OKULLARDA DESTEK EĞİTİM HİZMETİ ÇALIŞMALARINDA GÖLBAŞI İLÇESİ ÖRNEĞİ Elif ÇORUHLU Gülhan ERSOY Gölbaşı Rehberlik ve Araştırma Merkezi/Ankara

GİRİŞ Okullarda destek eğitim hizmetlerini geliştirmek ve yaygınlaştırmak için bu bir çalışma yapılmıştır. Çalışma ile kaynaştırma öğrencisinin eğitim-öğretim etkinliklerinden istenilen en üst düzeyde yararlanması amaçlanmıştır. Çalışma Ankara Gölbaşı İlçesi’nde kaynaştırma öğrencisi olan okullarda yürütülmektedir.

GİRİŞ Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların eğitim gereksinimlerini karşılamayı temel alan “en az kısıtlayıcı ortam” kavramı,bu çocukların akranlarıyla bir arada eğitilmelerine yönelik yeni görüşler ve destekleyici önlemler getirmiştir. Bu bağlamda kaynaştırma eğitim ortamı, özel eğitime ihtiyacı olan çocuğun toplumdan koparılmadan, kendi akranları arasında, onlarla etkileşime girebilmesini, kendi kendine yeter hale gelmesini sağlayacak bilgi ve beceri kazanmasına olanak tanıyan, uygun eğitim tekniklerinin kullanıldığı ve normalleşme temelleri üzerine oturan bir eğitim ortamıdır (Kırcali-İftar,1998; Sucuoğlu, 2009).

Kırcaali-İftar(1998 ), Okullarda kaynaştırma uygulamalarının başarıya ulaşmasını sağlayacak unsurları Öğretmenin ve okul personelinin kaynaştırma yaklaşımını benimsemesi Kaynaştırma sınıfının hazırlanması Eğitim programlarının bireyselleştirilmesi Destek eğitim hizmetleri olarak belirtmiştir.

Batu (2005) da destek eğitim hizmetlerinin aşağıdaki gibi sağlanabileceğini belirtmiştir: Kaynak oda eğitimi Sınıf içi yardım Özel eğitim danışmanlığı Kaynak oda eğitimi: Normal sınıfta eğitim görmekte olan özel gereksinimli öğrenciler, önemli derecede eksiklik gösterdikleri derslerde veya ek çalışmaya gereksinim duydukları alanlarda normal sınıftan çıkarılarak kaynak odada da özel eğitim uzmanı, öğretmen tarafından derse alınırlar(Kırcaali-İftar,1998;Batu, Kırcaali-İftar,2011).

Sonraki bölümlerde Kaynak Oda kavramı Destek Eğitim Odası olarak yer almaktadır.

PROBLEM Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin kaynaştırma kararları rehberlik ve araştırma merkezleri (RAM) tarafından alınmaktadır. Bu öğrencilerin bireysel gelişim raporları her yıl okullar tarafından RAM’lara gönderilmekte ve kaynaştırma öğrencisinin akademik performansı belirtilmektedir. Bu raporlarda yer alan yönetici, öğretmen ve veli ifadelerinde okullarda destek eğitim hizmetinin olmamasının öğrenci başarısını olumsuz etkilediği yer almaktadır.

2010 yılından başlayarak ilçemiz okullarına gerçekleştirdiğimiz izleme, çalışma ziyaretlerinde öğretmenler, okul yöneticileri ve velilerle yaptığımız görüşmelerde ve gözlemlerde, kaynaştırma uygulamasında öğretmenlerin sorumluluğu tek başlarına üstlendiği “destek eğitim odası” gibi, hem öğretmeni hem de öğrenciyi destekleyici özel eğitim hizmetlerinin yaygın olmadığı saptanmıştır.

Bu ziyaretlerde öğretmenler tarafından; kaynaştırma öğrencisine sınıf içinde yeterince zaman ayıramadıkları, ilgilenemedikleri, diğer öğrencilerin zamanından almak istemedikleri ifade edilmiştir.

Aynı zamanda 2011 yılında ilçemizdeki 507 öğretmene kaynaştırma uygulamalarına ilişkin ihtiyaç anketi uygulanmış ve öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin bilgi ve desteğe ihtiyaçları olduğu ortaya çıkmıştır

Sucuoğlu’nun da (2009) belirttiği üzere, kaynaştırma eğitimi modeli, öğretmenin sorumluluğu tek başına üstleneceği bir model değildir. Destek eğitim hizmetlerinin, kaynaştırma uygulamalarının işlevsel biçimde yürütülmesi açısından büyük önemi vardır

Okullarda destek eğitim hizmetinin sağlanamaması, destek eğitim odasının bulunmaması, kaynaştırma eğitiminin başarıya ulaşmasını engelleyen etmenlerden birisidir.

AMAÇ Kaynaştırma eğitimini işlevsel hale getirmek için okullarda destek eğitimi odalarının açılmasını sağlayarak, destek eğitim hizmetlerini geliştirmek ve yaygınlaştırmak amaçlanmıştır

Bu yolla kaynaştırma öğrencisinin eğitim-öğretim etkinliklerinden, istenilen en üst düzeyde yararlanması düşünülmüştür.

EVREN ÖRNEKLEM Bu çalışmanın evrenini Gölbaşı İlçesine bağlı okullar oluşturmaktadır.

SINIRLILIKLAR Bu çalışma Gölbaşı ilçesine bağlı kaynaştırma öğrencisi olan merkez ve kırsal okullarla sınırlıdır. Çalışma destek eğitim odalarının sayısını arttırmak ile sınırlıdır.

YÖNTEM VE UYGULAMA (2010-2013) A.Mevcut Durum Tespiti B.Destek Eğitim Hizmetleri Konulu Toplantı C.İyi Örnekler Sunumu D. Okul Ziyaretleri E. Özel Eğitim Danışmanlığı F. Yaygınlaştırma Çalışmaları G. Diğer Çalışmalar

A.Mevcut Durum Tespiti Mevcut durumu belirlemeye yönelik çalışmalar 2010 yılında başlamıştır. Çalışma ziyaretleriyle 64 okulda kaynaştırma uygulamaları incelenmiş ve bu okullarda destek eğitim hizmetinin uygulanmadığı görülmüştür.

2010-2011 Eğitim-Öğretim Yılı İzleme Çalışma Ziyaretleri

B.Destek Eğitim Hizmetleri Konulu Toplantı 2011-2012 eğitim-öğretim yılı başında İlçe Milli Eğitim Müdürü ve ilgili şube müdürünün katılımıyla, okul yöneticileri ve rehber öğretmenlere yönelik toplantı düzenlenerek; okullarda destek eğitim hizmetlerinin yararları, destek eğitim odalarının nasıl açılacağı, kimlerin görev yapacağı, yasal düzenlemeler anlatılmıştır.

2011-2012 Eğitim-Öğretim Yılı Destek Eğitim Hizmetleri Konulu Toplantı

C.İyi Örnekler Sunumu Destek eğitim odalarının açılmasını yaygınlaştırmak için, 2012-2013 eğitim-öğretim yılı başında ilgili şube müdürünün katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda; destek eğitim odası çalışmasını gerçekleştiren okulların iyi örnek uygulamalarını, diğer okul müdürleri ve rehber öğretmenler ile paylaşmaları sağlanmıştır. Bu amaçla destek eğitim odası çalışmasının yararları üzerine, yönetici, akran, öğretmen ve anne-baba görüşlerinin de yer aldığı videolar izlenmiştir.

2012-2013 Eğitim-öğretim Yılı Destek Eğitimde İyi Örnekler Toplantısı

Video öğretmen görüşü

D. Okul Ziyaretleri İki tür okul ziyareti yapılmıştır. Birincisi destek eğitim odası açan okullara yapılan izleme ziyaretleridir. Bu ziyaretlerde destek eğitim odası uygulamaları incelenmiş, öğretmenlerle toplantılar yapılmıştır. 2011-2012 eğitim öğretim yılında 19; 2012-2013 eğitim öğretim yılında 21 okul ziyaret edilmiştir.

İkincisi de destek eğitim odası açmayı düşünen ve kaynaştırma uygulamalarıyla ilgili sorunlar yaşayan okulların daveti üzerine gerçekleştirilen ziyaretlerdir. Bu ziyaretler, kaynaştırma uygulamaları, BEP hazırlama ve destek eğitim odası açma işlemleri hakkında bilgilendirme toplantıları biçiminde gerçekleşmiştir. 2011-2012 eğitim öğretim yılında 24; 2012-2013 eğitim öğretim yılında 19 okul ziyaret edilmiştir.

Okulların Daveti İle Yapılan Okul Ziyaretleri

Neden Okul Ziyaretleri/ Toplantıları Yapıldı? Farkındalık eksikliğinin beklenen ve anlaşılır bir durum olduğu ve kaynaştırmaya dair hiçbir sorunun önemsiz ya da anlamsız olmadığı temel alınarak okullarda toplantılar yürütülmüştür. Öğretmenlerin kişisel kaygıları azaltılmış ve RAM’dan destek alabileceği uzmanlar arasında bağ kurmaları sağlanmıştır.

Bu toplantılarda öğretmenlere kişisel becerilerini diğerleri ile paylaşabilecekleri fırsatlar sağlanmıştır. RAM ile işbirliği içinde çalışmak isteyen öğretmenler belirlenmiş ve diğer okullarla olan çalışmalarda bir araya gelinmesi sağlanmıştır.

E. Özel Eğitim Danışmanlığı 2012-2013 eğitim öğretim yılında okullarda destek eğitim odasının yaygınlaştırılması amacıyla; bilim uzmanlığını özel eğitim alanında yapmış bir rehber öğretmen, haftada bir gün RAM’da görevlendirilmiştir. Uzman öğretmenimiz randevu vererek haftada bir gün okullarımızı ziyaret etmiş, destek eğitim odası açılması ve yürütülmesi ile ilgili okullarımıza danışmanlık hizmeti sunmuştur. Sunulan danışmanlık hizmetinde sınıf içi yardıma da değinilmiştir.

Özel Eğitim Danışmanlığı

F. Yaygınlaştırma çalışmaları Merkezimiz tarafından, öğretmenlerimize kaynaştırma eğitim sürecinde yardımcı olmak amacıyla “Kaynaştırma Eğitiminde Öğretimsel Düzenlemeler” isimli kitap hazırlanmış ve 2012 yılında basılarak ilçe genelinde öğretmenlere ulaştırılmıştır

Destek Eğitim Odası Açma Kılavuz Kitabı Yine kurumumuz tarafından destek eğitim odası açılması ile ilgili bir kılavuz kitap hazırlanmış, hazırlanan kılavuz kitapta; destek eğitim odası açılış işlem basamakları, açılışta ve planlamada kullanılacak standart formlar, okul ve kurumların görev tanımları, görev alacak öğretmenlerin ücretlendirmeleri, destek eğitim odası programı konularına yer verilmiştir

DESTEK EĞİTİM ODASI AÇMA KILAVUZU

Özel Eğitim Hizmetleri Broşürleri Bununla birlikte özel eğitim, destek eğitim hizmetleri, engel türleri konularında broşürler hazırlanıp, çoğaltılarak okul ve kurumlara gönderilmiştir

ÖZEGEP Çalıştayı Milli Eğitim Bakanlığının yürüttüğü AB “Özel Eğitimi Güçlendirme Projesi”ne kurumumuz davet edilmiş ve proje çalıştayında öğretmen eğitim kılavuzunun “meslek liselerinde destek eğitim hizmetleri” bölümünü kurumumuz personeli hazırlamıştır

ÖZEGEP Çalıştayı

ÇALIŞMALAR 2013-2014 EĞİTİM ÖĞRETİM YILINDA DA DEVAM EDECEKTİR 2013-2014 eğitim öğretim yılında kaynaştırma öğrencisi olan ve destek eğitim hizmeti veren öğretmenlerle ilçe genelinde çalıştay düzenlenmesi planlanmaktadır

G. Diğer Çalışmalar Öğretmen havuzu oluşturma: 2013 yılı başında RAM koordinatörlüğünde, İlçe genelinde destek eğitim odasında görev alacak öğretmen havuzu oluşturulmuştur. Destek eğitim odası formları: Okullarımızın destek eğitim odası uygulamalarında kullanılanlar üzerinden formlar geliştirilip, “destek eğitim odası açma kılavuzu” nda yer almıştır.

Destek Eğitim Hizmetleri Faaliyet Düzenleme ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI SINIFI DESTEK EĞİTİM ALACAĞI DERSLER DERSLERE AİT HAFTALIK DESTEK EĞİTİM SAATİ DESTEK EĞİTİM ORTAMI Ayşe 2/A MATEMATİK TÜRKÇE(OKUMA-YAZMA) KÜÇÜK KAS BECERİSİ HAYAT BİLGİSİ 2 SAAT 3 SAAT 1 SAAT DESTEK EĞT.ODASI KÜTÜPHANE RESİM ATÖLYESİ Hasan 6/A TÜRKÇE SOSYAL BİLGİLER FEN BİLGİSİ İNGİLİZCE MESLEK BECERİSİ 3 2 1 Atölye,mutfak vb Market, kantin

SONUÇ İlçemizde kaynaştırma öğrencisi bulunan okul sayısı 33’tür. 2011-2012 öğretim yılında 19 okul için destek eğitim odası onayı alınmış, 2012-2013 yılında yeni açılan destek eğitim odaları ile birlikte destek eğitim odası sayısı 21 olmuştur. Halen 16 okulda destek eğitim odası uygulaması yürütülmekte ve 120 kaynaştırma öğrencisi yararlanmaktadır. Sonuç olarak destek eğitim odası açılma sayısında yaklaşık %50 oranında bir artış sağlanmıştır

Kaynaştırma öğrencilerinin akademik başarılarının arttığı ve olumlu davranış değiştirdikleri yönetici, öğretmen, öğrenci ve akran görüşleri ile belirtilmiştir. Destek eğitim hizmeti ile ilgili okulların yaşadığı problemler azalmıştır.

Devam eden okul izleme-çalışma ziyaretlerinde öğretmenler destek eğitim çalışması ile kaynaştırma eğitimine dair endişelerinin azaldığını belirtmektedir. Çalışma ile okul personeli kaynaştırma eğitiminin bir ekip işi olduğu konusunda farkındalık kazanmıştır.

Destek Eğitim Odası Uygulamaları

Bu çalışma Türkiye genelinde tüm Rehberlik Araştırma Merkezlerine örnek olabileceği düşünülmektedir.

Kaynakça MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Gn.Md.((2010), Okullarımızda 3N 1K Yönetici-Öğretmen-Aile Kılavuzu, Ankara Batu,E.S.(2000), “Kaynaştırma,Destek Hizmetler ve Kaynaştırmaya Hazırlık Etkinlikleri”, Özel Eğitim Dergisi,2000,2(4),35-45 Batu,E.S.,Kırcaali-İftar,G.(2011)Kaynaştırma Kök:Ankara Kırcali-İftar,G.(1998), “Kaynaştırma ve Destek Eğitim Hizmetleri”, Kaynaştırma Uygulamaları,s.17-25, Eskişehir,Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları Sucuoğlu ,B.(2006). “Etkili Kaynaştırma Uygulamaları” yeni ilköğretim programları ve öğretmen Yeterlilikleri Işığında, Ankara: Ekinoks yayınları

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ