-MUHAMMED ETOVSKI SALİH ÜSTÜNDAĞ PES’12 DİJİTAL BÖLÜNME

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) hızla yaygınlaşmakta ve toplumun her kesimini etkisi altına almasına rağmen bu teknolojilere erişim konusunda toplumlar arasında veya bir toplumdaki gruplar arasında eşitsizliklerin yaşandığı gözlenmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimde yaşanan bu eşitsizlikler bilişim alanına “dijital uçurum, sayısal bölünme, sayısal eşitsizlik” gibi kavramların girmesine neden olmuştur. GİRİŞ

En basit tanımıyla dijital teknolojinin faydalarından yararlananlar ile yararlanamayanlar arasındaki uçurum olarak ifade edilebilen dijital bölünme kavramı, sosyo- ekonomik koşullar bakımından farklılık gösteren ticari işletmeler ve bireylerin, bilgi ve haberleşme teknolojilerine erişim imkanı ile internet kullanım amacına yönelik geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. DİJİTAL BÖLÜNME KAVRAMI

KÜRESEL BÖLÜNME Gelişmiş ülkelerle gelişmekte olan ülkeler arasındaki internete erişim olanağındaki farklılıklar. SOSYAL BÖLÜNME Aynı ülke içindeki bireyler arasındaki uçurum. DEMOKRATİK BÖLÜNME Sayısal kaynakları kullananlar ve kullanmayanlar arasındaki uçurum.

Dijital bölünmenin aşamaları

Dijital bölünmenin en temel sebebidir ve internete erişim sağlayabilecek ekonomik güce sahip olanlarla olmayanlar arasındaki bölünmeyi ifade eder. EKONOMİK BÖLÜNME

Teknolojiyi kullanmak için gerekli bilgi, birikim, donanım ve beceriye sahip olan ve olmayan bireyler arasındaki farklılıkları ifade eder. KULLANILABİLİRLİK BÖLÜNMESİ

Toplumda ekonomik eşitsizlikler ortadan kaldırılsa, herkes e-başvuru, e-oylama, e-danışma, e-sorgulama gibi uygulamaları kullanmayı öğrense dahi bunlara düzenli katılımın sağlanmasının olanaklı olmayacağını ifade eder. YETKİNLİLİK BÖLÜNMESİ

BİREYSEL KURUMSAL KÜRESEL DİJİTAL UÇURUMUN DÜZEYLERİ

BİT’i günlük yaşamlarının bir parçası haline getiren bireylerle bilgi teknolojilerine erişim açısından teknolojik, sosyolojik ya da ekonomik bakımdan dezavantajlara sahip olan bireyler arasında boşluklar oluşmaktadır. BİT’i rakiplerine karşı avantaj elde etmek ve ortaklıklarında kuralları yeniden tanımlayabilmek amacıyla kullanan kurumların yanında bilgi teknolojilerini kullanamayan kurumlar stratejik olarak zayıf bir duruma düşmektedirler. Küresel düzeyde ise BİT’e önemli yatırımlar yapan, bireysel ve tüzel benimsemeyi destekleyen politikalar yürüterek teknolojik gelişmeyi sağlayan ülkeler diğer ülkeleri geride bırakmaktadır.

BİT’teki yenilikleri takip ediyor olmanın ekonomik güç, büyüme ve demokratikleşme süreci açısından getireceği fırsatlar oldukça fazladır.

DİJİTAL BÖLÜNMEYİ AZALTMANIN ÖNEMİ

OECD üyesi ülkelerin sayısal eşitsizliği gidermeye çalışırken izlediği politikalar; -Bireylere ve hanelere teknolojinin yaygınlaştırılması, -İşyerlerine teknolojinin yaygınlaştırılması, -Devlet geliştirme ve uygulama projelerinin başlatılması, -Eğitim ve öğretim girişimlerinin başlatılması, -Uluslararası işbirliği oluşturulması olarak gruplandırılmaktadır.

DİJİTAL BÖLÜNME VE ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR

Birleşmiş Milletler’in New York’ta gerçekleştirdiği Milenyum 2000 zirvesinde dijital bölünmeye karşı alınacak önlemler tartışılmıştır. Okinawa’da yapılan G8 toplantısında, bilgi zenginleri ve fakirleri arasında giderek artan uçurum konusuna dikkat çekilerek “internet erişimi olanlarla olmayanlar arasındaki bölünmenin, eğitim, mesleki beceriler, okur yazarlık, kamu sağlığı ve ekonomik başarıları da etkilediği ve bu alanlarda mevcut bölünmeye katlayıcı etkiler yaptığı“ bildirilerde yer almaktadır.

DİJİTAL BÖLÜNMEDE TÜRKİYE’NİN YERİ

2010 yılı Nisan ayı içerisinde gerçekleştirilen Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması sonuçlarına göre hanelerin %41,6’sı internet erişim imkanına sahiptir. Araştırma sonuçlarına göre yaş grubundaki bireylerde bilgisayar ve internet kullanım oranları sırasıyla erkeklerde %53,4 ve %51,8, kadınlarda %33,2 ve %31,7’dir. Ayrıca internet kullanan beş bireyden üçü her gün internet kullanmaktadır. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), bilişim yaygınlığı bakımından Türkiye’yi 171 ülke arasında 72. sırada göstermektedir.

Türkiye’de gerek dijital bölünme, gerekse bilgi uçurumu konusunda, nüfus yoğunluğu ve GSYH’nin paylaşımı temelli ciddi sorunlar var. Küresel ölçekte “orta halli” bir durumdayız ama AB ölçeğinde alt sıralarda bulunuyoruz. Ulusal ölçekte ise gerek sosyal katmanlar, gerek yaş ve cinsiyet grupları, gerekse bölgeler arasında ciddi bir eşitsizlik bulunuyor.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Dijital uçurum, ABD’den Avrupa Birliği’ne kadar birçok ülkede önemli sorunlardan biridir. Toplumun küçük bir kesimi BİT'e erişerek dünya bilgi ağına katılırken, geri kalan büyük çoğunluk bu ağın dışında kalmaktadır. Dijital uçurum, Bilgi Toplumu olarak tanımlanan toplumlarda bile “enformasyon zenginleri - enformasyon yoksulları” olarak iki parçalı bir toplum yaratma tehlikesini beraberinde getirmiştir.

Sorun Türkiye açısından değerlendirildiğinde, BİT’in gelir gruplarına ve eğitim düzeylerine göre dağılımı, düşük eğitim ve gelir düzeyindeki insanların BİT’ten yeterince yararlanamadıklarını göstermektedir. Gelir dağılımının bozuk olduğu ülkemizde BİT’in mevcut eşitsizliği daha da derinleştirebileceği söylenebilir. Bu nedenle, BİT’e erişimde ve BİT’in kullanımdaki eşitsizlikleri önlemeye yönelik her türlü politikanın aynı zamanda toplumda daha adil bir gelir dağılımı amacına hizmet edebileceği unutulmamalıdır.

Dijital uçurum sorunu dikkate alındığında BİT konusundaki ulusal politikaların temel noktası, daha çok kişiye erişim olanağı sağlayacak projeler geliştirmek olmalıdır. Çünkü, BİT’in olumlu etkileri makroekonomik düzeyde bu teknolojilerin toplumun bütün katmanlarına yayılabilmesiyle ortaya çıkabilir.

TEŞEKKÜRLER…