“RÖNESANS” “REFORM” NEDİR? NEDENDİR? NE OLDU? MERAK EDİYOR MUYUZ ?

“The Renaissance (from French Renaissance, meaning "rebirth"; Italian: Rinascimento, from re- "again" and nascere "be born") was a cultural movement that spanned roughly the 14 th to the 17th century, beginning in Italy in the late Middle Ages and later spreading to the rest of Europe.” wikipedia

ROMA’NIN SONU artan maliyetler azalan getiriler “marjinal getiri” vergi gelirleri köle arzı ticaret gelirleri artan maliyetler göçebe kavim saldırıları 400> Goth Vandal Hun Germen fetihlerin sona ermesi

Ve ORTAÇAĞ! “FEODAL” Üretim ilişkileri Feud (fief) = Feodal bağımlılık +  hiyerarşiler >”Clientalizm” Ayni, nakdi veya bedensel yükümlülükler = RANT

Durumu kurtarmaya ve güçlenmeye yeltenen “Batı” Doğu’ya “haçlı“ seferlerine çıkar. Sonuçları?: Doğu’nun lüks malları (baharat, ipek vs.) Artan ticaret hacmi Artan kredi işlemleri ve bankacılık Güçlenen tüccar sınıfı

Ortaçağ sonları Avrupa’da gözlenen gelişmeler : Nüfus artışı(bazen azalışı) Akdeniz ticaretinde İtalya’nın tekeli Gelişen ticaret ve kentler Değişen “Dünya görüşü” Para ekonomisinin yaygınlaşması Loncaların güçlenmesi

Gelişmeler ! Akdeniz ticareti ve bankacılık Güçlü ve bağımsız kentler (bourgois= kentsoylular!) Güçlü lonca kuruluşları Sanat sadece sanat için değil toplumsal ve siyasal rekabet ve statü için bir prestij unsuru

Neden İtalya? İtalya’da kültür Papalığa rağmen paradoksal olarak daha seküler Daha kentsel 100,000 ve üzeri nüfusa sahip kentler ve ağırlıklı tüccar sınıfı Milano, Venedik, Floransa, Napoli Örneğin o sırada Londra 40-50,000

“Humanism” “İnsan” ın araştırılması: studia humanitatis, ya da “hümanizm” retoric,edebiyat, şiir, yazın ve güzel sanatlar Yunan ve Roma’ya öykünme ve sorgulama > “tarih” in önemi

Hümanizm ve Siyasal Düşünce Niccolò Machiavelli 1469-1527 “Araçlar amaçları meşru kılar”." İnsanlar korkuya daha çok boyun eğer Sözden çok “güç” önemlidir. Geçmişten gelen formüller geçersizdir Her dönemin koşullarına uygun yöntem ve siyaset uygulanmalıdır

Rönesans’ın düşünsel ve edebi yüzleri Dante Alighieri (1265-1321) İlahi Komedya Giovanni Boccaccio (1313-1375) Dekameron Francesco Petrarch (1304-1374) Unutulmayan Şeyler (Rerum Memorandarum)

Leonardo da Vinci (1452-1519) Doğanın yakından gözlemi ve “bilimsel” bakış . “Geleceğe ait” miş gibi görünen köprüler, uçaklar, denizaltılar ve kaleler

Da Vinci

Michelangelo (1475-1564) Rönesans sanatının sembolü Floransa’daki Davud heykeli Vatikan’da Sistine Kilisesindeki Ademin Yaradılışı

“DAVUD” 1501-1504 Mermer Accademia delle Belle Arti, Floransa Yükseklik 410 cm Accademia delle Belle Arti, Floransa

Adem’in Yaradılışı

Rönesans’ın Kuzey’e Yayılması 1350-1536 İtalya sınırlarını aşarak dinde ve bilimde “Reform” u hazırladı. Hollanda : Erasmus (1466-1536) Polonya : Copernicus (1473-1543) İngiltere : Thomas More (1478-1535) Almanya : Gutenberg (1398-1468) ve Matbaa (1455)

Erasmus (1466 Rotterdam -1536) 1499'da İngiltere'ye gitti Güzel sanatların ve bilimlerin yayılması, Avrupa'nın ortak bir sanat ve bilim anlayışının çatısı altında birleşmesi, hümanizmin birinci koşulu Deliliğe Övgü (Morias enkomion seu laus stultitiae) Thomas Morus'a adadı çağının kilisesine ve o kilisenin mensuplarına en acımasız eleştiriler bağnazlığa karşı kaleme alınmış bir başyapıt

Copernicus (1473 Polonya-1543) Astronom Matematikçi Fizikçi heliocentric (güneş-merkezli) sistem.

Thomas More (1478 - 1535) İngiliz yazar ve devlet adamı Ütopya (1516) Erasmus 1509'da basılan ünlü eseri Deliliğe Övgü’yü Thomas More'a adadı Kral Henry VIII Thomas More'u Lordlar Kamarası başkanı ilan etti 1531'de Krala bağlılık yemini etmeyi reddetti Kralı kilisenin başkanı olarak görmemesi bir suç olarak getirildi Ölüm cezasına çarptırıldı. 6 Temmuz 1535'de idam edildi Ütopya (1516)

Christopher Columbus (1451? Genova, İtalya –1506) “Colon diye bir Frengin İstanbul’a geldiği ve ‘Bana birkaç gemi verin size yeni bir dünya bulayım’ dediği de anlatılır.” Leo Bagrow, History of Cartography. Cambridge, Harvard University Press, 1964,

Avrupa’da sık görülen veba salgınları (black death-kara ölüm) > yararları : Emek arzı yetersizliği : artan baskı > şehre kaçış > “rant” azalır Şehirler güçlenir Kilise etkisini kaybeder Tanrısal adaletin sorgulanması!

Zayıflayan kilise, Bizanslı bilim adamlarının etkisi, Yunan ve Roma’nın yeniden keşfi vs.: İnsan, ahlak ve tarihe ilgi... HÜMANİZM SEKÜLARİZM (dinsel olmayan “dünya” işleri “dünya”ya “dünyalılara” ait)

Protestanlık: Sadece iman yeterlidir Tek otorite İncil’dir Tüm insanlar Tanrı karşısında “eşit” tir Sonuç: “Birey” in öne çıkarılması Kapitalizmin ve demokrasinin gelişmesini hızlandırdı Ref. Max WEBER, The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism ,1905

DOĞRUDAN ve DENEYİMLE Dünyaya bakış (hiç bir otoritenin belirleyici olmadığı bir yaklaşımla) Önyargılardan ve inançlardan arınmış Düşün ve bilim alanındaki gelişmeler insanı daha otonom hale getirmekte Sonuç: Kapitalizmin “birey”i = “Kendisi için en doğru kararı verecek olan yine kendisidir, bireydir!”

Fizik yasaları “ilahi irade”den bağımsızdır !!! SIR ISAAC NEWTON (1643-1727)

Güneş merkezli evren: NICOLAUS COPERNICUS (1473-1543) Ve Güneş merkezli evrenin teleskop kullanarak doğrulanması! GALILEO GALILEI (1564-1642)

İnsan ve hayvanlar üzerinde araştırmalar Anatomide ilerleme Kan dolaşımı William Harvey (1578–1657)

Keşiflerin çekiciliği Aracısız ticaret isteği 1400 -1600 arasında hızlı nüfus artışı = “Toprak açlığı” İspanya ve Portekiz’de “ulusal” kırallıkların kurulması Doğu’da Moğol İlhanlıların ve daha sonra Timur’un saldırılarından sonra parçalı ve zayıf devletler ve ticaret ortamında güvensizlik Teknolojik gelişme: “tüfek icadoldu!”

“Keşif” lerin sonuçları ekonomik yayılma ve büyüme Doğu baharatı, Afrika köleleri, Amerikan altın ve gümüşü Artan “para arzı” Enflasyon Sınıfsal değişimler Toplumların dönüşümü

 BUGÜNLÜK BU KADAR! HAFTAYA ”OSMANLILAR” Bu sunuşun adresi: http://hum.yeditepe.edu.tr Prof.Dr. Erdal YAVUZ