DOKULAR

Doku Nedir? Aynı yapıya sahip ve aynı işi görmek üzere biraraya gelen hücreler DOKU’yu oluşturur. Doku bu hücreler ve onları çevreleyen hücrelerarası maddenin (matriks) tümüdür. Bu mariks dokudan dokuya fark gösterir. Katı (kemik) ya da sıvı (kan) özellik gösterebilir.

Dokular Epitel Doku Sinir Doku Bağ Doku Kas Doku

A. Epitel Doku Vücudun tüm yüzeylerini çevreler. Salgı bezlerinin büyük çoğunluğunu oluşturur. Emme, salgılama, taşıma, boşaltım, koruma, kasılma ve duyu alımı gibi görevleri vardır. Kan damarı bulunmaz.

Epitel Doku Çeşitleri Örtü Epiteli Tek katlı yassı epitel: Difüzyon ve filtrasyon yüzeylerinde bulunur. (Akciğer, kan damarları, …)

Tek katlı kübik epitel: Salgılama ve emme işlevleri yapılır Tek katlı kübik epitel: Salgılama ve emme işlevleri yapılır. (Tiroit, pankreas, karaciğer, ovaryum, …)

-Tek katlı silindirik epitel: Mideden, sindirim kanalı sonuna kadar bulunurlar. Salgı ve emilimden sorumludurlar

-Yalancı çok katlı epitel: Çok katlı gibi görünür ancak tek tabakalıdır. Koruma ve salgılama yapar.

- Çok katlı yassı epitel: Yalnız yüzeyde bulunan hücreler yassıdır - Çok katlı yassı epitel: Yalnız yüzeyde bulunan hücreler yassıdır. (Dil, Özofagus, Kornea, …)

- Çok katlı kübik epitel: Yüzeydeki hücreler kübiktir - Çok katlı kübik epitel: Yüzeydeki hücreler kübiktir. (Ter ve tükrük bezlerinin boşaltım kanalları, süt bezleri kanalları)

- Çok tabakalı silindirik epitel: Sadece yüzeydeki hücreler silindiriktir. Farinks ve küçük dilde bulunur.

- Değişici (Tranzisyonal) Epitel: Bu hücreler organın işleyişine göre yassı ve kübik epitel arasında şekil değiştirebilir. İdrar kesesi epitel hücreleri örnek olarak verilebilir.

Duyu Epiteli (Nöroepitel): Koklama, görme, tatma, basınç ve sıcaklık algılama hücrelerinden oluşan epiteldir. Bez Epiteli: Salgı üreterek bu salgıyı direk kana ya da bir kanalla dış ortama veren epiteldir. Salgı kana veriliyorsa “Endokrin” kanallar aracılığıyla boşaltıyorsa “Ekzokrin” adını alır.

B. BAĞ DOKU Vücudun şeklini sağlamak ve korunmasından sorumludur. Hücre ve organları birbirine bağlar. Hücreler, fibriller ve zemin maddesi (matrix) olarak 3 ana bileşenden meydana gelir.

Gevşek Bağ Doku: Organlar arası boşlukları doldurur, darbelere karşı korur. Kan damarlarını ve sinirleri çevreler. Yağ depolar. Kollagen, elastik ve retiküler fibriller bulunur.

Sıkı Bağ Doku: İçerdiği fibril miktarı hücrelere ve matrikse göre çok daha yoğundur. Düzenli ya da düzensiz sıkı bağ doku olarak 2’ye ayrılır.

Diğer Bağ Doku Çeşitleri Mezenşimal Bağ Doku Retiküler Bağ Doku Elastik Bağ Doku Mukoz Bağ Doku Yağ Doku

Kıkırdak Doku “Kondrosit” denen hücrelerden, jelatinimsi ara maddeden, ve bu ara maddeye gömülü fibrillerden oluşur. Sinir ve kan damarı içermez. Bu sebeple üreme ve onarım hızı düşüktür. Kondrositler “lakün” adı verilen boşluklarda tek tek ya da çoklu gruplar halinde bulunabilir. Kıkırdak “perikondrium” adı verilen özel bir zarla çevrilidir.

Hiyalin Kıkırdak Kondrositler yuvarlak ya da oval, lakünler içinde tek ya da gruplar halinde bulunurlar. Sternum ve kemikler ile burunda bulunan kıkırdak örnek olarak verilebilir.

Elastik Kıkırdak Dokuya eğilip bükülme özelliği veren elastik fibriller içerir. Dış kulakta, östaki borusunda, küçük dil ve bronşiyollerde bulunur.

Kemik Doku Gerçek anlamda destek yapan dokudur. “Osteosit” denen kemik hücreleri lakünler içinde bulunur. Bu lakünler “canaliculi” ile iletişim sağlar. Kemik boyunca uzamış olan “Havers” kanalları ve bunları birbirine bağlayan “Volkman” kanalları bulunur. Dış taraftan “periosteum” ile sarılmıştır.

C. KAS DOKU Kasılma ve gevşeme suretiyle hareket etme özelliğine sahip dokudur. Kas hücrelerinin iinde kasılıp gevşeme özelliğinde olan “miyofilamentler” bulunur. Miyofilamentlerin oluşturduğu topluluğa da “miyofibril” adı verilir.

Düz Kas Mekik şeklinde, tek çekirdekli ve çizgilenme göstermeyen hücrelerden oluşur. Otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Sindirim sisteminde, kan damarlarında, … bulunur.

Çizgili Kas (İskelet Kası) İskelet sisteminin üzerini örter ve istemli hareketlerden sorumludur. Çok çekirdeklidirler (Poliploidi).

D. Sinir Doku Çevresel uyarıları toplayan, bu uyarıları gerekli merkezlere ileten ve cevabı efektör organlara taşıyan dokudur.