SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI

Sivil toplum kuruluşları nedir? Sivil toplumun oluşturduğu kurum ve kuruluşlardır. Siyasi partiler, vakıflar, dernekler, meslek odaları, sanayi ve ticaret odaları, sendikalar, spor kulüpleri, platform ve yurttaş girişimleri v.b. gibi kuruluşları kapsar. En belirgin özellikleri olarak; hükümetler, merkezi ve yerel yönetimlerden bağımsız olmaları, gönüllülük prensibi içerisinde kamu yararını gözeterek çalışmaları, maddi çıkar beklememeleri ve kar amacı gütmemeleri, merkezi ve yerel yönetimlerle vatandaşlar arasında köprü görevi görmeleri, yalnız kendi ilgi alanları ile değil tüm toplumu ilgilendiren sorun ve konularla ilgili olarak ta faaliyet göstermeleri sayılabilir.

Sivil toplum kuruluşları özel kişilerin girişimiyle devlet organizasyonlarından bağımsız kanuni olarak kurulmuş organizasyonların genel adıdır. Sivil Toplum Kuruluşları kısmen veya tamamen devlet organları tarafından desteklense bile bünyesinde bir devlet yetkilisini barındırmadığı sürece Sivil Toplum Kuruluşu olarak kabul edilirler. STK'lar çok iyi yapılandıkları vakit devletten daha çok güven toplayabilirler. Bu kuruluşların yaptırım gücü sınırlı olmasına rağmen İnsan Hakları Gözlem Örgütü, Uluslararası Af Örgütü ve Sınır Tanımayan Doktorlar gibi bazı kuruluşlar uluslararası politikaları yönlendirme gücüne sahiptirler.

Vakıflar; Türk tarihinde vakıflar Selçuklu döneminde (1071-1293) gelişmiş, Osmanlı döneminde (1299-1920) kurumsallaşarak en görkemli dönemini yaşamıştır. Kayıtlara göre, Anadolu'da kurulan ilk vakıf 1048 tarihlidir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında vakıf sayısı oldukça azdır. Devletin teşvik politikası ve yapılan yasal düzenlemeler sayesinde sonraki yıllarda kurulan vakıf sayısında önemli bir artış gözlenmiştir.

Kuruluş amaçlarına bakıldığında ülkede hemen hemen her konuda vakıf bulunmaktadır. Bunların önemli bir kısmını eğitim, kültür, sanat, spor, sağlık, sosyal yardım, bilim, teknoloji, araştırma ve çevre konularına yönelik faaliyet gösteren vakıflar oluşturur. Ülkede etkin faaliyetlerde bulunan yeni vakıflardan bazıları şunlardır: Çağdaş Eğitim Vakfı, Türk Demokrasi Vakfı, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı (TEMA), Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etütler Vakfı (TESEV)

Dernekler; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na göre her Türk vatandaşı önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir. Toplumun sosyo-ekonomik gelişmesinin ürünü olarak kabul edilen dernekler, Cumhuriyet’in ilk yıllarında özellikle devletin özendirmesi ve önderliği altında kurulmuştur. Daha sonraları ekonomik alanda hareketliliğin artması, toplumsal ve kültürel alanda görülen gelişmeler sayesinde kişilerin gönüllü girişimleriyle kurulan dernekler ve üye sayılarında da önemli artışlar meydana gelmiştir. Türkiye’de şimdiye kadar kurulan dernek sayısı 163.875’dir.

Sivil toplum kuruluş amaçları nelerdir? Sivil toplum örgütleri kendi içinde aynı düşünceyi paylaşan insanların bir araya gelmesiyle kurumsallaşmaktadır Bu örgütler her ne kadar tek tip özellik gösteriyor olsalar bile bunlar kendi çatıları altında bir güç oluşturmaktadır Farklı amaç ve anlayış altında çalışan sivil toplum örgütleri bir şehirde, bölgede ya da ülke bütününde bir demet oluşturmaktadır Bu da çeşitlilik ve zenginlik olarak değerlendirilmelidir

Sivil toplum kuruluşları, toplum için sürdürdükleri faaliyetlerin toplumun farkında olmasını sağlamak ve kuruluşun algısını olumlu yönde değiştirmek için bazı adımlar atmalıdır. Bu, bütün sivil toplum kuruluşlarının ve üyelerinin ortak sorumluluğudur Çünkü, sivil toplum kuruluşlarının temel amacı, toplumun yararı için çalışmalar yapmak ve toplumun bu faaliyetlere katılımını sağlayarak maksimum düzeyde sonuç elde etmektir

Sivil toplum kuruluşunun faaliyetleri nelerdir? Sivil toplum kuruluşları, resmi kurumlar dışında ve bunlardan bağımsız olarak çalışan, politik, sosyal, kültürel, hukuki ve çevresel amaçları doğrultusunda lobi çalışmaları, ikna ve eylemlerle çalışan, üyelerini ve çalışanlarını gönüllülük usulüyle alan, kâr amacı gütmeyen ve gelirlerini bağışlar ve/veya üyelik ödemeleri ile sağlayan kuruluşlardır. Sivil toplum kuruluşları oda, sendika, vakıf ve dernek adı altında faaliyet gösterir. Vakıf dernekler topluma yararlı bir hizmet geliştirmek için kurulmuş yasal topluluklardır. Sivil Toplum Kuruluşları, herhangi bir devlet organından bağımsız bir şekilde özel kişilerin girişimiyle kanuni olarak kurulmuş her türlü organizasyon için kullanılan genel bir terimdir. STK’ların tamamen veya kısmen devlet organları tarafından desteklendiği durumlarda bile STK bünyesinde herhangi bir devlet yetkilisi bulunmadıkça kurumun STK olma özelliğinin devam ettiği kabul edilir.

Bazı sivil toplum kuruluşları; Tema: Ülkemizde doğal varlıkların ve çevre sağlığının korunması erozyonla mücadele toprak örtüsü ve toprağın korunması ve ağaçlandırmanın önemi hakkında kamuoyunu eğitmek ve bilinçlendirmek. Akut: Temel görevi dağ ve diğer doğa kazalarındadoğal afetlerde yetkili ve imkanı dahilinde tüm koşullarda zor durumda kalmış yardıma ihtiyacı olanyardım talep eden herkesin yardımına koşmaktır

Kızılay : Doğa olaylarında zarar görenlere çadırbattaniye giysi ve yiyecek yardımları yapar. Bunun için önceden bu maddeleri depo eder. Yoksul kimsesiz ve düşkünler için aşevleri açar. Sağlık merkezleri kurar. Kurduğu kan bankası ile halkın yaptığı kan bağışlarını kabul eder gereksinme duyanlara bu kanları verir. Yeşilay : Sigara içki ve uyuşturucu maddeler sağlığımızı olduğu gibi aile ve toplum hayatımızı bozarak büyük zararlar verir. Yeşilay Derneği bu zararlı alışkanlıklardan kurtulmayı ve yakalanmamayı sağlamak amacıyla 5 mart 1920 tarihinde kurulmuştur

LÖSEV: lösemili ve kan hastası çocukların sağlık ve eğitim başta olmak üzere her türlü ihtiyaçlarının sağlanmasına yardımcı olmak bunun yanısıra kalıtsal ve edinsel kan hastalıkları konusunda ulusal düzeyde tedavi eğitim ve araştırma kurumları kurmak ve işletmektir.  TEV : Türk Eğitim Vakfının Temel amacı yetenekli fakat maddi olanaklardan yoksun çocukların ve gençlerin eğitim ve öğrenimlerini sağlamak için yardım etmek ülkemize ve insanlığa katkılar yapacak öncü gençleri ve onların yetişecekleri eğitim sistemini desteklemek. TSK Mehmetcik Vakfı: Türk Silahlı Kuvvetleri Mehmetçik Vakfı ülkemizin ve milletimizin güvenliği için canlarını hiçe sayarak görev yapan erbaş ve erlerimizden şehit olan veya herhangi bir nedenle hayatını kaybedenlerin bakmakla yükümlü oldukları yakınları ile gazi ve engelli Mehmetçiklere sosyal ve ekonomik destek sağlamak amacıyla 17 Mayıs 1982 tarihinde kurulmuştur.

Kamu iş : üyelerinin mevzuat ve toplu iş sözleşmelerinden doğan hak ve menfaatlerini korumak üyelerinin işyerlerinde iş ve çalışma şartlarını memleket ekonomisine mevzuata ve üyelerin menfaatlerine uygun olarak verimliliği arttıracak şekilde düzenleyici tedbirler alınmasını ve geliştirilmesini sağlamak üyeleri adına toplu iş sözleşmesi akdetmek ana hatları ile mevzuat yönünden tatbikat beraberliğini sağlamak işverenler ile işçilerişçi teşekkülleri arasında iyi münasebetler ve karşılıklı işbirliği kurulmasını teşvik devamını temin ve üyelerini mevzuat dairesinde temsil etmektir. TOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Odalar ve borsalar arasında birlik ve dayanışmayı sağlamak ticaret ve sanayinin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak üyelerinin mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmaküyelerin birbirleriyle ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakı korumaktır.