İçme suyu

Temiz ve Sağlıklı Su Temiz Su: Patojen mikroorganizmaları ve zararlı kimyasalları içermeyen su Temiz Su: Patojen mikroorganizmaları ve zararlı kimyasalları içermeyen su Sağlıklı Su: Temiz olan ve yaşam için gerekli mineralleri optimal düzeyde içeren su Sağlıklı Su: Temiz olan ve yaşam için gerekli mineralleri optimal düzeyde içeren su İçilebilir Su= Olağanüstü koşullarda temiz, olağan koşullarda sağlıklı su İçilebilir Su= Olağanüstü koşullarda temiz, olağan koşullarda sağlıklı su

YASAL DÜZENLEMELER VE SORUMLU KURULUŞLAR Merkezi denetim ve kontroller Sağlık Bakanlığı, Merkezi denetim ve kontroller Sağlık Bakanlığı, Topluma temiz içme ve kullanma suyunun sağlanması Belediyeler, Topluma temiz içme ve kullanma suyunun sağlanması Belediyeler, Su kaynaklarının korunması Çevre ve Orman Bakanlığı, Su kaynaklarının korunması Çevre ve Orman Bakanlığı, Köylere su götürülmesi İl Özel İdareleri, Köylere su götürülmesi İl Özel İdareleri, Yeni su kaynaklarının bulunması, Suyun şehirlere getirilmesi ve barajların inşası Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasındadır. Yeni su kaynaklarının bulunması, Suyun şehirlere getirilmesi ve barajların inşası Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasındadır.

İçme Sularıyla İlgili Yönetmelikler Dünya Sağlık Örgütü, içme ve kullanma sularında koliform bakteri’lerin bulunmasını kabul etmez. Dünya Sağlık Örgütü, içme ve kullanma sularında koliform bakteri’lerin bulunmasını kabul etmez. Sağlık Bakanlığı, 1930’lı yıllarda yayınlamış olduğu ve bu gün hala bir çok maddesi geçerli olan Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 20. Ve 239. maddelerine göre içme ve kullanma sularının teminini belediyeler sağlamalıdır. Sağlık Bakanlığı, 1930’lı yıllarda yayınlamış olduğu ve bu gün hala bir çok maddesi geçerli olan Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 20. Ve 239. maddelerine göre içme ve kullanma sularının teminini belediyeler sağlamalıdır. Sağlık Bakanlığı, 1953 yılında Gıda Maddeleri Tüzüğünü (GMT) yayınlamıştır ve bu tüzükteki su ile ilgili bölümler 1974 yılında yenilenmiştir. Tüzük hükümlerine göre içme ve kullanma sularında koliform bakteri (koli basili) bulunmamalıdır. Sağlık Bakanlığı, 1953 yılında Gıda Maddeleri Tüzüğünü (GMT) yayınlamıştır ve bu tüzükteki su ile ilgili bölümler 1974 yılında yenilenmiştir. Tüzük hükümlerine göre içme ve kullanma sularında koliform bakteri (koli basili) bulunmamalıdır.

Yönetmelikler (Devam) İçme ve Kullanma Sularının TSE’si (TS 266). 1965’te ön taslak olarak hazırlandı, 1997’de güncellendi ancak yetersiz olması nedeniyle 2005’te yürürlükten kaldırıldı. İçme ve Kullanma Sularının TSE’si (TS 266). 1965’te ön taslak olarak hazırlandı, 1997’de güncellendi ancak yetersiz olması nedeniyle 2005’te yürürlükten kaldırıldı. Sağlık Bakanlığı, GMT’nin yetersiz olması nedeniyle 17 Şubat 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete’de “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik” yayınlamıştır. Sağlık Bakanlığı, GMT’nin yetersiz olması nedeniyle 17 Şubat 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete’de “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik” yayınlamıştır. Bu yönetmelik hükümlerine göre sular; Bu yönetmelik hükümlerine göre sular; A- İçme ve Kullanma Suları, A- İçme ve Kullanma Suları, B- İçme Suları ve B- İçme Suları ve C- Kaynak Suları olarak üçe ayrılmıştır. C- Kaynak Suları olarak üçe ayrılmıştır.

SU Escherichia coli, Enterokok, Koliform bakteri, Escherichia coli, Enterokok, Koliform bak ve Fecal koliform, Salmonella, Clostridium perfringens P. aeruginosa, Patojen mikroorganizmalar, Patojen Staphylococcus, 22 ve 37 derecede koloni sayıları Escherichia coli, Enterokok, Koliform bakteri, P. aeruginosa, Patojen mikroorganizmalar, Patojen Staphylococcus, 22 ve 37 derecede koloni sayıları Dezenfeksiyon mutlaka yapılmalıdır (Klorla yapılır ve uç noktada 0.5 mg/Litre’yi aşmamalıdır) Gerek görülürse dezenfeksiyon yapılır (Ozonlama, çöktürme, filtrasyon, osmoz, deiyonizasyon vs) Dezenfeksiyon yapılmaz İçme ve Kullanma Suları (100 ml örnek alınır) İçme Suları (250 ml örnek alınır) Kaynak Suları (250 ml örnek alınır)

İnceleme Yöntemleri 1- Çoklu Tüp Yöntemi : Amerikan Halk Sağlığı Laboratuvarlarının 1930’lu yıllarda kullandığı ve halen Dünya Sağlık Örgütü tarafından gelişmekte olan ülkelerin içme ve kullanma sularının kontrolü için önerilen ve 100 ml’lik su örneklerinde koliform bakterilerin tesbiti esasına dayanan bir yöntemdir (Sağlık Bakanlığı’da bu yöntemi uygulamaktadır). 1- Çoklu Tüp Yöntemi : Amerikan Halk Sağlığı Laboratuvarlarının 1930’lu yıllarda kullandığı ve halen Dünya Sağlık Örgütü tarafından gelişmekte olan ülkelerin içme ve kullanma sularının kontrolü için önerilen ve 100 ml’lik su örneklerinde koliform bakterilerin tesbiti esasına dayanan bir yöntemdir (Sağlık Bakanlığı’da bu yöntemi uygulamaktadır). 2- Zar Süzgeç Yöntemi: 1970’li yıllarda gündeme gelen ve bir önceki standart yönteme göre daha hassas ancak daha pahalı olan bir yöntemdir. Özel istek olduğunda bu yöntemde çalışılmaktadır. 2- Zar Süzgeç Yöntemi: 1970’li yıllarda gündeme gelen ve bir önceki standart yönteme göre daha hassas ancak daha pahalı olan bir yöntemdir. Özel istek olduğunda bu yöntemde çalışılmaktadır.

Sınır Değerler Dünya Sağlık Örgütü içme sularında koliform bakterileri ucuz ve kolay tesbit edilmeleri nedeniyle indikatör bakteriler olarak tanımlamıştır. İçilebilir sularda; Dünya Sağlık Örgütü içme sularında koliform bakterileri ucuz ve kolay tesbit edilmeleri nedeniyle indikatör bakteriler olarak tanımlamıştır. İçilebilir sularda; »A- Escherichia coli (Dışkı kökenlidir), »B- Enterokok (özellikle E. faecalis),(Dışkı kökenlidir), »C- Koliform bakteri ( çürümüş ortamlarda bulunabilir ) olmasın der. Sağlık Bakanlığı’da ülkemizde bu kuralları uygulamaktadır.* *İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, 17 Şubat 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete. Bu bakterilerin direkt dışkı kökenli olduğunu anlamak için 44,5 derecede üreme özelliklerine bakılır. Bir su örneğinde bu bakterilerin bulunması demek, o su örneğinde; Salmonella, Shigella, Cholerae, bazı protozoonlar ve viruslerin de bulunabileceği demektir. Bazı ülkeler içme ve kullanma sularında E. coli bulunmasını istemezken, koliform bakteri sayısını da 100 ml’de 10’a kadar normal kabul eder. Bazı ülkelerde, bir yıl içerisinde yapılan incelemelerin % 90’ında koliform bakteri bulunmasını kabul etmez.** ** Unat EK, Temel Mikrobiyoloji, 3. Baskı, İst Üniv. Tıp Fak. Yayın No: 207, s , İSTANBUL.

Koliform Bakteriler Koliform bakteriler su kirliliği için indikatör bakterilerdir. Bu bakteriler sıcak kanlı omurgalıların dışkılarıyla pislenmeyi gösterme bakımından daha güvenlidir. Koliform bakteriler grubunda; Koliform bakteriler su kirliliği için indikatör bakterilerdir. Bu bakteriler sıcak kanlı omurgalıların dışkılarıyla pislenmeyi gösterme bakımından daha güvenlidir. Koliform bakteriler grubunda; –Escherichia coli, Enterobacter, Klebsiella, Citrobacter ve Serratia cinsindeki türler bulunur. Bunlardan E. coli daha çok dışkı ile kirlenmeyi gösterir, grubun diğer üyeleri ise toprak ve bitkiler üzerinde az miktarlarda da olsa bulunabilirler ve buradan sulara karışırlar.

Koliform bakterilerin bulunduğu sularda Bakteriyel etkenlerden Bakteriyel etkenlerden –Salmonella (Tifo etkeni), –Shigella (Basilli dizanteri etkeni), –Vibrio cholerae (Kolera etkeni), –Francisella tularensis (Tularemi), Viral etkenlerden Viral etkenlerden –Polio virüs –Hepatit A, –Rota ve Adenoviruslar, Paraziter etkenlerden Paraziter etkenlerden –Giardia intestinalis, –Entamoeba histolytica (Amipli dizanteri etkeni)

2003 ve 2004 YILI TÜRKİYE VE SİVAS ORTALAMASI * % 78.4% 76.9Kimyasal% 87.8% 84.5Kimyasal % 78.6% 73.0Bakteriyolojik% 84.7% 76.3Bakteriyolojik TürkiyeSivasAnaliz YöntemiTürkiyeSivasAnaliz Yöntemi Uygunluk Oranı % 2004 YILI2003 YILI * Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri İstatistikleri.

İl ve İlçe Merkezlerinde Şebeke ve Kaynak Sularının Karşılaştırılması (1995 Yılı)* % 63.7 % 60.4 % 68.6 % 77.0 % 63.4 % Toplam İlçe Merkezi İl Merkezi Kaynak Alınan örnek sayısı Uygunluk yüzdesi Şebeke Alınan örnek sayısı Uygunluk yüzdesi *Alim A, Kılıç H: İçme Sularının Analizi. C.Ü. Tıp Fak Derg, 17(4): , 1995 (p<0.001) (p:0.05)

İlçelerin İl Merkezine uzaklığı ve uzaklığın su kirliliği ile bağlantısı ( Yılları Arası 4 Yıllık Sonuçların İncelenmesi) Toplam km’den daha yakın (Doğanşar, Hafik, Kangal, Şarkışla, Ulaş, Yıldızeli, Zara) km’den daha uzak (Akıncılar, Altınyayla, Divriği, Gemerek, Gölova, Gürün, İmranlı, Koyulhisar, Suşehri) Kirlilik %’si Kirli Bulunan Örnek Sayısı Toplam Gelen Örnek Sayısı İl Merkezine Uzaklık (p<0.001) Alim A; Su Kirliliğinin Uzaklık ile İlişkisi. C.Ü. Tıp Fak. Derg. 18(4): ,1996.

2004 Yılı İçme ve Kullanma Suyu Analiz Sonuçları

2005 Yılı İçme ve Kullanma Suyu Analiz Sonuçları

Sivas İl Merkezinin, içme suyunun bakteriyolojik özelliği yönünden 2005 yılında bütün Türkiye’de içme suyu en iyi olan 30 il arasında. Sivas İl Merkezinin, içme suyunun bakteriyolojik özelliği yönünden 2005 yılında bütün Türkiye’de içme suyu en iyi olan 30 il arasında. Şehir şebekesinde içme sularının sertliği FS’dir ve mahalle aralarında akan tatlı sularda ise sertlik FS arasındadır. Şehir şebekesinde içme sularının sertliği FS’dir ve mahalle aralarında akan tatlı sularda ise sertlik FS arasındadır.

Yeraltı ve Yerüstü Suların Farkları Tat ve koku8 Demir ve mangan içeriği düşükDemir ve mangan içeriği yüksek 7 Sertliği düşükSertliği yüksek6 Mikroorganizma varMikroorganizma yok/az5 RenkliRenksiz4 Bulanıklığı fazlaBulanıklığı az3 Düşük mineral içeriğiYüksek mineral içeriği2 Bileşimi değişkenBileşimi sabit1 Yerüstü SularıYeraltı SularıSıra No

Kimyasal muayene Sularda organik madde miktarı ve toksik kirlenme olup olmadığını kontrol için yapılır. Sularda organik madde miktarı ve toksik kirlenme olup olmadığını kontrol için yapılır. Bu çalışma için 3 lt lik su örneği herhangi bir kapla labaratuvara gönderilir. Bu çalışma için 3 lt lik su örneği herhangi bir kapla labaratuvara gönderilir. Organik madde miktarı ve bunların kalıntıları olan amonyak, nitrit ile demir, mangan, kurşun, civa flor, miktarına bakılır. Organik madde miktarı ve bunların kalıntıları olan amonyak, nitrit ile demir, mangan, kurşun, civa flor, miktarına bakılır.

Su Örneğinin Alınması Fiziksel ve kimyasal analiz için Cam veya PET şişe Cam veya PET şişe Temiz (Numune alınacak su ile birkaç kez çalkalanmış olmalı) Temiz (Numune alınacak su ile birkaç kez çalkalanmış olmalı) Bakteriyolojik analiz için Koyu renkli steril cam şişe Koyu renkli steril cam şişe Kapak veya plastik tıpa Kapak veya plastik tıpa

Etiket Örneğin alındığı suyun cinsi (şehir şebeke, kuyu, depo) Örneğin alındığı suyun cinsi (şehir şebeke, kuyu, depo) Örneğin alındığı yer (ayrıntılı) Örneğin alındığı yer (ayrıntılı) Örneğin alındığı tarih (gün, ay, yıl, saat) Örneğin alındığı tarih (gün, ay, yıl, saat) Örneğin alındığı suyun sıcaklığı Örneğin alındığı suyun sıcaklığı Örneği alanın kimliği Örneği alanın kimliği Laboratuvara gönderilen üst yazının no’su Laboratuvara gönderilen üst yazının no’su

Bakteriyolojik Su Örneğinin Alınması (Çeşme)

Bakteriyolojik Su Örneği Alınması (Dere-Göl-Kuyu)

Suların Klorlanmasında Kaynaklar TS 2512 (İçme ve kullanma sularının klorlanması). Bu standart arıtılmış veya arıtılmamış içme ve kullanma sularının şebekeli ve şebekesiz sistemlerdeki klorlanmasını kapsar (İnternetten temin edilebilir ve hala yürürlükte olan bir standarttır). TS 2512 (İçme ve kullanma sularının klorlanması). Bu standart arıtılmış veya arıtılmamış içme ve kullanma sularının şebekeli ve şebekesiz sistemlerdeki klorlanmasını kapsar (İnternetten temin edilebilir ve hala yürürlükte olan bir standarttır). TS prEN 1717 (Su kirliliğini önleyici cihazlara ait genel özellikler). Hala yürürlükte olan bir standarttır. TS prEN 1717 (Su kirliliğini önleyici cihazlara ait genel özellikler). Hala yürürlükte olan bir standarttır.

En sık Kullanılan Dezenfektanların Temel Özelliklerinin Karşılaştırılması Yok İyi Ultraviyole Mükemmel Az miktardaYokÇok iyi Ozon İyi Normal miktardaYokÇok iyi Klor dioksit Çok iyiYokAz miktardaÇok İyiOrta-iyi Kloraminler İyi Normal miktardaİyi Klor Koku giderici özelliği Renk giderici özelliği Dezenfeksiyon yan ürünleri oluşumu Rezidüel koruma Dezenfeksiyon Etkinliği Dezenfektan

Su Kaynaklı Salgınlar - 1 İshal Malatya'yı hastanelik etti İshal Malatya'yı hastanelik etti Malatya'da hafta başından bu yana süren ishal salgını nedeniyle hastaneye başvuranların sayısı 5 bin 685'e ulaştı. Malatya İnönü Üniversitesi: Şehir içme suyunda rotavirüs antijeni saptadı. Sağlık Bakanlığı: Şehrin su kaynağından alınan numuneler temiz dedi. Kanal D haber 29 Kasım 2005

Su Kaynaklı Salgınlar - 2 BİR TİFO SALGINI İNCELEMESİ: AHMETLİ KÖYÜ-ERGANİ, DİYARBAKIR 2002 BİR TİFO SALGINI İNCELEMESİ: AHMETLİ KÖYÜ-ERGANİ, DİYARBAKIR 2002 Bu çalışmada Diyarbakır Ergani ilçesine bağlı Ahmetli köyünde meydana gelen tifo salgını incelenmiştir. Bakteriyolojik su örneklerinin hepsinde 240’dan çok koliform bakteri üremiştir. Bu incelemede içme suyunun yaklaşık 250 metre derinlikte bir sondaj kuyusundan sağlandığı görüldü. İçme suyunda etken üretilememiş olmakla birlikte tüm örneklerde 240/100 ml den çok koliform üremesi suyun atık su ile kontamine olduğunu göstermektedir. Ayrıca sularda nitrat saptanması da yine sulara kanalizasyon karıştığının belirtisi olarak yorumlanmıştır. Bu çalışmada Diyarbakır Ergani ilçesine bağlı Ahmetli köyünde meydana gelen tifo salgını incelenmiştir. Bakteriyolojik su örneklerinin hepsinde 240’dan çok koliform bakteri üremiştir. Bu incelemede içme suyunun yaklaşık 250 metre derinlikte bir sondaj kuyusundan sağlandığı görüldü. İçme suyunda etken üretilememiş olmakla birlikte tüm örneklerde 240/100 ml den çok koliform üremesi suyun atık su ile kontamine olduğunu göstermektedir. Ayrıca sularda nitrat saptanması da yine sulara kanalizasyon karıştığının belirtisi olarak yorumlanmıştır. Salmonella typhi daha çok gıda ve sularla, fekal-oral bulaşır. Alt yapı tesislerinin yeterli ve sağlıklı olmadığı yerlerde kanalizasyon sularının içme ve kullanma sularına karışması sonucu tifo salgınları görülür. Salmonella typhi daha çok gıda ve sularla, fekal-oral bulaşır. Alt yapı tesislerinin yeterli ve sağlıklı olmadığı yerlerde kanalizasyon sularının içme ve kullanma sularına karışması sonucu tifo salgınları görülür. Ali Ceylan 1, Hamit Acemoğlu 1, Salih Hoşoğlu 2, Kadri Gül 3, Ersen İLÇİN 1 Mustafa EFE 4 1 D.Ü. Tıp Fak. Halk Sağlığı AD. 8. Halk Sağlığı Kongresi Özet Kitapçığı, Diyarbakır.

Su Kaynaklı Salgınlar - 3 Bangledeş`te Sular Zehir Saçıyor Bangledeş`te Sular Zehir Saçıyor Bangladeş’te 10 milyon kuyunun yaklaşık yarısı doğal arsenle zehirlenmiş durumda ve onbinlerce insan hasta. Fakat daha milyonlarca insanı cilt, solunum yolları ve kanser hastalıkları tehdit ediyor. Bu kuyular, 70’li yıllarda uluslararası yardımlarla kirli sudan kaynaklanabilecek salgın hastalıkları önlemek amacıyla açılmıştı. Bangladeş’te 10 milyon kuyunun yaklaşık yarısı doğal arsenle zehirlenmiş durumda ve onbinlerce insan hasta. Fakat daha milyonlarca insanı cilt, solunum yolları ve kanser hastalıkları tehdit ediyor. Bu kuyular, 70’li yıllarda uluslararası yardımlarla kirli sudan kaynaklanabilecek salgın hastalıkları önlemek amacıyla açılmıştı Aralık 2005

Su Kaynaklarının Korunması 1- Su kaynakları etrafında ya da yakınlarında gübrelik, ahır ve foseptik çukuru olmamalıdır. 1- Su kaynakları etrafında ya da yakınlarında gübrelik, ahır ve foseptik çukuru olmamalıdır. 2- Şebekede kırık, patlak ve çatlaklar olmamalıdır. 2- Şebekede kırık, patlak ve çatlaklar olmamalıdır. 3- Su şebekesi her zaman kanalizasyon şebekesinden uzakta olmalıdır, yakın olması bir zorunluluksa, kanalizasyon daha alttan gitmeli, su şebekesi daha üstten gitmelidir. 3- Su şebekesi her zaman kanalizasyon şebekesinden uzakta olmalıdır, yakın olması bir zorunluluksa, kanalizasyon daha alttan gitmeli, su şebekesi daha üstten gitmelidir. 4- Şebekedeki su kayıpları sık sık kontrol edilmelidir. Kırık ve çatlaklardan dolayı yer altına sızan su aynı zamanda şebekenin kirlenmesine de yol açar. 4- Şebekedeki su kayıpları sık sık kontrol edilmelidir. Kırık ve çatlaklardan dolayı yer altına sızan su aynı zamanda şebekenin kirlenmesine de yol açar.

Su Kaynaklarının Korunması

Su Kaynaklarının Korunması

Sorunlar 1- BAZI BELEDİYELERDE OTOMATİK KLORLAMA CİHAZLARININ OLMAMASI, ÇALIŞMAMASI, 1- BAZI BELEDİYELERDE OTOMATİK KLORLAMA CİHAZLARININ OLMAMASI, ÇALIŞMAMASI, 2- KURUMLAR ARASI KOORDİNASYON EKSİKLİĞİ, 2- KURUMLAR ARASI KOORDİNASYON EKSİKLİĞİ, 3- KURUM İÇİ KOORDİNASYON EKSİKLİĞİ, 3- KURUM İÇİ KOORDİNASYON EKSİKLİĞİ, 4- GÖREV TANIMININ NET OLMAMASI, 4- GÖREV TANIMININ NET OLMAMASI, 5- YEREL YÖNETİMLERDE SU SANİTASYONU VE DEZENFEKSİYONU İÇİN EKİPMAN YETERSİZLİĞİ VE PERSONELLERİN EĞİTİMSİZLİĞİ, 5- YEREL YÖNETİMLERDE SU SANİTASYONU VE DEZENFEKSİYONU İÇİN EKİPMAN YETERSİZLİĞİ VE PERSONELLERİN EĞİTİMSİZLİĞİ, 6- LABARATUVARLARIN PERSONEL VE EKİPMAN YETERSİZLİĞİ, AKREDİTASYON EKSİKLİĞİ, 6- LABARATUVARLARIN PERSONEL VE EKİPMAN YETERSİZLİĞİ, AKREDİTASYON EKSİKLİĞİ, 7- YEREL YÖNETİMLERİN KLOR TEMİNİNDE KOORDİNASYON EKSİKLİĞİ VE ÖDENEK OLMAMASI, 7- YEREL YÖNETİMLERİN KLOR TEMİNİNDE KOORDİNASYON EKSİKLİĞİ VE ÖDENEK OLMAMASI, 8- ANALİZ ÜCRETLERİNİN ÖZELLİKLE BELEDİYELİK OLMAYAN YERLERDE NASIL KARŞILANACAĞI, 8- ANALİZ ÜCRETLERİNİN ÖZELLİKLE BELEDİYELİK OLMAYAN YERLERDE NASIL KARŞILANACAĞI, 9- SU NUMUMESİ NAKLİNDE EKİPMAN EKSİKLİĞİ, ULAŞIM SORUNLARI, STANDARDİZASYON. 9- SU NUMUMESİ NAKLİNDE EKİPMAN EKSİKLİĞİ, ULAŞIM SORUNLARI, STANDARDİZASYON.

Teşekkürler