ÜLKEMİZDE MESLEKİ REHBERLİK ALANINDA ÖNEMLİ BİR AŞAMA: ULUSAL MESLEKİ BİLGİ SİSTEMİ MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖZEL EĞİTİM REHBERLİK ve DANIŞMA HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Mesleki Rehberlik Her yaştan bireylere Yaşamlarının herhangi bir döneminde Eğitsel ve mesleki tercihlerini yapabilmeleri Kendileri ve mesleklerini geliştirebilmeleri ve sürdürebilmeleri için verilen destek hizmetleridir.

Mesleki Rehberlik Bireylerin, istihdam edilmelerinde destek sağlamak, İşgücü piyasasında olan bireylere mesleki kararlarında yardımcı olmak, İşgücü piyasası ihtiyaçları ile bireylerin özelliklerini daha iyi eşleştirmek, Eğitimi bırakma oranlarını düşürmek için önemlidir.

Mesleki Rehberlik Sadece bireyler için değil , Hükümetlerin eğitimdeki politika hedefleri, İş piyasası ve sosyal eşitlik hedefleri , Hayat boyu öğrenme ve aktif işgücü politika hedeflerine yönelik etkili sistemler geliştirmek ve insan gücünün etkili ve verimli kullanımını sağlamak için de önemlidir.

AB Çerçevesinde Mesleki Rehberlik Ortak rehberlik politikası prensipleri (1963) Mesleki rehberlik politikasının ve eylem planının geliştirilmesine yönelik konsey kararları (1971, 1991, 1994) Yüksek öğrenimde Bologna süreci (1997) Hayat boyu öğrenmeye ilişkin tebliğ ve raporlar (2001) Avrupa Eğitim Vakfı (ETF)

AB Çerçevesinde Mesleki Rehberlik Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi (CEDEFOP) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) Dünya Bankası Belgeleri Lizbon Stratejisi Eğitim ve Öğretim Hedefleri 2010 Kopenhag Süreci 2004 ve 2008 Konsey Kararları ve öncelikli alanlar Avrupa Hayat Boyu Rehberlik Politika Ağı (ELGPN) Eğitim 2020 hedefleri

Eğitim 2020 Temel Hedefleri Öğrenci hareketliliği İstihdam Dil yeterlilikleri

Eğitim 2020 Temel Göstergeleri Hayat boyu öğrenme ve hareketliliği geliştirmek: 2020 yılına kadar, yetişkinlerde en az %15 Temel becerileri kazandırmak: 15 yaşına kadar temel becerileri kazanmamış olanları en fazla % 15 düzeyine çekmek Okulu bırakanların oranını düşürmek: En fazla %10 Erken çocukluk eğitimini yaygınlaştırmak: 4 yaş ve üstünde, en az %95

Mesleki Rehberlik Hizmetlerinde Türkiye Boyutu 2006 Güncellenen ülke raporu 2006-2010 yılları arasında DB ile Orta Öğretim projesi-Mesleki Rehberlik ve Danışmanlık Bileşeni AB desteği ile MEGEP/SVET ÇSGB-DB “İstihdam ve Eğitim Projesi” 2009 Hayat Boyu Rehberlik Politikaları Türkiye raporu

Mesleki rehberlik…. Geleneksel mantıkta temel olarak genç insanlara, örgün eğitime ve artan bir şekilde işsizlere yönelik hizmetlere odaklanır. Proaktif yaklaşımda ise mesleki rehberlik hayat boyu öğrenme yaklaşımı ile tüm hedef gruplara yöneliktir. 10

Hayat Boyu Öğrenme Hedefleri Ulusal ve ekonomik büyümeyi desteklemek üzere insan kaynağının geliştirilmesinin desteklenmesi, Eğitim ve öğretim sistemleri ve iş gücü piyasası arasındaki bağlantıların güçlendirilmesi, Daha esnek bir eğitim ve öğretim sisteminin desteklenmesi, Okul sistemi içinde daha güçlü ancak daha esnek bir mesleki yönlendirmenin desteklenmesi, Okulu bırakma oranlarının azaltılması,

İş Gücü Piyasası Hedefleri İşgücü piyasası etkinliğinin artırılması, Arz ve talep arasındaki dengenin sağlanması, Hem coğrafi hem de mesleki hareketlilik bakımından, piyasa koşulları ile işgücü uyumunun dengelenmesi,

Sosyal Adalet ve Sosyal Katılım Hedefleri Eğitimde başarısız öğrencilerin güdülenmesi ve eğitim sürecine kazandırılması, Gençlerin okuldan ayrılma oranlarının azaltılması istihdama katılma şanslarının yükseltilmesi Kız ve erkek öğrencilerin fırsatlara eşit erişiminin sağlanması, Kadınların, çocukların, gençlerin ve engellilerin genel ve mesleki gelişimlerinde toplumsal katılım ve istihdamının sağlanması ,

Mesleki Rehberlik Hizmetlerinde Kamu Politikaları Tüm bu kamu politikaları: Mesleki rehberlikte teknolojik ve ekonomik değişimi yakalamayı, Ülkenin küresel piyasalarda rekabet edebilmesini sağlamak üzere belirlenmiş insan kaynaklarını geliştirme stratejisinin bir parçası olarak proaktif bir politika mantığı kullanmayı gerektirmektedir.

Mesleki Rehberlik alanında tüm Avrupa Birliği ve OECD Ülkelerinde ortak noktalar: Okulu erken bırakmayla mücadele etmek, Risk gruplarının işgücü piyasasına ve eğitime tam entegrasyonlarını kolaylaştırmak, Yoksulluğu azalmak yönünde uygulanan aktif tedbirlerden biri olarak görülmektedir.

Özetle Avrupa Mesleki Rehberlik Politikası Çerçevesi Tüm vatandaşlara sağlanan genel bir haktır. Serbest piyasa ekonomisi için önemlidir. Yasal düzenlemelerle belirlenmiştir. Hizmetler, kamu, özel sektör, sendikalar, üniversiteler ve STK’lar tarafından yürütülmektedir.

Rehberlik ve BİT Daha çabuk, daha ucuz, ve daha basit hizmet vermek Bireylerin hizmetlere erişimini kolaylaştırmak Kendi kendine hizmet almayı geliştirmek Yüz yüze iletişime alternatif değil, desteklemek amacı ile kullanılır.

Rehberlik ve BİT BİT tabanlı hayat boyu rehberlik araçları Interaktif etkileşim Videokonferans E posta Sohbet odaları /chat rooms Forumlar

ORTA ÖĞRETİM PROJESİ MESLEKİ REHBERLİK BİLEŞENİ

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri Hükümet Programları Kalkınma Planları Milli Eğitim Şuraları 20

Eğitimde kalitenin artırılabilmesi için; 9.Kalkınma Planı Eğitimde kalitenin artırılabilmesi için; Müfredat programlarının yenilenmesi, Öğretim yöntemlerine uyumlu öğretmen niteliklerinin geliştirilmesi, İnsan kaynaklarının geliştirilmesi, Fiziki alt yapının güçlendirilmesi, 21

Orta öğretimin kalitesinin artırılması, 9.Kalkınma Planı Orta öğretimin kalitesinin artırılması, Bilgi ekonomisi sürecinin ihtiyaçlarının eğitim- öğretim sistemine daha iyi yansıtılabilmesi, İşgücü piyasasının ihtiyaçlarının mesleki ve teknik öğretim programlarına daha etkin şekilde yansıtılabilmesi, 22

Mesleki ve teknik eğitimin yaygınlaştırılması, 9.Kalkınma Planı Mesleki ve teknik eğitimin yaygınlaştırılması, Öğrencilere kendi istekleri, becerileri ve gelişimleri doğrultusunda programlar ve okullar arasında hareket edebilme fırsatı tanıması hedeflenmektedir. 23

17. Milli Eğitim Şûrası: “Rehberlik hizmetlerine okul öncesi eğitimden başlanmalıdır. Rehberlik hizmetlerinden okulların yanında, yaşam boyu öğrenme kapsamında da yararlanılmalıdır. Mesleklerin tanıtılması bağlamında medyanın desteği sağlanmalıdır. Yönlendirme, rehber öğretmenler başta olmak üzere öğrenciler, veliler, öğretmenler, okul yöneticileri, meslek odaları, yerel yönetimler, resmi ve özel işverenler, yazılı ve görsel medyanın ortak çabaları ile yürütülecektir.” 24

PDR hizmetleri açısından; Ülkemizin kalkınma planları ve şura kararları doğrultusunda; Eğitim İstihdam İş piyasasının bütünleşmesini sağlamak esastır. Bu bütünleşmeyi sağlayan boyutlardan biri de PDR hizmetleridir. 25

Ortaöğretim Projesi Bakanlığımız 8. ve 9. kalkınma planları doğrultusunda Kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi, Eğitimde kalitenin artırılabilmesi için müfredat programlarının yenilenmesi, Öğretim yöntemlerine uyumlu öğretmen niteliklerinin, Bilgisayar destekli rehberlik hizmetlerinin, İnsan kaynaklarının geliştirilmesi amacıyla Ortaöğretim Projesi hayata geçirilmiştir. 26

Orta öğretim projesi Orta öğretim projesinde; hayat boyu öğrenme anlayışı ile hayat boyu rehberlik hizmetleri yaklaşımı temel alınmıştır. İnsan kaynaklarımızı geliştirmenin temel bir stratejisi ve aracı olarak MBRD hizmetlerini proaktif bir yaklaşımla ele almak proje kapsamındaki en önemli adımdır. 27

ORTA ÖĞRETİM PROJESİ MESLEKİ REHBERLİK BİLEŞENİ 28

Orta öğretim projesi mesleki rehberlik bileşeni 2004 yılında proje paydaşları ile MBRD Hizmetleri İşbirliği Protokolü, 2006 yılında Dünya Bankası ile ikraz anlaşmasının imzalanması ile hayata geçmiştir. 29

Orta öğretim projesi mesleki rehberlik bileşeni Protokol tarafları, diğer kurum ve kuruluşların katılımı ile gerçekleştirilen Ilgaz ve TÜSSİDE çalıştayları ile ülkemizdeki mesleki rehberlik hizmetlerine farklı bir açılım sağlanmıştır 30

Orta öğretim projesi mesleki rehberlik bileşeni MBRD hizmetleri bileşeninin amacı; bireylerin hayatları boyunca kendilerini, eğitim ve istihdam fırsatlarını değerlendirerek mesleki gelişim, tercih ve kararlarını belirleme süreçlerine yardım etmektir. 31

Kurumlar arası işbirliği Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi Projenin Çıktıları Kurumlar arası işbirliği Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi Program Gelişimi Personel Gelişimi

Çıktı : Kurumlar arası işbirliği kapsamında Mesleki rehberliği geliştirme birimi (MERGEB) kurulması, Mutabakat belgesinin ve stratejik planın hazırlanması faaliyetleri bulunmaktadır.

Mutabakat Belgesi 2004 yılında imzalanan Mesleki Bilgi Rehberlik ve Danışma Hizmetleri İşbirliği Protokolü gereğince tüm tarafların katılımı Mesleki Bilgi Rehberlik ve Danışma Hizmetleri İşbirliği Mutabakat Belgesi hazırlanmış ve Mart 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Mutabakat Belgesi Mesleki rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve uygulanmasının kolaylaştırılmasına yönelik olarak paydaşların rol, görev ve sorumluluklarının yer aldığı bir işbirliği belgesidir.

Mutabakat Belgesi Tarafları MEB (ÖERDHGM) ÇSGB (İŞKUR) TOBB YÖK DPT KOSGEB MYK TİSK TÜİK TÜRK-İŞ TESK MPM

2. Çıktı : Personel Gelişimi MEB ve İŞKUR’da MBRD hizmeti sunan personelin yeterliliklerinin belirlenmesi faaliyetlerini kapsamaktadır. Çalışmalar sürmektedir. 2009 yılı sonuna kadar standartlar belirlenmiş ve bir model geliştirilmiş olacaktır.

2. Çıktı : Personel Gelişimi Personel Gelişimi kapsamında geliştirilmekte olan model; CEDEFOP EVGP NCDA MEVOC ASCA kaynakları dikkate alınarak global bir bakış açısına sahiptir.

2. Çıktı : Personel Gelişimi Kaynaklardan elde edilen bilgiler ve ülkemiz rehberlik hizmetleri doğrultusunda Rehber Öğretmenler için; a. Temel Yeterlilikler b. Özel Alan yeterlilikleri Eğitsel Rehberlik Mesleki Rehberlik Kişisel/Sosyal rehberlik Psikolojik Danışman Değerlendirme

2. Çıktı : Personel Gelişimi c. Destek yeterlilikleri Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerini Yönetme Bilgi ve Enformasyonu yönetme Bireysel gelişim Savunuculuk İşbirliği

2. Çıktı : Personel Gelişimi İŞKUR personeli için;   a. Temel Yeterlilikler b. Özel Alan yeterlilikleri Mesleki Rehberlik Değerlendirme Danışmanlık

2. Çıktı : Personel Gelişimi İŞKUR personeli için;   c. Destek yeterlilikleri İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerini Yönetme Bilgi ve Enformasyonu yönetme Bireysel gelişim Savunuculuk İşbirliği

ULUSAL MESLEKİ BİLGİ SİSTEMİ

Ulusal Mesleki Bilgi Sisteminin Hedef Kitlesi Öğrenciler Gençler (eğitime devam edenler, okulu bırakmış olanlar, okulu bırakma riski olanlar) Yetişkinler (çalışan ve çalışmayanlar) Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler İşsizler

Neden Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi? Mesleki rehberlik çalışmalarına her yaştan bireylerin erişimini sağlamak, Mesleki rehberlik çalışmalarını yaygınlaştırmak, MEB, İŞKUR ve diğer kurum ve kuruluşlar kapsamında verilen mesleki rehberlik çalışmalarına destek sağlamak, Ülke genelinde farklı kurum ve kuruluşlar arasında verilen mesleki rehberlik çalışmalarında eşgüdüm sağlamak.

Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi Kendini Değerlendirme Yetenek Mesleki değerler

Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi Eğitim İlköğretim, ortaöğretim, üniversite, yaygın eğitim ve uluslararası eğitim bilgilerini ve fırsatlarını,(Ploteus, Euroguidance), burslar ve ödüller, kurslar ve sertifika programlarını içermektedir.

Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi İş Piyasası Ülkemizdeki iş piyasasına özgü olarak Mesleki Görünüm (arz- talep bilgileri vb.)hazırlanmıştır. Sistemde iş piyasası boyutunda İş piyasası tahminleri, Gözde meslekler, İş sınavlarına hazırlanma, İş arama yöntemleri, İş görüşme becerileri İş başvurusu yapma vb. bilgiler yer almaktadır.

Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi, Güvenceli Esneklik ve Hareketlilik

Küreselleşme ve yeni iş piyasası örüntüleri Hareketlilik Esneklik Küreselleşme, hızlı teknolojik değişmeler ve bilgi ekonomisi, hayat boyu aynı işte çalışma düşüncesini farklılaştırmış bunun yerine hayat boyu farklı işler gündeme gelmiştir. Farklı iş dönemlerinde kişilerin kendilerini ve değişik eğitim ve iş fırsatlarını tanımaya ihtiyaçları vardır.

Ülkemizde hareketlilik noktasında verilen hizmetlere bakıldığında; Ulusal Ajans tarafından sağlanan (öğrenci hareketliliği) hareketlilik çalışmaları yer alır. Mesleki Bilgi Sisteminin işgücü hareketliliğine katkısına bakıldığında; Bireylerin kendilerini tanımalarına, Açık işleri görmelerine, Kendi yeterliliklerini geliştirmelerine ….

Güvenceli esneklik"te işverenlerin işçi alması ve işten çıkarması kolaylaşırken, işçilere işten çıkarılma halinde yeni bir iş bulabilmeleri için gereken eğitimin sağlanmasını ve işçilerin iki iş arasındaki geçiş dönemlerinde de ekonomik olarak desteklenmelerini öngörülür.

Ulusal mesleki bilgi sistemi Kendini tanıyıp becerilerini geliştirmelerini Eğitim fırsatlarını araştırmalarını Ülkedeki mesleki görünümü incelemelerini Açık iş pozisyonlarını görmelerini sağlamayı amaçlamaktadır.

TEŞEKKÜR EDERİZ