YAPISI “KONSİL” Dinî meseleleri tartışıp çözmek üzere bir araya gelen yüksek düzeydeki din adamları kurulu. Latince concilium (concile, council) : Kurul, meclis Hıristiyanlık tarihinde 50’li yılların başında Kudüs’te yapılan toplantı (Resullerin İşleri, 15/6-29) ilk konsil olarak yer alır. Yahudilikle ayrışma toplantısıdır. Yerel ve Ekümenik (Ökümenik) seviyede olur. Sinod denilen Psikopos toplantıları da vardır. Hıristiyanların tamamının kabul ettiği 7 konsil vardır. Katolik dünya bunlarla beraber toplam 21 konsül kabul eder.

II. İznik Konsili (787): Kiliselerde bulunan ikonlar tartışılmıştır. İNANÇ YAPISI I. İznik Konsili (325): İskenderiye Papazı Arius’un İsa’nın normal insan peygamber olduğu iddiası (monofizitizm) üzerine toplanır. İsa’nın tabiatı, kanonik 4 incilin tespiti ve Paskalya gününün tespiti önemli kararlarıdır. I. İstanbul Konsili (381): İznik kararları (İsa’nın mahiyeti) tekrar kabul edilmiş, teslisin üçüncü halkası Kutsal Ruh kabul edilmiştir. Efes Konsili (431): İsa’nın mahiyeti tartışmalarının devam etmesi üzerine toplanır. İsa’nın tek kişilikli ve iki tabiatlı (diofizit) olduğuna karar verilir. Kadıköy Konsili (451): İsa’nın mahiyeti tartışmalarına devam. Monofizitizm yeniden reddedilmiştir. II. İstanbul Konsili (553): İsa’nın mahiyeti tartışmalarına devam. Aykırı görüşlerin tehdidi. III. İstanbul Konsili (680-681): İsa’nın mahiyeti tartışmalarına devam. İsa’da iki irade olduğunun teyidi. II. İznik Konsili (787): Kiliselerde bulunan ikonlar tartışılmıştır. 21. II. Vatikan Konsili (1962-1965): Diğer dinlerle diyalog çalışmaları başlatılır.

İBADET YAPISI Günlük – Haftalık - Yıllık Günlük ibadet dua ağırlıklıdr. Güneş doğarken ve ikindi vakti olsa da net vakit belirlenmemiştir. Haftalık ibadet Pazar günü sabah ve akşam yapılır. Hz. İsa’nın çarmıha Cuma gerilmesinden sonra Pazar yeniden dirilişinden kaynaklanır.

YILLIK İBADETLER: Noel: "noio" + "hel" = "yeni güneş“. 354 yılında Papa Liberius 24 aralığı 25'e bağlayan geceyi İsa'nın doğum günü yıldönümü olarak ilan edene kadar İsa’nın doğumu kutlanmamıştır. Paskalya: İbranîce “pesah: geçiş”, Yunanca “Peskhalia” .İnsanı ebedî ölümden kurtaracağına inanılan Hz. İsa’nın yeniden dirilişi adına 22 Mart ile 25 Nisan arasında kutlanır. Öncesinde 5 haftalık perhiz dönemi vardır. Haç Yortusu: Türkçe’ye Ermeni dilinden geçmiş bir kelimedir. Grekçesi “stavros” Türkçe’de “istavroz” olarak dillendirilir. Matta, 16: 24’daki “haçını yükselt” ifadesi ve çarmıha (4 çivi) gerilme anısına kutsal kabul edilir. Sadece Protestanlar Haç çıkarmazlar. Meryem Ana Günü: Yıldan yıla değişen, Roma’da 1477’de başlatılan anma günüdür. Oruç-Perhiz: 21 yaşına gelmeden tutulmayan, serbet zamanlı. Hac: İmparator Konstantin döneminde Azîze Helene başlatır. Ziyaret formundadır. Serbest zamanlıdır. Efes, Meryem’in, havari Yuhanna’nın ve Pavlus’un yaşadığı yer olması nedeniyle hac mekanıdır. Annonciation (İsa’nın doumunun Meryem’e müjdesi 25 Mart) , Ascension (Göğe yükselme anısına) , Assomption ( 15 Ağustos Meyem’in göğe yükselişi anısına), Pentikost (paskalyadan sonraki ellinci gün)

SAKRAMENT Tanrının aktif olarak yer aldığı kutsal ayinlere verilen addır. Katolik ve Ortodokslarda 7, Protestanlarda 2 adettir. Vaftiz: Hıristiyanlığın kabulünün ikrarı. Evharistya (komünyon:kutsal sofra): Ekmek ve şarap ayini. Konfirmasyon: Kutsal ruh ile vaftizi güçlendirme. Tövbe ve günah itirafı: Ruhani kişiye itiraf. Endüljans 11.yy Yağ sürme: Hasta yağı ve ölüm halindekileri kutsama. (Yakubun Mektubu, 5:14) Ruhbanlık ve Rahip Kutsaması: Evlilik: Kilise nikahından başkası sahih olmaz. Katolikler boşanmaz.

MEZHEPLERİ Kilise: Yunanca “ekklesia”. Church, chapel. Başta inanalara sonra ibadet mekanına verilen addır. 1054 yılında Doğu – Batı Kilisesi ayrılır. Roma Kilisesi “Katolik” (evrensel), Bizans Kilisesi “Ortodoks” (doğru inanç) olarak adlandırıldı. Teolog Martin Luther 1517’de Wittenberg Kilisesi’nin kapısına astığı 95 maddelik Katolik Kilisesi’ne itirazı, Jean Calvin ve Aultrich Zwingli ile devam eden bu hareket sonunda Protestanlık ortaya çıktı. Katolikler 1 milyar

MEZHEPLERİ