TARİH DERSİ PERFORMANS ÖDEVİ Bilgen Bat 10-B 180

FETRET DEVRİ Kardeşler Arasındaki Taht Kavgaları (1402-1413)

Osmalı tarihinde 1402-1413 yıllarını kapsayan döneme “Fetret Devri” adı verilmiştir. “Devlet otoritesinin kurulmasına kadar geçen süre” anlamına gelen bu sözcük, Yıldırım Beyazid’in oğulları arasındaki taht kavgaları dönemini simgeler. Timur ve Beyazid arasında 1402 yılında yapılan Ankara Savaşı’nda Osmanlı ordusu yenilmiş, Anadolu beyleri, eski topraklarına sahip olmuşardı.Osmanlı şehsadeleri arasındaki saltanat mücadelesinin devam ettiği Fetret Devri 11 yıl sürmüştür.

Yıldırım Beyazid Sonrası Osmanlı Devleti Yıldırım Beyazid, Ankara Savaş’na giderken, çocukları Süleyman, İsa, Mehmet, Musa ve Mehmet Çelebi’yi de yanına almıştı. Bunlardan Süleyman Çelebi, savaşın kaybedildiğini anlayınca önce Bursa’ya daha sonra da Edirne’ye geldi. İsa Çelebi önce Balıkesir tarafına saklanmış; Timur’un çekilmesinden sonra Bursa’ya gelerek padişahlığını ilan etmişti. Mehmet Çelebi ise, Amasya’ya çekilmişti. Musa Çelebi ve Mustafa Çelebi Timur’a esir düşmüştü. Timur daha sonra Musa Çelebi’yi serbest bırakmış, Mustafa Çelebi’yi ise beraberinde Semerkant’a götürmüştü.

Yıldırım Beyazid Temsili Resmi

Şehzadeler Arasında Mücadeleler Timur’un Anadolu’da bıraktığı ortam kardeşler arasında 11 yıl sürecek taht mücadelelerini başlattı.Bu mücadeleler Bizans entrikaları ile daha da arttı. Süleyman Çelebi Edirne’de İsa Çelebi Bursa’da Mehmet Çelebi Amasya’da Musa Çelebi Balıkesir’de hükümdarlık ilan ettiler.

1402 - Yıldırım Beyazid’in oğullarından Şehzade Süleyman Çelebi Edirne’de, Mehmet Çelebi Amasya’da ve İsa Çelebi Balıkesir ve Bursa yöresinde padişahlığını ilan etti. Böylece Osmanlı toprakları üç hükümetli bir idare altına girmiş oldu - Timur kuvvetleri ele geçirdiği Bursa ve İznik’i yağma ederek ateşe verdi ve buradaki halkın büyük kısmını kılıçtan geçirdi. - Timur Osmanlılar’ın ele geçirdiği Anadolu beyliklerinin topraklarını eski sahiplerine ve varislerine iade etti - Rodos şövalyelerinin elinde bulunan İzmir kalesi ve limanı Timur tarafından fethedilerek Aydınoğulları’na verildi

1403 Timur Tarafından Tutsak Edilen Beyazıd, Akşehir’de öldü 28 Temmuz 1402’de yapılan Ankara Savaş’ında Timur’a yenilen Beyazid tutsak düşmüştü. Beyazid’ı demir bir kafes şeklinde kapalı tahtırevana koyarak dolaştıran Timur Batı Anadolu’ya doğru yürüdü. Timur’un İzmir ve Aydın’a kadar süren bu seferi sırasında hastalığı nedeniyle Akşehirde bırakılmıştı. Yenilgiyi ve Timur’un kendisine karşı davranışlarını gururuna yediremeyen Beyazid’ın hastalığı giderek arttı ve tutsaklığın yedinci ayında 8 Mart 1403te Akşehir’de öldü. Yıldırım Beyazid’ın tutsaklığa dayanamayarak üzüntüsünden öldüğü belirtilsede bir kısım tarihçiler onun, yüzüğündeki zehiri içerek intihar ettiğini ileri sürmektedir. Yıldırım Beyazid Camii yanındaki türbeye defnedildi.

1403 - Timur ve ordusu her yeri yağmalayarak ve yakıp yıkarak Anadolu’dan çekildi. - Amasya’da hükümdar olan Mehmet Çelebi, yönetimleri Timur tarafından Türkmen beyliklerine bırakılan Niksar, Tokat, Şarkikarahisar ve Sivas’ı kendi topraklarına kattı. - Edirne’de hükümdarlığını ilan eden Süleyman Çelebi Anadolu'yu, kardeşlerine bırakıp "siz buraların ben Rumeli'nin pâdişâhı olayım" deyip Rumeli'ye geçmişti. Süleyman Çelebi ile Bizans İmparatoru Manuel Paleologos arasında İstanbul Antlaşması imzalandı.

. Buna göre; İstanbul önlerinden Selanik’e kadar uzanan Ege sahil bölgesi ile Varna’ya kadar uzanan Karadeniz sahil bölgesi, Bizans İmparatorluğuna bırakıldı. Amasya’da hükümdarlığını ilan etmiş bulunan Mehmet Çelebi Sivas yöresini ele geçirdikten sonra Bursa, Balıkesir ve çevresini kendi topraklarına kattı.

Kardeşler Arasındaki Mücadele Başlıyor Timur’un Anadoludan çekilmesinden sonra kardeşler arasındaki ilk mücadele İsa Çelebi ile Musa Çelebi arasında oldu. Musa Çelebi Timur’un yanından ayrıldıktan sonra Bursa’ya gelip kardeşi İsa Çelebi’yi buradan uzaklaştırarak hükümdarlığını ilan etti. Ancak, hükümdarlığı uzun sürmedi. İsa Çelebi tekrar geri dönerek , Musa Çelebi’yi Bursa’dan uzaklaştırdı . Musa Çelebi Germiyanoğulları beyliğine sığındı.

Musa Çelebi Temsili Resmi

Mehmet Çelebi Bursa’da Süleyman Çelebi Rumeli’de Hükümdarlığını İlan Ediyor Mehmet Çelebi, Bursa ve yöresine hakim olan kardeşi İsa Çelebi’ye Anadolu’yu aralarında bölüşmeyi teklif etti. İki kardeşin birbiriyle savaşmasını münasip görmeyen Balıkesir Subaşısı Eyne Bey "Bu yüce Osmanlı hanedanına yakışmaz! Sulh içinde olmak akim gereğidir" deyip Çelebi Mehmed'e kardeşi İsâ Çelebi'yle anlaşmasını tavsiye eder. Bunun üzerine bir mektup yazan Çelebi Mehmed, özetle şöyle der: "Boş yere kardeş kanı dökülmesin. Gel Anadolu'yu ikiye bölelim. Yarısı sana, yarısı bana." Bu mektubu alan İsa Çelebi elçiyi azarlar, kardeşine de sert bir cevap gönderir

İsâ Çelebi kendisini büyük birader olarak hak sahibi saymakta, kardeşinin davranışına mânâ verememektedir. "Gel savaşalım" der. Hak, kılıçlarla sahibini bulsun. İsâ böyle ister. Mehmet Çelebi red cevabını alınca Bursa üzerine yürüdü. Ulubat Savaşı’nda yenilen İsa Çelebi İstanbul’a kaçtı. Bursa ve İznik’i alan Mehmet Çelebi, hükümdarlığını ilan etti. Kardeşi Musa Çelebi’yi yanına getirtti. Rumeli’de hükümdarlığını ilan etmiş olan Süleyman Çelebi’de İsa Çelebiyi yanına aldı.

1405 - Süleyman Çelebi kardeşi İsa Çelebi’ye kuvvet vererek onu Bursa üzerine gönderdi.Ancak.. Mehmet Çelebi kendisine hücum eden büyük kardeşi İsa Çelebi’yi Ulubat’ta yapılan savaşta mağlup edip öldürttü.Böylece taht kavgasında ilk hayatını İsa Çelebi kaybetmiş oldu.. - Saruhan ve çevresi Mehmet Çelebi tarafından ele geçirildi. - Timurlenk öldü. –Anadolu’yu terk ettikten sonra Semerkant’a giden ve oradan da Çin seferi için yola çıkan Timur, Çin’e varamadan hastalandı ve Otrar kendinde öldü.

1406 İsa Çelebi’nin öldürülmesinden sonra Süleyman Çelebi Anadolu’ya geçti,kuvvetleriyle birlikte Bursa’ya geldi ve şehri ele geçirdi.Bursa’ya sahip olan,ancak ağabeyinin ordusuna karşı koyacak gücü olmayan Mehmet Çelebi, Bursa’yı terk ederek şehri ve hükümdarlığı büyük kardeşi Süleyman Çelebiye bıraktı.. Amasya’ya çekilen Mehmet Çelebi ağabeyi Süleyman Çelebi’nin Anadolu’dan çekilmesini sağlamak için kardeşi çare düşünürken..

Süleyman Çelebi Temsili Resmi

Bir gün Çelebi Mehmed has adamlarıyla bir meclis kurar Bir gün Çelebi Mehmed has adamlarıyla bir meclis kurar. Belli başlı vezirler ve kumandanlarla vaziyetin muhasebesini yaparlarken, kardeşi Musa Çelebi Emir Süleyman'a karşı savaşmak için müsaade ister. "Tedbirimi alıp Rumeli'ye geçeyim, Emir Süleyman'ın memleketlerini zaptedeyim. Bu can bu bedendeyken hizmetim olsun. Adına hutbe okutup sikke kestireyim" der. Bunun üzerine Mehmet Çelebi kardeşi Musa Çelebi’yi Rumeliye gönderdi..

1411 Bunu haber alan Süleyman Çelebi’de Edirne’ye geldi. Musa Çelebi'nin Edirne duvarları dibinde görünmesi ortalığı telaşa verir. Vaziyete bakan Evrenos Bey, Emir Süleyman'a gelerek vahim bir durum olduğunu söylese de Süleyman işi ciddiye almaz. Evrenos Bey azarlanır. Süleyman "ihtiyar, sen deli misin ki, böyle hayallerle benim zevkimi bozmaya geliyorsun? Bu Musa kimdir ki, şuradan buradan acele ile başına topladığı askerlerle benden taht almak emelinde bulunsun?’’ der.

Rumelide Süleyman ve Musa Çelebi arasındaki mücadeleden,Musa Çelebi galip çıktı ve Süleyman Çelebi öldürüldü. Musa Çelebi ağabeyinin cenazesini Bursa'ya gönderip Çekirge'de, dedesi Murad Hüdavendigâr'ın yanma gömdürür. Süleyman Şah, Süleyman Han, Emir Süleyman hangisini söylerseniz söyleyin, bu zat, Yıldırım Bâyezid'in oğullarından biri idi. Devlet başsız kalınca, "en iyi ben idare ederim" deyip hükümdarlığını ilan etmişti. Taht şehri Edirne idi.

Musa Çelebi kardeşi Mehmet Çelebi ile yaptığı anlaşmaya uymadı, Kendi adına sikke kestirip, kendi hükümdarlığını ilân etti. Şimdi, yine iki başlıydı Osmanlı mülkü.. Musa Çelebi’nin Bizans İmparatoru Manuel’e elçi göndererek 1402’den beri verilmemiş haraçları istemesi üzerine Bizans ile Süleyman Çelebi zamanında imzalanan antlaşma bozuldu.

İmparator, vaziyetinin kötü olduğunu anladı İmparator, vaziyetinin kötü olduğunu anladı. Yanında rehin olarak bulunan (Emir Süleyman oğlu) Orhan Bey'i, Musa Çelebi'nin üzerine gönderdi. Amca Yeğen Selanik civarında karşılaştılar, Yeğen yenildi. Musa Çelebi bu galibiyetten sonra tekrar İstanbul muhasarasına girişti. Bu defaki daha şiddetlidir. İmparator panik halinde Çelebi Mehmed'ten yardım istedi. Mehmed Çelebi kırmadı, geldi ve İstanbul'a giren ilk Türk hükümdarı olarak tarihe geçti.  Mehmet Çelebi ile Bizans imparatoru arasında ittifak antlaşması imzalandı.İmparator Mehmet Çelebi kuvvetlerini İstanbul Boğazı’ndan Rumeliye geçirmeyi taahhüt etti.

Bunun üzerine Musa Çelebi İstanbul’u kuşatıyor Bunun üzerine Musa Çelebi İstanbul’u kuşatıyor..Ancak Mehmet Çelebi kuvvetlerinin İstanbul Boğazından geçmesi üzerine Musa Çelebi kuşatmayı kaldırdı… Mehmet Çelebi ile Musa Çelebi İnceğiz mevkiinde karşılaştılar. Mehmet Çelebi feci şekilde mağlub olarak İstanbul'a sığındı.

1413 Rumeliye geçen Mehmet Çelebi Musa Çelebi ile yaptığı iki savaşı kaybetmesine rağmen mücadeleden vazgeçmedi.. Musa Çelebi asabi mizacına mağlup olup etrafındaki adamları dağıtırken, Mehmet Çelebi devamlı dost kazanıyordu. Hem Türklerden, hem de Hıristiyanlardan bir hayli kuvvete sahip olmuştu. Rumeli’deki beyleri yanına çekmeyi başaran ve durumu uygun gören Mehmet Çelebi kardeşini tahttan indirmek için tekrar Rumeli’ye geçti.

Mehmet Çelebi ile Musa Çelebi kuvvetleri Sofya yakınlarında Çamurluova bölgesinde yapılan savaşta Musa Çelebi yenildi ve yakalanarak öldürüldü.Musa Çelebi'nin Rumeli'de geçen saltanat süresi kimine göre iki sene yedi aydır, kimine göre üç sene bir ay. Ölüm tarihi 5 Temmuz 1413 olarak gösterilir. Rumeli’de yaklaşık 3 yıl kadar hükümdarlığını sürdüren Musa Çelebi’nin Mehmet Çelebi kuvvetlerince öldürülmesi ile 11 yıl süren karışıklık dönemi sona erdi.

Osmanlı Devleti yeniden bir yönetim altında toplanmış oldu. Musa Çelebi’nin öldürülmesi ile Çelebi Mehmet’in karşısında rakip kalmadığından tarihçilerin Fetret Devri veya Fasıla-i Saltanat adını verdikleri devir böylelikle sona ermişti.İsa,Musa ve Süleyman Çelebi’ler Osmanlı Mülkünün tamamına sahip olamadıklarından padişah sayılmamışlardır.Çelebi Mehmet Osmanlı topraklarının tamamına hükmetmeye başladığından padişah sayılmış hatta tarihimizde Mehmet Çelebi’ye Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusuda denilmektedir. 5 Temmuz 1413′te Fetret Devri veya fasıla-ı saltanat devri kapandı ve Çelebi Mehmet Osmanoğullarının tek padişahı oldu.

Fetret devri döneminde Osmanlının Anadolu hakimiyeti oldukça zayıflamıştır.Fakat balkanlarda Eflak prensliği dışında toprak kaybı olmamıştır. Bunun nedenleri: ♦Süleyman Çelebi’nin Balkanlara kısa sürede hâkim olması ♦Niğbolu’da aldığı darbeden dolayı Avrupa′nın yardıma gelememesi. ♦Fransa ve İngiltere arasında yüzyıl savaşlarının devam etmesi. ♦Tımar ve Tahrir (Nüfus sayımı) sistemi ile devletin otoritesini hissettirmesi. ♦Yerli halkın Osmanlıdan memnun olması ♦Halka yumuşak bir siyasetle yaklaşması

♦Din ve vicdan hürriyeti tanıması ♦Can ve mal güvenliği sağlaması ♦Kutsal sayılan mabetlere dokunmayıp buralardan vergi almaması. Osmanlı Devleti’nin fetret devrini az zararla atlatmasının sebepleri ise; ♦Bizans’ın güçsüz ve karışık olması ♦Balkanlardaki politikası ♦Tımar sisteminin etkisi  ♦Anadolu beyliklerinin güçsüz ve karışık olması ♦Haçlılara vurulan darbeler

Fetret Devri’nin Sonuçları DEVLETİN SÜREKLİLİĞİ ... Osmanlı Devleti, yıkılma dağılma tehlikesi yaşamıştır BALKANLARDAKİ  EGEMENLİK… Osmanlı Devleti’nin, Balkanlardaki egemenliği   sarsılmıştır. Ancak Balkanlarda Osmanlı   Devleti’nin toprak kaybı yok denecek kadar az  olmuştur ANADOLUNUN DURUMU … Timur, Anadolu Türk beylerine eski topraklarını   geri vermiş, böylece  Anadolu Türk siyasi  birliği bozulmuştur.