MAKROEKONOMİK ANALİZ 2 YATIRIM Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

SABİT YATIRIM Bugünkü değeri (PV) Sermayenin marjinal etkinliği (MEC): Keynes’in Genel Teori’de tanımladığı, yatırım projesinin bugünkü değerini “0” kılan ve dolayısıyla yatırım projesinin beklenen net getirilerinin bugünkü değerini bugünkü maliyetine eşit kılan iskonto haddidir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

SABİT YATIRIM Yatırımın marjinal etkinliği (MEI): firmaların her dönem her alternatif faiz haddinde ne kadar net yatırım yapmak istediklerini gösterir. MEI, MEC’nin sermaye malı arz fiyatındaki artış üzerinden revize edilen değeri itibariyle yatırım talep eğrisi diye tanımlanabilir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

SABİT YATIRIM MEC, net yatırım sıfır iken söz konusu olan sermaye malları arz fiyatı üzerinden sermaye talep eğrisidir. MEC=i iken yenileme yatırımı yapılır. MEC>i iken her dönem MEI = i kadar net yatırım yapılır. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

SABİT YATIRIM Yatırım talebini etkileyen unsurlar: Faiz haddi Beklenen satış hasılatı İşletme masrafları Hayvansal güdüler: (animal spirits) firmaların subjektif olarak geleceğe daha güvenle bakmaları, iyimser olmaları Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Basit hızlandıran modeli (accelerator model) Bu modele göre firmalar sabit bir sermaye-hasıla oranı üzerinden üretim yaparlar. v= k*/Y k: arzulanan sermaye k*t = v. Yt It = v. Δ Yt veya It = v. Δ Yte Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Basit hızlandıran modeli (accelerator model) Eleştiriler: Faiz haddi ihmal edilmiştir. Sabit sermaye-hasıla oranı Firmalar sahip oldukları üretim kapasitesini daima tam olarak kullanırlar. Ancak durgunluk dönemlerinde firmalar aşırı kapasitelerini kullanabilirler ve yatırım yapmaya gerek duymayabilirler. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Basit hızlandıran modeli (accelerator model) Rasyonel bekleyişler : (Yet-1 = Yt-1) yatırım malları arzının talebi sürekli intibak edeceği, arz sınırlaması olmadığı anlamına gelir. Uyarlayıcı bekleyişler daha makul bir varsayım olarak uygulanabilir. Modelin işleyişi simetrik değildir. (Y , I ; Y , I ? ) It = Kt – Kt-1 ; Gerçek hayatta bu kadar hızlı intibak olmaz, maliyetleri vardır. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Sermaye stoku intibak prensibi ve esnek hızlandıran Arzulanan-optimal sermaye stokunu belirleyen unsurlar ? MEC Fiili sermaye stoku arzulanan sermaye stokuna nasıl intibak eder ? MEI Hızlandıran her iki soruyu da cevaplar. Ancak bu model fiili sermaye stokunun arzulanan sermaye stokuna mükemmel olarak intibak ettiğini varsayar. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Sermaye stoku intibak prensibi ve esnek hızlandıran It = λ(Kt* – Kt-1) = λ (v.Yt – Kt-1) = esnek hızlandıran modeli λ : intibak terimi (bunu etkileyen unsurlardan biri faiz haddidir.) Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Neo-klasik Yatırım Modeli Jorgenson (1960) Kar maksimizasyonu amaçlayan firmalar belirli bir çıktıyı hangi girdi bileşiminde üretmek isterler ? Sermayenin getirisi = sermayenin kullanıcı maliyeti MPk * P > uc : sermaye malı alınır. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Neo-klasik Yatırım Modeli Sermayenin kullanıcı maliyeti : uc = d*Pk +i*Pk + (-ΔPk) d= yıpranma haddi; Pk =sermaye malı fiyatı i = nominal faiz haddi uc = Pk(d+r) r = reel faiz haddi MPk= Pk/P(d+r) Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Neo-klasik Yatırım Modeli ve Maliye ve Para Politikaları Vergi politikası ve yatırım teşvikleri -kurumlar vergisi : MPk (1-t)= Pk/P(d+r) -yatırım vergi kredisi (z) : vergi indirim haddi: MPk (1-t)= (Pk (1-z)/P)(d+r) Pk= P= 1 ise MPk = ((1-z)/(1-t))(d+r) -t>z , sermaye stoku azalır. -t=z , sermaye stoku etkilenmez. -t>z , sermaye stoku artar. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Neo-klasik Yatırım Modeli ve Maliye ve Para Politikaları Genişletici maliye politikasının engelleme etkisi, bu politikayı yatırımları teşvik eden bir maliye politikası ile desteklenebilir. Para politikası, yatırımı reel faiz haddini etkilemek suretiyle etkiler ve dolayısıyla sadece nominal faiz haddini etkileyen bir para politikası yatırım üzerinde hiçbir etki yapmaz. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

TOBIN’İN Q TEORİSİ Tobin, 1969 Firmaların sahip oldukları hisse senetlerinin piyasa değeri ile ihraç ettikleri tahvillerin piyasa değerinin toplamına, firmanın (kurulu-mevcut sermayenin) piyasa değeri; firmanın piyasa değeri ile firmanın sahip olduğu sermaye stokunun (kurulu kapasite) yenileme maliyeti arasındaki orana Q denir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

TOBIN’İN Q TEORİSİ Q= kurulu-mevcut sermayenin piyasa değeri/ kurulu-mevcut sermayenin yenileme maliyeti Q>1; net yatırım yapılır. I = I (q) Devlet kurumlar vergisini indirdiği zaman yatırım artar. Kurumlar vergisi düşerse piyasa değeri artar, q artar. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Finansman Biçimleri ve Sınırlamaları İç fonların (dağıtılmamış kurum karları + amortisman) maliyeti, tahvilden elde edilecek faizdir. Borç alınırken maruz kalınacak faiz haddi ise daha yüksek olacaktır. Hisse senedinin ihraç maliyeti, tahvilin fon maliyetinden yüksektir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Finansman Biçimleri ve Sınırlamaları Tüketiciler gelecekte elde edecekleri gelir karşılığında borçlanma imkanına bazen sahip olmazlar, firmalar da aynı şekilde yatırımın içsel fonlarla finanse edilemeyen kısmını borçlanarak finanse etmek imkanına sahip olmayabilir----Finansman sınırlaması Kredi çatırtısı: toplam talep azalırsa işsizlik artar (bankacılık krizi, kredi problemleri) Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

KONUT YATIRIMI Konut fiyatının belirlenmesi Yeni konut arzı Reel faiz haddi düşerse, konut talebi artar, konut arzı artar. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

STOK YATIRIMI Firmaların sahip oldukları hammadde- ara mal ve nihai mal stoklarında meydana gelen değişmedir. Stok yatırımın nedenleri: Üretim düzleştirmesi (talep dalgalanmalarının etkilerini telafi etmek için) Talebin beklenmedik düzeyde yüksek olduğu zamanlarda yok satmamak Aşamalı üretim nedeniyle yarı mamul malları depoda tutma zorunluluğu Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli