RUTHERFORD’UN HAYATI

Rutherford 1871’de Yeni Zelanda’ya bağlı Güney Adası’ndaki Nelson kasabası yakınında doğdu.Ailenin on iki çocuğundan dördüncüydü. Babası James bu geniş ailenin geçimini, birçok değişik uğraştan elde ettiği mütevazı bir gelirle sağlıyordu: keten ekiciliği ve dokumacılığı, travers yapımı, köprü inşaatı ve çiftçilik.Annesi ise son derece güçlü karaktere sahip bir öğretmendi.

Küçük Ernest Rutherford’un eğitim görmesi burslar ve anne babasının fedakarlığı sayesinde oldu. İyi bir ortaöğretim kurumu olan Nelson College’da mükemmel bir öğrenciydi.Deneysel bilime dönük olağanüstü yeteneğini Christchurch’teki Canterbury College’da göstermeye başladı. Rutherford’un Yeni Zelanda dışına çıkarak dünyaya açılmasını sağlayan bilet 1851 Sergisi bursu oldu.

Londra’da 1851’de düzenlenen Büyük Sergi’den elde edilen gelirlerle bir burs fonu oluşturulmuştu.Bu burslar sayesinde Britanya İmparatorluğu dominyonlarındaki liyakatli öğrenciler daha ileri öğrenim görmek üzere İngiltere’deki üniversitelere getirilmekteydi.1895’teki iki aday Rutheerford ile altının işlenmesi üzerine bir makale yayımlamış olan J.C. Maclaurin adlı bir kimyacıydı.Dehanın farkına varamayan sınav görevlileri bursu J.C.Maclaurin’e verdiler.

Ama kariyerinin hayati kavşaklarında çoğu kez Rutherford’un yanında yer alan talih bu olayda devreye girdi:Maclaurin evlenip Yeni Zelanda’da kalmaya karar verince, ödülü almaya hak kazanan Rutherford 11895 yazında seyahat için gerekli parayı borçla bbularak İngiltere’nin yolunu tuttu.Rutherford’un kararı Cavendish Laboratuarı’nda bir araştırma öğrencisi olmaktı.

Rutherford’un giriştiği ilk iş telsiz deneyleriydi Rutherford’un giriştiği ilk iş telsiz deneyleriydi. Gittikçe başarılı bir rotaya girmesine karşın bu çalışmayı bilimsel açıdan yavan buluyordu. İki yıllık olağanüstü bir çalışmadan sonra 1900 yazında bir tatile çıktı. Ve 1900 yılında nişanlısı Mary Newton’la evlendi.

İrikıyım ve biraz hantaldı İrikıyım ve biraz hantaldı. Gök gürültüsünü andıran bir sesi ve eski fotoğraflarda bile insanı ürküten delici gözleri vardı. Alışılagelmiş entelektüel rolü ona cazip gelmiyordu, bu nedenle kendi bildiği tarzda yerine getirdi bu rolü. Bir keresinde mümtaz bir yabancı , bilimsel havadan uzak aksanına ve görünüşüne hayret ederek, onun bir Avusturyalı çiftçi olduğunu sanmıştı.(Yeni Zelandalı oluşu bu izlenimi kısmen açıklar niteliktedir)

Rutherford’un enerjisi ve hırsı için kullanılan yanardağ nitelendirmesi çok az abartılıdır.İlk akademik görevi üstlendiği McGill’deki dokuz yılda yetmiş kadar makale yayımladı, Kraliyet Bilim Derneği üyeliğine seçildi, önemli bir araştırma okulu kurdu ve sonra kendisine Nobel Ödülü kazandıracak araştırmasını tamamladı.Bütün bu başarıları çok sınırlı bir deneyim birikimiyle ( Kanada’ya gittiğinde henüz yirmi yedi yaşındaydı.),bir avuç öğrenciyle, yetersiz bir maaşla ve onu Britanya ile Avrupa’nın bilimsel merkezlerinden ayıran Atlas Okyanusu’na rağmen elde etti.

Rutherford doğuştan esrarengiz bir bilimsel sezgiye sahipti Rutherford doğuştan esrarengiz bir bilimsel sezgiye sahipti.Cambridge’deki Cavendish Laboratuarı’nda kariyerinin son döneminde öğrencisi olan Charles Ellis’e göre,”doğanın sanatkarane becerisi” konusunda öylesine keskin ve hassas bir hissi vardı ki “neyi beklemek gerektiğini neredeyse önceden bilirdi.” Rutherford daha 1920’de, Cavendish’te ikinci adam konumundaki James Chadwick’in nötronları deneysel olarak gözlemlemesinden on iki yıl önce ,nötronun varlığını öngörmüştü.

Bir deneysel problemi çarçabuk kavrayıp özüne inerdi Bir deneysel problemi çarçabuk kavrayıp özüne inerdi.Sürmekte olan çalışmaları konusunda alışılmamış ölçüde ağzı sıkı davranırdı.Araştırma projeleri hakkında konuşmaktan hoşlanmazdı ve daha çok halihazırda yerine getirilmiş ve sonuç vermiş olan şeylerden söz ederdi.Bilim üzerine tartışmazdı.Genellikle konuya ilişkin görüşlerini çok kısa, azami berraklıkla ve çok doğrudan bildirirdi.Biri onunla ters düşen şeyler söyleyecek olsa ilgiyle dinler ama hiç cevap vermezdi ve tartışma orada kapanırdı.

Ev Hayatı ise: Rutherford’un Yeni Zelanda’daki kökleri öyle ahım şahım değildi.Elde ettiği şöhrete ve nüfuza rağmen,basit bir adam olarak kaldı.Hiçbir zaman servet sahibi olmadı.Karısı Mary’le birlikte kaldıkları evler gösterişten uzaktı.Cambridge’deyken kirada oturdukları Newnham Konutu için Rutherford’un en son biyografisini yazmış David Wilson şunu belirtir: “Zarafetten ya da hayal gücünden yoksun olan rahat,zevksiz,akademik bir ev.Dönemin tarzına uygun olarak üç dört hizmetçinin işleri çekip çevirdiğ, hanımın asıl ilgi alanının bahçe, beyin asıl ilgi alanıı ise laboratuar olduğu bir ev.” Mark Oliphant , Rutherford çiftinin evdeki hayatına ilişkin şöyle bir eskiz çizer:

Rutherfordlar gerek Newnham Konutu’nda gerek gittikleri kır evlerinde ayrı yatak odalarında kalırlardı. Aralarında öyle uluorta sevgi gösterileri olmazdı. Yine de birbirlerine düşkündüler.Leydi Rutherford kocasının işlerinden pek ve hatta hiç anlamazdı ama ona verilen nişanlardan gurur duyardı ve her türlü eleştiriye şiddetli tepki gösterirdi.Ona sanki bakıma muhtaç bir çocukmuş gibi davranırdı.Sözgelimi yemek yerken kusurlarını düzeltmeye kalkışırdı.Böyle bir davranışa maruz kalan çoğu erkeğin yapacağı biçimde sabrı tükenerek karşılık verdiğini hiç işitmedim.

Rutherford ailesinin tek çocugu Eileen Cavendish’in önde gelen teorisyeni Ralph Fowler’la evlendi.Fowler çiftinin dört çocuğu oldu.Eileen dördüncü çocuğunun doğumundan kısa süre sonra trajik bir şekilde öldü.Rutherford da 19 Ekim 1937 de ölmüştür.

Kaynakça : William H. Cropper Büyük Fizikçiler İnternet

Hazırlayan : Funda Büyüksarı 246122