YAŞLILARA YÖNELİK UZUN SÜRELİ BAKIM HİZMETLERİ YURTDIŞI UYGULAMALARI Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü YAŞLILARA YÖNELİK UZUN SÜRELİ BAKIM HİZMETLERİ YURTDIŞI UYGULAMALARI Coşgun Gürboğa cgurboga@aile.gov.tr

« Çocukken vermeyi bilirdim, çağa uyunca bunu unuttum « Çocukken vermeyi bilirdim, çağa uyunca bunu unuttum. Doğal yaşam biçimim vardı, bugün yapay. Her güzel taşın değeri vardı gözümde, her büyüyen ağaca saygı duyulurdu. Bugün beyaz adamla değeri dolarla ölçülen boyanmış bir tablo önünde eğilmekteyim. » Ohiseya, kızıldereli yazar

DANİMARKA Tüm vatandaşlarının eşit haklara sahip olduğu bir sosyal güvenlik sistemine sahiptir. Huzurevi ve evde bakım hizmetleri vergilerle finanse edilmektedir. 5.6 MİLYON 65 yaş ve üstü ------ %15 80 yaş ve üstü ------ %3.6 1999-2040 yılları arasında 65 yaş ve üstündeki yaşlı nüfusunun %50 artacağı öngörülmektedir.

DANİMARKA Nüfusu 2013 verilerine göre 5milyon 605 bin kişiden oluşur. Ortalama yaşam beklentisi 80.6 Kadın: 82.7 Erkek: 78.5 Emeklilik yaşı: 65 1987 ve 1990 yıllarında, kurumsal bakımdan evde bakıma geçişle ilgili yasal düzenlemeler yürürlüğe konulmuştur. http://www.dst.dk/en/Statistik/emner/befolkning-og-befolkningsfremskrivning.aspx

NEDEN DEĞİŞİM? Yaşlı nüfusun artması Huzurevine yatmak için uzun süre beklenmesi Hastane yataklarının uzun süre işgal edilmesi Yaşlıların bakım gereksinimini karşılamadaki yetersizlik Sağlık harcamaların artması Bakım hizmetlerinin kamu kaynaklarıyla finansmanında zorlanma Aile bireylerinin bakım hizmetlerindeki payında azalma

Yapılan Yasal bir düzenlemeyle; Yeni huzurevi yapımı sınırlandırılmış var olan huzurevleri, yaşlının 24 saat sağlık ve sosyal bakım hizmeti alabileceği sağlık bakım merkezlerine dönüştürülmüştür. Yaşlının sağlığını korumak geliştirmek için tüm sağlık ve sosyal kaynakların ve hizmetlerin tek bir çatı altında sunulmasına yönelik bir uygulamalara geçilmiştir.

Yeniden Yapılanmanın Amaçları 24 saat ulaşılacak bir sistem oluşturmak, Yaşam kalitesini yükseltme Hastaneye yatışı önlemek/ geciktirmek Güçlendirilmiş ekip ve sorumluluk duygusu geliştirmek Sağlık ve sosyal hizmetlerde entegrasyonunu sağlamak

Danimarka’da Neler Yapıldı? Huzurevleri, sağlık bakım merkezlerine dönüştürülmüştür. Özel konut evleri 24 saat entegre bakım hizmetlerine ulaşabilecek şekilde yeniden düzenlenmiştir. Daha önce birbirinden bağımsız olarak çalışan multidisipliner elemanlar, bir çatı altında birleştirilmiştir. Ortak liderlik ve ortak bütçe oluşturulmuştur.

Danimarka’da Neler Yapıldı? Tedavi edici anlayıştan daha çok önleyici yaklaşım Parasal ve insan kaynakların ortak kullanımı Sağlık ve sosyal bakım entegrasyonu Personel standartları ve ekip elemanlarına eğitim Bakım konusunda yaşlının da içinde olduğu ortak karar alma anlayışı

Uygulama Sonuçları (1985-2013) Hizmet alanlar (Yaşlılar-yaşlı yakınları) Yaşam kalitesi Kişisel bakımını sağlama kapasitesi Sağlık düzeyi Günlük yaşam aktivitelerinde (ADL-IADL)  Bakım hizmetleri personeli Çalışma saatleri Tatil Ücret politikası Kişisel gelişim  Bütçe - Maliyetler  Sağlık göstergeleri

Sağlık Göstergeleri Açısından Hastanede kalış gün sayısı (3gün) Yatan hasta sayısı yaklaşık %30-40 azalmış Ayaktan tedavi görme oranı artmış Huzurevi yatak sayısı azalma Özel konutların sayısında %331 oranında artış Kurumsal bakım hizmetlerinin GSMH içindeki payı 2.6 dan 2.3’e indirilmiştir. Yaşlının evde bakım oranı %19’dan %25’e yükselmiştir. Kurumsal bakım oranı %20 den %9.1’e indirilmiştir.

Danimarka, 1980’li yıllara kadar kurumsal bakım harcamaları en yüksek olan ülke iken, 2013 yılı itibariyle AB ülkeleri arasında Evde bakım hizmetlerini yaygın bir şekilde geliştiren bir ülke olmuştur Sağlık, sosyal hizmetler, sosyal güvenlik , konut politikası yaygınlaştırılmış evde ve topluma dayalı hizmetlerin maliyet etkili olabileceğini, kurumsal sistemden topluma dayalı sisteme geçiş süreçlerinin nasıl olacağı ve bunların başarıyla yönetilebileceği konusunda önemli ipuçlarını göstermektedir.

SENARYOLARA GÖRE SEÇİLMİŞ YAŞ GRUPLARI NÜFUSLARI (2013-2075) TÜRKİYE NÜFUS PROJEKSİYONU SENARYOLARA GÖRE SEÇİLMİŞ YAŞ GRUPLARI NÜFUSLARI (2013-2075) Senaryo Yaş grubu 2013 % 2023 2050 2075 Temel Senaryo 0-14 18 751 164 24,5 17 854 319 21,2 14 694 508 15,7 13 026 803 14,6 15-64 51 852 082 67,8 57 768 287 68,6 59 296 228 63,5 51 472 952 57,7 65 + 5 878 603 7,7 8 624 483 10,2 19 484 834 20,8 24 672 343 27,7 TÜİK, Nüfus Projeksiyonları, 2013-2075 (Şubat 2013): Projeksiyonlarda kullanılmış olan temel senaryodur. Toplam doğurganlık hızının doğal akışı içinde azalıp, 2050 yılında 1,65’e düştüğü ve 2050 yılından sonra artışa geçerek 2075 yılında 1,85 değerine ulaştığı doğurganlık senaryosudur.

NÜFUS PROJEKSİYONU

SOSYAL YARDIMLAR SOSYAL HİZMETLER Yaşlanan bir toplum Sağlık Ekonomi İstihdam Çevre Sosyal yaşam Eğitim ve Kültür Sosyal yardım ……..

Yoğun sağlık sorunu olanlar Huzurevi veya Bakımevi sakinleri YAŞLILAR Evinde oturanlar Ailesiyle Eşiyle Tek başına (yalnız) Yoğun sağlık sorunu olanlar Huzurevi veya Bakımevi sakinleri

BAKIM YAŞLI BAKIM Huzurevi 122 11.511 12.498 Yaşam Evi 29 64 111 Özel Huzurevi 151 5.328 7.612 EVDE BAKIM AYLIĞI ve ÖZEL KURULUŞLARDA BAKIM BAKIM TÜRÜ 2014 Kişi Sayısı Kurum Sayısı Özel Kuruluşlarda Bakım 10.173 150 Evde Bakım 449.769 Evde Bakım Destek Hizmeti 30

SOSYAL HİZMETLER AMAÇ: Yaşlıların acil ihtiyaçlarında sağlık, bakım ve sosyal desteğe en kısa zamanda ulaşabilmesi (aile, toplum ve hizmet kurumları), Mutlu, huzurlu ve güvenli ev ortamının sağlanması, Bağımsız yaşam sürdürmelerine destek olunması, Toplumsal katılımcılığın ve yardımlaşmanın teşvik edilmesi (toplumla ilişki – iletişim, gönüllülük, nesiller arası dayanışma), Kendini gerçekleştirme imkanlarının sağlanması (potansiyeli doğrultusunda üretkenlik) Yaşlanmanın ve ileri yaşlılığın itibarlı, onurlu ve güven içerisinde yaşanmasının sağlanmasıdır.

SOSYAL HİZMETLER Verimlilik, Hizmetlere kolay erişilebilirlik, Saydam ve denetlenebilir olması, «Ulusal Yaşlılık Eylem Planı» kapsamında sabit kaynaklarla ülke genelinde yaygın hizmet sunumu, Merkezi yaşlı veri bankası sisteminin gelişimi, Ülke genelinde kesintisiz modern hizmet güvencesi modellerinin olması, Kurumlar arası işbirliği esasları çerçevesi; Aile ve toplumsal yapımıza uygunluğu, Uluslararası kalite standartları, Kullanımı kolay teknolojiler ve ergonomik ev içi düzenlemeler, Bütüncül sosyal, psikolojik, sağlık ve mekânsal destek hizmetleri ile yaşlanan nüfusun yaşamlarını sürdürdükleri kendi ev ortamlarında desteklenmeleri, Gerekli hizmetlerin en seri şekilde ulaştırılması ile; Saygın bir yaşlanmanın sağlanması hedeflenmektedir.

SOSYAL HİZMETLER Yetişkin Eğitimi (Hayat boyu Öğrenme) Evde Destek Evde Bakım Gündüz Kreşi Huzurevi Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezi Bakım; hayatımızın bir döneminde, kronik hastalık ya da yeti yetersizliğinden dolayı ihtiyaç duyduğumuz bir hizmettir. Bakım hizmeti; kişinin bakım ihtiyacı seviyesine göre öz bakımlarının yapılması, beslenme, bir yerden başka yere geçişinin desteklenmesi gibi günlük yaşam aktivitelerini ve varsa tedavilerinin desteklenmesini içermektedir. Bakıma duyduğumuz ihtiyaç süreli ya da sürekli olabilmektedir. Bu hizmet; belirli bir ücret karşılığında ya da yakınlar tarafından verilmektedir.

TÜRKİYEDE YAŞLI HİZMETLERİ Ulusal Yaşlılık Eylem Planı Yaş Dostu Şehirler Destek teknolojileri Nesiller Buluşması projeleri Aktif Yaşlanma İndeksi Ücretsiz Toplu Taşıma Yönetmeliği

PLANLANAN ÇALIŞMALAR Evde bakım ve evde destek hizmetleri güçlendirilecek Yaşlının aile yanında kalması için evde bakım aylığı kapsamı genişletilecek Gündüz kullanılacak sosyal yaşam alanları oluşturulacak Yaş dostu şehirler için yerel yönetimler teşvik edilecek Büyük kapasiteli huzur evleri yerine ev ortamı Alzheimer, demans … için aile destek ve danışma sistemi, İhtisas Yaşlı Bakım ve rehabilitasyon merkezleri

Küçüklere Merhamet, Büyüklere Saygı teşekkürler… Coşgun Gürboğa Yaşlı Hizmetleri Dairesi Başkanı cgurboga@aile.gov.tr