PLANLAMA 2 Farklı Coğrafi Koşullar ve Sosyal Yapı Koşulları Doğrultusunda Tek Ailelik Konut Tipolojileri Öğr.Gör. Hakan UZBEK

YAPI Doku Öğeleri / Katmanları Yollar (meydanlar, sokaklar) Adalar Mülkiyet dokusu Yapılar (doluluk / boşluk) Kamusal alan / özel alan, ………. YAPI Mimari Kabuk İç Mekan mekanlar ve kanallar mekan kurgusu Dış Mekan mekanlar ve kanallar kamusal mekan / özel mekan

KAMUSAL MEKAN ÖZEL MEKAN Kamusal Alan (sokak, meydan, …) Ön bahçe Nasıl bir kamusal alan? Araç/yaya, yoğunluk, fonksiyonlar, nasıl bir bölgede, ... Kamusal Alan (sokak, meydan, …) Ön bahçe Var/Yok, Kullanım, ?… Yan bahçeler? İç Mekan Konut Yapısı Hangi eylemler/mekanlar? Mekan örgütlenmesi? Mekanların yönelişi? Dış mekan ile ilişkiler? Avlu / Bahçe Nasıl bir avlu/bahçe? İşlevler, kullanım, ?... ÖZEL MEKAN

Bir Konut Alanının Değerlendirilmesi: Nicelik Yönünden Nitelik Yönünden Kaç kişi? Ne büyüklükte bir alanda? (brüt/net) Ne kadar inşaat alanı? Ne kadar nüfus yoğunluğu? (brüt/net) Ne kadar yapılaşma yoğunluğu? (brüt/net) (TAKS, KAKS) Kim yaşıyor? Hangi işlevler? Nasıl yaşıyorlar? Vb. Nicelik yönünden aynı olup nitelik yönünden farklılaşan konut alanları olabilir

Nitelik Yönünden Farklılaştıran Etmenler: Konut Alanlarını Nitelik Yönünden Farklılaştıran Etmenler: Doğal Yapı Topoğrafya, İklim Koşulları, Bitki Örtüsü, Doğal Malzemeler, vb. Toplumsal Yapı Ekonomik Yapı, Sosyal Yapı, Siyasi Yapı, Kültür, Değer Sistemleri (iyi/güzel/doğru), İnsan İlişkileri, Yaşam Biçimi, vb.

Görünüm ve Anlam Boyutu Farklılaşmaya İşaret Eden Konu Başlıkları - Dokuda Farklılaşmada Alt Başlıklar Yol-Ada, Ada-Parsel, Yol-Parsel, Yapı-Parsel, Yol-Yapı, Yapı-Yapı ilişkileri, Konut Tipolojileri Görünüm ve Anlam Boyutu (Malzeme, renk, cephe dokusu, biçimsel özellikler, vb.) İşlevsel Boyut (Mekanlar, Mekan Kurguları, Mekanların Yönelişi, İç ve Dış Mekan İlişkileri, vb.)

Doğal ve Toplumsal Koşullar doğal koşullar, ekonomik, sosyal, siyasi ve kültürel koşullar, değerler, kuramlar, inanışlar, inançlar, ideolojiler, teknoloji, yaşam biçimleri, vb. Gereksinimler Üretim / Dağıtım / Tüketim “Ekonomi”

Birbirleri İle İlişkili İnsan Eylemleri Birbirleri İle Bağlantılı/İlişkili Mekanlara Duyulan Gereksinim Üretim: Doğal Çevreye Eklenen (İşlevsel ve de Anlamlı) Yapılı Çevre “Barınma” Gereksiniminin Sonucu “Konut”

Konutun İşlevleri: Olumsuz iklim koşullarından koruma, insanın rahat edebileceği yapay iklim koşulları yaratma, Konut içinde gerçekleşen etkinlikler/eylemler için işlevsel mekanlar sunma, Dış mekan ile denetimli bir ilişki sağlama, Yuva duygusu, aidiyet hissi verme, “Anlam”a ilişkin boyutlar, sosyo - ekonomik statü, kültürel içerikler,

Geleneksel Konut / Modern Konut Ayrımı ve Konutta Yeni Arayışlar

TARİHTEKİ BELLİ BAŞLI KIRILMA NOKTALARI VE DÖNEMLER / YAŞAM BİÇİMLERİ İlkel Dönem (avcılık-toplayıcılık, sınıfsız toplum, ilkel toplum) - ilkel yaşam biçimi - ilkel barınma biçimleri Tarım Devrimi Tarım Dönemi (tarım ağırlıklı ekonomi, sınıflı toplumun ortaya çıkışı, tarım toplumu) - geleneksel yaşam biçimi - geleneksel konut Sanayi Devrimi Sanayi Dönemi (sanayi ağırlıklı ekonomi, sanayi toplumu, modern toplum) - modern yaşam biçimi - modern konut Bilişim Devrimi Bilişim Dönemi (hizmetler ağırlıklı ekonomi, bilişim toplumu, post-modern toplum) - post modern yaşam biçimi - çağdaş konut biçimi arayışları

GELENEKSEL KONUTUN GENEL ÖZELLİKLERİ Ağırlıklı olarak tarım sektöründe çalışanlar yaşıyor (zanaat, ticaret, …) Barınmanın dışında üretim, ticaret ve depolama gibi ekonomik etkinlikleri de barındırıyor. Çok işlevli ve boyut, biçim ve işlev yönlerinden fazla farklılaşmamış mekanlardan oluşuyor. Özel ile kamusal yaşam yer yer içiçe geçiyor. Üç kuşak geniş aile yaşıyor. Yüzyüze ilişkilerle tekil olarak üretiliyorlar. Biçimlenmesi büyük oranda yerel doğal ve kültürel koşullara bağlı.

Konutlarından Örnekler Roma Dönemi Konutlarından Örnekler

Bergama’dan Geleneksel Konut Avlu Girişli

Bergama’dan Geleneksel Konut Avlu Girişli

Bergama’dan Geleneksel Konut Avlu Girişli

Bergama’dan İki Geleneksel Konut

Bergama’dan Geleneksel Konut Sokak Girişli

Bergama’dan Geleneksel Konut Sokak Girişli

Bergama’dan Geleneksel Konut Sokak Girişli

Anadolu’dan İki Farklı Sokak

Geleneksel Türk Evi Plan ve Kesit Şemaları

Güneydoğu’dan Sokak ve Avlu

Güneydoğu’dan ... Geleneksel Plan Tipleri ... … ve Bir Avlu

Kapadokya’da Geleneksel Konut

Karadeniz’de ... Geleneksel Konutlar

Sokaktan Girişli Bir Türk Evi

Anadolu’dan Geleneksel Kent Dokusuna Örnek

MODERNİZM RASYONALİZM YENİ KAVRAMLAR Minimizasyon Maksimizasyon Optimizasyon RASYONALİZM

MODERNİZMDE KONUT BİÇİMİNİ ETKİLEYEN DÖRT TEMEL AYRIŞMA Hem kent hem de konut ölçeğinde işlevsel ayrışma, Kent’te bölgeleme Konut’ta 1.Barınma dışı eylemlerin konuttan çıkması 2.Konuttaki işlevlerin yeniden tanımlanması 3.Tanımlı işlevler için mekanlarda uzmanlaşma Üç kuşak geniş ailenin ayrışması ve çekirdek ailenin oluşması, Özel yaşam ile kamusal yaşamın ayrışması, kamusal yaşamın konuttan dışlanması, Konutta üretim ile tüketimin ayrışması, üretici ile tüketici arasındaki yüzyüze ilişkinin sona ermesi, konutun ticari bir mala dönüşmesi ve bir konut piyasasının oluşması.

MODERN KONUTUN GENEL ÖZELLİKLERİ Çekirdek ailenin özel yaşamını barındırıyor, Barınma dışındaki eylemlerden arınmış, İşlev, biçim ve boyut açısından farklılaşmış mekanları barındırıyor ve mekanlarda sabit donatılar bulunuyor, Standart ve yerelden bağımsız tasarım ilkeleri ile biçimlendiriliyor, Kamu ya da özel sektör eliyle kitlesel olarak üretilebiliyor,

MODERN KONUT KULLANICILAR MEKANLAR ve İŞLEVLER EBEVEYN ÇOCUKLAR YAŞAMA MEKANI SERVİS MEKANLARI YATAK ODALARI Oturma Yemek Yeme Sosyal İletişim Uyuma Dinlenme Giyinme Özel Yaşam MUTFAK BANYO Yemek Hazırlama Yemek Pişirme Yıkanma Temizlenme

İki Temel Adım Konuttaki Mekanların Farklılaşması ve Uzmanlaşması (işlevlerine göre mekanların boyut, oran ve biçim yönlerinden farklılaşması - sabit donatılar), Konuttaki Mekanların Belirli İlkeler Doğrultusunda Örgütlenmesi (kendi aralarında ve dış mekana yönelik olarak),

KONUTUN MEKAN ÖRGÜTLENMESİNDE BELİRLEYİCİ ANA İLKELER / TEMEL DÜŞÜNCELER Elverişli yöne yöneliş ve çevre ile ilişkilerin denetlenmesi, Özel ve yarı kamusal mekanların birbirinden ayrılması, (mekan grubu plan tipi) Kullanıcılar arasında olası en fazla mahremiyetin sağlanması, (koridorlu plan tipi) Birlikte yaşama ve iletişim duygusunu vurgulama, (sofalı plan tipi) Mekanı bir bütün olarak algılatma, (tek mekan, loft) Makanlar arasındaki hareket ile bağlantı ve geçişlerin vurgulanması, (organik ve akışkan plan tipleri) Kullanımda esneklik (esnek plan, nötr mekan) Birden fazla temel düşüncenin uygulanması,

Elverişli Yöne Yöneliş İlkeleri Yaşama mekanları ve yatak odaları elden geldiğince bahçe yönünde ve güneşli tarafta olmalı, Yatak odaları kullanım zamanlarına göre güneşlenmeli, Giriş ve servis hacimleri elverişsiz yönde konumlanmalı.

Konut Mekanlarının Yönelişi Güneşlenme, Işık ve aydınlanma, Manzaraya yöneliş, Gürültüden ve olumsuz iklim koşullarından korunma, Kamusal alan ile ilişkiler - denetleme,

Mahremiyet Açısından “Mekan Grupları” Yarı-özel mekanlar Antre Yaşama mekanı - salon Yemek odası (bölümü) Mutfak WC Özel mekanlar Yatak odaları (ebeveyn, çocuk) Banyo

Mekan Grupları Arasındaki İlişki Açısından Konutta Mahremiyet Ortak yaşam giriş Yatak odaları Ortak yaşam giriş Yatak odaları Ortak yaşam giriş Yatak odası

Tek Ailelik Konutlar Tek Ev (tek katlı)

Tek Ailelik Konutlar Tek Ev (iki katlı)

Tek Ailelik Konutlar İkiz Ev Giriş Katı Üst Kat

Tek Ailelik Konutlar Sıra Ev

Tek Ailelik Konutlar Sıra Ev

Tek Ailelik Konutlar Avlulu Ev

KÜRESELLEŞME’NİN YAŞAM BİÇİMİNE ETKİLERİ KONUTTA YENİ ARAYIŞLAR Teknolojik, ekonomik ve toplumsal değişimler ve giderek artan bireyselleşme, Çekirdek ailenin de giderek dağılması, Bireysel tercih ve kararlar, Küresel ekonomide istihdamın değişkenliği, sık sık taşınma zorunluluğu, Evlenme ve çocuk sahibi olma yaşının yükselmesi, hareketli bir genç nüfus, Konut donatılarının çeşitlenmesi, ESNEK PLAN Hafif duvar sistemleriyle kullanıcının değişen koşullara uygun olarak konutlarını sonradan dönüştürmelerine olanak vermek. NÖTR MEKAN Belli büyüklük ve oranlara sahip, girişleri bağımsız, tanımlanmamış işlevli mekanlar yaratmak. Kullanıcıların mekanları gereksinimlerine göre kendilerinin işlevlendirmesi.

Esnek Plan Uygulamasına Örnek

Nötr Mekan Uygulamasına Örnek