DOSAB Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi SCADA, SAYAÇ OTOMASYONU ve HABERLEŞME SİSTEMİ

DOSAB Hakkında Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi, 1990 yılında kurulmuş, Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu kapsamında, 06 Nisan 2001 tarihinde kuruluş protokolü tescil edilmiş ve tüzel kişilik kazanmıştır. 20 hektarı atık su arıtma alanı olmak üzere toplam 495 hektar büyüklüğe sahiptir. DOSAB, her türlü alt ve üst yapı yatırımlarını tamamlayarak ülkemizdeki çağdaş OSB’ler içerisindeki yerini almıştır. 2013 yılı başı itibariyle bölgemizde 441 adet firma faaliyette bulunmaktadır. Bu firmalarda 42 bin kişi istihdam edilmektedir. Bölgemizden 2012 yılında yapılan ihracat, takriben 3,8 milyar dolar civarındadır. 2012 yılında bölgemizde 975 milyon kilovat saat elektrik, 275 milyon standart metreküp doğalgaz tüketilmiş, 15 milyon metreküp atık su arıtılmıştır. DOSAB elektrik dağıtım sisteminin kurulu gücü 475 MVA olup, 2012 yılı maksimum puantı 155 MW olarak gerçekleşmiştir. DOSAB, bu verileriyle Türkiye’nin en büyük 5 organize sanayi bölgesi arasında yer almaktadır.

SCADA Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı - Medya Fiber Haberleşme Ağı Fiber optik, halihazırda en hızlı, güvenilir, dış etkenlerden en az etkilenen ve geniş bant aralığı sunan haberleşme altyapısıdır. Aynı hat üzerinden 10/100/1000 Mbps hızlarında aynı anda bir veya birden fazla veri noktasını birbirine bağlamak mümkündür. Bu nedenle DOSAB SCADA ve Sayaç Otomasyonu Sistemi haberleşme alt yapısında “FİBER OPTİK” kullanılmıştır.

Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı - Ringler Sistem Topolojisi DOSAB’da tesis edilen fiber optik altyapı, katılımcı parsellerine ulaştırılmış YG elektrik kablo borulama altyapısı esas alınarak oluşturulmuştur. Yüksek gerilim Dağıtım Merkezleri arasında 3 adet fiber optik haberleşme ringi oluşturulmuş olup, katılımcı parsellerine fiberle ulaşım bu ringler üzerindeki dağıtım merkezlerinden sağlanmıştır. Katılımcı parsellerine ulaşan bu fiber optik kablolar üzerinden SCADA, Sayaç Otomasyonu ve CCTV verileri alınmakta ve HABERLEŞME (IP telefon, metro ethernet, görüntülü konuşma vb.) hizmetleri sunulmaktadır.

Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı - Ringler SCADA Merkezi DM05 DM07 DM08 2x48 core (toplam 96 core) SCADA Sayaç Otomasyonu Haberleşme DM05 SCADA Sayaç Otomasyonu Haberleşme DM08 STAR-RİNG RİNG 1 SCADA Sayaç Otomasyonu Haberleşme DM07

Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı – Switch’ler DOSAB Haberleşme Sistemi, star-ring yapısında tesis edilmiş 3 adet ring’ten oluşmaktadır. Her bir ring’de bulunan YG Dağıtım Merkezleri’nde; Aşırı Akım koruma röleleri ve Diferansiyel rölelerle haberleşmek için Elektrik SCADA’sı switch’leri, Katılımcı parsellerindeki RTU cihazları ile haberleşme için Müşteri switch’leri, Kameralar ile haberleşme için CCTV switch’leri, Haberleşme hizmetlerini sunmak için Telekom switch’leri bulunmaktadır.

Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı – Switch’ler Röleler ve bu rölelerin kontrolünde kullanılan DM RTU’ları elektrik SCADA’sı switch’leri üzerinden SCADA Merkezine bağlanmaktadır. Dağıtım Merkezi SCADA Merkezi Röle Röle Röle Röle Elk. SCADA Sw. 1 DM RTU Röle Röle Röle Röle Elk. SCADA Sw. 2

Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı – Switch’ler Katılımcı parselindeki sayaç ve SCADA verilerinin toplanmasını ve yönetimini sağlayan parsel RTU’ları müşteri switch’leri üzerinden SCADA Merkezine bağlanmaktadır. Dağıtım Merkezi RTU RTU RTU Katılımcı parseli RTU RTU SCADA Merkezi Müş. SCADA Sw. 1 RTU RTU RTU RTU RTU 2x48 core Müş. SCADA Sw. 2 1x12 core RTU RTU RTU RTU RTU Müş. SCADA Sw. 3

Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı – Switch’ler Ayrıca DOSAB sahasında kavşakları, cazibe merkezlerini ve DOSAB’a ait dağıtım merkezleri ile bölge doğalgaz regülatörlerini, terfi merkezini, su kuyularını ve depoları izleyen 63 adet kamera, dağıtım merkezlerindeki CCTV switch’leri üzerinden görüntülerini SCADA merkezine iletmektedirler. 2x48 core 1x12 core Kamera Direği SCADA Merkezi Dağıtım Merkezi CCTV Switch’i

Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı – Switch’ler DM’lerde bulunan SCADA ve Sayaç Otomasyonu switch’leri, SCADA Merkezinde bulunan iki adet yedekli Omurga switch’lerinde sonlanmaktadır. SCADA MERKEZİ BB Switch -1- BB Switch -2- SCADA Omurga Switch’leri Sayaç Otomasyonu Omurga Switch’leri BB Switch -1- BB Switch -2- CCTV Omurga Switch’leri Fiber Ring Hatları DM’lerde bulunan CCTV switch’leri de merkezdeki ikişer adet CCTV omurga switch’inde sonlanmaktadır.

Sistem Bileşenleri: Haberleşme Altyapısı – Sayaçlar Katılımcı parsellerinde bulunan sayaçların (elektrik, içme ve proses suyu, doğalgaz, atık su) tümü haberleşme özellikli sayaçlardır. Parsellerdeki bu sayaçların ölçtüğü tüketim bilgileri ve ilgili diğer veriler bu parsele tesis edilmiş RTU (Remote Terminal Unit) cihazları tarafından haberleşme yolu ile alınıp, SCADA Merkezine iletilmektedir. 123.4 Su Sayacı Modbus RS485 123.4 Elektrik Sayacı COSEM RS485 1234.56 Doğalgaz Sayacı Modbus RS485 1234.5 Atık Su Debimetresi Modbus RS485

Sistem Bileşenleri: Veri Toplama Birimleri (RTU) Sistemde kullanılan RTU’lar endüstriyel ortamlarda çalışmaya uygun, birçok haberleşme protokolünü (IEC60870-5-101-104, IEC61850, MODBUS-RTU, MODBUS-TCP, DNP3.0 vb.) destekleyen programlanabilir cihazlardır. RTU panolarında bulunan akü-redresör sistemi, pano enerjisi kesilse bile RTU’nun 8 saat süreyle çalışabilmesi için gerekli enerjiyi temin etmektedir. Parsellere ve diğer tüm istasyonlara tesis edilen bu RTU cihazları sayesinde sayaçlarla olan bağlantıda herhangi bir nedenle kesinti olması durumunda, haberleşmenin tekrar sağlanması ile birlikte endekse tabi verilerde herhangi bir kayıp söz konusu olmamaktadır. Katılımcı Parseli Dağıtım Merkezi Su Sayaçları Müşteri Switch’i RTU RS485 (bakır kablo) Elektrik Sayaçları Doğalgaz Korrektörleri SCADA Merkezi 1x12 core (fiber) 2x48 core (fiber) RS485 (bakır kablo) Atık Su Debimetreleri

Sistem Bileşenleri: SCADA Merkezi – Sunucular SCADA merkezinde ise SCADA ve Sayaç Otomasyonu switch’lerinin bağlı olduğu 2 adet yedekli merkez switch ile yerel ağ oluşturulmuş olup, tüm sunucular bu yerel ağa, yedekli 2 adet ethernet kartı ile bağlıdır. Raporlama ve Terminal Sunucuları Sayaç Otomasyonu Sunucuları SCADA Sunucuları Haberleşme Sunucuları Veritabanı Sunucuları LAN Merkez Sw. -1- Merkez Sw. -2- Firewall-1- Firewall-2- SCADA Omurga Switch’leri Sayaç Otomasyonu Omurga Switch’leri BB Switch -1- BB Switch -2- BB Switch -1- BB Switch -2-

Sistem Bileşenleri: SCADA Merkezi – Sunucular Sistemde bulunan 2 adet yedekli SCADA sunucusu, SCADA sisteminin ana işlevlerini (ekranların gösterilmesi, verilerin kayıt edilmesi, saha haberleşmesinin kontrolü, komutların gönderilmesi, sinyallerin gösterilmesi vb.) yerine getirmektedir. 2 adet yedekli veritabanı sunucusu sistemden toplanan ve geçmişe dönük kayıt edilecek verileri işlemektedir. Yine 2 adet yedekli haberleşme sunucusu ise sahaya gönderilen ve sahadan gelen verilerin (104 protokolü ile) sisteme aktarılmasını ve iletilmesini sağlamaktadır. 1 adet raporlama sunucusu sistemde tasarlanıp oluşturulan raporların depolanmasını ve istenilen zamanda alınmasını sağlamaktadır. 1 adet terminal sunucusu ise SCADA sistemine yerel ağ harici bağlantıların güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayan sunucu olarak işlev görmektedir. Bunların yanında 2 adet yedekli Firewall cihazı ise sisteme dışarıdan gelen bağlantıların güvenliğini sağlamaktadır. Sistemde ayrıca faturalandırmada kullanılan tüm sayaçların, sözleşmelerin, tarife ve katılımcıların tanımlanıp izlenebildiği, sayaç otomasyonu sistemini barındıran 2 adet yedekli Sayaç Otomasyonu sunucusu bulunmaktadır.

SCADA ve Sayaç Otomasyonu Yazılımı DOSAB SCADA Sisteminde, SCADA Yazılımı olarak Alman BTC Firmasının PRINS yazılımı kullanılmıştır. Yazılımın en önemli özelliklerinden biri Elektrik, Su, Doğalgaz ve Atık Su şebekelerinin aynı anda yönetilebilmesidir. Herhangi bir ek kaynak türü (sıcak su, buhar vb.) sisteme sonradan eklenebilir. Sayaç Otomasyonu yazılımı olarak ise SCADA sistemini kuran SYS firmasının ENVİYS yazılımı kullanılmıştır.

SCADA ve Sayaç Otomasyonu: Veri Alış-Verişi DOSAB’da, SCADA sistemi ile birlikte kurulan Sayaç Otomasyonu Sistemi, kullanacağı verileri SCADA sistemi veritabanından almaktadır. Sayaç Otomasyonu Veritabanı SCADA Veritabanı RTU DOSAB Intranet Sahadaki sayaçlardan RTU’lar aracılığı ile okunan faturalamaya esas temel endeks verileri ve diğer veriler SCADA veritabanı yanında Sayaç otomasyonu veritabanına da yazılmaktadır.

SCADA ve Sayaç Otomasyonu: Veri Alış-Verişi SCADA sistemi ile sayaçlardan alınan veriler, operatörün ilgili şebekeyi yönetmesine yardımcı olmaktadır. SCADA sistemine aktarılan bu veriler için sınır değerler oluşturulabilmekte, değerler bu sınırların dışına çıktığında sistem uyarı verebilmektedir. Operatör bu sayede şebekenin hangi noktasında, hangi problemin (gerilim düşümü, faz kesilmesi, enerji kesilmesi vb.) oluştuğunu anında görebilmekte ve gerekli müdahalenin yapılmasını sağlamaktadır.

SCADA ve Sayaç Otomasyonu: Veri Alış-Verişi Sistem, sahada tesis edilmiş RTU’lar üzerinden, okunan sayaçlara sürekli bağlı durumdadır. Sisteme bağlı sayaçların hem faturaya haiz endeks verileri, hem de şebeke yönetimine ait anlık akış oranı, akış hızı, gerilim, frekans, akım, güç faktörü, sıcaklık, basınç vb. bilgileri de alınmaktadır.

SCADA ve Sayaç Otomasyonu: Veri Alış Verişi Elektrik Şebekesi SCADA Ana Ekranı

SCADA ve Sayaç Otomasyonu: Veri Alış Verişi Su Sistemi SCADA Ana Ekranı

SCADA ve Sayaç Otomasyonu: Veri Alış Verişi Doğalgaz Şebekesi SCADA Ana Ekranı

Sayaç Otomasyonu: Sistem Arayüzü Sayaç otomasyonu kullanıcı arayüzünden bir örnek

Sayaç Otomasyonu: Sistem Arayüzü Sayaç Otomasyonu Yazılımı olarak SYS Sistem Yazılım Tasarım A.Ş. firmasının “ENVİYS - Enerji Verimliliği İzleme ve Yönetim Sistemi” Yazılımı tercih edilmiştir. ENVİYS, son teknolojik gelişme ve kullanım alışkanlıklarına uygun olarak web tabanlı olarak dizayn edilmiştir. Sisteme bağlı herhangi bir bilgisayardan bu bilgisayarda kurulu bir web tarayıcı ile ENVİYS’e bağlanılabilmektedir. İlgili bilgisayara bir program kurulumu gerektirmeyen sistem, kullanıcıların sisteme rahatlıkla ulaşması için gerekli esnekliği sağlamış olmakla birlikte donanım bağımlılığını da ortadan kaldırmaktadır.

Sayaç Otomasyonu: Sistem Arayüzü Operatör, kullanıcı adı ve parola ile sisteme giriş yaptıktan sonra yetkileri dahilinde sistemde ihtiyaç duyulan işlemleri yapabilmektedir. Sistem dağınık yapıda ve kullanıcıların sisteme bağlı herhangi bir bilgisayardan sisteme girişine müsait olduğundan, her bir kullanıcının sistemde gerçekleştirmiş olduğu işlemler kayıt altına alınmakta ve gerektiğinde geçmişe dönük izlenebilmektedir.

Sayaç Otomasyonu: Sistem Yapısı Sayaç otomasyonu sistemi temel olarak; Katılımcı, Sayaç (veya sayaçlar), Tarife ve Sözleşme (abonelik) bileşenlerinden oluşmaktadır. Tarifeler Sayaçlar SÖZLEŞME Tarife-2 Sayaç-2 Tarife-3 Sayaç-3 Katılımcı Tarife-1 Tarife-n Sayaç-n Sayaç-1 Sistemde tanımlanan katılımcı, dağıtılan kaynak tipine göre seçilen sayaç ve yine aynı kaynak tipine ait tarife ile bir sözleşme oluşturulmaktadır. Bu yapının sağlamış olduğu esneklik sayesinde sistemde mevcut katılımcı ve sayaçlara göre istenilen miktarda sözleşme oluşturulması ve bu sözleşmelere ilgili tarifelerin eklenmesi veya değiştirilebilmesi mümkündür.

Sayaç Otomasyonu: Sistem Yapısı Sisteme tanıtılmış sayaçlar sistemden silinse dahi, Sayaç yaşam döngüsü adı verilen takip sistemi ile tüm sayaçların geçmişe dönük kayıtları sistemde tutulmaya devam edilmektedir. Aynı şekilde sisteme girişi yapılan katılımcıların, tarifelerin, bu katılımcılar ve tarifelerle oluşturulmuş olan sözleşmelerin de kapatıldıktan sonra dahi sistemden izlenecek şekilde kayıtları tutulmaktadır.

Sayaç Otomasyonu: Sistem Özellikleri Sistem sözleşmesinde belirlenmiş periyotlarda her bir abonelik için faturaları otomatik oluşturmaktadır. 1 TEMMUZ 2013 Fatura Fatura Fatura Fatura Katılımcılara gönderilecek ihbarnameler de oluşturulup email, SMS ve faks yoluyla otomatik olarak iletebilmektedir. İhbarname E-Mail SMS Faks

Sayaç Otomasyonu: Sistem Özellikleri Her ay sonunda oluşturulan faturalara göre mizan raporu alınabilmekte ve alım/satım karşılaştırması tek bir raporda izlenebilmektedir. Herhangi bir sözleşmenin sonlandırılması, sözleşmedeki sayaç veya endeks çarpanının değiştirilmesi, sözleşmedeki sayacın değiştirilmesi durumlarında, sistem üzerinde işlem yapılan sözleşmeye ait dönem içi faturaları otomatik olarak oluşturmakta, oluşturulan faturalar kullanıcı tarafından onaylandığında katılımcıya ihbarname mesaj olarak (SMS, faks veya e-mail) gönderilebilmektedir. MİZAN RAPORU Alınan (kWh, m³, Sm³) Verilen (kWh, m³, Sm³) 1234.56 1234.55 Kayıp-Kaçak Oranı: %...... Sistem ayrıca anlık olarak, ayarlanan sınır değerlere göre herhangi bir sözleşmeye ait sayaçta reaktif tüketimin aktif tüketime oranı, ceza sınırına yaklaştığında ve ceza sınırını geçtiğinde otomatik olarak katılımcıya bilgilendirme mesajı gönderebilmektedir. Bu sayede katılımcının reaktif enerji tüketimini kontrol eden kompanzasyon sistemlerini zamanında kontrol etmesi sağlanmakta ve ceza durumuna düşmesi önlenmektedir.

Sayaç Otomasyonu: Sistem Özellikleri Sayaç Otomasyonu sisteminden kullanıcılara yönelik, dağıtılan kaynakla (elektrik, doğalgaz, proses ve içme suyu vb.) ilgili tüketim bilgilerini içeren karşılaştırmalı raporlar sunulabilmektedir. İstendiği takdirde sistemde mevcut raporlamalar belirtilen periyotlarda veya belirli tarihlerde otomatik olarak da oluşturulabilmektedir.

Sayaç Otomasyonu: Sistem Özellikleri Sayaç Otomasyonu sistemi mevcut muhasebe yazılımları ile bilgi paylaşabilmek amacıyla standart veri aktarımı formatı olan xml formatında veri aktarımı yapabilmektedir. Bunun yanında kaynak dağıtımı yapan işletmelerin periyodik olarak oluşturması gereken dosyalar (yük profili raporları, çeşitli kamu kurumlarına gönderilecek farklı formatlardaki dosyalar vb.) sistem tarafından oluşturulabilmektedir.

DOSAB Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi Teşekkürler…