İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Ayşegül SALCI İş Güvenliği Uzmanı

Amaç İstanbul İli Beyoğlu Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğine bağlı sağlık tesislerinde çalışanların, sağlık tesislerinde hizmet verilmesi esnasında İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları hakkında bilgilendirilmesi

Sunum Akışı Sağlığın Tanımı İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tanımı Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği Amaçları Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Yasal Süreci ve İlgili Mevzuat 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İş Kazası ve Meslek Hastalığı tanımı ve kapsamı Sürekli İş Görmezlik tanım Sağlık tesislerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

Sağlık; bireyin vücudunda hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halinde olmasıdır. Dünya Sağlık Örgütü ( WHO) BEDENEN RUHEN SOSYAL

İş Sağlığı ve Güvenliği; İş yerlerinde işin yürütülmesi sırasında, çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek koşullardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)

Neden İş Güvenliği? Dünyada her 3 dakikada bir iş kazası gerçekleşiyor, Her 90 dakikada bir kişi sakat kalıyor, Her 4 saatte bir kişi hayatını kaybediyor. Türkiye ölümü iş kazalarında Avrupa’da 1. / Dünya’da 3. sırada.

DÜNYADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Hastalığın daha evrensel olması ve iş kazalarını yapılan işin gereği olarak kabul edip hafife alınması nedenleriyle hastalıklara duyulan ilginin geçmişi daha eskidir. Meslek hastalıklarına olan ilgi, antik Yunan‘dan başlar. Hipokrat (MÖ 460-370) madenlerdeki kurşun zehirlenmesi üzerinde durmuş ve Romalı Pliny (MS 23-77) kurşun ve kükürdün zehirli etkilerini ele alarak, ilk kişisel korunma aracı olan deri maskeleri yapmıştır. MS 2. yüzyılda, Yunanlı doktor Galen kurşun zehirlenmelerinin patolojisini ve bakır ocaklarındaki asit buharlarının zararlarını incelemiştir. Orta çağda bilimle birlikte bu tür çalışmalar da durmuş, Rönesans (MS 1500–1800) meslek hastalıkları ile ilgili çalışmaların devam ettiği bir dönem olmuştur. Konuya ilişkin yasal düzenlemelerin dönüm noktası, Percival Pott‘un baca temizleyicilerinin kanser hastalığına yakalanmaları üzerine yapmış olduğu çalışmalar sonucu İngiliz Parlamentosu‘nun 1788‘de Baca Temizleyicileri Yasası ve 1833 yılında İngiliz Fabrikaları Yasasının çıkarılmasıdır. İş sağlığı ve güvenliğinin ciddi biçimde ele alınması ve yasal düzenlemelere gidilmesi, 19. yüzyıldan sonradır. 1802‘ de çıkartılan Çıraklık Sağlık ve Ahlak Yasası ile çırakların horlanmasına ve emeklerinin kötüye kullanılmasına engel olunmaya çalışılmıştır. 1824‘ e kadar yasak olan sendikal etkinlikler yasallaşmış ve kölelik kaldırılmıştır. (1833)

DÜNYADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Dünyadaki meslek hastalıkları ve iş kazalarının önlenmesine yönelik çalışmalarda sendikaların katkıları yanında, 1919 yılında faaliyetine başlayan ILO "Milletler Cemiyeti"ne bağlı olarak bu konuda önemli çalışmalar yapmış ve 1946 yılında ise Birleşmiş Milletler ile imzaladığı anlaşma sonucu bir uzmanlık kuruluşu durumuna gelmiştir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile WHO ve bu kuruluşlarla işbirliği yapan birçok kuruluş, işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir. Ülkemizin de üyesi bulunduğu Uluslararası Çalışma Örgütü'nün kimyasal maddeler için saptadığı "işyerlerindeki maruz kalma değerleri" ve işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili alınan kararlar ve oluşturulan "uluslararası sözleşmeler“ bu konudaki sorunların çözümüne katkılar sağlamıştır

DÜNYADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN AMAÇLARI Çalışanların sağlık kapasitelerini en yüksek düzeye çıkarmak, Çalışmanın olumsuz koşulları nedeni ile sağlığın bozulmasını önlemek, Her çalışanı fiziksel ve ruhsal yeteneklerine uygun işlerde çalıştırmak, İş ile çalışan arasında uyum sağlayarak, asgari yorgunlukla optimal verim elde etmektir (ILO’ nun 112 sayılı tavsiye kararı(1959), Uluslararası Çalışma Örgütü ve Dünya Sağlık Örgütü komisyon kararıdır.)

DÜNYADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ WHO ve ILO 2008-2017 dönemi için “Çalışanların Sağlığı İçin Küresel Eylem Planı” çerçevesinde “Sağlıklı İşyerlerinin Başlangıcındaki Eylem İçin Küresel Bir Modül” içeriğinde: 1. İşe bağlı fiziksel ve psiko-sosyal risklerin belirlenmesi 2. Sağlıklı davranışları destekleme, geliştirme ve tanıtma 3. Çevresel ve sosyal etkenleri belirleme başlıklarını belirlemiştir.

TÜRKİYE DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Ülkemizde İş sağlığı ve güvenliğine olan ihtiyaç çoğu ülke örneğinde olduğu gibi kömür madenciliği ile doğmuştur. Bu alanda yayınlanan ilk yasal düzenlemeler; 1865 - Dilaver Paşa Nizamnamesi 1869 - Maaddin Nizamnamesi 1921 TBMM tarafından çıkarılan , Maden İşçilerinin Hukukuna İlişkin Kanun

TÜRKİYE DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 1930 yılında çıkarılan “Umumi Hıfzıssıhha Kanunu” nun 180. maddesi ile en az elli işçi çalıştıran işyeri sahiplerine hekim bulundurma ve hastaları tedavi etme zorunluluğu getirilmiştir. 1936 yılında yasalaşan 3008 Sayılı İş Kanunu1974 yılında yapılan değişiklikler 2003 yılına kadar kalıcı olmuştur. 1971- 1475 Sayılı İş Kanunu 2003- 4857 Sayılı İş Kanunu 2010- İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Mevzuat T.C. Anayasasının, 49.50.55.56. maddeleri Hafta Tatili Kanunu,-Borçlar Kanunu:İş sahiplerinin tehlikelere karşı gereken tedbirleri alacağını, Belediyeler Kanunu:İşyerlerinde sağlık kurallarına uyulacağını, 1475 sayılı İş Kanunu:5. bölümü işçi sağlığı ve iş güvenliğine ait hükümleri. 73. maddesi işverenin işyerinde sağlık ve güvenlikle ilgili her türlü tedbiri alacağını,anlatır.Bu kanuna dayalı olarak çıkarılan bazı tüzükler de vardır. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, 506 sayılı SSK Kanunu, 5510 sayılı SSGS Kanunu, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,  

TÜRKİYE DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 30 Haziran 2012- 6331 Sayılı İş Kanunu ve Yönetmelikler Tehlike Sınıfları Tebliği ve Listesi 26.12.2012 İş Güvenliği Uzmanlarının Görev Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik ve Ekler 29 12 2012(31.01.2013) İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği ve Ekleri 29.12.2012 İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği 29.12. 2012 İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkındaki Yönetmelik 18.01 2013 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 25.01.2013

20/06/2012 tarih 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Amaç: İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. Kapsam: Kamu ve özel sektör gözetmeksizin tüm çalışanları kapsamaktadır. Kanun, iş kazası veya meslek hastalığı yaşanmadan önce önlem almaya yöneliktir.

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU UYGULAMA SORUMLULUĞU Devlet İşveren Çalışan

İş Sağlığı ve Güvenliği İş kazası ve meslek hastalıklarının neden oldukları kayıpları en aza indirmek amacıyla, sistemli ve bilimsel araştırmalara dayalı güvenlik önlemlerinin saptanması ve uygulamasına yönelik çalışmalardır. Üç temel amacı vardır; Çalışanları Korumak, Çalışma Güvenliğini Sağlamak, İşletme Güvenliğini Sağlamak.

İş Kazası 31.05.2006 tarihli 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” uyarınca; Çalışanın iş süresince çalışma koşulları, işin nitelik ve yürütümü ya da kullanılan makine, araç, gereç, malzeme nedeni ile uğradığı, iş gücünün tamamını ya da bir bölümünü kaybettiği olaydır.

İş Kazası Çalışanın işyerinde bulunduğu sırada, İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, çalışan kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında, Bir işverene bağlı olarak çalışanın, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, Çalışanın, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.

İş kazalarının %88 i güvensiz davranışlardan, %10 u güvensiz koşullardan İş kazalarının %2 si önlenemeyen durumlardan kaynaklanır. Meslek hastalıkları %100 önlenebilir.

Meslek Hastalığı Belirli bir meslek ya da sanayi kolunda çalışanlarda, işin niteliğinden ya da çalışma koşullarından dolayı, bedensel ya da ruhsal bütünlüğün bozulmasıyla ortaya çıkan hastalıklardır.

Meslek Hastalığı Sosyal Sigortalar Kanunun Sağlık İşleri Tüzüğü’ne göre meslek hastalıkları beş ana grupta toplanmıştır. Bunlar; 1-Kimyasal nedenlerden olan meslek hastalıkları, 2-Mesleki cilt hastalıkları, 3-Mesleki solunum sistemi hastalıkları, 4-Mesleki bulaşıcı hastalıklar, 5-Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıklarıdır.

SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK Bir iş kazası veya meslek hastalığı sebebiyle, yapılan tedavi sonunda, sigortalının meslekte kazanma gücünün tamamının veya bir kısmının kaybedilmiş olması halidir. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu, meslekte kazanma gücünün en az %10' unu kaybedenlere, sürekli iş göremezlik geliri bağlanır.

SGK verilerine göre 1992-2011 yılları arasında iş kazası yada meslek hastalığı sebeplerinden hayatını kaybeden çalışan sayısı 24.607 dir. İş kazaları ve meslek hastalıklarından kaynaklanan ekonomik kayıp ülkelerin yıllık gayrisafi hasılalarının yaklaşık %4ü olarak tahmin edilmektedir.

TÜRKİYE DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPTIRIM İdari cezalar Para cezaları Hapis cezaları

Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında İş Sağlığı ve Güvenliği İşlemleri

İşyerleri Tehlike Sınıfları Tebliğine Göre; Çok tehlikeli ( sağlık tesislerimiz ,fabrikalar) Tehlikeli (tarım ,ormancılık) Az tehlikeli (ofis amaçlı işyerleri) olarak üç sınıfa ayrılmıştır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun Oluşturulması (30/06/2012 tarih ve 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunun 22/1.maddesi ve 18/01/2013 tarih ve 28532 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kurulları hakkında yönetmelik) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunda; İşveren-işveren vekili İdari Mali İşler Müdür Yrd. İşyeri Hekimi İş Güvenliği Uzmanı Sivil Savunma Uzmanı Çalışan Temsilcisi Çok tehlikeli: 1 ayda Tehlikeli: 2 ayda Az tehlikeli: 3 ayda bir toplantı yapılmalıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Görev ve Yetkiler İş sağlığı ve güvenliği konularında işyerinde çalışanlara yol göstermek, İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek, tedbirleri belirlemek, işverene bildirimde bulunmak,

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Görev ve Yetkiler İşyerinde meydana gelen her iş kazasını, ramak kala olayları veya iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir tehlike halinde, alınması gereken tedbirleri bir raporla tespit etmek, İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimini planlamak ,kurallarla ilgili programları hazırlamak,

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Görev ve Yetkiler İşyerinde yapılacak bakım ve onarım çalışmalarında gerekli güvenlik tedbirlerini planlamak ve tedbirlerin uygulamalarını kontrol etmek, İşyerinde yangın, doğal afet, sabotaj ve benzeri tehlikeler için alınan tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerin çalışmalarını izlemek, İşyerinin iş sağlığı ve güvenliği durumuyla ilgili yıllık bir rapor hazırlamak, elde edilen tecrübeye göre ertesi yılın çalışma programında yer alacak hususları  belirlemek,

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Görev ve Yetkiler 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda belirtilen çalışmaktan kaçınma hakkı talepleri ile ilgili acilen toplanarak karar vermek, İşyerinde teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan genel bir önleme politikası geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak.

Çalışanların Yükümlülüğü Çalışanlar sağlık ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesi amacıyla iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca konulan kurallar, yasaklar ile alınan karar ve tedbirlere uymak zorundadırlar.

Risk değerlendirilmesinin yapılması (29/12/2012 iş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirmesi yönetmeliği) Risk Değerlendirmesi: İşyerinde tehlike potansiyeli bulunan maddelerle ilgili her türlü bilimsel bilgi ve belgelerin düzenlenmesi ve analiz edilmesine yönelik sistematik bir yaklaşımdır. Çok tehlikeli: 2 yılda Tehlikeli: 4 yılda Az tehlikeli: 6 yılda bir yenilenmelidir.

Acil durum planlarının yapılması (18/06/2013 tarih ve 28681 sayılı iş yerlerinde acil durumlar hakkında yönetmelik.) Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olayları ifade eder.

Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin düzenlenmesi (15/05/2013 tarih ve 28648 sayılı çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esasları hakkında yönetmelik) Çok tehlikeli: 1 yılda Tehlikeli: 2 yılda Az tehlikeli: 3 yılda bir yenilenmelidir.

Sağlık Taraması İşe giriş, İş değişikliği, İş kazası, meslek hastalığı ve tekrarlanan işten uzaklaşma durumlarında talep etmesi halinde, Çalışan niteliği ve işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli periyotlarla yapılmalıdır.

Sonuç olarak; Çalışan sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması, Yorulmanın ve iş stresinin hafifletilmesi, İş kazalarının ve mesleki risklerin azaltılması, İşgücü kayıplarının önlenmesi, Verimliliğin ve kalitenin yükseltilmesi. Fiziksel ve ruhsal hastalıkların yok edilmesi açısından çalışma alanlarında iş sağlığı ve güvenliği gerekliliklerine uymak esastır.

KATILIMLARINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM