Doç. Dr. Arif ALTUN Arş. Gör. Meryem YILMAZ-SOYLU BTÖ 212 ÖĞRETİM TASARIMI Makro Stratejiler Doç. Dr. Arif ALTUN Arş. Gör. Meryem YILMAZ-SOYLU

Mikro ve Makro Stratejiler Mikro stratejiler  Konu, ünite, ders tasarlamak için kullanılır. Makro stratejiler  Müfredat (öğretim programı) tasarlamak için kullanılır.

Müfredat (öğretim programı) Öğretim programlamacılarının kaygısı, öğretim tasarımcılarından farklı olarak “nasıl” öğretileceğinden çok “ne” öğretileceği üzerine yoğunlaşmaktadır. Müfredat (öğretim programı) tasarımı yaparken, alan, düzenleme, sıralama ile ilgili kararlar verilmektedir.

Müfredat (öğretim programı) Posner (1976) müfredat hazırlanırken kullanılabilecek beş farklı sıralama yapısından söz etmektedir. Bunlar: Dünya ilişkili yapı Sorgu (araştırma) ilişkili yapı Kullanım ilişkili -yaşantıya dönük- yapı Öğrenme ilişkili yapı Kavram ilişkili yapı

Dünya ilişkili yapı İçerik, gerçek dünyada olduğu gibi (örn: zaman, yer, fiziksel özellikler) kümelenir ve sıralanır. Örnek: Bilgisayarların gelişiminin kronolojik sıraya göre, Coğrafya dersinde ülkelerin bulundukları kıtaya göre sınıflandırılarak, Kimya da maddelerin fiziksel özelliklerine göre (metal, ametal, vb.), anlatılması.

Sorgu (araştırma) ilişkili yapı Öğretim programı sorgulamanın adımlarına göre sıralanır ve düzenlenir. Örnek: Yapılandırmacı fen öğretimi basamakları (Sexton, 2001) Keşfetme Tanımlama Büyüme Değerlendirme Keşfetme: Öğretmen keşfetme süreci boyunca öğrencilerin hangi aktiviteleri yapacağını, öğrencilerin ne gibi bilgilere ihtiyacı olduğunu, öğrencilerin ihtiyacı olan öğretimi ve konuyu direkt olarak vermeden bu öğretimi nasıl gerçekleştireceğini belirlemelidir. Tanımlama: bu aşamada öğrencilerin ne tür bilgi ve bulgular üzerinde konuşacağını, öğrencilerin bulgularını nasıl özetleyeceğine, öğrencilere nasıl rehberlik edeceğini belirlemeli ve ortaya çıkarmalıdır. Büyüme :  Öğrencilerin bilgileri daha önceki bilgilerle nasıl birleştireceğini, içeriğin fen bilgisi amaçları ile nasıl birleştirileceğini, öğrencilerin keşfetmelerini nasıl destekleyeceğini, içeriği geliştirmek için ne gibi yardım uygulayacağını ve takip eden içeriğin ne olduğunu belirlemelidir. Değerlendirme :  Beklenilen yaklaşık öğrenmelerin ne olduğunu, temel işlem becerilerini gerçekleştirmek için öğrencilerin gerçekleştirmeleri gereken temel değerlendirme işlemlerini, gelişmiş işlem becerileri gerçekleştirmek için öğrencilerin gerçekleştirmesi gereken temel değerlendirme işlemlerini belirlemelidir.  

Sorgu (araştırma) ilişkili yapı Yapılandırmacı fen öğretimi basamakları (Turgut ve diğerleri, 1997) Gözlemleme Sınıflama Ölçme ve sayıları kullanma Uzay ve zaman ilişkileri kullanma Yordama Önceden kestirme Hipotez kurma ve yoklama Değişkenleri belirleme ve kontrol etme Yaparak tanımlama Model oluşturma Deney düzenleme ve yapma Yapılandırmacı fen öğretimi basamakları (Turgut ve diğerleri, 1997) Gözlemleme : Fen bilgisini öğrenirken öğrenciler bilim adamlarının doğayı incelemede kullandıkları yöntemlerden birisi olan gözlemeyi kullanırlarsa bilimsel süreçleri geliştirebilirler. ·        Sınıflama : Gözlemleme sonuçlarını bilimsel süreçler içinde kullanabilmek için belli ölçütlere göre ayrılması işlemidir. Bu işlem öğrencilere kavramları, olguları, olayları daha iyi anlama fırsatı verir. ·        Ölçme ve sayıları kullanma : Doğada meydana gelen olaylar bazı durumlarda sadece gözlem yolu ile anlaşılamayabilir. Olayların daha iyi kavranabilmesi için belli ölçekler yardımıyla verilerin ölçülmesi sürecidir. ·        Uzay ve zaman ilişkileri kullanma : Gözlem, sınıflama ve ölçme işlemleri ile elde edilen verileri grafik, şemalar vb. göstererek betimleyebilmelidir. ·        Yordama : Çeşitli süreçler ile elde edilen bilgileri belli bir bilimsel sıraya ve işleme tabii tutarak verilere anlam kazandırma sürecidir. ·        Önceden kestirme : Doğada meydana gelen olayları takip ederek daha sonra meydana gelebilecek olan olayları önceden yorumlayabilme işidir. ·        Hipotez kurma ve yoklama :  Doğada gerçekleşen olayları anlamak öğrenciler için bazen hiç kolay değildir. Bu karışık olayları anlamak veriler çeşitli yollarla düzenlenmeli ve sıraya dizilmeli, kontrol edilmelidir. İşte bu olaylar zinciri hipotez kurma ve yoklama olarak isimlendirilir. ·        Değişkenleri belirleme ve kontrol etme : Doğada gerçekleşen olaylar sadece bir etken altında olmaz. Olaylar çoğu zaman birden fazla etkenin kontrolü altında olabilir. Farklı etkenleri çözümleme ve bunların doğadaki olayları nasıl etkilediğini ortaya çıkarma sürecidir. ·        Yaparak tanımlama : Doğada meydana gelen olayların birebir benzerlerini olayları tanımak amaçlı olarak yapmak ve yapılan faaliyetlerden öğrenmenin meydana gelmesi sürecidir. ·        Model oluşturma  : Doğadaki olayların prototipini hazırlayarak, laboratuar ortamında hazırlayarak izlenmesi güç olan olayları tehlike altına girmeden izleme ve sonuçları gözleme sürecidir. ·        Deney düzenleme ve yapma :  Doğada meydana gelen olayları daha iyi anlayabilmek için doğadaki şartların laboratuar ortamına getirilmesi ve hangi değişkenlerin daha etkili olduğunu belirmek amacıyla değişkenleri birer birer test etme işlemidir.  

Kullanım ilişkili yapı İçeriğin gelecekte nasıl kullanılacağına (bireysel, sosyal, mesleki) göre kümelenir ve sıralanır. Önce kullanılacaklar önce, sonra kullanılacaklar sonra öğretilir. Örnek: Toplamanın çarpmadan önce öğretilmesi. Diğer bir yaklaşım ise, en çok kullanılacak olanların önce öğretilmesidir. Örnek: MS Access’ten önce MS Word’ün öğretilmesi.

Öğrenme ilişkili yapı Bilgiler, daha önce öğrenilenlerin üzerine yapılanacak şekilde düzenlenir. Burada beklentilerden yola çıkılarak, aşağıdaki unsurlar öğrenme ie ilişkili biçimde sıralanır. Deklaratif (kavramsal) bilgiler Tutumlar Psikomotor beceriler Bilişsel stratejiler bir öncekine dikkat edilerek sıralı biçimde öğretilmelidir. Aşağıdan yukarı, bilinenden bilinmeyene yaklaşımları öğrenme ilişkili öğretim programı yapısıdır.

Kavram ilişkili yapı İçeriğin organize edilmesinde ve sıralamanın oluşturulmasında, kavramların bulunduğu çalışma alanına özgü düzenlemeler (fizik, coğrafya gibi) yapılmaktadır. Reigeluth, kavram ilişkili makro stratejiler ile önkoşullu makro stratejilerin sınırlılıklarını ortadan kaldıran ayrıntılama modelini ortaya koymuştur.

Ayrıntılandırma modeli (elaboration model) Modele göre yapılan tasarımlarda üç farklı çıktıya göre hareket noktası ve türü belirlenmektedir. Bunlar: Kavramlar İlkeler Süreçler Reigeluth tasarımcılara yukarıda sözü edilen çıktılardan birine yoğunlaşarak tasarımlarını biçimlemelerini önermektedir.

Öğretim programları müfredat düzenleme örüntüleri Ayrı konular İlişkiler Füzyon Entegrasyon Öğrenci merkezli Sosyal işlevler merkezli Deneyim merkezli

Öğretim programları müfredat düzenleme örüntüleri Ayrı konular: En bilinen öğretim programı düzenleme örüntüsüdür. Konu alanını dikkate alır, akademik konulara önem verir. İlişkiler: Eşzamanlı sürelerde birbiriyle ilişkili konular öğretilmeye çalışılır. Örnek:Fizikte eğik düzlemde hareketleri görürken matematikte trigonometrinin işlenmesi. Füzyon: İki ya da daha çok konu alanının bir ders ya da ünite de birleştirilmesi. Örnek: tarih, coğrafya, sosyoloji alanlarının sosyal bilgiler, dilbilgisi ve edebiyat alanlarının türkçe dersinde birleştirilmesi.

Öğretim programları müfredat düzenleme örüntüleri Entegrasyon: Konu alanı tabanlı bir yapıdan çok konunun aracı olarak kullanıldığı bir örüntü biçimidir. Üç farklı entegrasyon biçimi bulunmaktadır. Bunlar: Öğrenci merkezli: Öğrencilerin ilgilerinin dikkate alındığı, Sosyal işlevler merkezli: Yapısını hayat koşullarının biçimlediği, Deneyim merkezli: Temelinde deneyimlerin olduğu, örüntü biçimleridir.