ÇİN HALK CUMHURİYETİ

ÇİN CUMHURİYETİ İLE ÇİN HALK ÇUMHURİYETİ ARASINDAKİ FARK Çin Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti iki farklı devlettir ve birbirine karıştırılmamalıdır. Çin Cumhuriyeti ya da gayrı resmi adı ile Tayvan pek çok ülke tarafından tanınmayan bir uzak doğu ülkesidir. 1912 yılında bugün ki Çin Halk Cumhuriyeti topraklarında kurulan ülke Birleşmiş Milletler üyesi idi. 1949 yılında ki Çin iç savaşına Çin Nasyonel partisinin kaybetmesi üzerine ülke Çin komünist partisi yönetimine girdi ve komünist parti tarafından Çin Cumhuriyeti kuruldu. Çin Nasyonel Partisinin lideri Tayvan adasına kaçtı ve Çin Cumhuriyetinin burada devam ettiğini dünyaya ilan etti. 1949 yılında ki bu yeniden kuruluş başta batılı ülkeler olmak üzere dünya devletlerinin çoğunluğu üzere kabul gördü. Ancak değişen dünya dengeleri nedeni ile günümüzde Çin Cumhuriyeti sadece 23 ülke tarafından tanınmaktadır. Buna rağmen bir çok ülke gayrı resmi olarak ekonomik ve kültürel ilişkilerde bulunur. Günümüzde Çin ifadesi genellikle Çin Halk Cumhuriyetini ifade etmek için kullanırken çin cumhuriyetine ise Tayvan denmektedir. Nüfusunu %90’ından fazlası Han Çinlisi olan Tayvan ve Çin Halk Cumhuriyeti yoğun ticari ilişkilerde bulunmakla birlikte iki devlet arasında karşılıklı silahlanma durumu da söz konusudur.

Mao Zedong Çin Halk Cumhuriyeti kurucusu ve önderlerindendir. Mao hakkında ki tartışmalar ölümünden yıllarca sonra bile hala devam etmektedir. Taraftarlarına göre Mao büyük bir devrimci önderdir ve görüşleri Marxizmin gelişmiş yorumunu oluşturur. Günümüzde Çin de hala resmen saygı görmesi ile birlikte Çin hükümeti adını nadiren almakta. Maoist siyasetten git gide uzaklaşmaktadır.

Çin HAKKINDA Kuzeyinde Moğolistan, kuzey doğusunda Rusya ve Kuzey Kore doğusunda sarı deniz ve doğu Çin denizi, güney doğusunda güney Çin denizi, güneyde; Vietnam, Laos, Birmanya, Hindistan, Bhutan ve Nepal, güney batıda; Pakistan. Afganistan, Tacikistan, Kırgızistan, Kazakistan ile çevrili bir Uzakdoğu ülkesidir. Başken Pekindir, Hong Kong ve Şangay önemli şehirlerindendir. Çin medeniyeti yaklaşık 5000 yıllık yazılı tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerindendir. Çin aynı zamanda dünyanın en eski süreklilik arz eden medeniyetlerindendir. Çince dünyanın en eski kullanılan yazılı dilidir. Çince dünyanın en zor dillerinden biri olarak biliniyor. Ülke çok büyük olduğu için Çinliler bile kendi aralarında bazen farklı bölge lehçeleri nedeni ile anlaşmakta güçlük çekerler. Kuzeyde yaşayan bir Çinlinin güneyde yaşayan bir Çinlinin konuşmasının tek kelimesini bile anlamadığı söylenir. İnsanlık tarihinin en önemli buluşlarından kağıt, pusula, barut ve matbaa antik için medeniyetine aittir. Çin halk cumhuriyeti son yıllarda yapmış olduğu atılımlarla ve politikalarla dünyanın en önemli ekonomik güçlerinden biri haline gelmeye başlamıştır. Çin halk cumhuriyetinin bölgede ve dünyada etkisi askeri alandan çok ekonomik alanda kendisini göstermektedir. 2020’lerde Çin halk cumhuriyetinin dünyanın en zengin ekonomisi olacağı öngörülmektedir. Dünyanın alan olarak en büyük 4. ülkesi olan CHK yaklaşık 1.35 milyar nüfusu ile dünyanın en kalabalık ülkesidir. Dünya nüsünun yaklaşık 6/1’i CHK’da yaşamaktadır. Çin de eski ile yeni iç içe geçmiştir. Konaklandığınız bir otelden yaklaşık yarım saat uzaklıkta çok ilkel şartlarda üretim yapılan bir pirinç tarlası görebilirsiniz. Dünyanın en çok ziyaret edilen 3. ülkesidir. Ülkeyi ziyaret eden yıllık turist sayısı 60 milyona yakındır. 1949 ile 1974 yılları arasında yabancı ziyaretçilerine kapalı tutulan bu ülke, günümüzde turizmden büyük gelir elde ediyor.1980’li yılların ortalarında ülkedeki 250’den fazla şehir yabancı ziyaretçilerine açılmıştır.

YÖNETİM 20 Eylül 1954 tarihli bir anayasası ile sosyalizm idaresi kurulmuştur acak tamı tamına bir sosyalist ülke olmamıştır. Mao döneminin ardından yapılan düzenleneler ile yabancı sermaye ital ettiklerinden gerçek anlamda sosyalist bir ülke değildir.

EKONOMİ Uzun yıllar kapalı bir ekonomi yapısı gösteren Çn 1980’lerin başlarında kollektif tarım uygulamasını durdurdu ve özel teşebbüse izin verdi. Şuan da Çin dünyanın en büyük ihracatçılarından ve rekor düzeyde dış yatırım çekmektedir. Son on yıldır itikaralı bi şekilde sürdürdüğü kalkınma hızı ile ‘’yüzyılımız yeni küresel gücü’’ olarak anılmaya başlamıştır.

TURİZM Çin Halk Cumhuriyeti, birleşmiş milletler turizm örgütünün verilerine göre 2012 yılında kaydedilen 57.7 milyon turist ile Fransa ve ABD’den sonra dünyada en çok ziyaret edilen 3. ülke durumundadır.

ORDU Çin asker sayısı açısından dünyada birinci sıradadır.(1.483.000 asker bulunmaktadır) Pentagon’a göre ÇHC ordusu 21. yüzyılın en büyük tehlikesidir.

NÜFUS Çin nüfusunun %92’sini Han ulusu olarak bilinen etnik Çinliler oluşturur. Bunun dışında hükümet tarafından tanınan 55 etnik grup vardır. Bu 55 etnik gruptan bazılarının Çinceden tamamen farklı olan kendi lisan, kültür ve inançları bulunmaktadır.

DİN Çin toprakları Taocu, Budist ve Çin folklorik dinlerine ait tapınaklar ile doludur. Mahayana Budizm’i 1. yüzyıldan beri Çin de ki en büyük organize din olarak yaşamayı başarmıştır. Çin halkının çoğu herhangi bir dine inanmamaktadır. Nüfusun %42’i kendini agnostik ve ateist olarak tanımlamaktadır. %30’u kültürel dinler ve Taoizm’e inanmaktadır.

İKLİM Çok geniş bir coğrafi alana yayılması ve farklı yeryüzü şekillerini coğrafyasında barındırdığı için iklimi bölgeler bazında son derece çeşitlilik göstermektedir. Kuzey ile güney sınırları arasında yaklaşık 6000 km’lik bir uzaklık farkı bulunuyor.Kuzey bölgerinde yaşayanlar kar yağışı-don-buz ile uğraşırken güney bölümünde oturunlar çeltik tarlalarına pirinç ekip ekim-dikim faaliyetleriyle uğraşmaktadır. Genellikle ülkenin güney ve orta kesimlerinde yaz aylarında Muson yağmurları etkili olmaktadır. Bu yüzden Çin’e yağmurların etkili olduğu yaz aylarında gitmemekte fayda var.

ÇİN MUTFAĞI Çin lokantaları sayesinde dünyanın birçok yörelerinde geniş bir biçimde tanınan bir mutfaktır. Çeşit bakımından dünyanın en zengin mutfaklarından biri olan Çin mutfağı Uzakdoğu’da bile Çinlilerin yaşadığı her bölgede büyük farklılıklar gösterir. Sebze ağırlıklı yemekler, yemeklerin wok adı verilen çukur tavalarda pişirilmesi ve yemeklerin sofralarda yemek çubuklarıyla yenmesi Çin mutfağının en çarpıcı özellikleri arasındadır. Çin mutfağında soya fasulyesi ve soya fasulyesinden türeyen malzemeler önemlidir. Pilavlar ve pirinçten türeyen malzemelerde özel bir önem taşır. Ekmek Çin mutfağında fazla rağbet görmeyen bir besindir. Pilavlar ekmek yerine doyurucu madde olarak kullanılır. Ayrıca pirinçten yapılan pirinç unu ve pirinç şarabı da yemeklerde yaygın olarak kullanılır. Undan yapılan yiyecekler arasında Çin mantısı ve Çin böreği yer almaktadır. 13. yüzyıldan bu yana Pekin civarında hazırlanmakta olan Pekin ördeği Çin Halk Cumhuriyetinin milli yemeği olarak kabul edilir.

Çorbalar dışındaki bütün Çin yemekleri geleneksel olarak yemek çubukları yardımı ile yenir. Çatal ve bıçak kullanılmaz. Çin yemekleri yemek çubuklarıyla yenmeyi kolaylaştıracak şekilde lokma büyüklüğünde parçalar halinde hazırlanır. Çorbaların yenmesinde ise Çin motifleriyle süslenmiş geniş hacimli kısa saplı kaşıklar kullanılır. Çin mutfağında esas olan az yağlı hazırlanmış yemeklerdir. Sebzeleri genellikle hızlı ve buharda pişirirler. Yemeklerini küçük parçalı, az ve sık olarak tüketirler. Çubukla yavaş yerler. Sofralarında yeşil, kırmızı, mavi, sarı ve beyaz renkleri bir arada kullanırlar. Renkli sebzelerin aynı anda tüketilmesi onlar için dengeli beslenme anlamına gelir. Her rengin vücuttaki işlevinin ayrı olduğuna inandıkları için gün içinde bunları dengeli tüketmeye çalışırlar. Dengeli beslenmenin bir diğer anlamı da aynı öğünde tatlı, ekşi ve acı oranının da sağlanmasıdır. Pirinç vazgeçilmezdir. Alışık olmadığımız envai çeşit pirinç yemeği yaparlar. Genelde yağı ve tuzu az olarak pişirilmiş bir pirinç (biz buna pilav değil de lapa diyoruz) mutlaka öğünlerinde vardır. Yeme ritüelinde genelde pirinç en son yenir. Ekmek yeme alışkanlıkları yok denecek kadar azdır. Enerjiyi arttıran yiyacekleri tercih ederler. Onlar için vitamin ve mineraller önemli değildir. Önemli olan vücut ısısını arttırmaktatır. İnandıkları şey ;ateş yağı eritir, suyu buharlaştırır. Bu sayede zayıf kaldıklarına inanırlar.

Çinlilerin çay alışkanlıkları meşhurdur. M. S Çinlilerin çay alışkanlıkları meşhurdur. M.S. 713’ler de tapınaklardaki Budist ve din adamlarının uzun meditasyon yaptıklarında uykuları gelirdi. Bu yüzden sıklıkla çay içerlerdi. Uykularının açılması için başlamış olan bu gelenek yılllarca sürmüş ve alışkanlık haline gelmiştir. Çinliler neredeyse günün 24 saati çay içerler. Seyahatlerinde, öğünlerinde yemekten önce ve sonra içtikleri çok çeşitli çayları vardır. Her bölge halkının çay içme alışkanlığı farklıdır.

Çin dışında bir çok kişi akşam yemeğinde yenmek üzere tezgahlara serilmiş böcek fotoğraflarını görünce bütün Çin’in böcek yediğini düşünüyor. Halbuki durum hiç de öyle değil !! Türkiye de nasıl her bölgeye özgü yeme alışkanlıkları varsa Çin için de aynı şey geçerli. Yani Çin’in bütün bölgelerinin böcek yediğini kesinlikle söyleyemeyiz. Ancak aklınıza gelen her türlü şeyin yendiği bir bölge de mevcut. Yılanlar, akrepler, çiyanlar, kurbağalar, karıncalar hatta sinekler bile yeniyor bu bölgede. Çin toprakları çok uzun yıllardır var olan bir medeniyetin sahibidir. Yaşam tarzları dünyayla birlikte değişiklik gösterse de başka ülkelere oranla geleneklerinden çok vazgeçmeyen bir toplumdur. Yemek kültürleride bu gelenek ve göreneklerinin bir parçasıdır.

GÖRÜLMESİ GEREKEN YERLER ÇİN SEDDİ YASAK ŞEHİR TOPRAK ASKERLER CENNET TAPINAĞI BUDA İLKBAHAR HEYKELİ (LİNGSHAN DEV BUDA HEYKELİ) LESHAN DEV BUDA HEYKELİ

ÇİN SEDDİ

ÇİN SEDDİ Çin seddi, Çin’in kuzeybatısı boyunca uzanır. Dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Pekin’in kuzeyinden geçerek batıya yönelir. Gobi Çölü’nün güneyinden batıya yönelerek devam eder. Bu devasa inşaata girişmekteki amacı konusunda tarihçiler farklı görüşler öne sürmüşlerdir. Bunlardan bazıları şunlardır: 1. Ülkenin sınırlarını başta Hunlardan olmak üzere kuzeyden Çin’e karşı Moğol ve Türk boylarının saldırısına karşı savunmak. 2.Uzun savaşlar sonunda yıktığı beyliklerin esir düşen yöneticilerini sürgün ve ağır işe sürerek cezalandırmak. 3. Ülkeden kaçışlarını önlemek. 4. Ülkenin tek yönetim altında birleştiğini içeriye ve dışerıya göstermek.

YASAK ŞEHİR Yasak şehir Çin imparatorluk sarayıdır. Çin’in Pekin şehrinin ortasında bulunmaktadır. Yaklaşık 500 yıl imparator ve hizmetlilerine ev sahipliği yapmış, aynı zamanda Çin hükümetinin törensel ve politik merkezi olmuştur. 1925ten beri saray müzesini barındırmaktadır. 1406 ve 1420 tarihleri arasında inşa edilmiş olan kompleks 720.000 metrekarelik bir alana yayılmıştır ve 8.707 odalı 980 yapıdan oluşmaktadır. Yasak şehir 1987 yılında dünya kültür mirası listesine eklenmiş ve Unesco tarafından dünyada korunmuş en geniş antik yapılar bütünü olarak tescillenmiştir.

TOPRAK ASKERLER Toprak Askerler ya da Terrakotta Ordusu ( asker ve at cenaze heykelleri) ilk Çin imparatoru Qin Shi Huang’ın mezarında bulunan terrakotta heykeller. ( terrakotta : pişmiş kil bazlı, kahverengimsi kızıl renkli, mat seramik) M.Ö. 210 Tarihinde yapılmış olan heykeller, 1974’te Çin Halk Cumhuriyeti ‘nin Şensi eyaletinde bir çiftçi tarafından bulunmuştur. Ordunun ‘’ilklerin imparatoru’’ olarak bilinen Shi Huang’ın mezarını koruduğuna inanılır. Tarihçi Sİ Maqian’ın kaydettiğine göre , Qin Shi Huang henüz hayattayken M.Ö. 246 yılında başlanan mezarının inşası 30 küsür yıl sürmüş, inşaatta 700 bin kişi çalıştırılmıştır. Boyları 1.83- 1.95 cm arasında değişen bu heykel askerlerin her birinin yüz ifadesi farklıdır. Kazı alanında çoğu hala toprak altında olan 8000 asker, 520 atıyla birlikte 130 savaş arabası, 150 süvari atı bulunduğu tahmin edilmektedir. Qin Shi Huang mezarı ve Terra Cotta ordusu, 1987yılında UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirasları Listesi’ne alınmıştır.

CENNET TAPINAĞI Pekin’deki tarihsel ve dinsel yapıların başında gelen Cennet Tapınağı, Cenneti’in küre, Yer’in ise kare biçiminde olduğuna ilişkin, kökleri çok eskiye uzanan inancı somutlaştıran olağandışı geometrik planıyla Çin mimarisinin en yetkin örneklerinden biri olarak eşsiz güzelliktedir. Bereketli Hasat İçin Dua Binası, İmparatorluk Cennet Tonozu ve Dairesel Tepe Sunağı bu yapı içinde yer alır. Taoist bir tapınak olarak kabul edilmektedir. 1406- 1420 yılları arasında, İmparator Yongle döneminde inşa edilmiştir. Bu sıralar Yongle ayrıca Pekin’deki yasak şehrin inşasından da sorumluydu. Sadece iyi bir manzara sunmayan bu tapınağın etrafı hafta sonları tai chi yapan Çinlilerin ziyaret ettiği geniş parklarla çevrilidir.

BUDA İLKBAHAR TAPINAĞI 2002 yılında yapımı tamamlanan, Çin’in Zhaocun şehrinde yer alan 128 metre uzunluğa sahip dünyanın en büyük heykelidir. Heykel, 20 metre yüksekliğindeki lotus tahtı ve 25 metre yüksekliğindeki bir binanın üzerine yerleştirilmiştir. Taht ve binada dikkate alındığında anıt 153 metre toplam yüksekliğe sahiptir. Tüm proje maliyeti yaklaşık 55.000.000 dolar değere ulaşırken sadece heykelin maliyeti 18.000.000 dolar tuttu. Heykeli altında bir Budist manastırı yer almaktadır. Afganistan’da yer alan Bamyan Buda Heykelleri’nin taliban tarafından put oldukları ve putperestliğe ait oldukları gerekçesiyle 2001 yılında dinamitlenerek yıkılmasının ardından yapımına başlanmış ve 2002 yılında tamamlanmıştır. Çin Afganistan’ın Budist mirasını sistematik olarak yok etmesini kınamıştır. Buda İlkbahar Tapınağı, ismini 60 derece suya sahip olan ve iyileştirici özellikleriyle bölgede tanınan, konum olarak tapınağa yakın olan Tianrui kaplıcasından almıştır. Heykel çinko ve bakırdan yapılmıştır. Bu büyük yapı, nilüfer çiçekleri şeklideki sütunuyla 100 metreden yüksektir. Çin’deki en popüler turistik merkezlerden biri haline gelmiştir. Çin’in ve dünyanın dört bir yanından ziyaretçiler bu inanılmaz yapıyı görmek için buraya geliyorlar. Heykel Shakyamuni olarak bilinen Buda’ya aittir. Budizm yazıtlarına göre Shakyamuni’nin doğduğu andan itibaren yürüyebildiği ve konuşabildiğine inanılır. Bir eliyle cenneti, bir eliyle de toprağı işaret ederken, ‘’Cennet ve yeryüzü arasında benden daha üstünü yok’’ demek istediği belirtilir.

Yapının birçok yerinde göze çarpan nilüfer çiçekleri, Budizm için çok önemli. Çamurdan çıkmasına rağmen bembeyaz olan bu çiçek, insanın dünyadaki felaketlere, kötülüklere rağmen aydınlanmasını ve temizliğini simgeliyor. Bu Budizm mabedinde de diğerlerinden olduğu gibi herşeyin simgesel bir anlamı olduğunu görüyorsunuz. Dev Buda heykeline giden yol üzerinde büyük bir el heykeli var. Bu heykelin, dev Buda’nın yukarı dönük olan eliyle tıpatıp aynı olduğunu hemen anlayabilirsiniz.12 metre uzunluğundaki bu el Çin’deki en büyük el heykeli. Heykel aslında Dev Buda’nın eli olarak yapılıp tamamlanmış ve işçiler tarafından heykelin uzağında bir yere bırakılmış. İşçiler heykelin diğer bölümlerini tamamlamaya uğraşırken, bu dev el, durduğu yerde halkın büyük ilgisini çekmeye başlamış. İnsanlar gelip ona dokunarak Buda’ya olan sevgi ve bağlılıklarını gösteriyormuş. Bunun üzerine, dev Buda’ya yeni bir el yapılmasına karar verilmiş ve bu el heykeli de ayrı bir yapı olarak alanda bırakılmış. Bugün de ziyaretçilerin en çok ilgisini çeken yapılardan biri. Ziyaretçiler, iyi şans getirdiğini düşünerek ona dokunmadan geçmiyorlar Hemen yan tarafında da şişman Buda heykeli bulunuyor. Bu şişman ve gülen Buda, geleceğin Buda’sı Maitreya olarak biliniyor. Arkaya doğru uzanmış gövdesi üzerinde birçok bebek bulunuyor. Bebekler onu kulaklarından çekiyor, başına doğru tırmanıyor ya da oynayıp yaramazlık yapıyorlar. Bu, insanların mutlu ve müreffeh yaşam arzularını simgeleyn geleneksel bir Buda figürü olma özelliği taşıyor.

DEV LESHAN BUDA HEYKELİ Çin’in Sichuan bölgesinde bulunan,618 907 yılları arasında bir tepe kazılarak yapılan Dev Leshan Buda Heykeli yapılmış en büyük buda heykellerinden biridir. Haitong adındaki Çinli bir rahip, gemileri rahatsız eden su türbülanslarını Buda durdursun diye yapmaya başlamıştır.