Çocuk Hakları

Çocukluk ve Çocuk Hakları Çocukluk fiziksel, bilişsel, psikolojik ve sosyal gelişim açısından insan hayatında özel bir dönemi işaret eder, ileride nasıl biri olacağımızı belirleyen en önemli dönemlerden biridir Bu dönemde çocukların, insan hakları ile ilgili özel koruma önlemlerine ve bakım hizmetlerine gereksinimleri vardır.

Çocuk hakları… Çocuk hakları demek, her çocuğun büyürken, gelişip en yüksek hedeflerine ulaşabildiği, şiddet ve yokluktan uzak, sağlıklı olabildiği, oynayıp öğrenebildiği ortamlarda güven içinde bakılıp, büyütüldüğü bir çocukluk sağlanması demektir.

Yetişkinler için haklardan bahsettiğimizde hakların yanında yükümlüklerden de bahsedilir Çocuklar için bu böyle değildir Çocukların haklara sahip olması için yetişkinlerden farklı olarak bir şey yükümlülüğü yerine getirmesi gerekmez

Çocuk hakları… Çocuk hakları yetişkinlerden oldukça farklıdır Bu haklar çocukların bir şeyler yaparak elde edeceği haklar değildir çocuk olmaları yeterli BM ÇH Dair Sözleşme’ye imza atan üye devletlerin hepsi çocuklarına bu hakları tanımış ve onları korumaya söz vermiş devletlerdir Çocuk haklarının geliştirilmesi korunması yanında çocuk adına ÇH savunuculuğu yapılması ve çocuk haklarının uygulanması devletin yükümlülüğündedir.

“Çocuk Hakları Sözleşmesi” 54 maddelik bir metindir “Çocuk Hakları Sözleşmesi” 54 maddelik bir metindir. Sözleşmenin ruhuna hakim olan ilkeler şunlardır; -Çocuğun yüksek yararının gözetilmesi -Eşitlik ilkesi -Yaşama hakkı -Gelişim hakkı -Katılım hakkı -Korunma hakkı -ÇHS nin uygulanması hakkı

Hakların uygulanması ; Devletin tüm bu hakları uygulama yükümlüğü vardır.Çünkü adalet öncelikle bir paylaşım meselesidir.Ve bu paylaşımı adil şekilde çocuk lehine uygulatacak olan yegane kurumlar devlet aygıtlarıdır. Adil olmak “aynı” demek değildir.Herkese hakkı olanı vermektir.

ÇHS Semsiye Haklar Ayrım gözetmeme Çocuğun yüksek yararı Hiçbir çocuğa dili,dini,ırkı veya başka bir özelliği nedeniyle ayırım yapılamaz. Tüm çocuklar eşittir ve eşit haklara sahiptir. Çocukla ilgili alınacak tüm kararlarda çocuğun yüksek yararı gözetilir ve yaşına, değerlendirme durumuna göre fikri alınır 8

ÇHS Semsiye Haklar Yaşama, hayatta kalma ve gelişme Hizmet sağlanması hakkı: tüm kaynaklar, beceriler, her çocuğun yaşaması, sağlıklı bir şekilde hayatta kalması ve potansiyeline ulaşabilmesi için kullanılır 9

ÇHS Semsiye Haklar Katılım Katılım hakkı: çocuklara kendi haklarının hayata geçmesini sağlayacak mekanizmalarda kararları etkileyebilecek katılım alanları sağlanması, etkin birer birey olarak toplum hayatına katılımlarının sağlanması 10

ÇHS Semsiye Haklar Kaynaklar ve uygulama Korunma hakkı: çocukların ihmal, istismar, sömürü, kötü muamele, şiddetin her türünden korunması, çocuğun insanlık onurunu, hayatta kalmasını ve gelişimini tehdit eden yetişkin kişi ve kurumlardan koruyacak mekanizmaların kurulması 11

Çocuk hakları… kendimize nasıl davranılmasını istiyorsak öyle: insanlık onuruna yaraşır biçimde, saygı göstererek, eşit davranarak, adil davranarak

Dünyada Çocuk Hakları İlk kez 1924 yılında, 5 maddelik “Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi” ile şekillenmiştir. 1925 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devleti Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk dünyada bu bildirgeyi imzalayan ilk yöneticilerden biriydi.

BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme (ÇHS) “Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi” Birleşmiş Milletler tarafından kuruluşunda kabul edilmiştir 20 Kasım 1959 tarihinde 10 maddelik Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi olarak güncellenmiştir 20 Kasım 1989 tarihinde daha geniş olan Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile değiştirilmiştir.

BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme (ÇHS) ve Türkiye Türkiye Cumhuriyeti sözleşmeyi 1994 yılında onaylamış ve 1995 yılında uygulamaya geçilmiştir. Sözleşmenin 17. 29. ve 30. maddelerinin uygulanmasına ilişkin çekincelerini belirterek sözleşmeye onaylamıştır.

20 Kasım günü “Çocuk Hakları Günü” olarak kabul edilmiştir. ABD ve Somali hariç, dünyadaki tüm ülkeler Sözleşme’nin geçerliliğini kabul ettiler (193 Devlet - 29 Eylül 2009 itibariyle)

BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme (ÇHS) Birleşmiş Milletler şemsiyesinin altında barındırdığı ülkelerin, kültürel toplumsal ve ekonomik çeşitliliğine rağmen ÇH Sözleşmesinde ortak bakış açısı yakalamaları bu sözleşmenin evrensel yönünü ve önemini göstermektedir.

Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair sözleşme İnsanlar, herkes için adil olan ve olmayan şeyler konusunda “İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi” ile anlaşmaya varmış görünüyor. Bu bildirgenin varlığı bile ilerlemedir,daha adil bir dünya isteğimizin kanıtıdır. Ve haksızlığın kurbanı çocuklar olduğunda haksızlık daha da şiddetli olduğu için ayrıca bir “Çocuk Hakları Sözleşmesi” hazırlanmıştır.

Türkiye’de durum Türkiye nüfusunun yaklaşık % 35’i (yaklaşık 25 milyon kişi) 18 yaşın altındadır (adrese dayalı nüfus sayımı, TUİK 2008) Bu durumda Türkiye deki tüm hukuki ve politikaya yönelik gelişme doğrudan hem sağlam hem de özel korunma gereksinimi olan çocuklarla doğrudan ilişkilidir. 19

Çocuk hakları için yükümlülük Çocuk hakları hayata geçecekse, bu ancak çocuklarla doğrudan ya da dolaylı çalışanların bu hakları anlayıp saygı göstermesiyle olur Ögretmenler, sosyal hizmet uzmanları, psikologlar, avukatlar, savcılar, hakimler, polisler, kurum çalısanları, erken cocukluk gelisimi alaninda çalısanlar, doktorlar, hemsireler, halk saglıgı uzmanlari… Nearly every country in the world has ratified CRC. In so doing they have committed to ensuring that those rights are respected for every child. 20

Çocuk hakları temelli yaklaşım Her çocuk eşit değerde insandır Her çocuğun potansiyeline ulaşması için yaşama, hayatta kalma ve gelişme hakkı vardır Her çocuk kendi durumunu anlar ve bize tecrübelerini sunabilir Çocukların yeterli kaynak ayrılarak öncelikli menfaatlerinin karşılanmasına hakkı vardır

Çocuk Haklarının günlük yaşama aktarılması için gerekli eylemler Çocuk hakları için farkındalık arttırma / destek verecek gruplar yaratma (hükümetteki bireyler, uzmanlar, medya, özel sektör, kamuoyu ve sivil toplum) 2. Özel ve uygulanabilir eylemler (ÇHS yi uygulamak için doğrudan ihlalleri hedef alan ve hizmet sunumundaki açıkları kapatmak için faaliyetler)

Çocuk Haklarının günlük yaşama aktarılması için gerekli eylemler Çocukların haklarını geliştirmek ve korumak için yapıları ve mekanizmaları güçlendirmek (örnek: yasal, siyasi, kamu ve toplumun yapısı, uygulamalar ile ilgili..) ÇHS’nin ulusal yasal sistemin bir parçası haline gelmesi, gelişmenin izlenmesi, hesapverebilirliği sağlamak ve zorlukların üstesinden gelmek)

Sağlık çalışanları için çocuk hakları eğitimi Bir ülke, halkının sağlıgını iyileştirmek ve sağlıkta eşitsizlikleri azaltmak adına öncelikle çocuk haklarını korumalı, saygı göstermeli ve hayata geçirme adına çaba sarfetmeli, çocuk sağlığına, ihmal ve istismarın önlenmesine, koruma önlemlerine yatırım yapmalıdır.

ÇHS’de çocuk koruma ve sağlık Madde 6 – yaşama, hayatta kalma ve gelişme Madde 19 – ihmal ve istismardan koruma Madde 23 – engelli çocukların hakları Madde 24 – sağlık hakkı Madde 39 –  mağdur çocuklara fiziksel ve psikolojik destek ve normal hayata dönüş

Gelişim hakkı ile ilgili hükümler İlk öğretimi tamamlaması, Eğitimde cinsiyet ayrımının gözetilmemesi, Zihinsel ve fiziksel yeteneklerin geliştirilmesi, Gerekli durumlarda maddi destek sağlanması Boş zamanların değerlendirilmesi

Çocuk hakları Madde 17 Devlet, olanaklarını çocukların herhangi bir konu ile ilgili doğru bilgiye ulaşımlarını adaletli ve uygun şeklide sağlar. Gelişimlerine zarar verecek her tür yayından korunmaları devletin güvencesi altındadır.

Çocuk hakları Madde 23 Engelli çocuklar özel olarak korunurlar. Kendilerine yeten saygın birer insan olmaları sağlanır. (Engelli çocuklar özel bakım özel eğitim ve sosyal bütünleşme hakkına sahiptirler)

Çocuk hakları Madde 28 Çocuk, eğitim hakkına sahiptir. Çocuk eğitimini eksiksiz yapabilsin diye desteklenir ve korunur. İlköğretim herkes için parasızdır. Kız olsun erkek olsun her çocuk için zorunludur.

Çocuk hakları Madde 29 Eğitim, çocuğun kişiliğinin, becerilerinin, zihinsel ve fiziksel yeteneklerinin mümkün olduğunca geliştirilmesini hedefleyecektir.

Çocuk hakları Madde 30 Çocuğun boş zamanlarını değerlendirmesi, oynaması, eğlenmesi için oyun bahçeleri çocuk klüpleri, kitaplıklar, spor okulları açılır.

Çocuk hakları Madde 37 Hiçbir çocuk insanlık dışı yöntemlerle ya da aşağılanarak cezalandırılamaz Çocuklar suç islemişse uygulanacak cezalar yaşına uygun gelişmelerini engellemeyecek ve eğitsel olmalıdır.

Çocuk hakları Madde 41 Çocuğun hakları ile ilgili olarak geçerli ulusal ve uluslar arası yasalarda yer alan standartların iş bu sözleşme de yer alanlardan daha üstün olmaları halinde, her durumda daha üstün standartlar geçerli olacaktır.

Çocuk hakları Madde 42 - 44 Taraf devletler anlaşma hükümlerini çocuklara uygun ve etkili araçlarla yaygın biçimde öğretmeyi taahhüt eder. Bütün devletler bir araya gelerek hakların daha iyi uygulanmasını sağlamak için çalışır.

Türkiye’de durum Türkiye’ de son 25 yılda hızlı ve önemli değişimler yaşanmıştır İç göç, hızlı kentleşme, bölgesel farklılıklar, ekonomik krizler, yoksulluk, Çocuk ve genç nüfusun büyüklüğü, İşsizlik, küreselleşme, bilgi teknolojileri, Aile içi şiddet, çocuk büyütmedeki gelenekler,

Türkiye’de durum toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, tutarlı çocuk ve gençlik politikalarının ve yasal çerçevenin yokluğu, terörizm, gibi etmenlerin tümü Türkiye’deki çocukların durumu üzerinde rol oynamaktadır.

Alanda çalışanlar için eğitim Eğitim bilgi ve kapasite sağlamalı ki alanda çalışanlar çocuklara ve haklarına karşı sorumluluklarını yerine getirebilsinler Bireysel hizmet sunumlarında, Hizmetlerin tasarlanması ve sunulması aşamasında Hak savunucuları olarak, yasaların, politikaların ve kaynakların çocuk haklarını korup kollaması işlerimizde de daha başarılı olmamız demek

Sonuç Çocuk hakları, çocuklarla doğrudan ve dolaylı çalışan herkes için güçlü bir yasal araç sağlamaktadır. Bu araç ile daha iyi politikalar, programlar, toplumsal projeler gerçekleşeceği gibi sahada çalışanların hesapverebilirliği ve iş kalitesi de artacaktır.

Katılımınız için teşekkürler….