İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME
İşbirlikli öğrenme, öğrencilerin ortak bir amaç doğrultusunda küçük gruplar halinde çalışmalarıdır.
Her grup çalışması işbirlikli öğrenme değildir!
Bir grup çalışmasının işbirlikli öğrenme olabilmesi için gruptaki öğrencilerden beklenen hem kendilerinin hem de diğerlerinin öğrenmesini en üst düzeye çıkarmaya çalışmalarıdır.
İşbirliği için öğrencilerin birbiriyle etkileşerek birbirine yardımcı olması ve ortak bir ürün ortaya koyması esastır.
İşbirlikli öğrenme grupları içindeki öğrencilere iki sorumluluk verilir: (a) verilen materyalleri öğrenmek. (b) diğer grup üyelerinin hepsinin aynı şekilde yaptığından emin olmak (Johnson & Johnson, 1989).
İşbirlikli öğrenme; *Grup çabasıyla toplanmış bilgi için bireysel değerlendirilebilirliktir. *Eğer biri başarılı olmazsa diğerlerinin de başarılı olamayacağını hisseden öğrencilerin olumlu bağımlılığıdır.
* Diğer grup üyelerinin açıklamalarını anlayabilmek için materyali anlamanın en iyi yoludur. * Yaşam boyunca gerekli olacak bireyler arası becerileri geliştirmedir. * Grup dinamiğini analiz etme ve problemler çevresinde çalışma yeteneğini geliştirmedir. * Öğrencilerin aktivitelerini artırma ve sınıf içinde katılımı sağlamanın bir yoludur. * İlginç ve eğlencelidir. * Maliyeti düşüktür.
İşbirlikli öğrenme; *Öğrencilerin daha hızlı veya daha çabuk soru sorması değildir. *Yalnızca bir öğrencinin bir problemi çözdüğü ve diğer öğrencilerin ondan kopya çektiği bir ödevi onlara paylaştırmak değildir. * Bir kişinin tüm işi yapmasına rağmen, herkesin grup ürününde aynı puanı alması değildir. *Daha az ders yapmak isteyen öğretmenler için bir kaçış yolu değildir (Symser, 1999).
İşbirliğini Engelleyen Durumlar
Hazıra konma etkisi Gruba verilen sorumluluk bir ya da birkaç kişi tarafından üstlenilir. Yani, her bir grup üyesi üstüne düşen görevi yapmaz veya grup ürününe eşit katkıda bulunmaz. Buna karşılık hak etmediği ve bundan da önemlisi öğrenmediği halde grup başarısına ortak olur.
Sömürülme etkisi Gruptaki bazı üyelerin hazıra konacağını fark eden üyelerin bunu önlemek için çabalarını azaltmalarıdır.
Zenginin daha da zenginleşmesi Durumu daha iyi olan öğrencilerin liderlik vb. rolleri alarak yapılan işten daha fazla yarar sağladığı durumlarda ortaya çıkar.
Sorumluluğun karışması Bir grupta daha iyi durumda olan öğrencilerin, daha kötü durumda olan öğrencilerin önerilerine ve açıklamalarına değer vermemesi, onları görmezden gelmesi durumudur.
İşlevsel olmayan iş bölümü Yıkıcı çatışma Gereksiz yere otoriteye bağımlılık
İŞBİRLİĞİ İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR
Olumlu bağımlılık Bireylerin ortak amaç ve ödül için çabalarını birleştirecekleri bir durum yaratır.
Grup ödülü İşbirliğini sağlamada ve etkili kılmada esas olan grup ödülünün verilmesidir.
Bireysel değerlendirilebilirlik / Grup sürecinin değerlendirilmesi Grup başarısının tek tek bireylerin öğrenmesine bağlı olması durumudur. Bireysel değerlendirilebilirlik; - Grup üyelerinin birbirilerini değerlendirmesi - Öğretmenin her bir öğrencinin başarı düzeyini değerlendirmesi ile sağlanabilir.
Grup sürecinin değerlendirilmesi grup etkinliğinin sonunda, grup üyelerinin hangi davranışlarının katkı getirip getirmediği, hangi davranışların sürmesi, hangilerinin değişmesi gerektiğinin saptanmasıdır.
Yüzyüze (destekleyici) Etkileşim İşbirlikli öğrenme gruplarında öğrencilerin ortak işin bir kısmını üstlenip onu birbirinden bağımsız çalışarak bitirmeleri yeterli değildir. Yüzyüze etkileşim söz konusudur. Öğrenciler bunu yardım etme, dönüt verme, güvenme, yapılanları tartışma vb. davranışlarla gerçekleştirirler.
Sosyal beceriler İşbirlikli öğrenme gruplarında sosyal becerilerin etkililiği üst düzeydedir. Öğrencilere etkili iletişim becerileri öğretilmeli ve bütün öğrencilerin bunları kullanmaları özendirilmelidir.
Eşit başarı fırsatı Öğrencilerin başarı durumlarına bakılmaksızın eşit derecede gayret etmeleri ve her öğrencinin katkısının değerlendirilmesi demektir.
İşbirlikli Öğrenme Yöntemleri Nasıl Uygulanır?
Kullanım sıklığı Sürenin %30-%80’ lik kısmında işbirlikli öğrenme uygulamalarına yer verilmesi tavsiye edilir.
Sınıfın düzenlenmesi Birbirini görebilecek ve rahatça iletişim kurabilecek biçimde gruplar halinde oturmalıdır.
Planlama Dersin hangi aşamasında ne kadar süre ile kullanılacağı saptanmalıdır.
Teknik seçimi Dersin amacına, konuya, öğrencilerin öğrenme düzeyine, yetenek vb. özellikleri ile gereksinimlerine ve eldeki olanaklara bakılarak tekniklerden biri seçilmelidir.
Grupların oluşturulması Grup büyüklüğünün 2-6 kişi arasında olmasına ve grupların yetenek, cinsiyet, başarı durumu, etnik köken vb. özellikler açısından heterojen olmasına özen gösterilmelidir.
Grup içinde rollerin dağıtılması İşbirlikli uygulamaları sırasında her öğrenciye rol verilmesine ve rollerin dönüşümlü olarak dağıtılmasına özen gösterilmelidir.
Ses tonu İşbirlikli öğrenme grupları çalışma sırasında seslerini kendi arkadaşlarının duyabileceği kadar yüksek, diğer grupları rahatsız etmeyecek kadar alçak tutmalıdır.
Öğretmenin rolü Öğretmen, yine öğrenme çevresini düzenleyen, öğrencilerin öğrenmesinden sorumlu olan kişidir. Öğretmen, sorumluluklarını öğrencilerle paylaşarak yerine getirir.
Öğretmenin yaratıcılığı Öğretimin amaçlarına ulaşmayı kolaylaştıracak özgün yöntemler, çözümler geliştirebilmesi işbirlikli öğrenme için önemlidir.
Öğrencinin rolü Kendinin ve arkadaşlarının öğrenmesinin sorumluluğunu taşıyan, öğrenme etkinlikleri sırasında bazen öğrenci, bazen öğretici olan, araştıran, soru soran, yanıt veren, kararlar alan, konuşan kısacası etkin bir öğrencidir.
Birlikte Öğrenme
Birlikte öğrenme Öğretimsel hedeflerin belirlenmesi Grup büyüklüğüne karar verme Öğrencilerin gruplara ayrılması Sınıfın düzenlenmesi Öğretim malzemelerinin bağımlılık yaratacak şekilde planlanması Bağımlılık sağlamak için grup üyelerine roller verme Akademik işin açıklanması Gruplar arasında işbirliğinin sağlanması İstendik davranışların belirlenmesi Öğrenci davranışlarının yönlendirilmesi Grup çalışmasına yardımcı olma İşbirliği becerilerini öğretebilmek için araya girme Dersi sona erdirme Öğrenci öğrenmesini nitel ve nicel olarak değerlendirilmesi Grubun ne kadar iyi çalıştığının değerlendirilmesi