Bilimsel bir araştırma, bir problem ile başlar. PROBLEM Kurallar veya teoremler yardımıyla çözülmesi istenen soru veya meseledir (TDK).

Problem nasıl çözülür? En gerçekçi problem çözme yolu, bilimsel yöntemdir. Problemin tespit süreci en önemli aşamalardan biridir. Problemin doğru bir bakış açısıyla tespit edilmiş olması,çözüm için ilk şarttır.

Araştırma konusunu belirleyebilmek için; doğru gözlem, genel bir inceleme için kaynak taraması, uzmanlarla görüşme, vb. yöntemlerin kullanıldığı genel bir değerlendirme işlemi gerekmektedir.

üzerinde düşünmeye zorlayan, PROBLEM (SINIF ÖZELİNDE): Öğrenciyi, üzerinde düşünmeye zorlayan, onu rahatsız eden ve halihazırdaki donanımıyla hemen üstesinden gelemeyeceği, belirsizliğe sürükleyebilecek her türlü olay veya durum.

PROBLEM ÇÖZME BECERİSİ, bireyin ve grubun içinde yaşadığı çevreye etkin olarak uyum sağlamasına yardım eder. Bazı problemlerin doğru ya da kesin yanıtları varken bazılarının da kesin çözümleri ve tek bir doğru yanıtları yoktur.

Bu nedenle problem çözme karmaşık bir süreçtir…., Bu süreç belli aşamalara bölünmüştür: Aşama: problem anlaşılmalıdır (belirlenmelidir) Aşama: çözüm için plan yapılmalıdır Aşama: plan uygulanmalıdır Aşama: sonuçlar değerlendirilmelidir

Basamak: problemi nasıl belirleriz/ tanımlarız/anlarız? “ Problemin tanımlanması, çoğu kez çözülmesinden daha önemlidir” Albert Einstein

Öğrencilerin problemi daha kolay anlayabilmeleri için; “Limandaki gemide 26 koyun ve 10 keçi var. Acaba kaptan kaç yaşındadır? 97 kişiden oluşan 2.sınıf öğrencilerinin ¾’ü 36 yanıtını vermiştir (Prawat,1991). Problem, öğrencilerde var olan şemalara uygun olarak anlam kazanmaktadır sonra diğer basamaklara geçilmektedir. Öğrencilerin problemi daha kolay anlayabilmeleri için;

A: Amaç- araç analiz yapılmalıdır: (verilenlerin- istenilenlerin belirlenmesi) 1. adım, problemin amacının belirlenmesi, 2. adım, bu amaca ulaşmak için ne gibi olnak-seçenekler ortaya konulmalıdır. “Şimdi bulunduğum yer? Olmak istediğim yer? İkisi arasındaki fark nedir?”…..”eveet bu farkı gidermek için ne yapabilirim?”

Ayşe ve Ali pazarda kilosu 1,50 YTL’ den 7 kilo elma; 2,25 YTL’ den 5 kilo çilek satmışlardır. Elmadan kilo başına 0,75 Çilekten ise 0,25 YTL kar elde etmişlerdir. Elde ettikleri toplam kar ne kadardır? Amaç nedir?: toplam ne kadar kar elde edildiğidir (alt amaçlar genel amaca ulaştırır). Alt amaçlar: Kaç kilo elma satıldığını belirle Her bir kilo elmadan ne kadar kar elde edildiğini belirle Elmadan toplam kar ne kadar Kaç kilo çilek satıldı Her bir kilo çilekten ne kadar kar elde edildi Çilekten toplam kar ne kadar Çilek ve elmadan toplam elde edilen kar belirlenir.

Deneyimli problem çözücülerin, problem çözme şemaları çok daha kompleks ve ilişkiler ağı da çok olacağından bir durumu çok çeşitli bakış açılarından analiz edip değerlendirebilirler.

B: Önemli bilgi ortaya çıkarılmalıdır: Ali iki arkadaşıyla birlikte saat 12.30 da okul kantinine gitti. Her biri 2,00 YTL’den birer sandviç yediler ve 1,00 YTL’den birer kola içtiler. Dershanede saat 15.00 da olmaları gerekirken ancak 15.00 da okul kantininden ayrılabildiler. Ali ve arkadaşları kantinde ne kadar süre kaldılar? Gerekli olmayan bilgiler: yiyecek ve içecekler ve bunlara ödedikleri paralar. Bu bilgiler atıldıktan sonra problem sadeleşir. Problemin çözümü için gerekli olan bilgiler: Kantinde oturma saati 12.30, ayrılış saati 15.00

C: Problemi değişik biçimlerde yeniden ifade etme Problemin daha kolay anlaşılmasını sağlamak amacıyla yapılır. Sözel ifadeler, şematize edilebilir, grafik haline dönüştürülebilir, basit çizgilerle resmedilebilir (bütünü görme sağlanmalıdır- anlamlı öğrenme)

Budist bir keşiş, yüksek bir dağın tepesine gidecek, o gece orada kalacak ve ertesi günde dönecektir. Keşiş dağın çevresini sarmal bir şekilde dolaşmaktadır. Keşiş, sabah gün doğarken yola çıkar ve bütün gün yürüyerek gün batarken dağın tepesindeki tapınağa varır. O gece tapınakta kalır, ayini yapar ve ertesi gün güneş doğarken aşağı inmeye başlar. Dağdan aşağı, akşam olmadan daha kısa sürede iner (Adams 1974). Soru: Keşişin dağdan aşağı inerken ve çıkarken, günün aynı saatinde geçtiği belli bir nokta var mıdır?

Problemi yeniden şematize edersek: Tek insan yerine iki insan düşünülür. Gün doğumunda, birisi dağın tepesinden aşağıya doğru inmeye diğeri de dağın eteğinden yukarı doğru çıkmaya başlarsa bu insanlar yolda karşılaşabilirler mi? ….problemi bu şekilde yeniden ifadelendirmek, problemin anlaşılmasını ve çözümünü kolaylaştırmaktadır.

Bir fikir bulunduğunda; bu bir araştırma problemi olabilir mi? Araştırma konusu ile araştırma problemi birbirine karıştırılmamalıdır. Araştırma konusu: araştırma yapmayı düşündüğünüz alandır. Ve araştırma problemine göre oldukça kapsamlıdır (uzaktan eğitim, bilgisayar destekli eğitim, fen bilgisi öğretimi vb.). Kapsam daraltıldığında araştırma problemine ulaşılablinir.

Uzaktan eğitim__ internet destekli öğretim__ etkileşime dayalı öğretim_Fen bilgisi ve teknoloji öğretimi_ yapılandırmacı öğrenme_ sosyal yapılandırmacı yaklaşım_ işbirliğine dayalı öğrenme_ akran etkileşimi. Problem cümlesi: X dersinde sınıf düzeyine göre farkındalığı iyi düzeyde olan bir öğrencinin, farkındalığı düşük düzeyde olan bir öğrencinin başarısına olan etkisi nasıldır?

Araştırma yapmak için bir fikrin bulunması gerekir. Fikir kaynakları nelerdir? Günlük yaşam: Kendi Uygulamalarımız: Geçmiş araştırmalar: Kuramlar:

Problemin araştırılabilir özellikte olmasına dikkat edilmelidir: Fen bilgisi dersi en iyi hangi yöntemle öğretilir? Fen bilgisi öğretmenleri, 7. sınıf İş ve Enerji ünitesini hangi öğretim yöntemlerini kullanarak işlemektedirler?

Akla yatkın olmalıdır.zaman, para ve enerji faktörleri dikkate alınmalıdır. Anlamlı olmalıdır. Araştırmaya değer, ilgili alana katkı sağlamalıdır. Açık ve anlaşılır olmalıdır. Problem cümlesi okunduğunda herkes tarafından aynı şey anlaşılmalıdır. Olasılık ve emir kipleri kullanılmamalıdır. Yapabilmek, edebilmek, yapılmalıdır, olmalıdır vb. ifadeler kullanılmamalıdır. Problem, öğrencilerin içinde bulundukları gelişim dönemi özelliklerine, hazırbulunuşluk düzeylerine, ilgi ve yeteneklerine uygun olmalıdır.

Test edilebilir, sınanabilir, ölçülebilir olmalıdır Test edilebilir, sınanabilir, ölçülebilir olmalıdır. Tartışma almayacak nitelikte olmalıdır örn: hayatın anlamı nedir? Çok geniş veya çok dar kapsamlı olmamalıdır. Orijinal ve özgün olmalıdır. Etik olmalıdır.doğa, kişi veya sosyal çevreye araştırma sırasında fiziksel ya da psikolojik zarar vermemelidir. Elinizdeki formada araştırılabilir veya araştırılamaz nitelikte olan soruları nedenleri ile doldurunuz.

ALAN YAZIN TARAMASI Literatür taraması, ilgilendiğiniz konuya ilişkin bilgileri bulmanızı, araştırmanızı kuramsal bir temel kazandırmanızı ve sizin probleminize benzer çalışmaların sonuçlarını görmenizi sağlar.

Literatür taramanızı üç kaynaktan sağlayabilirsiniz. Genel kaynaklar: İndeksler: makale ve diğer materyallerin adı, yazarı, yayınlandığı yer vb.( Current Index to Journals in Education) Dizinler: yayınların özetlerine yer verir ( Psychologcal Abstract).

2. Birincil Kaynaklar: Periyodik olarak yayınlanan kaynaklardan, araştırma raporuna, araştırmacının iletişim bilgileri ya da kendisine ulaşılabilir. Örn: Eğitim araştırmaları, EBSCO Host (EBSCO Information Services, tüm kütüphaneler, araştırma kurumları ve her tür kuruluşa, e-dergi, e-kitap, e-dergi paketleri, basılı dergi abonelikleri, elektronik kaynak yönetim servisleri, tam metin ve bibliyografik veri tabanları başta olmak üzere ilgili alanlarda en önemli servis sağlayıcısıdır. Dünya çapında 79.000 den fazla yayın evi ile ilişkilerini devam ettirmektedir.

3. İkincil kaynaklar: başka araştırmacıların, araştırma sonuçlarını veren yayınlar örnek verilebilir. Ansiklopedi veya kitaplarda yazarlar, daha önce yapılmış olan araştırma sonuçların hakkında bilgi verebilir ya da özetleyebilirler.

Yrd. Doç. Dr. Meltem YALIN UAÇAR ADÜ EĞİTİM FAKÜLTESİ KEPEZ- AYDIN